Łask

Łask
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Kolegiata Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Michała Archanioła – od frontu styl barokowy
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	łaski
Gmina	Łask
Prawa miejskie	1422
Burmistrz	Monika Mrowińska
Powierzchnia	15,33 km²
Wysokość	176 m n.p.m.
Populacja (31.12.2022); • liczba ludności; • gęstość	; 16 191; 1033 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 43
Kod pocztowy	98-100
Tablice rejestracyjne	ELA
	Położenie na mapie gminy Łask Łask
	Położenie na mapie Polski Łask
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Łask
	Położenie na mapie powiatu łaskiego Łask
	51°35′23″N 19°07′57″E/51,589722 19,132500
TERC (TERYT)	1003024
SIMC	0976296
	Urząd miejskiul. Warszawska 14; 98-100 Łask
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Wiadomości w Wikinews
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Łask – miasto w województwie łódzkim, w powiecie łaskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Łask i powiatu łaskiego. Jest położone na Wysoczyźnie Łaskiej, nad Grabią.

Według danych GUS z 31 grudnia 2020 r. miasto liczyło 16 925 mieszkańców^[2].

Położenie

Miasto Łask leży nad Grabią na Wysoczyźnie Łaskiej i w Kotlinie Szczercowskiej. Są one częścią Niziny Południowowielkopolskiej. Miasto leży 35 km od Łodzi i znajduje się w jednym z dwudziestu jeden powiatów ziemskich regionu. Niedaleko Łasku leżą jedne z największych miast województwa łódzkiego: Pabianice, Wieluń, Bełchatów, Zduńska Wola i Sieradz.

Pod względem historycznym Łask położony jest w dawnej ziemi sieradzkiej^[3]. W XI i XII w. tereny, na których powstał Łask, wchodziły w skład kasztelanii sieradzkiej. W XVI w. Łask znajdował się w powiecie szadkowskim pierwszego województwa sieradzkiego^[4]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. sieradzkiego.

Toponimia

Osobny artykuł: -sk.

Nazwa pochodzi od słowa łaz, czyli miejsca lub uprawnego gruntu powstałego w wyniku wykarczowania i wypalania lasu w pierwotnej gospodarce wypaleniskowo-żarowej. Łaz-sko oznacza siedlisko lub osiedle leżące na łazach^[5]. Nazwa miejscowości utworzona została za pomocą przyrostka -sko. Obecna nazwa Łask w gramatycznym rodzaju męskim powstała w późniejszym okresie^[6], co potwierdzają zapisy w źródłach historycznych. W dokumentach występowały formy zapisu: Łasko (1366, 1422, 1510) czy też Lasko, Laszko, Lassko. W przywileju z 1366 arcybiskupa Jarosława dla kościoła w Łasku, otrzymał on dziesięcinę ze wsi Łaska i Ogrodzona^[7].

Historia

Osobny artykuł: Historia Łasku.

Łask był wsią wzmiankowaną już w 1356 r. W połowie XIV wieku w Łasku istniał obronny dwór rodu Łaskich herbu Korab^[8]. Prawa miejskie otrzymał 27 września 1422 od polskiego króla Władysława Jagiełły^[9]. W 1517 rozpoczęto budowę kościoła w stylu gotyckim. W XVI wieku rozwinął się ośrodek rzemieślniczo-handlowy, lecz w połowie XVII wieku nastąpił upadek miasta, przyspieszony przez Potop szwedzki i epidemię zarazy. W 1666 zbudowano kościół Świętego Ducha. W 1749 Łask bardzo ucierpiał od pożaru. Na przełomie XVIII i XIX w. miasto stało się dużym skupiskiem Żydów^[10]. Po przegranej wojnie w obronie Konstytucji 3 maja i II rozbiorze Polski w 1793 Łask znalazł się w zaborze pruskim. Po pokoju w Tylży (1807) Łask włączono do Księstwa Warszawskiego, leżał w departamencie kaliskim, a po 1815 należał do województwa kaliskiego w Królestwie Polskim. W 1903 miasto uzyskało połączenie kolejowe. Na początku XX wieku powstały tu pierwsze zakłady przemysłowe.

W czasie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej, od końca 1940 do sierpnia 1942 w mieście funkcjonowało getto, w którym zgromadzono około 4 tysięcy Żydów z Łasku i okolicy. Podczas jego likwidacji wydzielono grupę 760 wykwalifikowanych robotników, których skierowano do getta łódzkiego, a pozostałych wywieziono do obozu zagłady Kulmhof (Chełmno nad Nerem), gdzie zostali zgładzeni^[11].

Podczas wojny, w ówczesnej wsi Utrata k. Łasku (dziś rejon miasta), funkcjonował obóz Centrali Przesiedleńczej (Umwandererzentralstelle) dla Baltendeutschów z Litwy, Łotwy i Estonii przesiedlanych w ramach akcji Heim ins Reich na teren okupowanego przez Niemcy nazistowskie Kraju Warty w celu germanizacji tego terytorium.

Po II wojnie światowej rozwinął się przemysł odzieżowy i metalowy^[12], w 1957 r, w pobliżu miasta ulokowano jednostkę wojsk lotniczych.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Łasku w 2014 roku^[13].

Ludzie związani z Łaskiem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Łaskiem.

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Łasku.

Zabytki

kościół kolegiacki Nawiedzenia NMP i św. Michała Archanioła zbudowany w stylu późnogotyckim 1517–1523, przebudowany w stylu barokowym po 1749. Znajdują się w nim m.in. barokowe kaplice z XVII i XVIII w., alabastrowa płaskorzeźba Matki Bożej Łaskiej z końca XV w. autorstwa Andrei della Robbia, dar papieża Leona X dla Jana Łaskiego, koronowana 25 września 2005 przez Józefa Glempa koronami poświęconymi przez Jana Pawła II w Krakowie w 2002^[14]; [nr rej.: 40 z 19.07.1967]
drewniany kościół św. Ducha, wzniesiony w stylu barokowym w 1666; [nr rej.: 41 z 19.07.1967]
park miejski z połowy XVIII w.; [nr rej.: 386 z 25.06.1990]
dom, ul. Kościuszki 2, 1909; [nr rej.: 391 z 28.10.1991]
murowane domy z XIX w.: ul. 11 Listopada 1, 2, 3, 6, 7; [nr rej.: 422-426 z 19.07.1967]

Administracja

Od 1999 Łask stał się siedzibą powiatu. Jest też siedzibą gminy.

Podział administracyjny:

Łask
Kolumna – osada włączona w 1973

Struktura przestrzenna^[15]:

Łask
- centralna część śródmieścia
- dwa zespoły terenów przemysłowo-składowych
- tereny rozproszonej zabudowy jednorodzinnej
- Batorego – osiedle mieszkaniowe
- Mickiewicza – osiedle mieszkaniowe
- Sobieskiego – osiedle mieszkaniowe
- Wojskowe – osiedle mieszkaniowe
- MON – osiedle mieszkaniowe
- Zajączek – osiedle mieszkaniowe
- Przylesie – osiedle mieszkaniowe włączone w latach 90.
Łask-Kolumna
- część północna
- część południowa
- zespół zabudowy na północ od torów kolejowych

Transport

Transport drogowy

W okolicy miasta przebiega droga ekspresowa:

S8 Wrocław – Łask – Łódź – A1 – Warszawa – Białystok

Ponadto miasto przecinają drogi wojewódzkie:

473 Piotrków Trybunalski – Łask – Koło,
481 Łask – Wieluń,
482 Łódź – Pabianice – Dobroń – Łask – Sieradz – Złoczew – Wieruszów
483 Łask – Częstochowa.

Do połowy lat 80. w mieście swój początek miała droga międzynarodowa T12, o relacji: Łask (E12) – Piotrków Trybunalski – Radom – Puławy – Lublin – Chełm – Dorohusk^[16].

Transport kolejowy

Zobacz też: Łask (stacja kolejowa) i Kolumna (przystanek kolejowy).

W położonym w północnej części miasta (sąsiedztwo wsi Wiewiórczyn) niewielkim węźle kolejowym Łask krzyżują się linie:

14 Łódź – Łask – Zduńska Wola – Kalisz – Leszno – Żagań – granica państwa,
Łask – Zelów (nieczynna, obecnie bocznica prowadząca do 32. Bazy Lotnictwa Taktycznego).

Istnieje możliwość dojazdu pociągiem z Łasku do Sieradza, Łodzi, Zduńskiej Woli, Kalisza, Poznania, Warszawy, Ostrowa Wielkopolskiego, Wrocławia i Szczecina. Dużą rolę odgrywa również komunikacja autobusowa. Linie w mieście i okolicach obsługuje głównie PKS Zduńska Wola, można też spotkać tu autobusy PKS Łódź, PKS Sieradz, PKS Wieluń, PKS Częstochowa i innych przewoźników (w tym prywatnych).

Komunikacja miejska

W Łasku jest też komunikacja miejska ZKM, autobusy kursują na liniach^[17]:

1/5: (Wybrane kursy: Ulejów – Bałucz –) Łask PKP – Kolumna – Poleszyn – Kolumna – Barycz (kursuje w dni robocze)

2: Łask szpital – Pl. 11 Listopada – Sięganów (nie kursuje w wakacje, kursuje w dni robocze)

3: Pl. 11 Listopada – Ostrów (nie kursuje w wakacje, kursuje w dni robocze)

5: Przylesie – Łask PKP (kursuje w soboty oraz w niedziele i święta)

B: Łask szpital – Okup/Simowa – Bar Skorpion (nie kursuje w wakacje, kursuje w dni robocze oraz w niedziele i święta)

C: Łask szpital – Zelów

D: Łask Zielona/Dw. PKS – Pabianice Sikorskiego/PZTT lub Waltera Jankego

Kultura i sztuka

Przy Bibliotece Publicznej w Łasku istnieje Muzeum Historii prezentujące historię miasta oraz organizujące wystawy sztuki regionalnej. Działa również Łaski Dom Kultury organizujący przedstawienia teatralne, wystawy oraz zajęcia artystyczne. W klubie garnizonowym „Muza” odbywają się liczne zajęcia artystyczne w tym próby zespołów, jak np. Redrum.

Ochrona przyrody

W granicach miasta znajdują się liczne formy ochrony przyrody^[18]:

Ponadto w parku miejskim im. Rodu Łaskich znajduje się 10 drzew będących pomnikami przyrody. Najokazalszym jest wiąz szypułkowy o obwodzie 594 cm i wysokości 28 m (2013), rosnący na granicy parku, przy drodze krajowej. Wiek drzewa szacuje się na 250–300 lat.

Wspólnoty wyznaniowe

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Sport i rekreacja

Dostępne ośrodki sportu i rekreacji:

Centrum Sportu i Rekreacji:
- Boisko przy ul. Armii Krajowej 5a
- Miejska Pływalnia Kryta w Łasku przy ul. Szkolnej 2
- Kąpielisko Miejskie w Łasku przy ul. Armii Krajowej 75
- Kompleksu boisk sportowych „Orlik 2012” przy ul. Szkolnej
Szlaki turystyczne (piesze i rowerowe)
Spływy kajakowe rzeką Grabią

Łask jako garnizon wojskowy

Z tym tematem związana jest kategoria: Wojsko Polskie w Łasku.

W mieście znajduje się jednostka wojskowa, a w okolicach 32 baza lotnicza oraz inne obiekty wojskowe.

Jednostki stacjonujące po 1945:

Na bazie tych jednostek powstała 32 Baza Lotnictwa Taktycznego.

Od 2018 roku w mieście istnieje batalion lekkiej piechoty 9. Łódzkiej Brygady Obrony Terytorialnej

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie^[22]:

Zobacz też

Przypisy

↑ Łask - dane demograficzne. polskawliczbach.pl, 2024-02-26. [dostęp 2024-02-26].
↑ Łask (łódzkie) » mapy, nieruchomości, GUS, noclegi, szkoły, regon, atrakcje, kody pocztowe, wypadki drogowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-12-16] (pol.).
↑ Krzysztof Rafał Prokop: Arcybiskupi gnieźnieńscy w tysiącleciu. Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2000, s. 154. ISBN 83-86956-84-4
↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: Atlas Fontium .
↑ Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo Wrocław 1984, s. 201.
↑ Kazimierz Rymut, Nazwy miast Polski, Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo, Wrocław 1987, s. 138.
↑ Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo, Wrocław 1984, s. 200.
↑ https://bazhum.muzhp.pl/media//files/Informator_Archeologiczny_badania/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26-s123-124/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26-s123-124.pdf
↑ Stanisław Rusin: Ród Łaskich. Łask: Urząd Miasta i gminy w Łasku, 1990.
↑ Historia miasta.
↑ Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich, 1939-1945. W-wa 1979, s. 287.
↑ Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyk Warszawa 1983 ISBN 83-217-2329-2 s. 185
↑ Łask w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Koronacja w Łasku [online], lask-sanktuarium.pl [dostęp 2011-10-09] .
↑ Zmiana Studium uwarunkowań Zagospodarowania Przestrzennego miasta i gminy Łask. Uchwała Nr XVIII/137/08 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 6 lutego 2008 r.
↑ Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. VI. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1980, s. 96, 98.
↑ Łask.
↑ Plan Rozwoju Lokalnego dla gminy Łask na lata 2009–2013. [dostęp 2012-06-22].
↑ Dekanat Łask. archidiecezja.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-30)]..
↑ Luteranie.pl.
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .
↑ Miasta partnerskie.

Bibliografia

Zenon Klemensiewicz: Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00995-0.
Paweł Zarzyński, Robert Tomusiak, Krzysztof Borkowski: Drzewa Polski. Warszawa: PWN, 2016. ISBN 978-83-63895-686. OCLC 934696860.

Józef Śmiałowski: Łask Dzieje miasta. Łask: urząd miejski w Łasku, 1998. ISBN 83-911050-0-8.

Linki zewnętrzne

Łaski Serwis Samorządowy

Łask, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 600 .

[1] Łask - dane demograficzne. polskawliczbach.pl, 2024-02-26. [dostęp 2024-02-26].

[2] Łask (łódzkie) » mapy, nieruchomości, GUS, noclegi, szkoły, regon, atrakcje, kody pocztowe, wypadki drogowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-12-16] (pol.).

[3] Krzysztof Rafał Prokop: Arcybiskupi gnieźnieńscy w tysiącleciu. Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2000, s. 154. ISBN 83-86956-84-4

[:2-4] Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: Atlas Fontium .

[5] Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo Wrocław 1984, s. 201.

[6] Kazimierz Rymut, Nazwy miast Polski, Zakład Narodowy im.Ossolińskich Wydawnictwo, Wrocław 1987, s. 138.

[7] Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo, Wrocław 1984, s. 200.

[8] ttps://bazhum.muzhp.pl/media//files/Informator_Archeologiczny_badania/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26-s123-124/Informator_Archeologiczny_badania-r1992-t26-s123-124.pdf

[dwa-9] Stanisław Rusin: Ród Łaskich. Łask: Urząd Miasta i gminy w Łasku, 1990.

[historia-10] Historia miasta.

[11] Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich, 1939-1945. W-wa 1979, s. 287.

[12] Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyk Warszawa 1983 ISBN 83-217-2329-2 s. 185

[populacja2016-13] Łask w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[14] Koronacja w Łasku [online], lask-sanktuarium.pl [dostęp 2011-10-09] .

[trzy-15] Zmiana Studium uwarunkowań Zagospodarowania Przestrzennego miasta i gminy Łask. Uchwała Nr XVIII/137/08 Rady Miejskiej w Łasku z dnia 6 lutego 2008 r.

[16] Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. VI. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1980, s. 96, 98.

[17] Łask.

[18] Plan Rozwoju Lokalnego dla gminy Łask na lata 2009–2013. [dostęp 2012-06-22].

[19] Dekanat Łask. archidiecezja.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-30)]..

[20] Luteranie.pl.

[21] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-14] .

[22] Miasta partnerskie.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

Miasta na prawach powiatu	Łódź Piotrków Trybunalski Skierniewice
Miasta powiatowe	Bełchatów Brzeziny Kutno Łask Łęczyca Łowicz Opoczno Pabianice Pajęczno Poddębice Radomsko Rawa Mazowiecka Sieradz Tomaszów Mazowiecki Wieluń Wieruszów Zduńska Wola Zgierz
Miasta gminne	Aleksandrów Łódzki Białaczów Biała Rawska Błaszki Bolesławiec Bolimów Dąbrowice Drzewica Działoszyn Głowno Grabów Inowłódz Jeżów Kamieńsk Kiernozia Koluszki Konstantynów Łódzki Krośniewice Lutomiersk Lututów Osjaków Ozorków Parzęczew Piątek Przedbórz Rozprza Rzgów Stryków Sulejów Szadek Tuszyn Ujazd Uniejów Warta Wolbórz Zelów Złoczew Żarnów Żychlin

Miasto	Łask
Wsie	Aleksandrówek Anielin Bałucz Borszewice Cmentarne Borszewice Kolejowe Borszewice Kościelne Budy Stryjewskie Gorczyn Grabina Jabłonki Karszew Kolonia Bałucz Kolonia Bilew Kopyść Krzucz Łopatki Łopatki-Cegielnia Mauryca Mikołajówek Młynisko Okup Mały Okup Wielki Orchów Orchów-Wesółka Ostrów Ostrów-Osiedle Podłaszcze Rembów Remiszew Rokitnica Sięganów Stryje Księże Stryje Paskowe Teodory Teodory-Osiedle Ulejów Wiewiórczyn Wincentów Wola Bałucka Wola Łaska Wola Stryjewska Wronowice Wrzeszczewice Wrzeszczewice Nowe Wrzeszczewice-Skrejnia Wrzeszczewice-Tomaszew Wydrzyn Zielęcice
Osada leśna	Szadek
Części miasta	Kolumna Kolumna-Las Nowy Młyn Utrata Wierzchy
Części wsi	Górki Kliny Nowy Młyn Osiny Ostrówek Piaski Posada Ptasica Szatyń Tumidaj Wrzeszczewiczki Zielęcice-Parcela Żdżary
Osada wsi	Łętków
Dawna wieś	Borszewice

Przynależność wojewódzka	gubernia piotrkowska (1867–1915) woj. łódzkie (II RP) (1919–1939) woj. łódzkie (1945–1975)
Miasta	Lutomiersk (do 1870) Łask Pabianice (do 1951 →) Szczerców (do 1870) Widawa (do 1870) Zelów (od 1957)
Osiedla (1954–1972)	Kolumna (1959–1972) Zelów (do 1957)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–1975)	Bałucz (do 1954) Buczek Chociw (do 1954) Dąbrowa Rusiecka (do 1954) Dąbrowa Widawska (do 1930) Dłutów Dobroń (od 1929) Dzbanki (do 1930) Górka Pabianicka (do 1954) Ksawerów (1953–1954) Lutomiersk (do 1954) Łask (do 1953 i od 1973) Pabianice (od 1973) Pruszków (do 1954) Sędziejowice (od 1931) Szczerców (1930–1954) Widawa (od 1930) Widzew (do 1953) Wiewiórczyn (1953–1954) Wodzierady Wola Wężykowa (do 1931) Wygiełzów (do 1954) Wymysłów (do 1929) Zapolice Zelów
Gromady (1954–1972)	Bałucz (1954–1972) Barycz (1954–1957) Brodnia (1954–1968) Brzyków (1957–1972) Buczek (1954–1972) Chechło (1954–1958) Chociw (1954–1972) Chorzeszów (1954–1959) Czestków (1954–1959) Dąbrowa Widawska (1956–1958) Dłutów (1954–1972) Dobroń (1954–1972) Dzbanki (1957–57) Gorczyn (1954–1957) Górka Pabianicka (1959–1972) Grabia (1954–1959) Kociszew (← 1956–1968) Kodrań (1954–1961 →) Kolumna-Las (1954–1959) Ksawerów (1954–1958 →) Kwiatkowice (1954–1968) Ldzań (1954–1958) Lutomiersk (1954–1957 →) Łaskowice (1954–1958) Marzenin (1954–1972) Mierzączka Duża (1954–1958) Ochle (1954–1968) Okup Wielki (1954–1968) Osieczno (1954–1957) Paprotnia (1954–1968) Pawlikowice (1954–1972) Petrykozy (1954–1958) Podule (1954–1959) Porszewice (1954–1958) Pożdżenice (1954–1968) Pruszków (1954–1972) Przatów (1954–1961) Rembieszów (1954–58) Restarzew Cmentarny (1954–1961) Rusiec (1954–1961 →) Sędziejowice (1954–1972) Siedlce (1954–1968) Szczercowska Wieś (1954–1957) Szczerców (1954–1961 →) Walewice (1954–1966) Widawa (1954–1972) Wielka Wieś (1954–1956) Wiewiórczyn (1954–1972) Wodzierady (1954–1972) Wola Kleszczowa (1954–1957) Wola Wiązowa (1954–1961 →) Wrzeszczewice (1954–1961) Wygiełzów (1954–1972) Zapolice (1954–1972) Zelów (1954) Zelów (1968–1972) Zofiówka (1954–1956 →) Żytowice (1954–1961)