Aleksander Małachowski

Aleksander Małachowski
Data i miejsce urodzenia	23 listopada 1924 ; Lwów
Data i miejsce śmierci	26 stycznia 2004 ; Warszawa
	Wicemarszałek Sejmu II kadencji
Okres	od 14 października 1993; do 20 października 1997
Przynależność polityczna	Unia Pracy
	Przewodniczący Unii Pracy
Okres	od 1997; do 1998
Przynależność polityczna	Unia Pracy
Poprzednik	Ryszard Bugaj
Następca	Marek Pol
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Aleksander Maria Małachowski (ur. 23 listopada 1924 we Lwowie, zm. 26 stycznia 2004 w Warszawie) – polski polityk, działacz opozycji w czasach PRL, publicysta, prezenter telewizyjny, wolnomularz^[1], współzałożyciel Solidarności Pracy oraz Unii Pracy, przewodniczący UP w latach 1997–1998 i następnie jej honorowy przewodniczący. Poseł na Sejm X, I, II i IV kadencji, wicemarszałek Sejmu II kadencji w latach 1993–1997, marszałek senior Sejmu I, II i IV kadencji. Prezes Polskiego Czerwonego Krzyża w latach 1998–2003.

Życiorys

Młodość

Podczas okupacji był kurierem, łącznikiem, podchorążym, dwukrotnie więzionym przez NKWD. Został zesłany do łagru koło Stalinogorska, gdzie pracował w kopalni węgla kamiennego.

Działalność publicystyczna

Ukończył studia na Wydziale Prawa oraz na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Później został usunięty z uniwersytetu, gdzie pracował jako asystent, za odmowę wstąpienia do Związku Młodzieży Polskiej. Przeszedł do szkolnictwa zawodowego. Po październiku 1956 założył pisma Ruchu Rad Robotniczych „Fakty”. Pracował jako dziennikarz specjalizujący się w reportażach literackich i publicystyce kulturalnej.

Pracował w redakcjach „Współczesności”, „Kultury”, w radiu oraz telewizji. Nakręcił ponad 70 filmów dokumentalnych. W Telewizji Polskiej był współautorem programów publicystycznych, tj. Telewizja nocą i Rozmowy o cierpieniu.

Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Działalność polityczna

W 1980 wstąpił do NSZZ „Solidarność”, uczestniczył w I Krajowym Zjeździe Delegatów w Gdańsku Oliwie. W stanie wojennym został internowany na okres około roku, później był aresztowany pod zarzutem działalności konspiracyjnej. W 1989 po raz pierwszy uzyskał mandat poselski na Sejm kontraktowy z ramienia Komitetu Obywatelskiego, w trakcie kadencji zakładał Solidarność Pracy, z ramienia której w 1991 wszedł do Sejmu I kadencji. Od 1992 należał do Unii Pracy. Z listy tego ugrupowania po raz trzeci sprawował mandat poselski w latach 1993–1997, pełniąc funkcję wicemarszałka Sejmu.

Po przegranych przez UP wyborach w 1997 krótko pełnił też funkcję przewodniczącego, zastąpiony na tym stanowisku przez Marka Pola.

Regularnie publikował swe felietony w latach 1994–1997 w „Wiadomościach Kulturalnych”, później w „Przeglądzie Tygodniowym”, a po 2001 w „Przeglądzie”. Od 1998 był prezesem zarządu głównego Polskiego Czerwonego Krzyża. Z powodu stanu zdrowia ustąpił w grudniu 2003 z zajmowanego stanowiska.

W 2001 po raz czwarty uzyskał mandat poselski z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej – Unii Pracy z okręgu warszawskiego.

Aleksander Małachowski zmarł 26 stycznia 2004, mając 79 lat^[2]. Uroczystości pogrzebowe polityka odbyły się 31 stycznia tego samego roku^[3]. Aleksander Małachowski został pochowany w rodzinnym grobie na Cmentarzu leśnym w Laskach. Mandat po nim objął Jacek Zdrojewski.

Życie prywatne

Wywodził się z rodziny szlacheckiej Małachowskich, pieczętującej się odmianą herbu rodu Gryfitów-Świebodziców^[4]. Był synem Wacława Małachowskiego i Olgi z Kańskich. Z pierwszego małżeństwa z Krystyną Maciukiewicz miał dwóch synów – Sawę Wacława i Łukasza. Z drugą żoną Krystyną Woycicką miał syna Kajetana^[5].

Wywód przodków

4. Edward Łukasz Małachowski h. Gryf
	2. Wacław Józef Małachowski
5. Gabriela Mrozowicka h. Prus III
		1. Aleksander Maria Małachowski
6. Edward Kański h. Janina
	3. Olga Kańska
7. Zofia Radziewicz-Winnicka h. Sas

Odznaczenia i wyróżnienia

Postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z 9 grudnia 1999 został odznaczony, w uznaniu wybitnych zasług w działalności państwowej i publicznej, Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski^[6].

W tym samym roku (1 września) podczas uroczystości rocznicowej na Westerplatte jako prezes Polskiego Czerwonego Krzyża odznaczony został Komandorią Missio Reconciliationis. W 1999 otrzymał Medal „Zasłużony dla Tolerancji”.

Przypisy

↑ Czy bać się polskich masonów?. wp.pl, 14 kwietnia 2005. [dostęp 2012-09-28].
↑ Aleksander Małachowski nie żyje. rmf24.pl, 27 stycznia 2004. [dostęp 2012-09-28].
↑ Polska pożegnała Małachowskiego. wprost.pl, 31 stycznia 2004. [dostęp 2012-09-28].
↑ Sylwester Korwin Kruczkowski, Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austriackich w czasie od 1773 do 1918. Dalej tych osób, którym wymienieni władcy zatwierdzili dawne tytuły książęce względnie hrabiowskie lub nadali tytuły hrabiów i baronów jak niemniej tych, którym zatwierdzili staropolskie szlachectwo, Lwów 1935.
↑ Aleksander Małachowski. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2014-12-18].
↑ M.P. z 2000 r. nr 11, poz. 200

Bibliografia

Strona sejmowa posła IV kadencji. [dostęp 2022-09-12].
Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2022-09-12].

[Przekrój-1] Czy bać się polskich masonów?. wp.pl, 14 kwietnia 2005. [dostęp 2012-09-28].

[2] Aleksander Małachowski nie żyje. rmf24.pl, 27 stycznia 2004. [dostęp 2012-09-28].

[3] Polska pożegnała Małachowskiego. wprost.pl, 31 stycznia 2004. [dostęp 2012-09-28].

[:0-4] Sylwester Korwin Kruczkowski, Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austriackich w czasie od 1773 do 1918. Dalej tych osób, którym wymienieni władcy zatwierdzili dawne tytuły książęce względnie hrabiowskie lub nadali tytuły hrabiów i baronów jak niemniej tych, którym zatwierdzili staropolskie szlachectwo, Lwów 1935.

[5] Aleksander Małachowski. genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2014-12-18].

[6] M.P. z 2000 r. nr 11, poz. 200

[7] Bolesław Limanowski z PPS nie mógł prowadzić pierwszych obrad, do czasu wyboru prezydium obrady prowadził Maksymilian Thullie (ChD)

[8] siedzenie otworzył nie najstarszy wiekiem poseł, a płk Stanisław Skwarczyński (OZN)

[9] w zastępstwie najstarszego wiekiem Stefana Giebla z ChD

[10] Barbara Borys-Damięcka (PO) nie mogła prowadzić obrad, do czasu wyboru marszałka Senatu obrady poprowadził Michał Seweryński (PiS)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[A]

[B]

[C]

[D]

Marszałek Sejmu	Józef Oleksy (SLD) Józef Zych (PSL)
Wicemarszałkowie	Olga Krzyżanowska (UW) Aleksander Małachowski (UP) Józef Zych (PSL) Włodzimierz Cimoszewicz (SLD) Marek Borowski (SLD)

Sejm II RP	Jakub Bojko (1919–1922) Andrzej Maj (1919–1922) Jędrzej Moraczewski (1919–1925) Stanisław Osiecki (1919–1922) Józef Ostachowski (1919) Stanisław Nowicki (1919) Zygmunt Seyda (1921–1925) Ludwik Gdyk (1922–1928) Aleksander Zwierzyński (1922 26 marca 1928) Juliusz Poniatowski (1922–1927) Leon Pluciński (1925–1926) Ignacy Daszyński (1925–1928) Jan Dębski (1925–1928) Zygmunt Marek (1928–1930) Jan Woźnicki (1928–1930) Wołodymyr Zahajkewycz (1928–1930) Seweryn Czetwertyński (1928–1931) Jan Dąbski (1928–1931) Michał Róg (1930–1935) Zygmunt Żuławski (1930) Jan Piłsudski (1930–1931) Karol Polakiewicz (1930–1935) Stanisław Car (1930–1935) Wacław Makowski (1931–1935) Władysław Byrka (1935–1936) Bogusław Miedziński (1935–1938) Bohdan Podoski (1935–1938) Tadeusz Schaetzel (1935–1938) Stanisław Kielak (1936–1938) Wasyl Mudry (1935–1939) Zygmunt Wenda (1938–1939) Wacław Długosz (1938–1939) Jan Henryk Jedynak (1938–1939) Leon Surzyński (1938–1939)
Sejm RP/PRL	Wacław Barcikowski (1947–1952) Stanisław Szwalbe (1947–1952) Roman Zambrowski (1947–1952) Franciszek Mazur (1952–1956) Józef Ozga-Michalski (1952–1956) Stanisław Kulczyński (1952–1956) Jerzy Jodłowski (1957–1961) Zenon Kliszko (1957–1961) Zenon Kliszko (1961–1965) Jan Wende (1961–1965) Zenon Kliszko (1965–1969) Jan Wende (1965–1969) Zenon Kliszko (1969–1971) Jan Wende (1969–1971) Andrzej Werblan (1971–1972) Halina Skibniewska (1971–1972) Andrzej Benesz (1971–1976) Halina Skibniewska (1972–1976) Andrzej Werblan (1972–1976) Halina Skibniewska (1976–1980) Piotr Stefański (1976–1980) Andrzej Werblan (1976–1980) Halina Skibniewska (1980–1985) Piotr Stefański (1980–1985) Andrzej Werblan (1980–1982) Zbigniew Gertych (1982–1985) Jerzy Ozdowski (1982–1985) Jadwiga Biedrzycka (1985–1988) Jerzy Ozdowski (1985–1989) Mieczysław Rakowski (1985–1988) Marek Wieczorek (1985–1989) Elżbieta Gacek (1988–1989) Tadeusz Porębski (1988–1989) Teresa Dobielińska-Eliszewska (1989–1991) Tadeusz Fiszbach (1989–1991) Olga Krzyżanowska (1989–1991)
Sejm III RP	Henryk Bąk (1991–1993) Andrzej Kern (1991–1993) Jacek Kurczewski (1991–1993) Dariusz Wójcik (1991–1993) Józef Zych (1991–1993) Olga Krzyżanowska (1993–1997) Aleksander Małachowski (1993–1997) Józef Zych (1993–1995) Włodzimierz Cimoszewicz (1995–1996) Marek Borowski (1996–2001) Jan Król (1997–2001) Franciszek Stefaniuk (1997–2001) Stanisław Zając (1997–2001) Andrzej Lepper (2001) Tomasz Nałęcz (2001–2005) Donald Tusk (2001–2005) Janusz Wojciechowski (2001–2004) Kazimierz Ujazdowski (2004–2005) Józef Zych (2004–2005) Jarosław Kalinowski (2005–2007) Bronisław Komorowski (2005–2007) Marek Kotlinowski (2005–2006) Andrzej Lepper (2005–2006) Wojciech Olejniczak (2005–2007) Genowefa Wiśniowska (2006–2007) Janusz Dobrosz (2006–2007) Jarosław Kalinowski (2007–2009) Stefan Niesiołowski (2007–2011) Krzysztof Putra (2007–2010) Jerzy Szmajdziński (2007–2010) Ewa Kierzkowska (2009–2011) Jerzy Wenderlich (2010–2011) Marek Kuchciński (2010–2011) Cezary Grabarczyk (2011–2014) Eugeniusz Grzeszczak (2011–2015) Marek Kuchciński (2011–2015) Wanda Nowicka (2011–2015) Jerzy Wenderlich (2011–2015) Elżbieta Radziszewska (2014–2015) Joachim Brudziński (2015–2018) Barbara Dolniak (2015–2019) Małgorzata Kidawa-Błońska (2015–2023) Ryszard Terlecki (2015–2023) Stanisław Tyszka (2015–2019) Beata Mazurek (2018–2019) Małgorzata Gosiewska (2019–2023) Włodzimierz Czarzasty (od 2019) Piotr Zgorzelski (od 2019) Krzysztof Bosak (od 2023) Dorota Niedziela (od 2023) Monika Wielichowska (od 2023)