Śmierć (pociąg pancerny)
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1918 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Nazwa wyróżniająca |
„Śmierć” |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
por. Jerzy Amrogowicz |
| Ostatni |
kpt. Kazimierz Tadeusz Kubaszewski |
| Działania zbrojne | |
| wojna polsko-ukraińska bitwa o Lwów (1918–1919) wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa Obrona Modlina (1939) | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Pociąg Pancerny „Śmierć” (Nr 15) – pociąg pancerny Wojska Polskiego II RP. W czasie kampanii wrześniowej pociąg brał udział w obronie Twierdzy Modlin, był najdłużej działającym pociągiem pancernym i równocześnie najdłużej działającym oddziałem polskiej broni pancernej[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wojna polsko-bolszewicka[edytuj | edytuj kod]
17 sierpnia 1920 na stacji kolejowej w Grzegórzkach biskup Sapieha poświęcił pociąg pancerny „Śmierć”[2]. Pierwszym komendantem był por. Henryk Amrogowicz[3].
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
Pociąg był przydzielony na czas pokoju do 1 dywizjonu pociągów pancernych.
We wrześniu 1939 był uzbrojony w haubicę 100 mm, 2 armaty 75 mm i 11 ckm-ów[4].
Pociąg był przeznaczony jako odwód Naczelnego Dowództwa i zakończył mobilizację 3 września[4]. 6 września został przydzielony generałowi Juliuszowi Zulaufowi, a 8 września, stacjonując w Modlinie, przeszedł pod rozkazy dowódcy Twierdzy Modlin, płk. Teodora Furgalskiego[5]. 9 września po uszkodzeniu mostu na Bugo-Narwi, skład bojowy został odcięty od gospodarczego (skład gospodarczy dotarł do Warszawy 14 września). Pociąg bojowy został tymczasem przydzielony do 28 Dywizji Piechoty i operował na odcinku Modlin – Pomiechówek, wspomagając jednostki w okolicach Zakroczymia i Nowego Dworu. 19 września pociąg wspomagał I batalion 36 pułku piechoty Legii Akademickiej, a następnie stoczył nierozstrzygnięty pojedynek z niemieckim pociągiem pancernym nr 7. Oprócz zadań bojowych pociąg brał także udział w transporcie amunicji[6]. 22 września pociąg wspierał III batalion 36 pułku koło Pomiechówka; pociąg brał także udział w akcjach obronnych 24, 25 i 27 września[7]. 25 września parowóz opancerzony został zniszczony, zastąpiono go zwykłą maszyną[7]. W ostatnich dniach obrony pociąg stacjonował zwykle w wykopie koło fortu „Ostrołęka”. Po kapitulacji załogi twierdzy 28 września, załoga pociągu zniszczyła działa i przyrządy celownicze[1].
Załoga w dniu 1 IX 1939[edytuj | edytuj kod]
Obsada oficerska pociągu 1 września 1939[8]
- dowódca pociągu – kpt. Kazimierz Tadeusz Kubaszewski[a]
- zastępca dowódcy pociągu – por. Germiński
- zastępca dowódcy pociągu – por. Zbigniew Frej (od 20 IX 1939 były dowódca 2 baterii 67 dal[10])
- dowódca I plutonu ogniowego – ppor. rez. Romuald Marcinkiewicz
- dowódca II plutonu ogniowego – ppor. rez. Zygmunt Ładkowski
- dowódca plutonu technicznego – por. Mirosław Czajkowski
Skład pociągu[edytuj | edytuj kod]
- lokomotywa opancerzona typu Ti3 nr 5[12],
- wagon artyleryjski dwuosiowe typ "austriacki" z jedną wieżą artyleryjską nr 153650 uzbrojony w 1 armatę kal. 75 wz. 1902/26[13],
- wagon artyleryjski dwuosiowy z jedną wieżą artyleryjską nr 430047 uzbrojony w 1 haubicę kal. 100 mm wz. 1914/19A[13],
- wagon szturmowy nr 390243 radiostacją[14],
- 2 platformy Pdks [14]
- pluton drezyn pancernych: 2 drezyny typu "Tatra"[14].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kazimierz Tadeusz Kubaszewski ur. 22 grudnia 1907 w Żytomierzu, w rodzinie Mariana i matki z domu Izdebskiej. 12 marca 1933 został mianowany na stopień porucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 i 116. lokatą w korpusie oficerów artylerii[9]. Według Ludwika Głowackiego we wrześniu 1939 nadal pełnił służbę w stopniu porucznika[10]. Od 28 września 1939 w niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II E Neubrandenburg, Oflagu IX C Rotenburg i Oflagu 8 Frauenberg. 6 stycznia 1944 miał być zwolniony i skierowany do 44 Dywizji Strzelców w Galicji[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 104.
- ↑ Poświęcenie pociągu pancernego Czas 1920 nr 197 z 20 sierpnia s. 2 [1]
- ↑ Poświęcenie pociągu pancernego "Śmierć" Illustowany Kurier Codzienny 1920 nr 227 z 19 sierpnia s. 4 [2]
- ↑ a b Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 35.
- ↑ Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 101.
- ↑ Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 102.
- ↑ a b Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 103.
- ↑ Szubański 1989 ↓, s. 301-302.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 14 marca 1933 roku, s. 54.
- ↑ a b Głowacki 1985 ↓, s. 364.
- ↑ Straty ↓.
- ↑ Jońca 2020 ↓, s. 223.
- ↑ a b Jońca 2020 ↓, s. 223-229.
- ↑ a b c Jońca 2020 ↓, s. 230.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Michał Derela: Polski pociąg pancerny nr 15 („Śmierć”). [dostęp 2020-06-28]. (pol.).
- Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
- Tadeusz Krawczak, Janusz Odziemkowski: Polskie pociągi pancerne w wojnie 1939 r.. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1987. ISBN 83-05-11723-5.
- Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07660-X.
- Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2020-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-11)].
- Adam Jońca: Polskie pociągi pancerne 1921-1939. Czerwonak: Vesper, 2020. ISBN 978-83-7731-358-9.