Czeladź (miasto): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Per excellence (dyskusja | edycje)
→‎Świadkowie Jehowy: poprawa linków
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Zabytki: drobne merytoryczne
Linia 100: Linia 100:
Od 1 marca 2010 zaczęło tam funkcjonować [[Muzeum Saturn w Czeladzi|Muzeum Satur]]n przekształcone z dotychczas działającej Czeladzkiej Izby Tradycji. Pałac znajduje się w zabytkowej dzielnicy. NIedaleko budynku mieści się: Pałac Saturna - były gmach Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego „Saturn”, budynek straży ogniowej, osiedle robotnicze i domy urzędnicze kopalni „Saturn”., obecnie muzeum]]
Od 1 marca 2010 zaczęło tam funkcjonować [[Muzeum Saturn w Czeladzi|Muzeum Satur]]n przekształcone z dotychczas działającej Czeladzkiej Izby Tradycji. Pałac znajduje się w zabytkowej dzielnicy. NIedaleko budynku mieści się: Pałac Saturna - były gmach Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego „Saturn”, budynek straży ogniowej, osiedle robotnicze i domy urzędnicze kopalni „Saturn”., obecnie muzeum]]
[[Plik:Kamienice w czeladzkim rynku.jpg|thumb|230px|Kamienice przy czeladzkim rynku]]
[[Plik:Kamienice w czeladzkim rynku.jpg|thumb|230px|Kamienice przy czeladzkim rynku]]
* Neoromański kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika z bogatym wyposażeniem które stanowią m.in.: oryginalne organy z 1637, XVII-wieczne monstrancje i kielichy. W kościele znajduje się również relikwiarz z relikwiami licznych świętych, m.in.: św. Franciszka z Asyżu, św. Wojciecha, św. Stanisława Kostki, św. Ojca Pio;
* Kościół św. Stanisława Biskupa zbudowany w latach 1905-1911 w stylu francuskiego neoromanizmu wg proj. H. Kudera i T. Pajzderskiego. We wnętrzu bogate wyposażenie, które stanowią m.in.: oryginalne organy z 1637, ołtarze z XVIII wieku, XVII-wieczne monstrancje i kielichy. Malowidła ścienne (1963-68) oraz proj. witraży wyk. M. Makarewicz. W kościele znajduje się również relikwiarz z relikwiami licznych świętych, m.in.: św. Franciszka z Asyżu, św. Wojciecha, św. Stanisława Kostki, św. Ojca Pio;
* Figura Jana Nepomucena z XVIII w. znajdująca się na placu kościelnym św. Stanisława;
* Figura św. Jana Nepomucena z XVIII w. znajdująca się na placu kościelnym św. Stanisława;
* Zabytkowy układ architektoniczny starego miasta z XIII w.;
* Zabytkowy układ architektoniczny starego miasta z XIII w.;
* Budynek dawnego domu [[bracia polscy|ariańskiego]] przy ul. Rynkowej 2 z 1. poł. XVII w.<ref>[http://czeladz.org.pl/index.php?historia=najstarszy Najstarszy budynek w Czeladzi, na podst.: "Najstarszy budynek" Artur Rejdak, Echo Czeladzi 02/1998]</ref>;
* Budynek dawnego domu [[bracia polscy|ariańskiego]] przy ul. Rynkowej 2 z 1. poł. XVII w.<ref>[http://czeladz.org.pl/index.php?historia=najstarszy Najstarszy budynek w Czeladzi, na podst.: "Najstarszy budynek" Artur Rejdak, Echo Czeladzi 02/1998]</ref>;
Linia 111: Linia 111:
* Kapliczka przydrożna z figurą Chrystusa Salwatora przy ul. Wojkowickiej (XIX w.);
* Kapliczka przydrożna z figurą Chrystusa Salwatora przy ul. Wojkowickiej (XIX w.);
* Kamienny krzyż przy ul. Bytomskiej z 1898 r.;
* Kamienny krzyż przy ul. Bytomskiej z 1898 r.;
* Zabytkowe osiedle górnicze w [[Piaski (Czeladź)|dzielnicy Piaski]] - początkami sięga lat 50. XIX w., gdy trzynastu czeladzkich mieszczan zawiązało spółkę w celu poszukiwań złóż węgla. Powstała kopalnia (najpierw "Ernest-Michał", później "Cze­ladź"), a następnie kolonia robotnicza. Piaski były typową dzielnicą robotniczo-urzędniczą, wyposażoną w infrastrukturę socjalną - szkoły, klub urzędniczy, ogródek jordanowski, sklepy i kościół. Osiedle składało się z kilku mniejszych kolonii, ograniczonych m.in. ul.: Mickiewicza, Koś­ciuszki, Nowopogońską i Warszawską. Charakter najbardziej jednorodny stylowo mają domy w pn.-wsch. części w formie piętrowych domów ustawionych szczy­tami do ulicy. Inne budowle to Dom Katolicki, wille kadry urzędniczej kopalni (ul. Sikorskiego), Klub Urzędnika
* Zabytkowe osiedle górnicze w [[Piaski (Czeladź)|dzielnicy Piaski]];
* Kościół Matki Boskiej Bolesnej (sanktuarium św. Jana Vianneya). Wybudowane w 1923 z fund. franc.-belgijskiego Towarzystwa Kopalń Węgla Czeladź jako 3-nawowa bazylika z transeptem i wydłużonym, prosto zamkniętym prez­biterium, w stylu nawiązującym do północnowłoskich bazylik romańskich.
* Pałac „Pod Filarami”, wybudowany w stylu neoklasycystycznym przez Kopalnię „Saturn” w 1924 r.
* Pałac „Pod Filarami”, wybudowany w stylu neoklasycystycznym przez Kopalnię „Saturn” w 1924 r.



Wersja z 23:14, 15 maj 2017

Szablon:POL miasto infobox Czeladź (niem. Tscheljads) – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie będzińskim. Jest najstarszym miastem powiatu będzińskiego oraz całego Zagłębia Dąbrowskiego, prawa miejskie otrzymało w XIII w. Miasto biskupstwa krakowskiego w księstwie siewierskim w końcu XVI w.[1]

Według danych z 30 czerwca 2010 r. miasto miało 33 556 mieszkańców[2].

Położenie

Czeladź jest położona w Zagłębiu Dąbrowskim, będącym historyczną częścią zachodniej Małopolski, nad rzeką Brynicą, na obrzeżach Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 16,38 km²[3]. Miasto stanowi 4,5% powierzchni powiatu.

Graniczy z miastami: Będzin, Sosnowiec, Katowice oraz Siemianowice Śląskie.

Środowisko naturalne

Pola w Czeladzi zimą
Park Grabek w Czeladzi

Według danych z 2002 r. Czeladź ma obszar 16,57 km², w tym użytki rolne 49%[4].

  • Rzeka Brynica
  • Wzgórze Borzecha (281 m n.p.m.)
  • Wzgórze Zglisko/ Żglisko (274,9 m n.p.m.), na którym znajduje się średniowieczne miasto lokacyjne
  • parki miejskie:
    • Park Jordana (pow. 7 ha) zlokalizowany jest wzdłuż ul. Katowickiej
    • Park Miejski im. Tadeusza Kościuszki(pow. 2,4 ha) – leży w centralnej części miasta w dolinie Brynicy przy ul. Katowickiej i 1 Maja
    • Park Grabek – położony na prawym brzegu rzeki Brynicy
    • Park Prochownia (pow. 4,43 ha) – leży w północnej części dzielnicy Piaski
    • Park przy ul. Kościuszki w dzielnicy Piaski (pow. 1,4 ha)
    • Park przy ul. Mickiewicza w dzielnicy Piaski (pow. 1,5 ha)
    • Park przy ul. 21 Listopada (pow. 3 ha)
    • Park przy budynku Dyrekcji kopalni Saturn (pow. 1 ha)
    • Ogród Morwowy (pow. 3,4 ha) – przy dawnej kopalni „Saturn” w dolinie Brynicy

Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców Czeladzi według danych z 31 grudnia 2007 r.[5]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 34 072 100 17 981 52,77 16 091 47,23
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) 5166 15,16 2496 7,33 2670 7,84
Wiek produkcyjny (18–65 lat) 22 696 66,61 11 205 32,89 11 491 33,73
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) 6210 18,23 4280 12,56 1930 5,66

Piramida wieku mieszkańców Czeladzi w 2014 r.[6]:

Nazwa

Nazwa miasta wywodzi się od staropolskiego określenia na czeladnika. W historii miejscowości przyjmowała różne formy w zapisie. 9 września 1258 r. w łacińskim dokumencie Władysława opolskiego wydanym w Czeladzi miejscowość wymieniona została jako Cheladiz[7].

Historia

Dawna Czeladź w akwareli Zofii Hajdas
Fontanna przed Pałacem Saturna
 Osobny artykuł: Kalendarium historii Czeladzi.

Miasto powstało w XIII w., dość wcześnie otrzymało prawa miejskie i od 1238 r. wymieniane jest jako miasto. W latach 1443-1790 wchodziło w skład księstwa siewierskiego. Było ważnym ośrodkiem wydobycia węgla kamiennego (kopalnia „Saturn” dawniej „Czeladź”).

W latach 1815-1915 Czeladź należała do Królestwa Polskiego znajdującego się w granicach Imperium Rosyjskiego. W latach 1867-1914 leżała w zaborze rosyjskim w granicach powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej.

W czasie II wojny światowej obowiązywała niemiecka nazwa miasta: Häuerstadt. W latach 1957-1975 Czeladź była miastem na prawach powiatu. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa katowickiego. W 1997 r. w Czeladzi zostało wybudowane pierwsze centrum handlowe M1 w Polsce.

Zabytki

Neoromański kościół par. pw. św. Stanisława
Pałac Saturna
Pałac Pod Filarami w Czeladzi - dawna willa naczelnego dyrektora kopalni „Saturn”

Od 1 marca 2010 zaczęło tam funkcjonować Muzeum Saturn przekształcone z dotychczas działającej Czeladzkiej Izby Tradycji. Pałac znajduje się w zabytkowej dzielnicy. NIedaleko budynku mieści się: Pałac Saturna - były gmach Towarzystwa Górniczo-Przemysłowego „Saturn”, budynek straży ogniowej, osiedle robotnicze i domy urzędnicze kopalni „Saturn”., obecnie muzeum]]

Kamienice przy czeladzkim rynku
  • Kościół św. Stanisława Biskupa zbudowany w latach 1905-1911 w stylu francuskiego neoromanizmu wg proj. H. Kudera i T. Pajzderskiego. We wnętrzu bogate wyposażenie, które stanowią m.in.: oryginalne organy z 1637, ołtarze z XVIII wieku, XVII-wieczne monstrancje i kielichy. Malowidła ścienne (1963-68) oraz proj. witraży wyk. M. Makarewicz. W kościele znajduje się również relikwiarz z relikwiami licznych świętych, m.in.: św. Franciszka z Asyżu, św. Wojciecha, św. Stanisława Kostki, św. Ojca Pio;
  • Figura św. Jana Nepomucena z XVIII w. znajdująca się na placu kościelnym św. Stanisława;
  • Zabytkowy układ architektoniczny starego miasta z XIII w.;
  • Budynek dawnego domu ariańskiego przy ul. Rynkowej 2 z 1. poł. XVII w.[8];
  • Dom przy ul. Kościelnej z końca XVIII w.;
  • Kamienica przy ul. Bytomskiej poł. XIX w. (ob. ING Bank Śląski);
  • Późnobarokowa kamienica w Rynku;
  • Drewniany dom mieszkalny z XVIII/XIX w. przy ul. Pieńkowskiego;
  • Budynek dawnej straży pożarnej z 1910 r.;
  • Kapliczka przydrożna z figurą Chrystusa Salwatora przy ul. Wojkowickiej (XIX w.);
  • Kamienny krzyż przy ul. Bytomskiej z 1898 r.;
  • Zabytkowe osiedle górnicze w dzielnicy Piaski - początkami sięga lat 50. XIX w., gdy trzynastu czeladzkich mieszczan zawiązało spółkę w celu poszukiwań złóż węgla. Powstała kopalnia (najpierw "Ernest-Michał", później "Cze­ladź"), a następnie kolonia robotnicza. Piaski były typową dzielnicą robotniczo-urzędniczą, wyposażoną w infrastrukturę socjalną - szkoły, klub urzędniczy, ogródek jordanowski, sklepy i kościół. Osiedle składało się z kilku mniejszych kolonii, ograniczonych m.in. ul.: Mickiewicza, Koś­ciuszki, Nowopogońską i Warszawską. Charakter najbardziej jednorodny stylowo mają domy w pn.-wsch. części w formie piętrowych domów ustawionych szczy­tami do ulicy. Inne budowle to Dom Katolicki, wille kadry urzędniczej kopalni (ul. Sikorskiego), Klub Urzędnika
  • Kościół Matki Boskiej Bolesnej (sanktuarium św. Jana Vianneya). Wybudowane w 1923 z fund. franc.-belgijskiego Towarzystwa Kopalń Węgla Czeladź jako 3-nawowa bazylika z transeptem i wydłużonym, prosto zamkniętym prez­biterium, w stylu nawiązującym do północnowłoskich bazylik romańskich.
  • Pałac „Pod Filarami”, wybudowany w stylu neoklasycystycznym przez Kopalnię „Saturn” w 1924 r.

Gospodarka

Hotel Szafran – widok od strony ulicy Wiejskiej
Oberża

Na pokopalnianych terenach funkcjonuje obecnie Centralny Zakład Odwadniania Kopalń. W mieście swoje siedziby mają m.in.: filia fabryki urządzeń grzewczych „Buderus”, PEG S.A. Przedsiębiorstwo Elektrotechniki Górniczej, Man-Star Trucks (regionalne centrum obsługi samochodów MAN) oraz Bergerat Monnoyeur Sp. z o.o – przedstawiciel marki Caterpillar (siedziba regionu Katowice). Ponadto istnieje wiele innych średnich i małych firm, które kształtują gospodarcze oblicze miasta.

We Wschodniej Strefie Ekonomicznej stale rozbudowują się wielkie centra logistyczne: GLS (General Logistics Systems Poland Sp. z o.o.), Alliance Silesia Logistics Center (Menard Doswell & Co) oraz Panattoni Park Czeladź.

We wschodniej części miasta, przy drodze krajowej nr 94 znajduje się Centrum Handlowe M1 (pierwsze w Polsce) i hurtownia budowlana Platforma. W Czeladzi jest również osiem dyskontów spożywczych: Biedronka (4 sklepy), Lidl, Mila oraz Netto.

W mieście znajdują się następujące hotele:

  • Hotel Szafran – czterogwiazdkowy, tuż obok restauracja Szafranowy Dwór
  • Pałac Saturna – termy rzymskie, hotel, spa
  • Hotel Rycerski
  • Hotel MOSiR

Czeladź posiada udziały w Górnośląskim Towarzystwie Lotniczym S.A., które zarządza Międzynarodowym Portem Lotniczym Katowice w Pyrzowicach (0,003%) oraz akcje Tramwajów Śląskich S.A. (0,74%). Czeladź należy do zgromadzenia Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.

W ramach projektu we Wschodniej Strefie Ekonomicznej przygotowano 18 ofert inwestycyjnych. W przyszłości przewiduje się uzbrojenie kolejnych terenów i budowę dwóch pozostałych dróg – ul. Wschodniej i ul. Północnej.

Według aktualnych planów zagospodarowania przestrzennego w różnych częściach miasta zlokalizowanych jest także osiem terenów pod duże inwestycje mieszkaniowe.

Oświata

Placówki oświatowe w mieście:

  • Miejski Zespół Szkół (Szkoła Podstawowa nr 2 + Gimnazjum nr 1)
  • Zespół Szkół Nr 1 w Czeladzi
  • Szkoła Podstawowa nr 1 w Czeladzi
  • Szkoła Podstawowa nr 3 w Czeladzi
  • Szkoła Podstawowa nr 7 w Czeladzi
  • Gimnazjum nr 2 w Czeladzi
  • Gimnazjum nr 3 w Czeladzi
  • Żłobek Miejski w Czeladzi
  • Przedszkole Publiczne nr 1
  • Przedszkole Publiczne nr 4
  • Przedszkole Publiczne nr 5
  • Przedszkole Publiczne nr 7
  • Przedszkole Publiczne nr 9
  • Przedszkole Publiczne nr 10
  • Przedszkole Publiczne nr 11
  • Prywatne Domowe Przedszkole im. Papy Smerfa
  • Zespół Szkół Specjalnych w Czeladzi
  • Kolegium Pracowników Służb Społecznych

Kultura

Muzeum Saturna

Życie kulturalne jest wspierane przez takie instytucje jak: Muzeum Saturn, Miejska Biblioteka Publiczna im. Marii Nogajowej, Spółdzielczy Dom Kultury „Odeon”, Galeria Elektrownia (wpisana na Szlak Zabytków Techniki) i prowadzona przez Stowarzyszenie Inicjatyw Kulturalnych, Stowarzyszenie Art Traffic, KWK Zapaść (Kopalnia Wspaniałych Klimatów) oraz Stowarzyszenie Miłośników Czeladzi. Planowane jest utworzenie Miejskiego Domu Kultury w dzielnicy Piaski w obiekcie dawnego skateparku Traffic.

Sport

Sekcja lekkoatletyczna Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Czeladzi, 1936 r.
Hala Widowiskowo-Sportowa

Jedną z pierwszych organizacji sportowych było zawiązane w 1906 roku Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Czeladzi, które założyło w mieście pierwsze sekcje sportowe. Były to sekcja lekkoatletyczna, szermierki, bokserska, ping-ponga, szachowa oraz gier ruchowych[9]. Działalność organizacji przerwał wybuch II wojny światowej, po której nie została ona reaktywowana ze względu na zakaz działalności wydany przez komunistyczne władze PRL.

W mieście działają obecnie cztery kluby sportowe. Miejski Czeladzki Klub Sportowy posiada wiele sekcji sportowych, m.in. lekkoatletyka, koszykówka, siatkówka, tenis stołowy. Drużyna piłkarska po spadku z V ligi w sezonie 2012/2013 występuje w A klasie podokręgu Sosnowiec. KS Górnik Piaski bazuje na stale rozwijającej się drużynie piłkarskiej grającej w IV lidze. W 2010 r. powstała Akademia Piłki Nożnej Czeladź, która szkoli dzieci i młodzież do wieku juniora. W sezonie 2011/2012 Akademia Piłki Nożnej Czeladź prowadziła rozgrywki w Śląskiej Lidze Trampkarzy rocznika 99/2000. W 2012 r. reaktywowany został przez kibiców piłkarskich Czeladzki Klub Sportowy, który nawiązywać ma do tradycji klubu założonego w 1924 r. W sezonie 2012/2013 klub przystąpiła do rozgrywek B klasy podokręgu Sosnowiec[potrzebny przypis].

  • Miejski Czeladzki Klub Sportowy (MCKS)
  • KS Górnik Piaski
  • Akademia Piłki Nożnej Czeladź
  • Czeladzki Klub Sportowy (CKS)

W Czeladzi znajdują się dwa stadiony piłkarskie:

  • Stadion MOSiR im. J. Pawełczyka przy ul. Sportowej 7 z bieżnią lekkoatletyczną, o pojemność ok. 20000 miejsc, obecnie ok. 1000 miejsc siedzących w tym 150 pod zadaszeniem[potrzebny przypis], na co dzień obiekt klubu MCKS Czeladź;
  • Stadion MOSiR przy ul. Mickiewicza, pojemność 900 miejsc, w tym 150 siedzących[potrzebny przypis], na co dzień obiekt klubu Górnik Piaski;

Ponadto na terenie miasta znajduje się aktualnie sześć nowoczesnych obiektów ze sztuczną nawierzchnią:

  • dwa boiska typu Orlik 2012 (przy Zespole Szkół nr 1 i Szkole Podstawowej nr 3)
  • dwa przyszkolne boiska sportowe (przy Szkole Podstawowej nr 7 i Miejskim Zespole Szkół)
  • boisko wielofunkcyjne w Parku harcerskim Kamionka
  • pełnowymiarowe boisko treningowe przy ul. Sportowej z trybuną dla 236 osób[potrzebny przypis]

Przy ul. Sportowej 2 znajduje się hala widowiskowo sportowa MOSIR o łącznej powierzchni 3825 m² z widownią na 540 miejsc siedzących, przystosowana do gier zespołowych, a przy ul. Legionów 119 kompleks otwartych basenów wraz z zapleczem socjalnym, budynkiem restauracyjnym i boiskiem do piłki plażowej[potrzebny przypis].

W 2011 Stowarzyszenie Kibiców CKS Czeladź (SKCC) przystąpiło do organizacji Czeladzkiej Ligi Amatorów, która we wrześniu 2012 inauguruje już IV edycję. Od II edycji z uwagi na duże zainteresowanie rozgrywki prowadzone są na dwóch szczeblach – I i II ligi[potrzebny przypis].

Transport

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 94 z Wrocławia do Krakowa. Po granicy z Będzinem przebiega także droga krajowa nr 86 z Tychów do węzła drogowego w Podwarpiu. Komunikację zapewniają linie autobusowe 11, 27, 35, 42, 43, 61, 88, 100, 133, 235, 723, 800, 814, 902N, 904N, 911, 911N, 935 i linia tramwajowa 22. Umożliwiają one dojazd do Będzina, Sosnowca, Katowic, Siemianowic Śląskich, Bytomia, Mysłowic, Dąbrowy Górniczej oraz Wojkowic.

Administracja i polityka

Czeladź jest gminą miejską. Mieszkańcy wybierają do Rady Miejskiej w Czeladzi – 21 radnych[10]. Organem wykonawczym samorządu jest burmistrz miasta, którym obecnie jest Zbigniew Szaleniec.

Rada Miasta

Ugrupowanie Kadencja 2002-2006 [11] Kadencja 2006-2010 [12] Kadencja 2010-2014 [13] Kadencja 2014-2018 [14]
Sojusz Lewicy Demokratycznej 10 (SLD-UP) 6 (LiD) 7 3 (SLD Lewica Razem)
Platforma Prawa i Obywateli 2 - - -
Forum Nowa Czeladź 6 - - -
Sojusz dla Czeladzi 3 - - -
Prawo i Sprawiedliwość - 3 - -
Platforma Obywatelska - 9 11 11
Porozumienie Obywateli - 3 - -
Przyszłość Czeladzi - - 1 -
Forum Czeladzian - - 2 -
Czeladzka Inicjatywa Samorządowa - - - 3
Nowoczesna Czeladź Stanisława Pisarka - - - 3
Czeladzka Lewica - - - 1

Podział terytorialny

Stare, górnicze osiedle robotnicze przy ulicy 21 Listopada, wybudowane po 1920 roku dla pracowników kopalni Saturn

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju Czeladź (kod 2401021) dzieli się na następujące części (stan na 08.2012):

  • Brazylia
  • Czeladź
  • Kolonia Małobądz
  • Kolonia Rożka
  • Madera
  • Piaski

Samorząd Czeladzi nie utworzył do tej pory jednostek pomocniczych gminy, tzn. dzielnic, osiedli lub sołectw.

Miasta partnerskie

Wspólnoty wyznaniowe

Dom Zakonny Kongregacji Misjonarzy z Mariannhill
Kościół Matki Bożej Bolesnej
Cmentarz żydowski

Kościół katolicki

Pięć parafii:

Świadkowie Jehowy

Trzy zbory[19]:

  • zbór Bloki
  • zbór Miasto
  • zbór Piaski

Czeladzianie

 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Czeladzią.

Zobacz też

  1. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.
  2. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 30 VI 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2010-11-02. ISSN 1734-6118.
  3. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
  4. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  5. Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  6. Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie populacja2016
    BŁĄD PRZYPISÓW
  7. Franciszek Kulczycki, "Monumenta mediiaevi historica res gestas Poloniae illustrantia", Tomus IX, Cracoviae, 1886, str. 109.
  8. Najstarszy budynek w Czeladzi, na podst.: "Najstarszy budynek" Artur Rejdak, Echo Czeladzi 02/1998
  9. Praca zbiorowa, Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" w Czeladzi. „1906-1936 Jednodniówka jubileuszowa Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Czeladzi”, Czeladź 1936.
  10. Zarządzenie Nr 111 Wojewody Śląskiego z dnia 8 kwietnia 2010 r. (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2010 r., Nr 64, poz. 1062).
  11. Państwowa Komisja Wyborcza: Wybory samorządowe. wybory2002.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-20].
  12. Geografia wyborcza - Wybory samorządowe - Państwowa Komisja Wyborcza. wybory2006.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-20].
  13. Wybory Samorządowe 2010 - Geografia wyborcza - Województwo śląskie - - m. Czeladź. wybory2010.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-20].
  14. Państwowa Komisja Wyborcza | Czeladź. wybory2014.pkw.gov.pl. [dostęp 2015-10-20].
  15. Współpraca z miastem Auby. Urząd Miasta Czeladź. [dostęp 2011-06-19].
  16. Współpraca z miastem Żydaczów. Urząd Miasta Czeladź. [dostęp 2011-06-19].
  17. Współpraca z miastem Viesite. Urząd Miasta Czeladź. [dostęp 2011-06-19].
  18. Współpraca z miastem Varpalota. Urząd Miasta Czeladź. [dostęp 2011-06-19].
  19. Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 22 maja 2014.

Linki zewnętrzne