Sulejówek
Szablon:POL miasto infobox Sulejówek – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim. Sulejówek należy do aglomeracji warszawskiej.
Dane ogólne
Miasto zajmuje powierzchnię 1931 ha, w tym:
- ok. 500 ha - zabudowa mieszkaniowa
- ok. 650 ha - użytki rolne, przekształcane na tereny mieszkaniowo-usługowe
- ok. 620 ha - lasy
- ok. 180 ha - inne tereny, tj. nieużytki, drogi
Według danych GUS z 2015 roku, miasto liczyło 19 481 mieszkańców.
W mieście znajduje się kilka kościołów i kaplic: sanktuarium NMP Matki Kościoła, kościół księży marianów pw. św. Józefa, kaplica sióstr Służebnic Ducha św. i sióstr Wspomożycielek Dusz Czyśćcowych oraz kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego (w Sulejówku-Miłośnie).
Budżet miasta w 2017 roku wynosił 82 512 628 zł.[1]
Miasta partnerskie
Demografia
Dane z 2015 roku[5]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 19481 | 100 | 10308 | 52,9 | 9173 | 47,1 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
1009 | 533,9 | 475,1 | |||
- Piramida wieku mieszkańców Sulejówka w 2014 roku[6]
Położenie
Miasto jest oddalone o ok. 22 km od centrum Warszawy w kierunku wschodnim. Od zachodu graniczy z dzielnicą Warszawy – Wesołą, od północy graniczy z Zielonką, od wschodu z Gminą Halinów, od południa z Gminą Wiązowna. Sulejówek znajduje się na pograniczu Równiny Wołomińskiej i Wysoczyzny Kałuszyńskiej.
Historia
Pierwsze wzmianki o Sulejówku pochodzą z 1526 roku. W aktach wcielonych do Korony ziem mazowieckich była wzmianka o wsi szlacheckiej Sulewo. Istniało w niej kilka chat i karczma. Wieś szlachecka Sulewo położona była w 1580 roku w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[7]. W 1815 roku wieś Sulewo liczyła 57 mieszkańców. W 1866 roku uruchomiona została linia kolejowa. W ciągu kilku lat wokół stacji Miłosna powstało osiedle pracowników kolei, cegielnia oraz cechownia drewniana, od której pochodzi przyszła nazwa tej okolicy – „Cechówka”. W 1910 roku został uruchomiony kolejny przystanek kolejowy – Sulejówek, dla potrzeb wojskowych i dla coraz liczniej przybywających letników.
W grudniu 1919 roku Ignacy i Helena Paderewscy zakupili od rodziny Białobrzeskich willę „Białynia”, w której założyli Instytut Oświatowy, wsparty finansowo przez Józefa Piłsudskiego, późniejsze Ognisko „Helin”. W 1920 roku uruchomiona została pierwsza szkoła w Cechówce. W latach 1923-1926 w dworku powstałym z darów społeczeństwa oraz Komitetu Żołnierza Polskiego mieszkał Józef Piłsudski. W latach 30. XX w. Instytut Oświatowy rozbudowano wg projektu architekta Stefana Szyllera (m.in. dobudowano kaplicę Chrystusa Króla). W okresie II wojny światowej w budynkach instytutu mieściło się centrum hitlerowskiego wywiadu na Front Wschodni. Obecnie obiekty są bazą szkoleniową Ośrodka Rozwoju Edukacji (dawniej – Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli).
1 kwietnia 1939 roku Sulejówek uzyskał status samodzielnej gminy Sulejówek[8].
Podczas kampanii wrześniowej, 15 września 1939 roku, w odwecie za zabicie żołnierza Wehrmachtu (prawdopodobnie oficera), Niemcy dokonali pacyfikacji Cechówki, mordując ok. 100 osób (w tym 58 mieszkańców miejscowości)[9]. Ciała większości ofiar zostały spalone w podpalonych zabudowaniach, pozostałe pochowano na miejscowym cmentarzu w Miłośnie[9].
27 września 1939 roku gen. dyw. Tadeusz Kutrzeba parafował w Szkole Podstawowej nr 1 (obecnie Miejskie Przedszkole nr 1) przy ul. Paderewskiego 47 warunki kapitulacji Warszawy[10]. Grupa młodzieży z gminy uczestniczyła w powstaniu warszawskim. 31 lipca 1944 roku do Sulejówka wkroczyli żołnierze 8. Gwardyjskiego Korpusu Pancernego 2. Armii Pancernej nacierającego na Warszawę od strony Dęblina przez Parysów i Pogorzel koło Mińska Mazowieckiego.
1 lipca 1952 roku Sulejówek stał się dzielnicą w nowym powiecie miejsko-uzdrowiskowym Otwock[11] a w 1958 roku został osiedlem miejskim w powiecie otwockim[12]. 18 lipca 1962 roku osiedle Sulejówek otrzymało prawa miejskie[13]. Po reformie administracyjnej kraju w 1975 roku, miasto znalazło się w województwie stołecznym warszawskim a 1 stycznia 1999 roku w województwie mazowieckim (powiat miński). Od 1 stycznia do 27 października 2002 roku miasto wchodziło w skład powiatu warszawskiego, a po jego zlikwidowaniu zostało przyłączone z powrotem do powiatu mińskiego.
W 2000 roku przyjęto nowe symbole miasta – flagę, godło, herb, sztandar, pieczęć i hejnał. W tym roku dworek „Milusin” zwrócono Fundacji Oświatowej Rodziny Marszałka Józefa Piłsudskiego – Milusin.
Zabytki
W mieście znajdują się dwa zabytki wpisane do rejestru decyzją konserwatora:
- Zespół willowy przy ulicy Oleandrów 5, wpisany do rejestru zabytków pod nr 1348 w 1988 roku, w skład którego wchodzą:
- willa „Milusin” zbudowana dla Józefa Piłsudskiego w 1923 roku w stylu dworkowym wg projektu Kazimierza Skórewicza,
- willa „Otradno” tzw. „Drewniak”,
- willa „Bzów”
- Dworek „Siedziba” zbudowany w 1911 roku, zamieszkiwany przez Zofię i Jędrzeja Moraczewskich, wpisany do rejestru zabytków pod nr 1299 w 1987 roku, znajdujący się przy ulicy 11 Listopada.
Transport
Sulejówek leży na trasie linii kolejowej E 20 Moskwa – Berlin. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 637 Warszawa – Węgrów, droga wojewódzka nr 638 Warszawa – Sulejówek, a także droga krajowa nr 2 Świecko – Terespol.
Z Warszawy można się dostać pociągiem Kolei Mazowieckich oraz SKM. Poza tym kursują autobusy prywatnych przewoźników oraz linie 173 (na krańcu zachodnim) i 704 (na krańcu południowym) obsługiwane przez ZTM.
Sport
.jpg)
W mieście działa Miejski Ludowy Klub Sportowy Victoria Sulejówek, założony w 1957 roku i mający siedzibę przy ulicy Krasińskiego 6, oraz od 1994 roku UKS Herkules, prowadzący 3 sekcje: lekkiej atletyki, siatkówki i koszykówki. W 2012 roku, po generalnym remoncie obiektu przy ulicy Paderewskiego 29, otwarte zostały Korty Tenisowe Topspin Sulejówek.
Ochrona zdrowia
W Sulejówku działają 2 przychodnie miejskie, 3 niepubliczne, pogotowie ratunkowe, a także 7 aptek. W 2010 roku oddano do użytku nowy budynek Przychodni Miejskiej nr 1, która wcześniej mieściła się w zabytkowym budynku przy ulicy Paderewskiego 94 (willa „Bzów”).
Religia
- Kościół Rzymskokatolicki
- Kościół Starokatolicki Mariawitów
- Kościół Katolicki Mariawitów
- Parafia Przenajświętszego Sakramentu w Długiej Kościelnej (wierni z Sulejówka odprawiają adorację ubłagania 18. dnia każdego miesiąca)[14]
- Świadkowie Jehowy
- Sala Królestwa (korzystają z niej zbory: Sulejówek, Halinów i Warszawa–Wesoła)[15].
Oświata
Szkoły podstawowe:'
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego]]
- Szkoła Podstawowa nr 2 im. Stefana Czarnieckiego z oddziałami integracyjnymi
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Józefa Piłsudskiego
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Janusza Korczaka
- Prywatna Szkoła Podstawowa im. Zofii i Jędrzeja Moraczewskich
- Prywatna Szkoła Podstawowa im. Rodziny Moraczewskich
Szkoły ponadgimnazjalne:
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Ignacego Paderewskiego
Inne:
- Miejskie Przedszkole nr 1
- Miejskie Przedszkole nr 2
- Prywatna Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Ignacego Jana Paderewskiego
- Społeczna Szkoła Specjalna „Otwartych Serc”
Muzeum Józefa Piłsudskiego
Ludzie
- Stanisław Grabski – polski polityk, ekonomista; poseł na Sejm Ustawodawczy oraz poseł I kadencji Sejmu II RP
- Jan Wilhelm Hörl – podporucznik broni pancernych Polskich Sił Zbrojnych, cichociemny.
- Kasia Kowalska – polska wokalistka, kompozytorka i autorka tekstów piosenek, urodziła się tutaj[16].
- Jędrzej Moraczewski – polski polityk i publicysta; działacz PPSD i PPS; członek Stowarzyszenia Przyjaciół Sulejówka
- Józef Piłsudski – polski działacz społeczny i niepodległościowy; polityk, żołnierz, mąż stanu
- Maciej Rataj – polski polityk, działacz ludowy i publicysta; w latach 20.-40. XX wieku właściciel dóbr ziemskich w Sulejówku, od których swoją nazwę wzięła jedna z części miasta – Ratajewo
Zobacz też
Przypisy
- ↑ http://www.bip.sulejowek.pl/plik,4176,xxxi-285-2016-uchwala-budzetowa-na-rok-2017-miasta-sulejowek.pdf
- ↑ UM Sulejówek: Miasta partnerskie - Viimsi. sulejowek.pl, 2017-08-23. [dostęp 2017-08-23].
- ↑ UM Sulejówek: Miasta partnerskie - Bourg-la-Reine. sulejowek.pl, 2017-08-23. [dostęp 2017-08-23].
- ↑ UM Sulejówek: Miasta partnerskie - Yalvac. sulejowek.pl, 2017-08-23. [dostęp 2017-08-23].
- ↑ Bank Danych Lokalnych [online], bdl.stat.gov.pl [dostęp 2016-10-29].
- ↑ http://www.polskawliczbach.pl/Sulejowek, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 252.
- ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 28, poz. 188
- ↑ a b Irmina Matyjasek-Jałowiecka: Historia mojego miasta. Sulejówek – część III. 2002: Sulejówek, s. 133. ISBN 83-907212-2-8.
- ↑ Irmina Matyjasek-Jałowiecka: Historia mojego miasta. Sulejówek – część III. 2002: Sulejówek, s. 34, 36–37. ISBN 83-907212-2-8.
- ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 39, poz. 176
- ↑ Dz.U. z 1962 r. nr 41, poz. 188
- ↑ Liturgiczny Kalendarz Mariawicki na rok 2017 (Felicjanów).
- ↑ Dane według raportów wyszukiwarki zborów (www.jw.org) z 5 kwietnia 2015.
- ↑ Kasia Kowalska
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona miasta
- Wille Otrando i Milusin.
- Zdjęcia willi Otrando
- Sulejówek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 569.
