Portal:Literatura

Skrót: P:L
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Literatura

Literatura to wszystkie "sensowne twory słowne" (Stefania Skwarczyńska[potrzebny przypis]), zatem dzieła artystyczne, literatura piękna, oraz teksty użytkowe, literatura stosowana - zachowane w formie pisanej lub w przekazie ustnym. Dzieli się ją na trzy rodzaje literackie: epikę, lirykę i dramat.

Inne portale dotyczące literatury: William Szekspir, Komiks, Bibliologia, Fantastyka, Fantasy, Śródziemie.


Wybrany wyróżniony artykuł

Space Science Fiction Magazine – amerykański magazyn fantastycznonaukowy wydawany przez Republic Features Syndicate, Inc. Ukazały się dwa numery tego czasopisma, oba wydano w 1957 roku. Na jego łamach ukazywały się teksty znanych pisarzy, w tym Arthura C. Clarke'a i Jacka Vance'a, ale magazyn nie zdobył popularności i pod koniec 1957 zdecydowano o zaprzestaniu jego wydawania.

Publikacja i dane bibliograficzne

Literatura fantastycznonaukowa była jednym z głównych gatunków eksploatowanych na łamach popularnych pulp magazine, począwszy od wydawanego od 1926 roku „Amazing Stories”. Krótki boom na tę tematykę został zahamowany w czasie II wojny światowej, ale pod koniec lat 40. XX wieku gatunek ten ponownie zyskał na popularności, osiągając przed 1957 roku swoje apogeum. W ciągu tego roku w Stanach Zjednoczonych ukazał się przynajmniej jeden numer 24 magazynów fantastycznonaukowych. Jeden z najpopularniejszych, „Galaxy Science Fiction”, był z powodzeniem powiązany z dwie audycjami radiowymi: „Dimension X” i „X Minus One”. Rozwiązanie to znalazło naśladowców, w 1956 roku Lyle Kenyon Engel z Republic Features Syndicate ruszył na rynek z pakietem, w skład którego wchodziły dwie audycje radiowe oraz cztery czasopisma. Programami były „American Agent”, dramat szpiegowski, i „The Frightened”, gdzie lektorem był Boris Karloff. Dwa czasopisma stanowiły papierowe odbicie audycji radiowych, oprócz tego wydawano „Private Investigator Detective Magazine” i „Space Science Fiction Magazine”. Pierwszy numer „Private Investigator” ukazał się w 1956, problemy z planem radiowych audycji sprawiły, że dopiero w 1957 roku zaczęto wydawać pozostałe czasopisma.



Wybrana wyróżniona sylwetka

Jan Malalas lub Jan z Antiochii zwany Malalas (gr. Ιωάννου Μαλάλα lub Ιωάννου Αντιοχεως του επικλην Μαλάλα/Iōannou Antioheōs tou epiklēn Malala, łac. Ioannis Malalas - ur. ok. 491, zm. ok. 578) – kronikarz bizantyński.

Jan Malalas był zhellenizowanym Syryjczykiem z Antiochii, który za panowania cesarza Justyniana I przeniósł się do Konstantynopola. Malalas jest autorem Kroniki powszechnej (Chronographía) w 18 księgach, obejmującej dzieje całego ówczesnego świata od jego stworzenia po czasy współczesne autorowi. Kronika Malalasa stanowi typowy przykład historii popularnej przeznaczonej dla szerokiej publiczności. Naiwna i bezkrytyczna, nie odznacza się wysokim poziomem historycznym. Malalas rozbudował, wyczuwając oczekiwania publiczności, niektóre epizody, wprowadził szereg ciekawostek, opowiadań przerywających główny tok narracji. Nie ustrzegł się też błędów i nieporozumień. Kronika została napisana w potocznej, obrazowej koine greckiej. Ze względu na walory literackie była chętnie czytana również w wiekach następnych. Kronika Malalasa stała się od razu skończonym wzorem nowego gatunku literackiego dla pokoleń jego następców, aż po wiek XIII. Przełożona na łacinę, bułgarski, gruziński i cerkiewnosłowiański silnie oddziałała też na literaturę innych krajów.



Listy na medal

Lista pierwszych wydań dzieł Stanisława Lema drukiem zwartym - Laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie literatury

Artykuły na medal

Stanisław Moskal (ur. 1935) - Giacomo Casanova – Antoni Lange – Victor Hugo – William Szekspir – Leconte de Lisle – Henry Wadsworth Longfellow − Literatura szwedzkojęzyczna – Melchior Wańkowicz – Lolita - Arrakis (Diuna) - Rudyard Kipling - Bjørnstjerne Bjørnson

Dobre artykuły

Wergiliusz - Piotr Starkowiecki - Weronika Rosati - Ustrój polityczny Aten (Arystoteles) - Hobbit, czyli tam i z powrotem - Ferenc Molnár - John Ronald Reuel Tolkien - Galadriela - Rivendell - Przegląd dzieł Williama Szekspira – Sonety Williama Szekspira – W poszukiwaniu straconego czasu – Bestia ludzka - Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego - Nędznicy - Pateryk Kijowsko-Pieczerski - Dzwony Bazylei - Pasażerowie z dyliżansu - Rok dziewięćdziesiąty trzeci - Oryginał Laury - Lawon Barszczeuski - Hella (Mistrz i Małgorzata) - Zabójstwo przy Rue Morgue - Nortowie - Statek śmierci - Dziennik Anny Frank - Górski wieniec - Nautilus (fikcyjny okręt) - Space Science Fiction Magazine - Władysław Szlengel - Teodor Prodrom - Sully Prudhomme - Stosunki polsko-żydowskie w czasie drugiej wojny światowej (esej) - Stanisław Lem - Słońce też wschodzi - Sławamir Adamowicz - Sejm ptasi - Sąd polubowny (komedia Menandra) - Natalla Babina - Odludek albo mizantrop - Menander - Matteo Maria Boiardo - Markijan Szaszkewycz - Literatura bizantyńska za panowania dynastii heraklijskiej 610-717 - Literatura bizantyńska epoki Laskarysów i Paleologów (1204–1453) - Literatura bizantyńska epoki Komnenów i Angelosów (1081-1204) - Literatura bizantyńska epoki justyniańskiej 527-610 - Kakashi Hatake - Jan Malalas - Gustav Wied - Górski wieniec - Fabijan Szantyr - Ernest Hemingway - Chrétien de Troyes - Agatiasz Scholastyk - Harry Potter i Kamień Filozoficzny (powieść)


Rodzaje i gatunki literackie

Liryczne: aleksandryn – anakreontyk – bergeretta – bukolika (sielanka) – ci – chōka – dumka – elegia – epigramat – epitafium – epyllion – fraszka – fu – gazel – haiku – hymn – kaligram – kasyda – limeryk – oda – pieśń – psalm – romanca – rubajjat – shi – sielanka – sonet – tren

Epickie: anegdota – autobiografia – bajka – baśń – biografia – chansons de geste – epos – humoreska – kronika – legenda – makama – monogatari – nowela – opowiadanie – pateryk – powieść – powieść auktorialna – powieść autobiograficzna – powieść biograficzna – powieść detektywistyczna – powieść epistolarna – powieść fantastyczna – powieść historyczna – powieść kryminalna – powieść poetycka – powieść produkcyjna – powieść przygodowa – powieść psychologiczna – powieść społeczno-obyczajowa – powieść tendencyjna – sadż – sirat

Dramatyczne: dramat antyczny – dramat niesceniczny – dramat satyrowy – dramat symboliczny – dramat szekspirowski – dramat romantyczny – dramat historyczny – dramat współczesny – dramat modernistyczny – dramat właściwy – komedia – oficjum – skecz – tragedia – tragifarsa

Mieszane: ballada – ballada romantyczna – dramat romantyczny – gawęda – satyra – poemat dygresyjny – poemat heroikomiczny – powieść poetycka – sylwa – traktat

Pograniczne: apologia – bestiariusz – dziennik – emblemat – esej – felieton – latopis – pamiętnik – reportaż


Literatura obca

afrykańska – albańska – angielska – amerykańska – arabska – austriacka – azerska – bengali – białoruska – brazylijska – bułgarska – chorwacka – chińska – czeska – duńska – estońska – fińska – farerska – francuska – grecka – gruzińska – hebrajska – hindi – hiszpańska – irlandzka – islandzka – japońska – kanadyjska – katalońska – koreańska – latynoamerykańska – litewska – łotewska – macedońska – malajska – meksykańska – mongolska – niemieckojęzyczna – norweska – nowogrecka – ormiańska – perska – portugalska – rosyjska – rumuńska – sanskrycka – serbska – słowacka – słoweńska – szwajcarska – szwedzkojęzyczna – turecka – ukraińska – walijska – węgierska – włoska – antycznej Grecji – antycznego Rzymu


Czasopisma literackie

Ukazujące się: Akcent – ArtPAPIER – Borussia – Czas Kultury – Dialog – Enigma – FA-art – Fo pa – Ha!art – Kursywa – Literatura na Świecie – Nowa Fantastyka - Nowe Książki – Odra – Opcje – Pamiętnik Literacki – Pomosty – Protokół kulturalny – Red. – Rita Baum – Studium – Tekstualia – Teksty Drugie – Topos – Wakat – Zeszyty Poetyckie – Znak

Niewydawane: Artyleria – Brulion - Chimera – Fenix – Fenix Antologia – Gazeta Literacka – Kamena – Kwadryga – Kłosy – Kresy – Kurier Polski (1829-1831) – Lampa – Linia – Literatura (tygodnik) – Literatura Ludowa – Maski – Nowe Widnokręgi – Nowy Pamiętnik Warszawski – Ponowa – Pogranicza – Pro Arte et Studio – Prosto z Mostu – Przegląd Artystyczno-Literacki – Przegląd Polski – Skamander – Sycyna – Sztuka i Naród – Twórczość – Tygodnik Ilustrowany – Undergrunt – Wiadomości Literackie – Współczesność – Zapis – Zdrój – Zebra – Zeszyty Literackie – Zwrotnica

Zobacz też: Kategorię grupującą czasopisma literackie.



Aktualności literackie




Wybrany cytat

Zamiast toczyć wojnę ze złem,
wylecz tego psa zdychającego w rowie
i tym samym otrzyj łzy sobie samemu.

Philip K. Dick



Wybrana grafika

=
=

Okładka pierwszego wydania Ulissesa Jamesa Joyce'a

Archiwum


Chcesz pomóc?

Kategoria zalążków artykułów literackich zawiera bardzo wiele haseł. Pomóż nam poprawić ich jakość! Kliknij tutaj i wybierz artykuł, który chcesz poszerzyć. Dziękujemy!


Wikiprojekty!


Jeśli masz jakieś pytanie wiążące się z literaturą, możesz je zadać na stronach dyskusji wikiprojektów: literackiego i literaturoznawczego. A może sam/sama dołączysz do ich uczestników i zechcesz wzbogacić zasoby Wikipedii, pisząc nowy artykuł o jakimś utworze literackim czy pisarzu, lub poszerzając już istniejący?


Do poszerzenia

Twórcy: Doris Lessing – Karl Adolph Gjellerup – Knut Hamsun – Julia Hartwig – Michel Houellebecq – Per Jersild – Nadżib Mahfuz – Olga Tokarczuk – Jan Chryzostom Pasek – Juliusz Słowacki – Stendhal – Michaił Szołochow – Federico García Lorca – Guy de Maupassant – Kostis Palamas – Józef Roth

Dzieła: Antoniusz i Kleopatra – Boska komedia – Czekając na Godota – Faust – Ferdydurke – Gargantua i Pantagruel – Król Lear – Kubuś Fatalista i jego pan – Lolita – Sonety do Laury – Ślub – Na Zachodzie bez zmian – Nocny lot – Idiota – Odyseja – Pani Bovary – Pieśń o Nibelungach

Pojęcia: dramat właściwy – epos rycerski – gawęda – literatura angielska – literatura antycznej Grecji – literatura chińska – mirakl – nowela – postać literacka – powieść – trawestacja – weryzm


Ostatnio dodane

Niektóre niedawno dodane artykuły związane z literaturą:

Sylwetki twórców: Hedvig Charlotta Nordenflycht - Bengt Lidner - Anna Maria Lenngren - Anzia Yezierska - Urban von Feilitzen - Paul Carell - Per Olof Sundman - Mariusz Surosz - Sven-Eric Liedman - Steven Brust - Ibikos - Thomas Sjöberg (dziennikarz) - Göran Tunström - Aftoniusz - Mustaj Karim - Göran Sonnevi - Witold Starecki - Jelena Dimitrijević - Damian Dawid Nowak - Anna Matwiejewa - Joey Travolta - Emanuel Kratochwil - Małgorzata Dzieduszycka-Ziemilska - Michaił Dudin - Zdzisław Cozac

Dzieła literackie: Kariera Artura Ui - Wrota Obelisków - Trylogia Pękniętej Ziemi - Obudź się i śnij - Orbis pictus

Pojęcia: literatura farerska - literatura fińska - pirychej - postać literacka - prąd literacki - tradycja literacka - koło hermeneutyczne - literatura obrachunków inteligenckich - raki - literackość - impresjonizm

Grupy i pokolenia literackie: Inaczej - Wierzbak - Próby - Pokolenie „Współczesności” - Kontynenty

Postacie literackie - Marko Ramius


Inne portale polskojęzycznej Wikipedii



Przypisy


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Portal:Literatura&oldid=73570473”