Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/Lwów

[[Kategoria:Wikiprojekt Tłumaczenie artykułów - tłumaczenie BŁĄD - język nie został źle określony w szablonie {{Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/dopełniacz}} - archiwum|Lwów]]

Lwów (d. nazwa form. Królewskie Stołeczne Miasto Lwów), ukr. Львів (Lwiw), ros. Львов (Lwow), niem. Lemberg, łac. Leopolis – największe miasto zachodniej Ukrainy, stolica obwodu lwowskiego.

Lwów znajduje się na Wyżynie Podolskiej, nad Pełtwią i stanowi ważny ośrodek przemysłowy, lotniczy, kolejowy oraz drogowy.

Do 1939 była to stolica znajdującego się w Polsce województwa lwowskiego, wcześniej znajdował się w województwie ruskim Korony Królestwa Polskiego. Administracyjnie, jako stolica wspomnianych województw, Lwów stanowił jedno z głównych miast I i II Rzeczypospolitej, a w okresie rozbiorów był ośrodkiem kultury polskiej i stolicą Galicji.

Tradycyjnie był to główny ośrodek kulturalny i naukowy Polski oraz w trakcie rozbiorów wschodniej części Galicji. Był również centrum politycznym, kulturalnym i oświatowym dla Ukraińców galicyjskich.

Nadal działa tu Uniwersytet Lwowski (powstały w 1661), Politechnika Lwowska (1844), Lwowska Galeria Sztuki (1897), Teatr Wielki (1900).

Znajduje się tu cenny zespół obiektów zabytkowych wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1998.

Lwów nadal stanowi główny ośrodek nauki i kultury polskiej na Ukrainie.

Lwów

Львів

Panorama Lwowa z wieży ratuszowej
Herb Flaga
Dewiza: Dewiza: Semper fidelis (łac. Zawsze wierny)
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Data założenia	XIII w.
Prawa miejskie	1356 r.
Burmistrz	Andrij Sadowy
Powierzchnia	171,01 km²
Wysokość	289 m n.p.m.
Populacja (2007) • liczba ludności • gęstość	735 000 4298 os./km²
Nr kierunkowy	(+380)0322
Kod pocztowy	79000-79490
Tablice rejestracyjne	BC (14)
Podział miasta	6 dzielnic
Położenie na mapie Ukrainy Lwów
49°50′N 24°05′E
Strona internetowa

Geografia

Położenie i rzeźba terenu

Lwów leży w zachodniej części Ukrainy, w odległości około 80 km od granicy z Polską. Na obszarze miasta wydziela się następujące jednostki fizjograficzne: Równinę Lwowską, pagórkowate Roztocze i przedłużający je Grzęda Dawidowska, obniżenie Pobuża, Obniżenie Lwowskie na brzegach doliny rzeki Pełtwi.

Miasto znajduje się na wzgórzach, średnie wzniesienie nad poziomem morza – 289 m. Najwyższym punktem miasta jest góra Wysoki Zamek 409 m n.p.m.). Historyczny Lwów znajdował się na brzegach rzeki Pełtwi, jednak w XIX w. została skierowana do głównego kanału kanalizacji miejskiej (przechodzący współcześnie pod prospektami Szewczenki, Wolności i W. Czornowiła).

Przez miasto przechodzi linia głównego europejskiego działu wodnego, która rozdziela rzeki basenów Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego (odpowiednio Bug i Dniestr).

Klimat

Lwów ma klimat umiarkowany kontynentalny. Średnia temperatura wynosi w styczniu −4 °C i w lipcu +18 °C. Opady roczne wynoszą około 66 cm przy odczuwalnym deficycie podczas przesilenia letnich miesięcy. Zachmurzenie 66% dni w roku. Według danych meteorologicznych najwyższa temperatura (+37 °C) wystąpiła we wrześniu 1921, a najniższa (−35,8 °C) – w lutym 1929.

Historia

Wczesna historia od V w. n.e.

W wyniku badań archeologicznych odkryto, że w miejscu Lwowa istniały siedziby ludzkie poczynając od V w. naszej ery. Od IX w. pomiędzy Górą Zamkową a Pełtwią istniało osadnictwo Lędzian, w X w. powstała osada Lędzian na Górze Zamkowej. Istnienie osady potwierdzono w 1977 r. kiedy podczas badań odkryto, że cerkiew św. Mikołaja wybudowano na wcześniej funkcjonującym cmentarzysku. W 981 r. teren Grodów Czerwieńskich należący do państwa Mieszka I, został zajęty przez Włodzimierza I i dostał się pod panowanie Rusi Kijowskiej.

Lwów wg tradycji został założony ok. 1250 przez księcia Daniela Halickiego, wywodzącego się z dynastii Rurykowiczów, który nazwał miasto Lwowem na cześć swojego syna Lwa. Tą wersję przedstawili w XVII w. Jan Alnpek i Bartłomiej Zimorowicz a pogląd ten ugruntował w 1894 r. Fryderyk Papée w monografii: Historya miasta Lwowa w zarysie. W rzeczywistości istniał tam ośrodek osadniczy Lędzian w postaci podgrodzia z charakterystycznymi elementem rozplanowania wydłużonym rynkiem. Założenie grodu przez Daniela było de facto jego kolejną odbudową po najeździe Batu-chana z 1240 r..

Dzięki wygodnemu położeniu na skrzyżowaniu szlaków handlowych z portów Morza Czarnego, Kijowa, Wschodniej i Zachodniej Europy, Bizancjum i portów Morza Bałtyckiego w budowaniu miasta uczestniczyli przedstawiciele różnych narodowości, co widać po nazwach ulic historycznego centrum: Ormiańska, Ruska, Starożydowska, Serbska i inne.

Lwów w Rusi Halicko-Wołyńskiej 1272–1340

Lwów, litografia z 1618 r.

Lwów szybko się rozwijał i tutaj już w 1269 przeniesiono stolicę Rusi Halicko-Wołyńskiej.

Sytuacja książęcego grodu była silnie związana z położeniem geograficznym. Gród był położony na granicy suchego, bezleśnego podolskiego brzegu i porośniętych lasem mokradeł Pełtwi, na tym miejscu, gdzie na styku warstwy skał nieprzepuszczalnych i wapienia znajdują się horyzontalne warstwy bogate w wodę źródlaną.

Stary Lwów, jak inne ówczesne miasta, składał się z trzech części: umocnionej twierdzy, otaczającego ją grodu i podgrodzia. Wysoki Zamek znajdował się na górze, która nosiła w XV w. nazwę Goraj, w XVII w. Łysa Góra, później góra Książęca. Jak widać na litografii z XVII w. była to wysoka i bezleśna, stroma i trudno dostępna góra. Twierdza była dobrze umocniona wałami, zasiekami i palisadą tak, że wytrzymywał wielokrotne napady wrogów.

Po północno-zachodnim zboczu góry ciągnęło się Podzamcze, które było także ufortyfikowane wałami i palisadą. Znajdowały się tam książęce wieże (powyżej cerkwi św. Mikołaja}, od których wiodła w dół kręta droga ku targowisku – Staremu Rynkowi.

Podgrodzie zajmowało prawy, podmokły brzeg Pełtwi i zbocza góry, rozciągało się półkolem po zachodniej, północnej i południowej stronie góry Książęcej. Było ono umocnione, prawdopodobnie tylko wałami i palisadą, a w przypadku zbrojnej napaści wrogów mieszkańcy razem ze swoim dobytkiem chronili się w obwałowanym grodzie i twierdzy. Oddzielnie, na pionowej górze, wznosiły się umocnione zabudowania soboru św. Jura.

Książęcy gród rozciągał się wzdłuż wołyńskiej drogi, na szlaku handlowym, który biegł od Morza Czarnego przez Halicz, Lwów, Chełm, do Bałtyku. Droga przechodziła przez Stary Rynek i mijała wiele cerkwi, kościołów i klasztorów, z który niektóre zachowały się do dzisiejszych czasów: cerkiew św. Paraskewii, cerkiew św. Onufrego, cerkiew św. Mikołaja, kościół św, Jana Chrzciciela, kościół Matki Boskiej Śnieżnej. Zabudowa była, jak wykazały badania fundamentów, bizantyjsko-romańska, w głównej części drewniana, i dlatego z najstarszych zabytków ani jeden nie zachował się w całości.

Książęcy Lwów był ludnym miastem (osiedlali się tu koloniści niemieccy, ormiańscy i tatarscy) posiadającym wiele domów otoczonych sadami i ogrodami. Pola i łąki znajdowały się na zachodnim brzegu Pełtwi. Terytorium Lwowa zajmowało 50 ha i na wschodzie łączyło się z wsią Zniesienie.

W XIII w. Lwów był kilkakrotnie niszczony podczas najazdów tatarskich co utrudniało rozwój miasta.

Lwów w Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1349–1772

W 1349 król Polski Kazimierz Wielki zdobył Lwów i po siedmiu latach w 1356 nadał miastu prawo magdeburskie. Dało to silny impuls do rozwoju miasta, kilka lat później, w 1363, duża wspólnota ormiańska założyła ormiańską metropolię kościelną i wzniosła kościół. W latach 1370–1387 miasto należało do Węgier. W 1379 miasto uzyskało prawo składu, co znacznie powiększyło możliwości handlowe. W 1387 Lwów był oblegany przez wojska polskiej królowej Jadwigi.

W Polsce (a później w Rzeczypospolitej Obojga Narodów) Lwów stał się stolicą województwa ruskiego, w skład którego wchodziło pięć starostw z centrami w miastach Lwów, Chełm, Sanok, Halicz i Przemyśl. Miasto miało prawo składu, co pozwoliło osiągać znaczne dochody z ceł od towarów przewożonych między morzami Czarnym i Bałtyckim. W czasie tych stuleci zaludnienie miasta szybko wzrastało, a Lwów wkrótce stał się wielonarodowym miastem z przedstawicielami różnych Kościołów i wyznań oraz ważnym centrum kultury, nauki i handlu. Miejskie budowle obronne zostały wzmocnione i Lwów stał się jedną z najważniejszych twierdz broniących Rzeczypospolitej od południowego wschodu.

W mieście jednocześnie znajdowali się biskup prawosławny, trzech arcybiskupów: rzymskokatolicki, ormiańskokatolicki i unicki (od 1808), a także jednocześnie trzy wspólnoty żydowskie: miejska, podmiejska i karaimska. Miasto zapełniło się dużą ilością osadników z różnych krajów: Niemcami, Żydami, Włochami, Anglikami, Szkotami i przedstawicielami wielu innych narodowości. W XVI w. w mieście pojawili się protestanci.

Rok 1527 zapisał się wielkim pożarem, w którym zniszczeniu uległo prawie całe miasto. W pierwszej połowie XVII w. w mieście żyło około 25–30 tys. mieszkańców. Znajdowało się tam więcej niż 30 cechów, zrzeszających przedstawicieli 133 zawodów rzemieślnicze. W 1618 miasto zostało wspomniane w pracy niemieckich historyków G. Brauna, G. Hohemberga i S. Novellana Theatrum praecipuarum totius mundi urbium.

W XVII w. Lwów niejednokrotnie skutecznie wytrzymywał oblężenia. Stała walka z najeźdźcami dała miastu dewizę Semper fidelis, co znaczy zawsze wierny. W 1649 miasto było oblężone przez kozaków zaporoskich pod wodzą Bohdana Chmielnickiego. W trakcie oblężenia zdobyli oni i zniszczyli zamek, jednak po uzyskaniu okupu opuścili miasto. W 1655 wojska szwedzkie wtargnęły do Polski zajmując większość jej terytorium. Szwedzi oblegali Lwów, jednak musieli odstąpić nie zdobywając miasta. W tym samym roku Lwów był oblegany przez wojska Siedmiogrodu pod wodzą księcia Jerzego II Rakoczego , jednak miasta nie zdobyto. W 1672 wojska imperium Osmańskiego pod dowództwem Mehmeda IV oblegały Lwów, jednak i tym razem wojna skończyła się przed zdobyciem miasta. W 1675 miasto atakowali Turcy i Tatarzy, jednak król Jan III Sobieski rozbił ich w bitwie dnia 24 sierpnia 1675, znanej jako bitwą pod Lwowem.

W 1704, podczas III wojny północnej, miasto – po raz pierwszy w swojej historii – zostało zdobyte i ograbione przez wojska króla szwedzkiego Karola XII. W 1707 do Lwowa przyjechał car Piotr I. Zgodnie z podaniem jego kareta ugrzęzła w błocie na niebrukowanej powierzchni Rynku. Po tym zdarzeniu, z rozkazu cara, całą powierzchnię pokryto drewnianym brukiem.

Od XV w. do miasta zaczęli przybywać mnisi z różnych zakonów budując liczne klasztory, których w XVIII w. było już 40. Z tego powodu Lwów nazywano również civitas monachorum, co znaczy "miasto mnichów". Jezuici przybyli do miasta bez grosza, jednak dzięki umiejętnemu gospodarowaniu już po stu latach miejski skarb był u nich zadłużony. W 1661 jezuici założyli pierwszy uniwersytet w mieście. Jednym z najsłynniejszych wychowanków jezuitów był Bohdan Chmielnicki.

W Austro-Węgrzech 1772–1918

W 1772, po pierwszym rozbiorze Polski, Lwów stał się stolicą austriackiej prowincji, znanej jako Królestwa Galicji i Lodomerii. Od 1772 do 1918 miasto nosiło oficjalną nazwę Lemberg. Językiem urzędowym po wejściu Lwowa w skład Austrii stał się niemiecki, a większość stanowisk w zarządzie miasta objęli Niemcy i Czesi. Lwów nadal zostawał jednak ważnym centrum kultury polskiej i rusińskiej. W 1773 we Lwowie zaczęła wychodzić pierwsza gazeta Gazette de Leopoli.

Początki panowania Austrii cechowały się stosunkowo dużym liberalizmem. W 1784 cesarz Józef II powtórnie otworzył uniwersytet. Wykłady były prowadzone w kilku językach: łacinie, niemieckim, polskim i (od 1786) ruteńskim (literacki język miejscowej ruskiej ludności) Wojciech Bogusławski w 1794 otworzył pierwszy teatr powszechny. w 1811 zaczęto wydawać Gazetę Lwowską, a w 1817 został założony instytut Ossolińskich. W początku XIX w. w mieście powstał nowy urząd kościoła greckokatolickiego – arcybiskupa Kijowa, Galicji i Rusi, metropolity lwowskiego.

Na początku XIX w. władze austriackie rozpoczęły germanizację miasta. W 1805 zamknięto uniwersytet, a po ponownym otwarciu w 1817 zmieniono go w niemieckojęzyczny zakład naukowy, mający specyficzny wpływ na życie miasta. Wiele innych instytucji publicznych i kulturalnych, które nie były proniemieckie, zostało także zamkniętych.

Twarde prawa podyktowane przez Habsburgóww doprowadziły do wybuchu społecznego niezadowolenia w 1848. Do cesarza została skierowana petycja o przywrócenie samorządu miejskiego i nauczania w językach polskim i ruskim oraz zagwarantowanie, że język polski stanie się językiem urzędowym.

Większość tych próśb spełniono dopiero po wielu latach: w 1861 został utworzony galicyjski parlament (sejm krajowy), a w 1867 Galicja uzyskała dużą samodzielność kulturalną i ekonomiczną. Na uniwersytecie pozwolono prowadzić wykłady w języku polskim. Galicja stała się częścią dawnej Polski, uzyskując pewną swobodę kulturalną i polityczną. W rezultacie Lwów stał się głównym centrum polskiej kultury i polityki. Równocześnie miasto służyło jako ważne centrum ruchów galicyjko-rosyjskiego i ukraińskiego. W tym czasie pozostała część Ukrainy była pod panowaniem Cesarstwa Rosyjskiego, w którym zabronione było publikowanie w języku ukraińskim.

Miasto uzyskało także prawo delegowania przedstawicieli do parlamentu w Wiedniu, co zgromadziło wielu wyróżniających się działaczy kulturalnych i politycznych. Lwów stał się miejscem spotkania kultur polskiej, niemieckiej, żydowskiej i ukraińskiej.

W 1853 lwowscy uczeni Jan Zeh i Ignacy Łukasiewicz opracowali metodę otrzymywania nafty poprzez destylację ropy naftowej, po czym opracowywali konstrukcję lampy, uzyskując jej pierwszy, naprawdę bezpieczny wariant. Dzięki temu wynalazkowi, już w tym samym roku we lwowskim szpitalu wykonano pierwszą pilną operację nocną, oświetlaną lampami naftowymi. W 1858 zaczęto oświetlać miasto lampami gazowymi, a już w 1900 lampami elektrycznymi. Pierwsza na świecie udana operacja wrzodu żołądka została wykonana we Lwowie w 1881 przez Ludwika Rydygiera. W 1883 we Lwowie zaczęła pracować pierwsza miejska sieć telefoniczna. 1893 – w mieście ruszył pierwszy tramwaj elektryczny.

W Polsce: 1918–1939

Ludność Lwowa
według stanu w 1931 roku [1]

rzymscy katolicy	157.490	(50,5%)
żydzi	75.316	(24,1%)
greko katolicy	49.747	(15,9%)
prawosławni	1.077	(0,3%)
pozostali	4.322	(1,4%)
Razem	312.231

Na początku Pierwszej wojny światowej miasto zajęły wojska rosyjskie (wrzesień 1914) i do 14 lipca 1915 roku był centrum general-gubernatorstwa Galicyjskiego, dopóki znów nie był nie zajęty przez wojska austro-węgierskie.

Wraz z upadkiem imperium Habsburskiego pod koniec pierwszej wojny światowej politycy ukraińskiecy 1 listopada 1918 roku proklamowali miasto stolicą Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej (ZURL).

1 listopada 1918 w mieście znajdowało się ok. 12 tys. żołnierzy ukraińskich i nieznaczna liczba polskich. Ukraiński legion strzelców siczowych (bojowa jednostka armii austriackiej) znajdował się wtedy w Bukowinie. Mimo tego nieduża grupa wojskowych ukraińskich wzięła na parę dni miasto pod swoją kontrolę i ogłosiła o wchodzeniu gro jego przyłączenia do NRZU. W miarę przybywania do miasta ukraińskich i polskich jednostek wojskowych w mieście rozwinęły się działania bojowe, w skutku których ukraińskie jednostki były zmuszone opuścić Lwów. Ukraińskie władze ogłosiły powszechną mobilizację. Pod broń byli powoływani byli żołnierze armii austriackiej, co pozwoliło stworzyć Ukraińską Armię Galicyjską. Na pomoc Polakom przybyła sformowana we Francji armia pod dowództwem generała Hallera. Armia Galicyjska walcząc cofnęła się do rzeki Zbrucz. Polsko-ukraińska wojna trwała do lipca 1919.

Pomnik Adama Mickiewicza

Na początku lata dowództwo nad UGA objął były generał armii rosyjskiej Aleksander Grekow, który przeprowadził udaną operację ofensywną, jednakże z uwagi na poważną nierówność sił UGA znów cofnęła się za Zbrucz, na terytorium Narodowej Republiki Ukraińskiej. Decyzją międzysojuszniczej komisji w Paryżu Lwów był pozostawiony pod administracją Polski - do ostatecznej decyzji o jego losie. Zarówno polskie, jak i ukraińskie ofiary walk we Lwowie i jego okolicach były pochowane na cmentarzu Łyczakowskim. Zwłoki jednego z nieznanych żołnierzy, padłych w tej walce, zostały pogrzebane w Warszawie, w Grobie Nieznanego Żołnierza.

Później Polska zawarła porozumienie z Symonem Petlurą, w którym w zamian za rezygnację rządu UNR z pretensji na do Zachodniej Ukrainy okazała mu pomoc wojskową w walce z bolszewikami i następującą Armią Czerwoną.

Wojna polsko-sowiecka 1919-21

Podczas wojny polsko-sowieckiej w 1920 miasto atakowały siły Armii Czerwonej pod dowództwem Aleksandra Jegorowa. W polowie czerwca 1920 Pierwsza Konna Armia Siemiona Budionnego próbowała przebić się do miasta z północnego wschodu. Miasto przygotowywało się do obrony. Mieszkańcy, głownie Polacy, sformowali i całkowicie wyposażyli trzy pułki piechoty i dwa pułki kawalerii. Pobudowano obronne forty. Miasto broniły trzy polskie dywizje i jeden pomocniczy ukraiński pułk piechoty.

Po wytrwałych walkach, trwających mniej więcej miesiąc, 16 sierpnia Armia Czerwona przeszła rzekę Wschodni Bug i, dodatkowo wzmocniona ośmiu dywizjami czerwonych kozaków, zaczęła szturm miasta. Walki trwały z ciężkimi stratami z obu stron, ale po trzech dniach od początku ataku została odbita i z uwagi na ogólny przełom w wojnie Armia Czerwona cofnęła się. Za heroiczną obronę miasto zostało odznaczone polskim orderem Virtuti Militari - «Za męstwo», najwyższą polską wojskową odznaczeniem. Ten order był przedstawiony na polskim herbie miasta.

Życie miasta w latach 1920-30

Język ojczysty
ludności Lwowa
według spisu z 1931 r. [2]

polski	198.212	(63,5%)
idisz	75.316	(24,1%)
ukraiński	24.245	(7,8%)
ruski	10.892	(3,5%)
inny	3.566	(1,1%)
Razem	312.231

Po podpisaniu pokojowego porozumienia - traktatu ryskiego Lwów został polskim miastem, stolicą województwa lwowskiego. Miasto szybko przywróciło sobie pozycję jednego z najważniejszych centrów nauki i kultury Polski. W 1928 roku profesor lwowskiego uniwersytetu Rudolf Weigl wynalazł szczepionkę przeciwko tyfusowi plamistemu.

Wideo «Żydowski Lwów w 1931», Z kolekcji Stevena Spielberga

Druga wojna światowa

1 września 1939 wojska nazistowskich Niemiec wdarły się do Polski. 12 września niemieckie dywizje osiągnęły przedmieścia Lwowa i zaczęły oblężenie. 19 września polskie wojsko pod dowództwem generała Władysława Langnera spróbowały przeprowadzić kontratak, ale on się nie udała. 19 września jednostki 6. armii czerwonej podeszły do miasta. Częściowo, w składzie przedniego batalionu zwiadowczego 24. brygady czołgów, radziecka armia weszła do Lwowa, pokonując opór polskich punktów ogniowych i koło 5 godziny rano zajęła wschodnią część miasta. Ustanowiono łączność z sztabem polskim i zaproponowano zaczęcie negocjacji o reszcie miasta. O 8.30 niemieckie wojska należące do 137. pułku dywizji górskiej zaczęły niespodziewany atak na zachód i południe miasta, wszedłszy w kontakt ogniowy z wojskami radzieckimi. Konfrontacja trwała, póki 20 września Wermacht nie wyprowadził swoich wojsk z miasta. Zgodnie z paktem Ribbientro-Mołotowa, w nocy na 21 września radzieckie wojska zmieniły niemieckie i zaczęły przygotowywać się do szturmu, wyznaczonego na 9 rano 21 września. W wyznaczonym czasie wojska zaczęły posuwać się ku miastu, ale polskie dowództwo wznowiło negocjacje. O 17.00 obok zakładu produkcji drożdży na wschodnich peryferiach miasta odbyło się ostatnie spotkanie między dowództwem polskim i radzieckim. Ze strony Polski był obecny: generał W.Langner, podpułkownik K.Ryżynski, major J.Jawicz, kapitan K.Czychirin, z strony ZSSR: kombrig P. A. Kuroczkin, kombrig N. D. Jakowlew, kom bryg K. W. Krajniukow, pułkownik Fotczenkow, pułkowy komisarz Makarow i I. A. Sierow. Wróciwszy ze spotkania, Langner przeprowadził naradę, na której większość oficerów wypowiedziała się za zaprzestaniem walk. O 8.00 22 września Langner przybył z przygotowanymi propozycjami do sztabu 24. brygady czołgów w Winnikach. W wyniku ostatniej rundy negocjacji o 11.00 było podpisane porozumienie «o przekazaniu miasta Lwowa wojskom Związku Radzieckiego».

23 lipca we Lwowie zaczęło się powstanie wojskowe, prowadzone przez Armię Krajową pod dowództwem generała Władysława Filipkowskiego. Powstanie było składową częścią ogólnopolskiego powstania pod kodową nazwą «Operacja Burza» i przebiegało we współpracy z nadchodzącymi wojskami radzieckimi.

Walki pod Lwowem wyróżniały się niezwykłym uporem. Złożona geografia miejscowości, bagna i stały deszcz tworzyły wielkie problemy wojskom radzieckim. Oprócz tego, z pod Stanisławowem (Iwano-Frankowsk) naziści podciągnęli trzy dywizje. W tych warunkach 3. gwardyjska armia czołgowa od 22 do 24 lipca wykonała wspaniały manewr, obchodząc głównymi siłami Lwów z północy i rozwijając atak na Lwów z zachodu. Miasto zostało się w otoczone i po dwu dobach wzięte.

Po zdobyciu miasta polskie władze komunalne i wojskowe były zaproszone na spotkanie z dowództwem Armii Czerwonej, gdzie wszyscy zostali zaaresztowani przez NKWD. Resztka sił armii Władysława Filipkowskiego częściowo przyłączono do Armii Czerwonej, częściowo zesłano do obozie, albo powróciło do podziemia.

W ZSRR 1944–1991

Skład narodowy ludności Lwowa
według stanu w 1989 r.

Ukraińcy	622.800	(79,1%)
Rosjanie	126.418	(16,1%)
Białorusini	5.800	(0,7%)
Ormianie	1.000	(0,1%)
Żydzi	12.837	(1,6%)
Polacy	9.697	(1,2%)
Ogółem	778.557

Dane nie uwzględniają
miejscowści podmiejskich

Dzięki temu, że podstawowa bitwa o Lwów rozwinęła się na południowych przedmieściach, nie ucierpiała podstawowa masa zabytków, cerkwi i budynków.

Po wojnie Lwów wszedł w skład Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej . Większość miejskiej ludności polskiej przesiedliła się na terytorium Polski, głównie do jej zachodniej części, na byłe ziemie niemieckie (bardzo liczni osiedlili się we Wrocławiu). W tym czasie, z wszechzwiązkowego budżetu na rekonstrukcję i rozwój miejskiej gospodarki i kultury było wydzielone 250 mln rub . Z wszystkich zakątków kraju do Lwowa kierowały się tysiące wysoko wykwalifikowanych specjalistów i uczonych. Z Moskwy, Leningradu, Swierdłowska i innych miast dostarczano wyposażenie, transport, materiały budowlane.

W wyniku drugiej wojny światowej zmienił się narodowy skład ludności miasta, ponieważ tradycyjne grupy etniczne (Polacy, Żydzi i Niemcy) byli przesiedleni albo zniszczeni.

Radziecka władza zaczęła wprowadzać twardą politykę stłumienia ukraińskiego ruchu nacjonalistycznego. To łączyło się z wykorzenieniem ukraińskiej cerkwi greckokatolickiej, której majątek został przymusowo przekazany w rosyjskiej cerkwi prawosławnej.

Po śmierci Stalina radziecka polityka stała się bardziej tolerancyjna i Lwów stał się ważnym centrum kultury ukraińskiej.

W 50-ch i 60-ch latach miasto znacznie się rozwinęło pod tak względem liczby jak w ludności, jak i rozmiarów. We Lwowie założono i przeniesiono ze wschodniej Ukrainy wiele znanych zakładów i fabryk.

Na początku lat 80-ch we Lwowie było już 137 wielkich przedsiębiorstwa, które wytwarzały autobusy, samochody ciężarowe, telewizory, najróżnorodniejsze przyrządy, maszyny z zarządzaniem programowym i dużo innej produkcji.

Przemysł

Pierwszym dużym przedsiębiorstwem przemysłu maszynowego we Lwowie było zjednoczenie produkcyjne «Львовхимсельхозмаш», które produkowało samochody rolnicze. Produkcję zapoczątkowano w 1948. Wyroby zakładu niejednokrotnie otrzymywały złote medale na targach i wystawach międzynarodowych.

Wkrótce po nim powstała Lwowska fabryka samochodów ciężarowych, której produkcja była dostarczała do całego Związku Radzieckiego.

Zjednoczenie Produkcyjne «Przenośnik» – jedyne w Związku Radzieckim przedsiębiorstwo, specjalizujące się w produkcji podnośników i przenośników pchających. Jego wyroby były eksploatowane w fabrykach samochodów WAZ, KAMAZ, Biełocerkiewskiej Fabryce Opon i w dziesiątkach innych przedsiębiorstw.

Jeszcze jednym przedstawicielem przemysłu maszynowego Lwowa jest, Lwowska Fabryka Autobusów odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy. Pasażerskie autobusy tego zakładu zaliczano do najlepszych w kraju.

Oprócz tego, należy wymienić Zakłady Remontowe Samolotów i Czołgów.

Intensywnie rozwija się przemysł narzędziowy. Tę branżę reprezentują takie przedsiębiorstwa jak zjednoczenie produkcyjne «mikroprzyrząd », zakład «Lwowpribor» odznaczony medalem Lenino , produkcyjne zjednoczenie im. 50-lecia Października, zjednoczenie produkcyjne im. Lenina odznaczone orderem Rewolucji Październikowej, zjednoczenie produkcyjne «Elektron» odznaczone orderami Czerwonego Sztandaru Pracy i Rewolucji Październikowej, zjednoczenie produkcyjne «Kineskop» odznaczone orderem Czerwonego Sztandaru Pracy, zjednoczenie produkcyjne «Polaron», Biofizpribor i inne.

Szeroko była znana produkcja lwowskich fabryk: sztucznych diamentów i narzędzi diamentowych, izolatorów, maszyn frezarskich, konstrukcjiżelbetowych.

Po całym kraju były znane nazwy lwowskich przedsiębiorstw przemysłu lekkiego: Dziewiarskiego zjednoczenia produkcyjnego «Promień», zjednoczeń odzieżowych «Wiosna» i «Latarnia morska», zjednoczenia obuwniczego «Progres», zjednoczenia wyrobów skórzanych «Świt».

Szacunkiem cieszyła się produkcja cukiernicza zjednoczenia produkcyjnego «Switocz» i produkcja piwowarów PO «Kłos».

Nauka

Intensywnie zaczęła rozwijać się we Lwowie nauka . Do lat 80. w mieście funkcjonowały 3 instytuty AN USRR, filie i oddziały instytucji akademickich, dziesiątki instytutów naukowo-badawczych, projektowo-konstruktorskich, filii, wydziałów, 11 wyższych uczelni, w których pracowało ponad 8000 pracowników naukowych.

Ważnym zdarzeniem w naukowym życiu miasta było utworzenie w 1971 zachodniego centrum naukowego AN USRR.

W okresie radzieckim Lwów kontynuował sławne tradycje swojej szkoły matematycznej. W 1946-1963 r. kształtuje się i pracuje pod kierunkiem członka-korespondenta AN USRR Ł. Łopatinskogo, znanego specjalisty od równań różniczkowych tzw. druga lwowska szkoła matematyczna.

Znacznie posunęły się w swoich badaniach nad zasobami energetycznymi i mineralno-surowcowymi uczeni Instytutu Geologii i Geochemii Skamieniałości Palnych. Pod kierunkiem członka-korespondenta AN USRR G. Dolenko naukowo uzasadnili kryteria poszukiwania ropy naftowej i gazu na głębokościach do 5 km. Opracowana przez instytut efektywna technologia wydobycia ropy naftowej, pozwala otrzymywać z warstwy dwa razy więcej ropy naftowej niż dawniej.

Prace naukowe chemików Uniwersytetu Lwowskiego w dziedzinie struktur krystalicznych znane są na całym swiecie. Istotne badania naukowe były prowadzona przez działy instytutów biochemii i botaników AN USRR. Szeroko znane były prace uczonych Lwowskiego Instytutu Zooweterynaryjnego dotyczące biochemii .

Duży wkład w rozwój przemysłu naftowego i gazowego wnieśli uczeni Ukraińskiego Naukowo-Badawczego Instytutu Poszukiwań Geologicznych pod kierunkiem członka-korespondenta AN USSR W. Głuszko.

Nad problemami ochrony zdrowia owocnie pracowały liczne katedry Lwowskiego Uniwersytetu Medycznego, naukowo-badawcze instytuty: hematologii i transfuzji, epidemiologii i mikrobiologii, pediatrii, położnictwa, ginekologii, gruźlicy.

Problemy rolnictwa pomyślnie rozwiązywali uczeni Naukowo-Badawczego Instytutu Rolnictwa i Hodowli Zachodnich Okręgów USRR, Naukowo-Badawczego Instytutu Fizjologii i Biochemii Zwierząt Hodowlanych .

Znaczną rolę grali lwowscy naukowcy i w programie kosmicznym Związku Radzieckiego. Tu opracowywało się programowe zabezpieczenie łunochoda, aparatów międzyplanetarnych programu Wenus, statku kosmicznego do wielokrotnego użycia «Buran» i in.

Kultura

W czasach komunizmu Lwów staje się ważnym centrum kulturowym. Pod koniec lat 70. funkcjonuje pięć teatrów, filharmonia, około 40 kin, cyrk, 46 Domów Kultury, 12 dużych muzeów, ponad 350 bibliotek.

W składzie Ukrainy od 1992 r.

W 1991 roku ZSSR rozpada się na szereg niezależnych państw. Lwów staje się ukraińską forpocztą zmian, związanych z tym zdarzeniem.

W 1998 roku historyczne centrum miast i katedra świętego Jura zostały wpisane na listę światowej spuścizny UNESCO, do czego przyczynił się aktywnie burmistrz Lwowa Wasyl Kujbida.

14-15 maja 1999 we Lwowie w pałacu kolejarzy odbyło się szóste spotkanie i rozmowy prezydentów krajów środkowoeuropejskich. Tematem «okrągłego stołu» był «Czynnik ludzki ogólnoeuropejskiej i regionalnej integracji i jego rola w budowaniu nowej Europy».

W czerwcu 2001 roku miasto odwiedził Papież Jan Paweł II. Tu odprawił mszę według obrządku łacińskiego i wziął udział w liturgii obrządku bizantyjskiego.

W 2005 roku z udziałem prezydentów Polska i Ukrainy - Aleksandra Kwaśniewskogo i Wiktora Juszczenko i kardynałów kościoła rzymsko- i grekokatolickiego - Marianna Jaworskiego i Lubomyra Huzara był uroczyście otworzono wojskowy cmentarz polskich obrońców miasta (Orląt Lwowskich), ginących podczas wojny polsko-ukraińskiej w 1918.

Gospodarka

Po rozpadzie Związku Radzieckiego mastąpił znaczny spadek w przemysłowym rozwoju Lwowa. Wszystkie lwowskie przemysłowe giganty okresu komunizmu («Электрон», znany z produkcji telewizorów, wojskowe przedsiębiorstwa «ЛОРТА» i «Полярон», lwowski zakład autobusowy «ЛАЗ», zakład wózków widłowych, zakład elektronicznej aparatury medycznej, zakład urządzeń telegraficznych, Lwowski Zakład Maszyn Rolniczych) kilkadziesiąt razy zmniejszyli produkcję i zwolnili większość pracujących robotników. Jeśli na początku lat 90. na czterech największych przedsiębiorstwach miasta pracowało 48 tys. ludzi, to w 2007 roku - 2,5 tys. Jedynym przedsiębiorstwem, które potrafiło zwiększyć produkcję – zakład wytwarzający lampy elektryczne «Искра», który zredukował liczbę miejsc pracy o połowę.

Słynni lwowianie

We Lwowie urodzili się, mieszkali i pracowali słynni działacze ukraińskiej, polskiej, niemieckiej, żydowskiej i rosyjskiej historii i kultury.

Ukraińcy: poeta i pisarz Iwan Franko, historyk Mychajło Hruszewski, aktorzy Salomea Kruszelnicka, Iwan Krypiakewicz, dramaturg Łeś Kurbas, kardynał Lubomyr Huzar, szachiści Oleg Romaniszyn i Andrej Wołokitin.

Polacy: król Stanisław Leszczyński, pisarka Maria Konopnicka, Gabriela Zapolska, Wanda Wasilewska, reżyser filmowy, pisarz, scenarzysta, aktor Andrzej Żuławski, historyk Oswald Balzer.

Rosjanie: Aleksandra Marinina.

Niemcy i Austriacy: kompozytor Franz Xaver Wolfgang Mozart, biolog Rudolf Weigl, matematyk Richard von Mises.

Żydzi: pisarze Leopold von Sacher-Masoch, Stanisław Lem i Stanisław Jerzy Lec, filozof Martin Buber, pianisći Stefan Askenazy (Belgia), Maurycy Rosenthal, Jakub Rosenfeld (doradca wojenny Mao Zedongа), matematyk Stefan Banach, poszukujący nazistów Szymon Wiesenthal, szachista Aleksander Bielawski, polityk Grigorij Jawlinski, bankier Michał Friedman, historycy Majer Bałaban i Szymon Askenazy.

We Lwowie w XVI wieku pracował i pochowany został – jeden z pierwszych drukarzy Rosji i Ukrainy Iwan Fedorow. We Lwowie mieszkali i pracowali Balzac, Szolem Alejchem, Eugenia Ginzburg, Nadieżda Mandelsztam.

Żydzi Lwowa

Działająca Synagoga Beit Aaron we Israel we Lwowie

Żydzi osiedli sie we Lwowie wkrótce po założeniu miasta i przez długi czas byli liczną i wpływową narodową społeczność, która wydała wielu znanych działaczy nauki i kultury. w Przeddzień Holocaustu około 33% lwowian było Żydami, przytłaczająca większość z których nie dożyła do oswobodzenia miasta przez Armię Czerwoną. Wspóczesna żydowska społeczność Lwowa znacznie zmniejszyła się w rezultacie emigracji i w mniejszej mierze asymilacji, i liczy około 2000 osób. W mieście pracują organizacje żydowskie i funkcjonują społeczności żydowskie.

Rosjanie Lwowa

We Lwowie mieszka ponad 64 tysiące Rosjan (spis powszechny, 2001), jest to największa rosyjska i rosyjskojęzyczna wspólnota na zachodniej Ukrainie. Rosyjska społeczność we Lwowie powstała głownie pod koniec lat 40., chociaż rosyjscy emigranci mieszkali w mieście jeszcze przed przyłączeniem Zachodniej ukrainy do USRR, a pierwszym znanym wychodźcem ze współczesnej Rosji był drukarz Iwan Fedorow, który wydał w 1572 roku pierwszą we Lwowie książkę - «Apostoł», a potem pierwszy w historii «Alfabet» (elementarz) po rosyjsku. Rosjanie odegrali ważną rolę w powojennej industralizacji miasta, w jego nauce, kształceniu w innych sferach życia. Większość obecnie pracujących Rosjan, tak jak w okresie powojennym, zajmuje się pracą naukową.

Lwów współczesny

Skład narodowościowy Lwowa
według stanu w 2001

Ukraińcy	639.000	(88,1%)
Rosjanie	64.600	(8,9%)
Polacy	6.400	(0,9%)
Białorusini	3.100	(0,4%)
Żydzi	1.900	(0,3%)
Ormianie	800	(0,1%)
Razem	725.200

Dane nie uwzględniają zamieszkałych
punktów, należących do miasta

Podział administracyjny

Lwów jest podzielony na 6 rejonów, z których każdy ma własne władze samorządowe:

• Kolejowy (Залізничний)
• Łyczakowski (Личаківський)
• Sichowski (Сихівський)
• Frankowski (Франківський)
• Szewczeński (Шевченківський)
• Halicki (Галицький)

W skład Lwowa wchodzą również:

• miasto Winniki
• osada Rudno
• osada Brzuchowice
  • Mapa Lwowa na stronie Lwowskiej Rady Narodowej (ukr.)

Transport

Port lotniczy

Międzynarodowy port lotniczy Lwowa leży w odległości 6 km od centrum miasta. Przyjmuje samoloty typów: An-12, An-24, An-26, An-30, Ił-14, Ił-18, Ił-76 (130 t), Tu-134, Tu-154, Jak-40, Jak-42. Wymiary pasa startowego wynoszą 2510 na 45 metrów.

W pobliżu portu lotniczego znajduje się hotel Tustań o stu miejscach.

W kontekście koncepcji rozwoju miasta rozpatrywany jest problem przeniesienia portu lotniczego na bardziej oddalony obszar.

• Fotografia lwowskiego portu lotniczego

Kolej

Lwowski dworzec

Lwowska magistrala kolejowa jest jedną z najstarszych na Ukrainie. Pierwszy pociąg przybył do Lwowa 4 listopada; 1861 z Wiednia. W 1866 wybudowano odgałęzienie do Czerniowiec, a w 1869 do Brodów. Na początku XX w. było konieczne wybudowanie nowego dworca we Lwowie. Nowy budynek głównych wrot miasta został przekazany 26 marca 1904. Stacja była rzeczywiście jedną z najlepszych w Europie, tak z architektonicznego, jak i z technicznego punktu widzenia.

Przed I wojną światową we wschodniej Galicji było położone 2676 km linii kolejowych. 1 września 1939 na linie kolejowe Lwowa spadły faszystowskie bomby. Uszkodzony był dworzec, stacja towarowa, stacje Kleparów i Podzamcze. Po zdobyciu miasta przez wojska sowieckie zaczęła się rekonstrukcja lwowskiej kolei. Do końca 1939 wąska zachodnioeuropejska kolej została zastąpiona przez szeroką. Wtedy też pierwsze pociągi pasażerskie połączyły Lwów z Kijowem i Moskwą. W 1940 rząd Związku Radzieckiego na rekonstrukcję kolei lwowskiej przeznaczył 50 milionów rubli.

22 czerwca 1941 niemieckie bomby znowu upadły na lwowski dworzec. Węzeł kolejowy, jako najważniejszy obiekt strategiczny, znów przyjął na siebie główne uderzenie. Niemcy bombardowali i obstrzeliwali Krasne, Sambor, Stryj, i już na początku lipca wojska niemieckie okupowały całą Zachodnią Ukrainę. Linie Kowel-Zabłodów i Kowel-Sarny stały się strategicznymi dla połączenia Rzeszy z wschodnim frontem.

W 1973 kolej lwowska została odznaczona orderem Czerwonego Sztandaru Pracy. W 1981 opracowano kompleksowy system efektywnego wykorzystywania wagonów, a także podstawowe normy infrastruktury i stacji. System powstał dzięki twórczym pomysłom i inżynierskiej wiedzy nowatorów. Sześciu z nich otrzymało nagrody państwowe.

Współczesny Lwów zajmuje kluczową pozycję w ukraińskim systemie kolei żelaznych. Przez 140 lat swojej działalności kolej lwowska stała się wysoko ocenianym przedsiębiorstwem państwowym, zapewniającym bezpieczny transport ładunków i pasażerów. W strukturę wchodzi 354 stacje, z których 252 może obsługiwać pociągi towarowe. Dzięki położeniu geograficznemu lwowska kolej zapewnia przewóz pasażerów i eksportowo-importowych ładunków zachodem i wschodem, północą i południem. Dlatego nazywana jest głównymi wrotami Ukrainy do Europy. Połączenia kolejowe z Europą Zachodnią, Wspólnotą Niepodległych Państw (WNP) i krajami bałtyckimi zapewnia 19 przejść granicznych, które wyposażone są w niezbędne urządzenia do przeładunku, przewozu ładunków i zmiany wagonów.

Na stacji Mościska II lwowskiej kolei żelaznej wybudowano urządzenie do zmiany systemu kolei, które umożliwia przyjęcie wagonów kolejowych z automatyczną zmianą rozstawu osi typu SUW2000 z torów 1520 mm na tory 1435 mm w obu kierunkach. Daje to możliwość zmniejszenia w istotny sposób czasu podróży, zwiększenia ilości bezpośrednich pociągów pasażerskich łączących z Ukrainą, WNP i krajami Europy Zachodniej. Czas zamiany szerokości torów skrócono z 4 godzin do 20 minut.

• Kolej lwowska (ukr.),
• Fotografie dworca we Lwowie

Tramwaje

Pierwszy konny tramwaj na Ukrainie był uruchomiony 1880. Eksploatowana była przez firmę Società Triestina Tramway. Funkcjonowały dwie linie, które przewoziły średnio 1 867 000 pasażerów w ciągu roku. W 1889 konne tramwaje miały 105 koni i 37 wagonów osobowych i towarowych. Średnia prędkość jazdy wynosiła 6,4 km/godz.

Linie tramwajowe na wąskich uliczkach Lwowa

W związku z szybkim rozwojem miasta konny tramwaj już nie mógł zapewnić wzrastającego zapotrzebowania na przewozy.

Wtedy firma Siemens-Halske wybudowała pierwszą elektryczną linię tramwajową. Budowę rozpoczęto w 1894, wcześniej niż w wielu europejskich stolicach. Długość linii wynosiła 6,86 km, a liczba wagonów 16. Po uruchomieniu tramwajów elektrycznych los konnych przewozów stopniowo malał, a w 1907 konny tramwaj ostatecznie zakończył swoją działalność. W 1896 długość eksploatowanych linii elektrycznych tramwajów wynosiła 8,3 km, a w 1909 było ich już 25 km.

W 1899 liczba corocznie przewożonych pasażerów osiągnęła 5 milionów, co dało podstawę do dalszego rozwoju sieci tramwajowej, parku wagonowego, a przede wszystkim urządzeń, które dostarczały prąd elektryczny. Przełomowym rokiem w historii tramwajów był rok 1907, kiedy uruchomiono nową elektrownię. W tym roku przewieziono 12 milionów pasażerów. Był to ostatni rok funkcjonowania lwowskich tramwajów konnych. W 1913 przewieziono 32 miliony pasażerów, a w 1940 już 64 miliony przy całkowitej długości torów tramwajowych przewyższającej 70 km.

Na dzień dzisiejszy (2009) tramwajowy park Lwowa wynosi około 220 wagonów, łączna długość torów tramwajowych przewyższa 80 km. Podstawowymi typami wagonów są KT4SU iT4SU produkcji czechosłowackiej fabryki Tatra. Większość taboru znajduje się w złym stanie. W 2007—2008 zakupiono 22 wagony wykorzystywanych wcześniej przez tramwaje w Niemczech. Ich stan ocenia się na bardzo dobry.

• Lwowskie tramwaje

Trolejbusy

Po wojnie miasto zaczęło się szybko rozwijać. Zlikwidowane w centrum linie tramwajowe były zastępowane trolejbusowymi. Linie trolejbusowe zaczęły funkcjonować 27 listopada 1952. Współcześnie (2009) park trolejbusowy liczy około 100 maszyn.

Autobusy

Podobnie jak w większości miast ukraińskich komunikacja autobusowa jest słabo rozwinięta. Liczba linii jest ograniczona, za co, przede wszystkim, odpowiada samo miasto z jego wąskimi uliczkami.

Realną alternatywą autobusów stały się mikrobusy, jeżdżące po całym mieście i przedmieściach. Oprócz tego, ich trasy łączą z większością miast okręgu i granicą.

Premetro

W okresie socjalizmu, w latach 1980 projektowano i zaczęto we Lwowie budowę premetra, jednak w związku z trudnościami tecznicznymi, groźbą osiadania gruntów pod historyczną częścią miasta, budowę czasowo wstrzymano. Później budowę wznowiono, jednak w związku z kryzysem na Ukrainie na początku lat 90. XX wieku zamrożono.

Teraz (2009) zakłada się budowę premetra systemu RADAN projektu KB im. Antonowa także z podziemnymi stacjami w centrum miasta. W nowym generalnym planie rozwoju miasta na 2020-2030 przewidywane jest wybudowanie trzech linii metra. Pierwsza linia jest planowana południowego zachodu na północny wschód (rejon Wygowskiego - ul. Bohdana Chmielnickiego). Druga będzie biegła z południowego wschodu na północny zachód (będzie łączyć Sichow i Riasne). Trzecia linia przebiegnie z zachodu na wschód (rejon Lewandowka - Majorowka).

Łączność

Poczta

Pierwsza przesyłka pocztowa we Lwowie (była też pierwszą na Ukrainie) została zorganizowana w 1629 przez florenckiego kupca Roberto Bandinelli, wnuka znanego rzeźbiarza Baccio Bandinelli. Pierwsze stałe trakty pocztowe były organizowane w dwóch kierunkach: do Zamościa– Lublina – Warszawy – Torunia – Gdańska i do Jarosławia – Raszewa – Tarnowa – Krakowa. Na żądanie przesyłki były wysyłane również w innych kierunkach. Kurierzy Bandinellego wsławili się swoją szybkością. Dowozili pocztę do miast północnych Włoch z niespotykaną w tych czasach szybkością – w ciągu dwóch tygodni. Poczta mieściła się w budynu nr 2 przy Rynku (pałac Bandinelli). Z czasem lwowska poczta zaczęła stala obsługiwać trakt do Kamieńca Podolskiego, wchodząc w ten sposób do systemu królewskiej poczty polskiej.

W czasach Austro-Węgier w mieście było 21 urzędów pocztowych, które, oprócz centralnego, który istniał od XVIII wieku, zostały otwarte od 1862 do 1900. W 1890, przy ulicy Słowackiego 1, zaczęto budowę nowego budynku lwowskiej poczty, w którym mieściła sią dyrekcja poczty.

Na lwowskiej poczcie (2009) pracuje ponad 6,5 tysiąca ludzi. Poczta, poza klasycznymi usługami, wykonuje też współczesne, jak na przykład tranfer elektroniczny.

• • Lwowska dyrekcja poczty ukraińskiej (ukr.)

Telefon

Pierwsze telefony pojawiły się we Lwowie w 1885 roku, a 18 grudnia Gazeta Lwowska wydrukowała spis pierwszych abonentów telefonicznych, wśroód których byli: urzędy władz administracyjnych - 7 (sąd, prokuratura, policja, biura regionalne), instytucje kulturalne - 3, Straż Pożarna - 2 lekarze - 7, szpitale - 2, banki - 6, biura - 2, domy handlowe - 6, fabryki - 5 kolej - 3 hotele - 3, redakcje - 3 (Dziennik Polski, Gazeta Narodowa, Gazeta Lwowska), prawnicy - 8, inne osoby - 16. Służba telefoniczna pracowała całą dobę. Pierwszy adres: dom teatralny, 3. piętro, ul. Gołuchowskich (teraz ul. Targowa). Zamówienia były przyjmowane przedpołudniem od 9 do 12 i popołudniu od 3 do 6. W 1886 Lwów miał już telefony aż do przedmieść i zaczęła się telefonizacja prowincji. Duże znaczenie dla rozwoju łączności telefonicznej miało uruchomienie w czerwcu 1886 linii Kraków-Wiedeń.

Do 1922 służba telefoniczna podlegała dyrekcji poczty i telegrafu we Lwowie. W 1922 w Warszawie powstała Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna, jej oddział we Lwowie nazywał się Zarząd Telefonów Lwowskich i mieścił się przy ulicy Kopernika 34. 23 września 1925 Spółka uzyskała zgodę władz miasta na budowę własnego budynku przy ulicy Sykstuskiej (obecnie P. Doroszenki) 26.

W 2003 narodowy operator telefoniczny Ukrainy OAO Ukrtelekom zamienił we Lwowie większość sześciocyfrowych numerów siedmiocyfrowymi. Obecnie dotychczasowy kod telefoniczny Lwowa 0322 zmienił się na 032, do połączeń międzynarodowych +38032. W 2005 r., sześciocyfrowe numery zaczynające się od 52, 59, 63, 64, 69 zamieniono odpowiednio na 252, 259, 263, 264, 269.

Nauka i oświata

Gmachu główny Uniwersytetu Lwowskiego

Wejście do gmachu głównego Politechniki Lwowskiej

Lwów jest jednym z ważniejszych centrów nauczania na Ukrainie. Znajdują się tutaj trzy duże uniwersytety oraz wiele mniejszych szkół wyższych. We Lwowie działa 8 instytutów Narodowej Akademii Nauk Ukrainy, ponad 40 instytutów naukowo-badawczych i projektowo-konstruktorskich, 2 akademie i 11 szkół wyższych, 3 uniwersytety i ponad 100 szkół średnich.

Szkoły wyższe Uniwersytet Lwowski Politechnika Lwowska Lwowski Narodowy Uniwersytet Medyczny im. Daniła Halickiego Lwowska Narodowa Akademia Sztuki Ukraińska Akademia Druku Lwowski Instytut Bankowy Narodowego Banku Ukrainy Lwowski Instytut Wojskowy przy Politechnice Lwowskiej Lwowski Regionalny Instytut Administracji Publicznej Narodowej Akademii Administracji Publicznej przy Prezydencie Ukrainy Lwowska Państwowa Akademia Medycyny Weterynaryjnej Ukraiński Narodowy Uniwersytet Leśnictwa Lwowski Państwowy Uniwersytet Rolny Lwowski Państwowy Uniwersytet Kultury Fizycznej Lwowska Państwowa Akademmia Muzyczna im. Łysenko Lwowski Państwowy Instytut Finansowo-Ekonomiczny Lwowski Instytut Spraw Wewnętrznych Lwowski Instytut Zarządzania Lwowski Instytu Pożarnictwa Lwowska Akademia Handlowa Lwowski Wydział Dniepropietrowskiego Narodowego Unwersytetu Transportu Kolejowego im. Ak. W. Łazarina Lwowska filia Ukraińskiej Akademii Administracji Instytut Przedsiębiorczości i Zaawansowanych Technologii Instytut Technologii Biznesu i Prawa Ukraińska Akademia Projektowania Lwowska Akademia Teologiczna Lwowskie Wyższe Sminarium Duchowne Ukraiński Uniwersytet Katolicki Instytut Teologiczny im. św. Józefa Bilczewskiego Specjalne szkoły średnie Lwowskie technikum gastronomiczne Lwowskie liceum fizyko-matematyczne Szkoły średnie Szkoła średnia Nr 50 Szkoła średnia Nr 52 Szkoły podstawowe Lwowska szkoła matemetyczna Towarzystwa naukowe НТШ – Naukowe Towarzystwo Szewczenki ukr.

Kultura

Architektura

Widok na centralną część Lwowa

Lwów pod względem liczby zabytków historyczno-architektonicznych zajmuje pierwsze miejsce na Ukrainie. W architekturze Lwowa, która mało ucierpiała w czasie wojen XX wieku, odzwierciedla się wiele europejskich stylów i kierunków odpowiadających wielu epokom historycznym. Po pożarach w latach 1527 i 1556 praktycznie nie zostało śladu z gotyckiego Lwowa, za to dobrze są reprezentowane późniejsze epoki renesans, barok, klasycyzm. Dla Lwowa stał się charakterystyczny styl austriackiego modernizmu – secesji, są też domy wybudowane w stylu ukraińskiego i berlińskiego modernizmu, a także art déco, konstruktywizmu i Bauhausu. Są także przedstawiciele stalinowskiego neoklasycyzmu.

Centralna część miasta została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W niej znajduje się znaczna część zabytków architektury, datowanych na XIV-XVII w. W centralnej części w 2000 znajdowało się ich 960 (z czego 95% zamieszkałych), 625 z nich znajdowało się w niezadowalającym stanie.

Według stanu 1 stycznia 2001 ogólna powierzchnia mieszkalna w mieście wynosiła 14 276,7 tysięcy m² w 24 156 domach mieszkalnych, 1914 znich miało 5 lub więcej pięter, 92% domów miało wodociąg i kanalizację, 84% – łazienki z wanną lub prysznicem, 70% – centralne ogrzewanie, 94% – gaz.

Lwów pośród centrów okręgów i większych miast Ukrainy ma największą gęstość zabudowy. Przedmieścia były zabudowane w okresie sowieckim typowymi masowymi blokami, na które przypada około 40% powierzchni mieszkalnej w mieście. Jeszcze około 20% powierzchni mieszkalnej, także na przedmieściach, stanowi niska zabudowa w rejonach, gdzie dawniej rozciągały się wsie podmiejskie.

Tempo budownictwa wyraźnie spadło w okresie niepodległości w porównaniu z okresem sowieckim. W 1990 było oddane do użytku 368,5 tysięcy m², w 1995 – już tylko 89,9 tysięcy m², a w 2000 – 95,9 tysięcy m² powierzchni mieszkalnej.

Koncepcja rozwoju miasta (2006) przewiduje zakończenie długo trwających inwestycji i budowanie nowych mieszkań w północno-zachodniej (ul. Warszawska, rejony Riasne-1 i Riasne-2, Lewandowka i Lisiczy) i południowo-wschodniej (rejon ulic Zielonej, Waszyngtona, Chytorowki i Stryjskiej) części miasta na wolnych obszarach i terytoriach zwolnionych przez zakłady przemysłowe, bazy i jednostki wojskowe.

Religia

Lwów jest centrum religijnym o znaczeniu ogólnoukraińskim. W nim znajduje się ośrodek kierowniczy kościoła rzymskokatolickiego, a do 21 sierpnia 2005 kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-ukraińskiego.

Ludność Lwowa ma złożoną strukturę wyznaniową. Około 35% wspólnot wyznaniowych należy do kościoła bizantyjsko-ukraińskiego, 11,5% – ukraińskiego autokefalicznego kościoła prawosławnego, około 9% – ukraińskiego kościoła prawosławnego patriarchatu kijowskiego, 6% – kościoła rzymskokatolickiego.

Prócz tego w mieście znajduje się wiele innych wspólnot wyznaniowych, są to Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego, kościół katolicki obrządku ormiańskiego, Apostolski Kościół Ormiański, judaizm ortodoksyjny i reformowany, chasydzi i wiele kościołów protestanckich. W mieście funkcjonuje Akademia Teologiczna Kościoła Katolickiego Obrządku Bizantyjsko-Ukraińskiego oraz seminarium duchowne ukraińskiego kościoła prawosławnego patriarchatu kijowskiego.

Jedyne miasto na świecie (według stanu w 2005), gdzie jednocześnie rezydowało dwu kardynałów – Lubomyr Huzar (ukraiński kościół grekokatolicki) i Marian Jaworski (kościół rzymskokatolicki).

W czerwcu 2005 miasto odwiedził Jan Paweł II. Odprawił tutaj mszę według obrządku łacińskiego i wziął udział w liturgii obrządku bizantyjskiego. We Lwowie odwiedził kościoły obrządku łacińskiego i greko-katolickiego oraz cerkiew ormiańską.

Święta

Dzień miasta (wrzesień – październik) – świętowanie rocznicy założenia Lwowa. Jako umowną datę przyjmuje się rok 1256 (pierwsza znana wzmianka pisemna o Lwowie). Świętuje się jesienią – we wrześniu albo paźddzierniku. 29-30 września 2006 w znaczący sposób obchodzono 750-lecie Lwowa. W 2007 obchodzono 751-lecie złożenia Lwowa 6 maja!

Dzień flagi (3 kwietnia) – w tym dniu w 1990 na miejskim ratuszu, jako pierwszym wśród miast ukraińskich, była podniesiona żółto-niebieska narodowa flaga Ukrainy.

Teatry i inne

Wejście do Teatru Skarbkowskiego

• Opera Lwowska – Lwowski Akademicki Teatr Opery i Baletu im. Salomei Kruszelnickiej (prospekt Wolności 5).
• Teatr Skarbkowski – Ukraiński Akademicki Teatr Dramatyczny im. Marii Zańkoweckiej (ul. Łesi Ukrainki 1).
• Teatr dramatyczny Zachodniego Dowództwa Operacyjnego Ministerstwa Obrony Ukrainy (ul. Grodzka 36) – zamknięty w 2006.
• Lwowski teatr Niedziela (pl. gen. Grigorenki 5) [3]
• Lwowski teatr młodzieżowy im. Łesia Kurbasa (ul. Ł. Kurbasa 4)
• Pierwszy ukraiński teatr dla dzieci i młodzieży (ul. W. Hnatiuka 11)
• Lwowski teatr lalek (ul. D. Halickiego 1)
• Teatr miniatur estradowych «И люди, и куклы» (ul. Fredry 6)
• Teatr estradowy «Nie smuć się, (ukr.) Не журись».

• Lwowska filharmonia im. S. Ludkiewicza (ul P. Czajkowskiego 7)
• Lwowski dom muzyki organowej i kameralnej (ul. S. Bandery 10)

• Lwowski cyrk państwowy (ul. Grodzka 83)

Biblioteki

• [http://www.lsl.lviv.ua/ Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka Ukrainy im. Wasyla Stefanyka – jedna z ważniejszych lwowskich bibliotek . W bibliotece przechowywane się wydane zażycia autorów pierwsze wydania dzieł A. Puszkina, M. Lermontowa, T. Szewczenko, N. Gogola, L. Tołstoja, I. Franko, A, Czechowa, L. Ukrainki, M. Kociubyńskiego, V. Hugo, H. Balzaca, A. Dumasa, Ch. Dickensa, A. Mickiewicza, i wielu innych pisarzy. Najcenniejsze w zbiorach biblioteki to oryginały pism B. Chmielnickiego, I. Franka, M. Gorkiego, L. Ukrainki, V. Hogo, W. Korolenki, O. Kobylańskiej, W. Stefanyka, O. Makowieja i innych. Zbiór biblioteki liczy ponad 7 milionów egzemplarzy, wśród nich ponad 75 tys. rękopisów i około 38 tys. egz. nut.

Fotografie biblioteki im. Stefanyka

• Biblioteka Uniwersytetu Lwowskiego. Biblioteka powstała w 1608. W jej zbiorach znajduje się ponad 2,5 miliona różnych druków, w ponad 40 językach świata. Biblioteka ma unikatowe zbiory: rękopiśmienne kodeksy z XII-XVI w., Apostoł i Biblia Ostrogska Iwana Fedorowa, 46 inkunabułów, pierwsze wydania T. More'a i T. Campanelli i inne.
• Miejska Centralna Biblioteka im. Lesi Ukrainki. Jedna z najlepszych bibliotek publicznych w kraju. W 1967 r. została odznaczona tytułem biblioteki o doskonałej pracy. Została wielokrotnie nagrodzona dyplommami i pochwałami przez Ministerstwo Kultury ZSRR. Ma uniwersalne zbiory książek, które mają 948 tysięcy książek i czasopism.
• Państwowa Obwodowa Biblioteka dla Dzieci. Założona we wrześniu 1939 roku, Biblioteka posiada ponad 140 tysięcy książek.
• Państwowa Obwodowa Biblioteka dla Młodzieży. Założona w 1944 roku, książki - 80 tysięcy sztuk.
• Miejska Centralna Biblioteka dla Dzieci. Założona w 1947 roku, książki - 113 tysięcy sztuk.
• Obwodowa Naukowa Biblioteka Medyczna Założona w 1944 roku, książki - 220 tysięcy sztuk.
• Obwodowa Naukowa Biblioteka Pedagogiczna Założona w 1926 roku, książki - 400 tysięcy sztuk.
• Państwowa Uniwersalna Biblioteka Naukowa. Założona w 1940 roku, książki - 766 tysięcy sztuk.
• Biblioteka Naukowa Politechniki Lwowskiej
• Centralna Biblioteka Naukowo-techniczna Lwowskiego Terytorialnego Centrum Informacji Naukowych i Technicznych
• Centralna Biblioteka Naukowo-techniczna Ministerstwa Przemysłu Lekkiego

Budowle sakralne

• Katedra Ormiańska (Ormiańska 7-13)
• Kościół i klasztor bernardynów (pl. Soborna, 3a)
• Kościół i klasztor dominikanów (pl. Muzejna, 1)
• Katedra łacińska (pl. Kafedralna, 1)
• Kościół Jana Chrzciciela (Staryj Rynok, 3)
• Kościół i klasztor benedyktynek (Wiczewa, 2)
• Kościół i klasztor karmelitów bosych (Wynnyczenka, 20)
• Kościół i klasztor karmelitów bosych (Czuprynki, 70)
• Kościół św. Kazimierza (Krywonosa, 1)
• Kościół klarysek (Mytna pl.)
• Kościół seminarium łacińskiego
• Kościół św. Marii Magdaleny (S. Bandery, 8)
• Kościół Matki Boskiej Śnieżnej (Sniżna, 1)
• Kościół św. Marcina (Żowkiwska, 8)
• Kościół św. Antoniego (Łyczakiwska, 49а)
• Kościół św.Elżbiety (pl. Kropiwnickiego / Prywokzalna)
• Kościół św. Łazarza i cele klasztorne (Kopernika, 27)
• Kościół św. Mikołaja (Szczerbakowa, 2)
• Kościół św. św. Piotra i Pawła zakonu jezuitów (Teatralna, 11)
• Kościół św. Zofii (I. Franka, 121а)
• Kościół św. Urszuli (Zełena, 11)
• Synagoga "Bejs Aaron we Israel" (Bratiw Michnowskich, 4)
• Sobór św. Jura (pl. Św. Jura, 5)
• Cerkiew Uspieńska (Ruska, 7 – Podwale, 9)
• Kościół Chrystusa Zbawiciela (Pekarska, 59)
• Cerkiew i klasztor św. Onufrego (B. Chmielnickiego, 36)
• Kościół Matki Boskiej Ostrobramskiej (Łyczakiwska, 175)
• Cerkiew Przemienienia Pańskiego (Krakiwska, 26)
• Cerkiew św. Jerzego Zwycięzcy (Korolenka, 3)
• Cerkiew św. Mikołaja (B. Chmielnickiego, 28)
• Cerkiew św. Paraskewy (B. Chmielnickiego, 77)
• Cerkiew św. św. Piotra i Pawła (Łyczakowska, 82а)

Fotografie budowli sakralnych Lwowa

Parki

• Park Kościuszki (obecnie park im. Iwana Franko)

Pierwszy publiczny park na Ukrainie, położony na północno-wschodnim zboczu wzgórza, wznoszący się nad nadrzecznym obniżeniem koło Lwowa. Powierzchnia - 10,6 ha.

Park założono na dawnych polach miejskich, które były własnością bogatej rodziny mieszczańskiej Szolc-Wolfowiczów.

Fotografie parku Kościuszki

• Park "Wysoki Zamek"

Park "Wysoki Zamek", majestatycznie wznoszący się nad wielowiekowym Lwowem, łączy współczesność z przeszłością. Złożóny był w 1838 na górze Zamkowej (Książęcej). Góra Książęca była wybrana przez księcia Daniłę Romanowicza Prince jako jego zachodnia forpoczta - tutaj przez niemal sto lat mieściła się obronna twierdza chroniąca zachodnie granice Rosji od hord tatarsko-mongolskich.

• Park Stryjski

Jeden z piękniejszych parków o powierzchni 60 ha z wieoma gatunkami dobrze rozwiniętej flory, na urozmaiconym terenie o malowniczych widokach. W okresie przynależności Lwowa do Polski był to jeden z najlepszych przedstawicieli wśród parków krajobrazowych Europy, upiększenie Lwowa, miejsce odpoczynku, źródło natchnienia dla poetów i kompozytorów. Założony w 1887 przez doświadczonego ogrodnika miejskiego A. Reringa. Park wyróżnia się bogatą kolekcją rzadkich gatunków drzew i krzewów.

Fotografie Parku Stryjskiego

• Park Łyczakowski

W połowie XIX wieku w północno-wsschodniej części Lwowa za rogatką, która określała granicę miasta było pustkowie. Na nim w 1894 z udziałem znanego architekta parków A. Reringa (autora Parku Stryjskiego) założono park o powierzchni 6 ha (obecna powierzchnia 12,36 ha). W 1905 na stromych zboczach od ulicy Łyczakowskiej został zbudowany pomnik polskiego bohatera narodowego Bartosza Głowackiego, który zachował się do chwili obecnej. Park Łyczakowski jest zabytkiem sztuki ogrodowo-parkowej o znaczeniu lokalnym.

W 1914 na obszarze przyległym do Parku Łyczakowskiego powstał pomnik-cmentarz "Wzgórze Sławy" upamiętniający poległych podczas I wojny światowej rosyjskich żołnierzy, na którym pochowano około 2000 poległych "niższych stopni". Po II wojnie światowej w pobliżu pochowano żołnierzy radzieckich i wzniesiono nowy pomnik, na miejscu starego, który został zniszczony przez władze austro-węgierskie.

• Park "Żelazna woda"

Park "Żelazna woda" założono w 1905 na zboczach wąwozu Połtwi, na dwóch wzgórzach, łączących się w górnej części płaskowzgórza. W parku można zobaczyć wychodzący z ziemi margiel, co jest przyczyną występowania tam wielu źródeł. Obecność wody źródlanej bogatej w żelazo dała pierwotną nazwę tego obszaru.

Załamania terenu, faliste wzgórza i płaskowzgórze pozwoliły stworzyć niepowtarzalne zielone wyspy wśród miejskiego centrum Lwowa.

• Park "Zniesienie"

Regionalny park krajobrazowy "Zniesienie" («Знесіння») jest jednym ze starszych i pięnych zakątków Lwowa. Położony jest w północno-wschodniej części miasta. Wzgórz Zniesienia i Wysokiego Zamku znalazły się na znanych rycinach z XV–XVIII ukazujących sylwetkę miasta. Stąd otwiera się widok na panoramę Lwowa i okolic, zwłaszcza północnej części. Zaledwie 20 minut pieszo od centrum miasta na 154 ha zachował się krajobraz bogaty w pomniki przyrody, historii i kultury. W parku spotyka się rzadkie rośliny stepowe, odkryte piaskowce i wapienie z widocznymi skamieniełościami morskiej fauny, pokryte lasem wzgórza i doliny z jeziorami i strumieniami. W parku w całości zachowały się stare grodziszcza, kościoły i klasztory, stary cmentarz i budynki o tradycyjnej zabydowie. Tutaj znajduje się muzeum architektury ludowej Gaj Szewczenkowski. Jednocześnie park jest jednym z najbardziej zaniedbanych i nieuporządkowanych, w pobliżu znajdujących się szkodliwych dla środowiska przedsiębiorstw.

Fotografie parku "Zniesienie"

• Gaj Szewczenkowski (dawna nazwa – Kaiserwald)

Gaj Szewczenkowski znajduje się w północno-wschodniej części Lwowa i zajmuje obszar około 84 ha. Pork ma wielostronne przeznaczenie, w jego skład wchodzi arboretum, kompleks poświęcony pamięci Szewczenki i skansen – muzeum architektury i kultury ludowej zachodnich regionów Ukrainy. Muzeum etnograficzne jest poświęcone Bojkom, Hucułom, Łemkom, Podolanom i Poleszczukom.

• Pohulanka

Polska inteligencja nazywała ten park lasem Węglewskiego – bogatego lwowskiego adwokata, który w pozyskanym w 1799 fragmencie lasu wybudował pałac, gdzie często zbierały się znakomitości Lwowa. Latem na posypanych piaskiem ścieżkach i słonecznych trawnikach, bawili się przechadzając w eleganckim ubraniu lwowscy wielmoże i bogaci mieszczanie. W tym czasie park graniczył z częścią miasta, gdzie znajdowały się domostwa prostego chłopstwa. Chłopi doglądali plonów dla bogatych mieszczan i komentowali ich odpoczynek – bawią się i spacerują tutaj, w czasie, gdy my ciężko pracujemy dla nich. Być może takie myślenie lażało u podstaw nazwy Pohulanka.

• Park kultury i wypoczynku im. Bohdana Chmielnickiego

Dawniej we Lwowie był popularny staw Pielczyński. On należał do systemu stawów, połączonych strumieniami, zbierających wodę z gór i Wuleckich i wpadających do rzeki Soroki. Była tutaj tak zwana wojskowa łaźnia. Tutaj, na stokach cytadeli, często unikając hałasu i upału w mieście, można było jeździć konno wierzchem, wędkować, a w święta, zobaczyć parady wojskowe. W zimie staw zamieniał się w lodowisko.

Z czasem, na początku XX w., kiedy miasto zaczęło się intensywnie rozwijać, wąskie strumienie wyschły, a razem z nimi wysechł staw Pielczyński. Przez długi czas była tutaj nieinteresująca pustka. Dopiero w 1951 pomiędzy ulicami Stryjską, Gwardzistów i Dzierżyńskiego (obecnie - Witowskiego) rozpoczęto prace nad założeniem parku.

Fotografie parku kultury i wypoczynku i. B. Chmielnickiego

• Park Snopkowski

Park Snopkowski założono w 1959 - 1963 między ulicami Południową, Zieloną i Krymską na obszarze 60 ha. Wcześniej było tu pustkowie, wśród którego wystawały piaskowe i gliniane doły pozostałe po dawnych cegielniach.

Górne płaskowzgórze od ulicy Południowej i dolne – od ulicy Niebieskiej są rozplanowane regularnie, pozostały teren zaplanowano jako park krajobrazowy. Sieć dróg i ścieżek ustalono tak, aby lepiej odsłonić piękne gatunki parku i widok na ciekawe miejsca we Lwowie, jak również aby zmaksymalizować przepustowości w czasie imprez masowych na największym stadionie miasta, gdzie odbywają się mecze piłki nożnej z udziałem najlepszych zespołów z Ukrainy i innych krajów.

• Ogrody klasztorne "za murami"

Dla Lwowa charakterystyczne były ogrody przy klasztorach, cerkwiach i kościołach (sakralne ogrody-dziedzińce). Podczas zakładania klasztoru czy budowy kościoła zawsze zakładano ogród. Klasztor zwracał uwagę na funkcjonalność granic terenu, dlatego klasztory często stały za wysokimi i mocnymi murami, które w średniowieczu pełniły fukcję obronną. Za takim ogrodzeniem powstawał kompleks klasztorny, gdzie na ogół znajdował się kościół, kaplica, i oddzielny lub przyległy do kaplicy dom zakonny z celami zakonników.

Zobacz też

• Obwód lwowski
• Ludzie związani ze Lwowem
• Orlęta Lwowskie
• Mord profesorów lwowskich

Linki zewnętrzne

Podstawowe informacje Strona główna lwowskiej rady miejskiej (ukr.) Uniwersalny katalog informacji o Lwowawie (ukr. • ros.) Lwowski biznes (ukr.) Lwowska służba informacyjna (ukr.) Strona internetowa Lwowa (ukr.) Plan Lwowa (ukr.) Pogoda we Lwowie (ros.) Lwowska wyszukiwarka internetowa (ukr. • ros. • ang.) Stare i nowe nazwy ulic (ros.) Tablice rejestracyjne obwodu lwowskiego (ros. • ang.) Prasa i portale internetowe Gazeta Lwowska ( Львівська Газета) (ukr.) Codzienny Lwów (Щоденний Львів) (ukr.) Portal lwowski (ukr.) lvivport (ukr.) Wysoki Zamek (gazeta) (Високий Замок) (ukr.)

Fotografie Lwowskie reminescencje (ukr. • ang.) LEO foto (ukr. • pol. • ros. • niem. • fr. • ang. • wł.) Mapa Google Fotografie Lwowa na b17 (ukr.) Fotografie miasta (ros.) Przewodniki Przewodnik po Lwowie (ang. • niem. • pol. • ros. • ukr.) Fotografie Lwowa (ang.) Strony web o Lwowie Strona emigrantów ze Lwowa (ros.) Lwowskie tramwaje (ros. • ukr.) Linki do stron o Lwowie

[[als:Lemberg]] [[be-x-old:Львоў]] [[bs:Lavov]] [[br:Lviv]] [[bg:Лвов]] [[cv:Львов]] [[cs:Lvov]] [[da:Lviv]] [[de:Lemberg]] [[et:Lviv]] [[en:Lviv]] [[es:Lviv]] [[eo:Lvovo]] [[fr:Lviv]] [[gl:Lviv]] [[ko:리비우]] [[hsb:Lwów]] [[hr:Lavov]] [[id:Lviv]] [[it:Leopoli]] [[he:לבוב]] [[jv:Lviv]] [[la:Leopolis]] [[lv:Ļviva]] [[lt:Lvovas]] [[lmo:Lviv]] [[hu:Lviv]] [[nl:Lviv]] [[ja:リヴィウ]] [[no:Lviv]] [[nn:Lviv]] [[pt:Lviv]] [[ro:Liov]] [[qu:Lwiw]] [[scn:Liòpuli]] [[simple:Lviv]] [[sk:Ľvov]] [[sr:Lavov]] [[fi:Lviv]] [[sv:Lviv]] [[tr:Lviv]] [[uk:Львів]] [[vi:Lviv]] [[vo:L'viv]] [[yi:לעמבערג]] [[zh:利沃夫]]