Danuta (pociąg pancerny)
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie |
1919 |
Rozformowanie |
1939 |
Nazwa wyróżniająca |
„Danuta” |
Dowódcy | |
Ostatni |
kpt. Bronisław Korobowicz |
Działania zbrojne | |
powstanie wielkopolskie wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa bitwa nad Bzurą | |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Rodzaj sił zbrojnych | |
Rodzaj wojsk | |
Podległość |
Dywizjon Ćwiczebny Pociągów Pancernych |
Pociąg pancerny „Danuta” – pociąg pancerny Wojska Polskiego II RP.
16 września 1939 w trakcie bitwy nad Bzurą został uszkodzony w walce z oddziałami niemieckimi, a następnie zniszczony przez załogę.
Historia
[edytuj | edytuj kod]„Danuta” została zdobyta przez powstańców wielkopolskich 16 lutego 1919 roku w bitwie pod Rynarzewem[1]. W późniejszym czasie pociąg brał udział w walkach na froncie wschodnim. 17 i 18 lipca 1920 roku wspierał w walkach nad rzeką Łań 63 i 64 pułk piechoty. Walczył też pod Żabinką i nad Bugiem. Następnie wziął udział w walkach grupy mjr. Nowickiego[1]
W 1924 roku wszedł w skład Dywizjonu Ćwiczebnego Pociągów Pancernych w Jabłonnie, a w październiku 1927 roku w skład 1 dywizjonu pociągów pancernych.
9 września 1924 roku pociąg uczestniczył w katastrofie kolejowej pod Pomereczem.
Został zmodernizowany na początku lat 30., otrzymując nową lokomotywę (Ti3), i dodatkowe uzbrojenie (w tym przeciwlotnicze). We wrześniu 1939 był uzbrojony w 2 haubice 100 mm, 2 armaty 75 mm i 22 ckm-y[2].
Od wiosny 1939 roku „Danuta” była przydzielona do Dowództwa Okręgu Korpusu nr VII w Poznaniu[3]. W kampanii wrześniowej został z numerem 11 przydzielony do 26 Dywizji Piechoty przy Armii „Poznań”[2][3]. Pociąg przybył na teren rozlokowania 26 Dywizji (koło Wągrowca) nocą z 27 na 28 sierpnia[3]. Od następnego dnia pociąg rozpoczął zwiad terenu w okolicach Piły[4]. 30 sierpnia pociąg dostał rozkaz dozorowania i ochrony linii kolejowych nad Notecią na odcinku Chodzież – Szamocin – Margonin – Gołańcz – Kcynia – Nakło – Bydgoszcz[4]. 1 września pociąg patrolował odcinek Chodzież – Szamocin[3]. 2 września pociąg ubezpieczał prawe skrzydło 26 Dywizji, dokonując wypadów do Kcyni[5]. 3 września „Danuta” osłaniała odwrót oddziałów dywizji wycofujących się z Wielkopolski na linię jezior żnińskich[6]. 4 września pociąg dotarł do Żnina odpierając nalot niemiecki; w nocy z 4 na 5 września 26 Dywizja obsadziła pozycje w tym rejonie[6]. 5 września pociąg razem z II batalionem 37 pułku piechoty wydzielony do obrony Inowrocławia; wieczorem pociąg dotarł do stacji Białe Błota[6]. 6 września „Danuta” pod rozkazami gen. Juliusza Drapelli osłaniała odwrót wojsk polskich spod Torunia (6–7 września)[6]. 7 września pociąg operując na linii Gniewkowo – Inowrocław wspierał odwrót 27 Dywizji Piechoty, wieczorem docierając do Babiaka[6]. W tym czasie pociąg utracił kontakt ze swoim składem gospodarczym[7][8].
9 września pociąg został skierowany do Kutna, gdzie przebywał inny polski pociąg pancerny, nr 14 „Paderewski”[7]. 11 września pociąg został skierowany na Sochaczew; dotarł jednak tylko do Żychlina – dalszą drogę blokowały zbombardowane pociągi cywilne[9]. Załoga pociągu zmuszona była zbudować szereg objazdów, docierając do Jackowic pod Łowiczem rankiem przed południem 13 września[9][8]. Od 14 września pociąg brał udział w bitwie nad Bzurą, wzmacniając oddziały broniące Soboty i Piątku[8]. 15 września pociąg wspierał oddziały 4 Dywizji Piechoty, odpierając niemiecką 24 Dywizją Piechoty[8]. Następnie pociąg wspierał 16 Dywizję Piechoty w rejonie Łowicza[8]. 16 września pociąg walczył w okolicach Urzecza i Dębowej Góry, wspierając 14 i 70 pułki piechoty, odpierające natarcie niemieckiej 24 Dywizji[10]. Pociąg przyczynił się do wstrzymania niemieckiego natarcia na tym odcinku i ok. godz. 15.00 zaczął się wycofywać na wschód, w kierunku 16 Dywizji Piechoty[11]. W trakcie odwrotu pociąg wpadł w zasadzkę, gdy zamaskowane armaty przeciwpancerne rozbiły parowóz[11]. Uszkodzenia te i braki w amunicji przekonały kpt. Korobowicza do opuszczenia pociągu[12]. Tankietki zdołały się wycofać; wagony i czołgi Renault zaminowano pod ostrzałem nieprzyjaciela; pociąg wysadzono w powietrze razem z nacierającą na niego piechotą niemiecką[12]. Część załogi dotarła do Warszawy, zasilając załogę prowizorycznego pociągu pancernego na Dworcu Gdańskim[13].
Załoga
[edytuj | edytuj kod]- Obsada personalna we wrześniu 1939 roku
- dowódca pociągu – kpt. art. Bronisław Korobowicz[2]
- zastępca dowódcy pociągu – por. art. Jan Tabortowski[5][14]
- Oficerowie
- por. art. Mieczysław Niziński (do 15 II 1924 → 30 pap[15])
- Żołnierze odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918–1920[16]
- ppor. Franciszek Borowski nr 5110
- szer. Jan Graś nr 1729
- st. szer. Ludwik Mrula nr 5112
- st. szer. Kazimierz Perlik nr 5111
- plut. Bolesław Płócieniak nr 1724
- szer. Szczepan Puszczykowski nr 5191
- plut. Feliks Strużyk nr 5186
- ś.p. sierż. Stanisław Wieczorek nr 4373
- st. szer. Wincenty Wróblewski nr 5189
- szer. Jakub Nowak nr 5190
Organizacja pociągu pancernego nr 11
[edytuj | edytuj kod]- dowódca pociągu,
- poczet dowódcy (a w nim: patrol sanitarny, sekcja łączności, sekcja ruchu, załoga zapasowa, tabor kolejowy),
- drużyna gospodarcza,
- dwa plutony ogniowe (każdy w składzie: dwa działony, 7 obsług ckm),
- pluton wypadowy (a w nim: dwa patrole drogowo-minerskie, 4 obsługi ckm, drużyna strzelców),
- pluton drezyn pancernych (dwa półplutony, tworzące dwa zespoły drezyn),
- pluton techniczny w składzie: drużyna techniczna, (z patrolem telegraficzno-telefonicznym i załogą zapasową), tabor kolejowy, drużyna warsztatowa.
Stan etatowy pociągu pancernego nr 11
[edytuj | edytuj kod]- stan osobowy: 9 oficerów, 60 podoficerów, 123 szeregowych. Razem 192 żołnierzy.
- sprzęt pancerny: (skład bojowy) 1 parowóz opancerzony (Ti3) nr 12, 2 bliźniacze wagony artyleryjskie czteroosiowe typu II nr 699049 i 699050 każdy uzbrojony w 1 armatę kal. 75 mm wz. 02/26, 1 haubicę kal. 100 mm wz. 1914/19A i 9 ckm wz. 1908, 1 wagon szturmowy nr 425627, 2 platformy Pdks, w plutonie drezyn pancernych na prowadnicach 2 czołgi lekkie Renault FT i 5 tankietek TKS[17].
- samochody: 1 osobowy, 2 terenowe (wz.34), 1 furgon.
- tabor szynowy: 1 parowóz, 2 wagony osobowe, 17 wagonów krytych, 1 wagon węglarka, 1 cysterna wodna, 1 wagon-warsztat, 2 platformy bojowe i 3 platformy.
- pojazdy pomocnicze – 3 motocykle z przyczepką.
- czołgi – 5 rozpoznawczych (TKS) i 2 lekkie wolnobieżne (FT).
- uzbrojenie – 67 kbk z bagnetem (wz.98), 113 pistoletów, 115 bagnetów, 2 armaty 75 mm wz. 1902/26 2 haubice 100 mm wz. 1914/19A[18], 2 armatki 37 mm wz. 18, 24 ckm (wz.08 i wz.25), 8 rkm wz.28.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Żebrowski 1971 ↓, s. 94.
- ↑ a b c Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 35.
- ↑ a b c d Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 38.
- ↑ a b Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 39.
- ↑ a b Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 40.
- ↑ a b c d e Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 41.
- ↑ a b Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 42.
- ↑ a b c d e Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 47.
- ↑ a b Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 46.
- ↑ Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 48.
- ↑ a b Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 49.
- ↑ a b Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 50.
- ↑ Krawczak i Odziemkowski 1987 ↓, s. 51.
- ↑ Szubański w książce wymienia nazwisko Taborsowski
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 27 z 20 marca 1924 roku, s. 134.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 18 lutego 1922 roku, s. 111-112.
- ↑ Jońca 2020 ↓, s. 156-162.
- ↑ Jońca 2020 ↓, s. 157.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Krawczak, Jerzy Odziemkowski: Polskie pociągi pancerne w wojnie 1939. Wyd. I. Warszawa: Książka i Wiedza, 1987, seria: Biblioteka Pamięci Pokoleń. ISBN 83-05-11723-5.
- Rajmund Szubański: Polska broń pancerna w 1939 roku, Warszawa: Wyd. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1982, ISBN 83-11-06771-6
- Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918-1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddziałowych Broni Pancernej, 1971.
- Adam Jońca: Polskie pociągi pancerne 1921-1939. Czerwonak: Vesper, 2020. ISBN 978-83-7731-358-9.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Pociągi pancerne II Rzeczypospolitej
- Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej w Legionowie (Jabłonnie)
- Pociągi pancerne w wojnie polsko-bolszewickiej
- Polskie pociągi pancerne z okresu kampanii wrześniowej
- Polskie jednostki organizacyjne wojska utworzone w 1919
- Polskie jednostki organizacyjne wojska rozwiązane w 1939
- Oddziały Armii „Poznań”