112 Kompania Lekkich Czołgów Wolnobieżnych
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1939 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
por. Wacław Stoklas |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
Odwód NW Grupa „Brześć” |
Samodzielna kompania czołgów lekkich nr 112[a] – pododdział broni pancernych Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Kompania nie występowała w organizacji pokojowej wojska. Została sformowana, zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”, w dniach 31 sierpnia – 5 września 1939 roku, w I rzucie mobilizacji powszechnej przez 2 batalion pancerny z Żurawicy[1] jako pododdział dyspozycyjny Naczelnego Wodza. Na wyposażeniu posiadała 15 czołgów lekkich wolnobieżnych Renault FT.
112 kczl w kampanii wrześniowej[edytuj | edytuj kod]
Po zakończeniu mobilizacji kompania w nocy 5/6 września została skierowana transportem kolejowym do Warszawy, do Odwodu Naczelnego Wodza. Na skutek zerwania torów w Łukowie kompania dojechała do Czeremchy, po dwudniowym postoju, zbombardowana została zawrócona do Brześcia, gdzie 11 września podporządkowano ją dowódcy Zgrupowania „Brześć”. Kompania została pierwotnie użyta jako ubezpieczenie bojowe na przedpolach obrony. 12 września I pluton został skierowany do wsparcia pododdziałów piechoty broniących lotniska Adamkowo na północ od twierdzy. Pozostała część kompanii odjechała do twierdzy. III pluton został skierowany do obrony i zablokowania Bramy Saperskiej, obrony mostu na Bugu i odcinka szosy na Terespol. Bramę pluton zablokował trzema czołgami tj. dwoma z km i środkowym z armatą. 14 września czołgi kompanii odpierały atak na twierdzę niemieckiego 8 pułku pancernego i dywizjonu rozpoznawczego z 10 DPanc. Tego dnia również na lotnisku I pluton stoczył walkę z niemieckimi pododdziałami pancernymi, po czym wycofał się do twierdzy tracąc dwa czołgi[2][3]. 15 września czołgi rozlokowano wzdłuż wałów, w specjalnych wykopach. Używano ich jako ukryte, opancerzone gniazda dział i karabinów maszynowych. Z następnych trzech czołgów ustawiono barykadę w Głównej Bramie Brzeskiej[4]. Uniemożliwiło to niemieckim siłom pancernym wdarcie się do twierdzy[5].
16 września załoga cytadeli opuściła miasto, a kompania próbowała przebić się z Brześcia. W sile 7 czołgów wymaszerowała w kierunku Kodna i Włodawy. W trakcie marszu czołgi na skutek defektów i zużycia sukcesywnie były niszczone przez własne załogi. Do miejsca pierwszego postoju 17 września o godz. 6.30 doprowadzono dwa czołgi, które ukryto, uzbrojenie i amunicję zakopano[6]. Z twierdzy wyjechał również pluton techniczno-gospodarczy 112 kczl, lecz wraz z częścią kolumny wycofującego się wojska został rozbity w Terespolu przez niemiecki podjazd pancerno-motorowy. W Twierdzy Brzeskiej pozostało głównie jako blokada bram 6 czołgów 112 kczl[7]. Większość spieszonych załóg wycofała się z twierdzy. Część z nich 19 września dotarło do Lublina, w trakcie dalszego marszu 21 września część dostała się do niewoli sowieckiej, a część do końca września walczyła w Grupie płk. dypl. Zieleniewskiego[8].
Obsada personalna kompanii[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna kompanii[9]
- dowódca kompanii - por. br. panc. Wacław Ludwik Stoklas[10] †1940 Charków[11]
- dowódca I plutonu - por. br. panc. rez. Karol Andrzej Gasiński[b]
- dowódca II plutonu - NN
- dowódca III plutonu - sierż. pchor. / ppor. Zygmunt Nagórski
- dowódca plutonu techniczno-gospodarczego - NN
Organizacja wojenna samodzielnej kompanii czołgów lekkich[edytuj | edytuj kod]
Skład kompanii lekkich czołgów wolnobieżnych Renault FT[14]:
- Poczet dowódcy
- gońcy motocyklowi
- patrol łączności
- patrol sanitarny
Razem w dowództwie
- 1 oficer, 2 podoficerów, 10 szeregowców;
- 1 samochód osobowo-terenowy, 3 motocykle.
- Trzy plutony czołgów, w każdym
- 1 oficer, 5 podoficerów, 7 szeregowców
- 5 czołgów, 1 motocykl
- Pluton techniczno-gospodarczy
- sekcja warsztatowa
- sekcja gospodarcza
- sekcja transportowa
- załogi zapasowe
Razem w plutonie
- 1 oficer, 17 podoficerów, 21 szeregowców
- 5 samochodów ciężarowych, samochód-warsztat, cysterna, 1 motocykl, transporter czołgów, 2 przyczepy na paliwo, kuchnia polowa
Ogółem w kompanii
- 5 oficerów, 34 podoficerów, 52 szeregowców
- 15 czołgów, 7 samochodów, 7 motocykli
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nazywana również kompanią czołgów wolnobieżnych lub kompanią lekkich czołgów wolnobieżnych Renault.
- ↑ Karol Andrzej Gasiński (ur. 28 września 1912) na stopień porucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1938 i 6. lokatą w korpusie oficerów broni pancernych[12]. Zmarł 11 listopada 1987 i został pochowany na cmentarzu komunalnym w Wieliczce[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 387.
- ↑ Wesołowski (red.) i 2/2014 ↓, s. 332-353.
- ↑ Stepan i Zientarzewski 2019 ↓, s. 149-151.
- ↑ Nawrocki 2006 ↓, s. 72-73.
- ↑ Stare renówki przeciw panzerom - Kraj - rp.pl [online] [dostęp 2016-10-19].
- ↑ Nawrocki 2006 ↓, s. 73.
- ↑ Stepan i Zientarzewski 2019 ↓, s. 152.
- ↑ Nawrocki 1992 ↓, s. 33-34.
- ↑ Szubański 2011 ↓, s. 302.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 237, 792.
- ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 518, jako Wacław Ludwik Stoklasa.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 116, 667.
- ↑ śp. Karol Gasiński. Zarząd Cmentarza Komunalnego w Wieliczce. [dostęp 2024-04-25].
- ↑ Szubański 2011 ↓, s. 60.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Antoni Nawrocki: 2 Batalion Pancerny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1992. ISBN 83-85621-19-9.
- Antoni Nawrocki: 2. Batalion Pancerny (Żurawica 1935-1939). Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2006. ISBN 83-88773-55-0.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Kamil Stepan, Mirosław Zientarzewski: Renault FT w Wojsku Polskim (1919-1939). Warszawa: Wydawnictwo Muzeum Wojska Polskiego, 2019. ISBN 978-83-939984-7-0.
- Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939. Warszawa: Bellona, 2011. ISBN 978-83-11-12106-5.
- Andrzej Wesołowski (red.): SGO „Polesie” w dokumentach i wspomnieniach cz.2 Służby, Obrona Brześcia, Dywizja „Kobryń”(dowództwo). Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe im. mjr. Bolesława Waligóry, Wydawnictwo Tetragon, 2014. ISBN 978-83-64475-08-5.