Prusice

Prusice
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Renesansowy ratusz (około 1600 r.)
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	trzebnicki
Gmina	Prusice
Aglomeracja	wrocławska
Prawa miejskie	1287-1951, od 2000 r.
Burmistrz	Igor Bandrowicz
Powierzchnia	10,94 km²
Wysokość	96 – 153[potrzebny przypis] m n.p.m.
Populacja (01.01.2023); • liczba ludności; • gęstość	; 2164; 197,8 os./km²
Kod pocztowy	55-110
Tablice rejestracyjne	DTR
	Położenie na mapie gminy Prusice Prusice
	Położenie na mapie Polski Prusice
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Prusice
	Położenie na mapie powiatu trzebnickiego Prusice
	51°22′14″N 16°57′35″E/51,370556 16,959722
TERC (TERYT)	0220024
SIMC	0879914
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Prusice (niem. Prausnitz^[2]) – miasto leżące na Dolnym Śląsku, w województwie dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Prusice. Lokalny ośrodek handlowo-usługowy regionu rolniczego.

Według danych GUS z 1 stycznia 2023 r. miasto miało 2164 mieszkańców^[1] (619. miejsce w kraju).

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

W 1295 r. w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) miejscowość wymieniona jest jako Prusnicza^[3].

Nazwę miejscowości w zlatynizowanych staropolskich formach "Pruzicz"^[4] oraz "opidio Prusicz"^[5] wymienia spisany ok. 1300 roku średniowieczny łaciński utwór opisujący żywot świętej Jadwigi Vita Sanctae Hedwigis. W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Prausnitium^[6].

Polską nazwę miejscowości w formie Pruśnica w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa^[7]. W 1896 roku polską nazwę Prusice oraz niemiecką Prausnitz wymienia śląski pisarz Konstanty Damrot. Podaje on także starsze nazwy z łacińskich dokumentów z 1253 Prusicz oraz z 1288 Prusnicz^[8].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany na przełomie XIX i XX wieku notuje nazwę miasta pod polskimi nazwami Prusice oraz niemiecką Prausnitz^[9].

Po II wojnie światowej dla stacji kolejowej w Prusicach przejściowo używano nazwy Prusznica^[10].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1136 r, następnie w 1253 Prusice są wymieniane jako osada targowa. W 1254 Henryk III wrocławski buduje tu zamek. Osada prawa miejskie otrzymała w 1287 r. Henryk II Pobożny rozbudował zamek, który został przebudowany w XVI w. W XIV w. miasto zostaje otoczone ceglanymi murami miejskimi, na początku tego wieku miasto przeszło z księstwa głogowskiego do oleśnickiego. W 1432 zostało spalone przez husytów, w 1492 przeszło pod panowanie korony czeskiej. Ludność dziesiątkowały wojny m.in. trzydziestoletnia i siedmioletnia, nawiedzały je epidemie i pożary. W XVIII w. stały się znacznym ośrodkiem przędzalniczym^[11]. W czasie II wojny światowej podobóz obozu koncentracyjnego Groß-Rosen. Prusice utraciły prawa miejskie w 1951 r.^[12], a odzyskały je w 2000 r.^[13] W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wrocławskiego.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Piramida wieku mieszkańców Prusic w 2014 roku^[14].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[15]:

miasto
kościół par. pw. św. Jakuba Starszego, gotycki z 1492 r. - XV w., XIX w.; jednonawowy, murowany z kaplicą grobową Hatzfelda z XVII w. z bogatymi stiukami barokowymi i licznymi epitafiami z XVI i XVII w.
kościół ewangelicki, obecnie rzym.-kat. pomocniczy pw. św. Józefa, z l. 1910-11
cmentarz parafialny, z drugiej poł. XIX w.
ratusz, renesansowy z ok. 1600 r. - XVI w., XVIII w.

inne zabytki:

fragmenty gotyckich murów miejskich i zamkowych.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-08-15] (pol.).
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
↑ "Monumenta Poloniae Historica", Tom IV, Akademia Umiejętności w Krakowie, Lwów 1884, "Vita Sanctae Hedwigis", str. 600.
↑ "Monumenta Poloniae Historica", Tom IV, Akademia Umiejętności w Krakowie, Lwów 1884, "Vita Sanctae Hedwigis", str. 624.
↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 180. ISBN 978-83-910595-2-4.
↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.19.
↑ Konstanty Damrot, "Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung : mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen : Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde", Verlag von Felix Kasprzyk, Beuthen 1896
↑ Legnica w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego Tom IX, str.78
↑ taka nazwa w rozkładzie jazdy wrocławskiej kolei wąskotorowej na sezon 1946/1947
↑ JanuszJ. Czerwiński JanuszJ., RyszardR. Chanas RyszardR., Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 438 .
↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 marca 1951 r. w sprawie zniesienia miasta Prusice w powiecie milickim, województwie wrocławskim, Dz.U. nr 13 poz. 103
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1999 r. w sprawie nadania statusu miasta miejscowościom oraz zmiany granic miast, Dz.U. nr 110 poz. 1268
↑ Prusice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 176. [dostęp 2012-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Czesław Cetwiński, 1987. Zabytki architektury w województwie wrocławskim. Wyd. Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Prusice
Prusice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 78 .

[populacja-1] GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-08-15] (pol.).

[2] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)

[3] Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online

[4] "Monumenta Poloniae Historica", Tom IV, Akademia Umiejętności w Krakowie, Lwów 1884, "Vita Sanctae Hedwigis", str. 600.

[5] "Monumenta Poloniae Historica", Tom IV, Akademia Umiejętności w Krakowie, Lwów 1884, "Vita Sanctae Hedwigis", str. 624.

[6] Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 180. ISBN 978-83-910595-2-4.

[7] Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.19.

[8] Konstanty Damrot, "Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung : mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen : Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde", Verlag von Felix Kasprzyk, Beuthen 1896

[9] Legnica w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego Tom IX, str.78

[10] taka nazwa w rozkładzie jazdy wrocławskiej kolei wąskotorowej na sezon 1946/1947

[dolnyslask-11] JanuszJ. Czerwiński JanuszJ., RyszardR. Chanas RyszardR., Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 438 .

[12] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 marca 1951 r. w sprawie zniesienia miasta Prusice w powiecie milickim, województwie wrocławskim, Dz.U. nr 13 poz. 103

[13] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1999 r. w sprawie nadania statusu miasta miejscowościom oraz zmiany granic miast, Dz.U. nr 110 poz. 1268

[populacja2016-14] Prusice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-06] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[15] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 176. [dostęp 2012-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Miasto	Prusice
Wsie	Borów Borówek Brzeźno Budzicz Chodlewko Dębnica Gola Górowo Jagoszyce Kaszyce Wielkie Kopaszyn Kosinowo Krościna Mała Krościna Wielka Ligota Strupińska Ligotka Pawłów Trzebnicki Pększyn Pietrowice Małe Piotrkowice Raszowice Skokowa Strupina Świerzów Wilkowa Wszemirów Zakrzewo
Integralne części wsi	Gąski Kuraszkówek Łęgów Raki Sucha Żłobki

Miasta	Oborniki Śląskie Prusice Trzebnica Żmigród
Gminy miejsko-wiejskie	Oborniki Śląskie Prusice Trzebnica Żmigród
Gminy wiejskie	Wisznia Mała Zawonia

Przynależność wojewódzka	woj. wrocławskie
Miasta (1945–75)	Milicz Prusice (do 1951) Sułów (do 1945) Żmigród
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Cieszków Gądkowice Krośnice Milicz Prusice (do 1954) Sułów Żmigród Żmigródek (do 1954)
Gromady (1954–72)	Barkowo (1954–72) Bartniki (1954–59) Borzęcin (1954–59) Bukowice (1954–72) Cieszków (1954–72) Czatkowice (1954–61) Gądkowice (1954–72) Korzeńsko (1954–72) Krośnice (1954–72) Kuźnica Czeszycka (1954–72) Olsza (1954–59) Pierstnica (1954–59) Piotrkosice (1954–61) Postolin (1954–59) Powidzko (1954–59) Prusice (1954–57 →) Radziądz (1954–59) Rakłowice (1954–59) Sławoszowice (1954–72) Stawiec (1954–61) Sułów (1954–72) Trzebicko (1954–59) Żmigród (1960–72) Żmigródek (1954–68)