Przejdź do zawartości

Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Święta Helena (kolonia))
Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha
Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha
ilustracja
Flaga
Flaga
Dewiza: Loyal and Unshakeable
(Lojalna i niewzruszona)
Państwo

 Wielka Brytania

Siedziba

Jamestown

Data powstania

1659

Zarządzający

gubernator Philip Rushbrook

Powierzchnia

420 km²

Populacja (2008)
• liczba ludności


6563

• gęstość

15,6 os./km²

Numer kierunkowy

+290

Strefa czasowa

UTC +0

Języki urzędowe

angielski

Położenie na mapie
Położenie na mapie
Położenie na mapie
Położenie na mapie

Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha (poprzednio: Święta Helena i Dependencje, ang. Saint Helena and Dependencies, od 1 września 2009 oficjalna nazwa terytorium to Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha) – brytyjskie terytorium zamorskie, które składa się z trzech części położonych na południowym Oceanie Atlantyckim, odległych od siebie o kilka tysięcy kilometrów. W jej skład wchodzą: Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia (ang. Ascension) oraz archipelag Tristan da Cunha, do którego administracyjnie zaliczana jest również wyspa Gough.

Informacje geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Wyspy na Oceanie Atlantyckim w odległości około 1900 km od południowo-zachodnich wybrzeży Afryki. Powierzchnia wysp wynosi 420 km², a zamieszkują je 6563 osoby (2008). Stolicą terytorium jest Jamestown, na Wyspie Świętej Heleny, liczące około 1000 mieszkańców. W skład terytorium wchodzi 8 wysp. Największą wyspą jest Wyspa Świętej Heleny mająca powierzchnię 122 km². Pozostałe wyspy to: Wyspa Wniebowstąpienia (91 km²) oraz archipelag Tristan da Cunha składający się z wysp: Tristan da Cunha, Gough, Inaccessible i trzech wysp Nightingale (razem 207 km²). Linia brzegowa terytorium Świętej Heleny ma długość 60 km. Wyspy powstały wskutek działalności wulkanicznej związanej z Grzbietem Środkowoatlantyckim. Na Wyspie Świętej Heleny występuje klimat tropikalny; morski, łagodzony przez pasat. Jest ona pochodzenia wulkanicznego, w większości górzysta (najwyższy szczyt Diana’s Peak (818 m n.p.m.)). Wyspa Wniebowstąpienia pozostaje natomiast w strefie klimatu równikowego, gorącego i wilgotnego. Jest ona również pochodzenia wulkanicznego, prawie całkowicie pozbawiona roślinności. Ma ona duże znaczenie strategiczne (podczas wojny o Falklandy w 1982 pełniła funkcję bazy powietrzno-morskiej sił brytyjskich i amerykańskich, była bazą podczas programu kosmicznego Apollo, zlokalizowana jest na niej stacja przekaźnikowa dla telekomunikacji pomiędzy Afryką i Europą). Znana jest także z zielonych żółwi morskich, które każdego roku między grudniem a majem przybywają na nią składając na plaży jaja. Natomiast archipelag Tristan da Cunha to klimat umiarkowany; morski, łagodzony przez pasat (chłodniejszy niż na Wyspie Świętej Heleny). To właśnie na wyspie Tristan da Cunha znajduje się najwyższy szczyt terytorium Świętej Heleny – Queen Mary’s Peak (2060 m). Zasoby naturalne wysp to ryby i homary. Kolonia to również ważny punkt zaopatrzenia w słodką wodę statków transoceanicznych.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Bezludne wyspy, odkryte w początkach XVI wieku przez żeglarzy portugalskich: J. da Nova Castella – Wyspa Wniebowstąpienia (1501) i Wyspa Świętej Heleny (1502); T. da Cunha – Tristan da Cunha (1506). Wyspa Świętej Heleny opanowana została w 1653 roku przez Holendrów, a w 1673 roku zajęta ostatecznie przez Anglików. Początkowo znajdowała się we władaniu Kompanii Wschodnioindyjskiej, która wykorzystywała ją jako bazę aprowizacyjną na szlaku morskim z Europy do Indii Wschodnich. W latach 1815–21 wyspa była miejscem zesłania i śmierci cesarza Napoleona I Bonaparte; od 1834 stała się kolonią brytyjską. Po otwarciu Kanału Sueskiego utraciła znaczenie i podupadła. Pozostałe wyspy zostały anektowane przez Wielką Brytanię 1816, w czasie pobytu cesarza Napoleona I na Wyspie Świętej Heleny. Od 1922 roku Wyspa Świętej Heleny oraz Wyspa Wniebowstąpienia weszły w skład brytyjskiego terytorium zależnego Święta Helena, do którego włączono też grupę sześciu wysp o nazwie Tristan da Cunha (cztery z nich są bezludne). Od 1950 zarządzane przez administratora odpowiedzialnego przed gubernatorem terytorium. W czasie obu wojen światowych były brytyjskimi bazami morskimi. Od 2002 roku otrzymało status terytorium zamorskiego Wielkiej Brytanii.

Informacje polityczne

[edytuj | edytuj kod]

Święta Helena posiada status terytorium zamorskiego Wielkiej Brytanii. Kolonią zarządzi gubernator, mianowany przez monarchę brytyjskiego, przy pomocy Rady Wykonawczej i Rady Ustawodawczej. Wyspami Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha zarządzają administratorzy odpowiedzialni przed gubernatorem.

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

3 okręgi administracyjne (Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia, Tristan da Cunha).

Obszar Powierzchnia (km²) Ludność Stolica obszaru
 Wyspa Świętej Heleny 122 4255 Jamestown
 Wyspa Wniebowstąpienia 91 1122 Georgetown
 Tristan da Cunha 207 284 Edinburgh of the Seven Seas
Razem 420 6563 Jamestown

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Gospodarka jest silnie uzależniona od pomocy finansowej Wielkiej Brytanii (w roku finansowym 2006/07 wyniosła 27 mln dolarów, czyli prawie 70% wpływów do budżetu). Źródłem dochodów terytorium jest rybołówstwo, hodowla oraz sprzedaż wyrobów rzemieślniczych i znaczków pocztowych. Z powodu niewielkiej liczby miejsc pracy, około 25% zawodowo czynnej ludności wyjechało w poszukiwaniu pracy na Wyspę Wniebowstąpienia, Falklandy i do Wielkiej Brytanii.

  • Waluta – 1 funt Świętej Heleny (SHP) = 100 pensów
  • PKB – 18 mln USD
  • Wzrost PKB – 0%
  • PKB na 1 mieszkańca – 2500 USD
  • Inflacja – 3,2%
  • Bezrobocie – 14%
  • Użytkowanie ziemi:
    • ziemie uprawne: 12,9%
    • inne: 87,1%.
  • Przemysł: budownictwo, rękodzieło (meble, koronki, wyroby z drewna), rybołówstwo.
  • Rolnictwo: kawa, kukurydza, ziemniaki, warzywa; drewno; ryby, homary (na Tristan da Cunha).
  • Eksport: ryby (mrożone, konserwowe i suszone tuńczyki), kawa, rękodzieło.
  • Import: żywność, napoje, tytoń, paliwa, pasze, materiały budowlane, pojazdy silnikowe i części, maszyny i części.
  • Produkcja energii elektrycznej: 7 mln kWh

Emisja gazów cieplarnianych

[edytuj | edytuj kod]

Emisja równoważnika dwutlenku węgla z terytorium wyniosła w 1990 roku 0,014 Mt, z czego 0,01 Mt stanowiła emisja dwutlenku węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 1,722 t dwutlenku węgla. Od tego czasu emisje na początku znacznie wahały się, a w XXI w. wzrost emisji jest dość stabilny. Głównym źródłem emisji przez cały czas był transport. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 0,018 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 4,358 t[1].

Ludność

[edytuj | edytuj kod]

Skład etniczny

[edytuj | edytuj kod]

Religie

[edytuj | edytuj kod]

Analfabetyzm

[edytuj | edytuj kod]
  • całej ludności – 3%
    • Kobiet – 2%
    • Mężczyzn – 3%

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
(2008)
Liczba ludności 7 600
Ludność według wieku
0 – 14 lat 18,7%
15 – 64 lat 71,1%
ponad 64 lata 10,2%
Średnia długość życia
W całej populacji 78,09 lat
Mężczyzn 75,19 lat
Kobiet 81,15 lat
Przyrost naturalny 0,53%
Współczynnik urodzeń 11,93 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów 6,63 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji
Ludność według płci
0 – 14 lat 1,036 mężczyzn/kobiet
15 – 64 lat 1,056 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat 0,86 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków 17,67 śmiertelnych/1000 żywych

Komunikacja i łączność

[edytuj | edytuj kod]

Na Wyspie Świętej Heleny sieć kolejowa nie istnieje. W 2017 roku na Wyspie Świętej Heleny otwarto port lotniczy[2]. Oferuje on cotygodniowe połączenie lotnicze do Johannesburga oraz comiesięczne na Wyspę Wniebowstąpienia.

  • Sieć drogowa: 198 km
    • Święta Helena: 138 km
    • Wyspa Wniebowstąpienia: 40 km
    • Tristan da Cunha: 20 km
  • drogi utwardzone: 168 km
    • Święta Helena: 118 km
    • Wyspa Wniebowstąpienia: 40 km
    • Tristan da Cunha: 10 km

Do wysp nie dociera żadna stacja telewizyjna, lecz istnieje możliwość odbioru trzech kanałów telewizyjnych odbieranych drogą satelitarną i przekazywanych nadajnikami naziemnymi. Docierają tam również 4 stacje radiowe (2 na falach długich i średnich, 2 UKF). Na terytorium Świętej Heleny możliwy jest również dostęp do internetu. Dostęp do internetu ma około 1000 mieszkańców, a telefony posiada około 2200 mieszkańców. Terytorium to nie posiada własnej floty handlowej.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Saint Helena, Ascension and Tristan, [w:] F. Monforti-Ferrario i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 193, DOI10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).
  2. History of St Helena Airport [online], St Helena Airport [dostęp 2023-03-14] (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]