61 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
61 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych
Historia
Państwo  II Rzeczpospolita
Sformowanie 1939
Tradycje
Rodowód Sformowana przez 6 Batalion Pancerny
Dowódcy
Pierwszy kpt. Władysław Czapliński
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych Wojska lądowe
Rodzaj wojsk Broń pancerna
Podległość Armia „Kraków”
TKS -czołg podstawowy kompanii
Znaki taktyczne malowane na czołgach lekkich i rozpoznawczych[a]

61 Samodzielna Kompania Czołgów Rozpoznawczych – pancerny pododdział rozpoznawczy Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.

Kompania nie występowała w pokojowej organizacji wojska. Została sformowana w alarmie w dniach 27-30 sierpnia 1939 roku we Lwowie w grupie jednostek oznaczonych kolorem czerwonym[1] z przeznaczeniem dla Armii Kraków, później dla 1 BGór[2]. Jednostką mobilizującą był 6 batalion pancerny[3].

Na wyposażeniu posiadała 13 czołgów rozpoznawczych TKS uzbrojonych w 7,92 mm ckm[4].

Działania zbrojne[edytuj | edytuj kod]

30 sierpnia kompania została załadowana na transport kolejowy we Lwowie. 1 września dotarła do stacji wyładowczej Kraków. Wieczorem została dyslokowana w koszarach 5 batalionu pancernego. Dowódca kompanii 2 września zameldował się do dowództwa Armii. Konkretnego zadania jednak nie otrzymał. Pozostawał w dyspozycji dowódcy Obszaru Warownego „Kraków”. 3 września została skierowana w rejon Myślenice – Mszana Dolna. Na odcinku 10 BK walczyła 61 SKCzR, wspierając oddziały 1 Brygady Górskiej. Rano, 5 września odrzuciła ona spod Wierzbanowej (na północ od Kasiny Wielkiej) podchodzące szpice 3 DG, tracąc jednak w walce z nimi 1 czołg. Straty niemieckie wyniosły zniszczone: 2 ciężarówki, 5 motocykli oraz 1 moździerz. Zdobyto kolejny moździerz. W nocy na 6 września wycofała się wraz z 1 pułkiem KOP bocznymi drogami między Rabą a Stradomką a w ciągu dnia walczyła na skraju obsadzonego przez ten pułk lasu nad dolnym biegiem rzeki i w czasie ataku koło wsi Podolany na podchodzące oddziały 3 DG straciła znów 1 czołg. Wieczorem kompania kpt Czaplickiego wycofała się osobno przez lasy do rejonu między Bochnią a Brzeskiem i utraciła łączność z 1 BG. 61SKCzR dojechała 7 września rano nad Dunajec, gdzie weszła w skład czaty I batalionu 48 pp na skrzyżowaniu dróg we wsi Niwka, po czym skierowała się na postój do lasu pod Radłowem. Przed wieczorem czołgiści wsparli 4 pspodh w jego udanym kontrataku na Radłów, opanowany tymczasem przez oddział rozpoznawczy z 2 DPanc. Ułatwiwszy temu pułkowi przebicie się nad Dunajec, kompania uległa w tym czasie rozproszeniu. Wobec zniszczenia mostu w Biskupicach jej czołgi przeprawiły się rankiem 8 września brodem pod Otwinowem, po czym skierowały się wraz z innymi oddziałami GO „Boruta” w stronę Dąbrowy Tarnowskiej. Zebrawszy się pod Radomyślem, kompania pozostawała przejściowo w dyspozycji płk. Maczka, osłaniając od zachodu rejon postoju 10 BK. Następnego dnia jej żołnierze wzięli udział w obronie Kolbuszowej przez czołówkami 2 DPanc, po czym odjechali w kierunku Sanu. Podczas przejazdu w ciężkim terenie spod Kolbuszowej do Sokołowa kompania musiała 10 września pozostawić 2 tankietki z powodu uszkodzeń toczek. Kompania przeszła do Kuryłówki na wschodni brzeg Sanu i skierowana została na postój do Brzyskiej Woli (kierunek Tarnogród. Kpt. Czaplicki zameldował się następnego dnia w dowództwie GO „Boruta” i otrzymał rozkaz patrolowania w kierunku wschodnim. Czołgiści przynieśli wiadomość o posuwaniu się niemieckich oddziałów pancerno-motorowych z Jarosławia na Oleszyce. Pod ich wpływem gen. Boruta-Spiechowicz powziął decyzję o wycofaniu jednostek za rzekę Tanew. Kompania wykonała wieczorem przemarsz do Biłgoraja jako bezpośrednia osłona sztabu. Tego dnia straciła 3 czołgi. W dniu 13 września kompania dotarła ze sztabem do wsi Smólsko Małe. GO podjęło próbę przebicia się do Lwowa, więc kompania otrzymała rozkaz patrolowania 14 września otwartej przestrzeni między lasami Ordynacji Sieniawskiej a lasami nad Tanwią – osiami marszu obu dywizji Grupy. Czołgiści dotarli wieczorem do Ułazowa i próbowali opanować miejscowość. Znajdowało się tam już ubezpieczenie z niemieckiej 45 Dywizji Piechoty, które zadało dotkliwe straty. (zginął m.in. dowodzący plutonem podchorąży NN). Następnego dnia kompania dojechała do wsi Smólsko Małe na południe od Biłgoraja, gdzie już stał sztab GO „Boruta”. W tym momencie na stanie były tylko 4 czołgi i 2 samochody ciężarowe, wiozące pozostałych żołnierzy. Ze względu na stan sprzętu nie używano już jej do działań bojowych. 17 września dołączyła ona koło wsi Ciotusza do zgrupowania pancernego mjr. Majewskiego.

Obsada personalna[edytuj | edytuj kod]

Obsada w dniu 1 września 1939 roku[5][6]:

  • dowódca kompanii - kpt. Władysław Czapliński
  • dowódca 1 plutonu - por. Henryk Pilawski (zamordowany przez gestapo)
  • dowódca 2 plutonu - por. rez. Witold Monde (poległ 15.09.1939)
  • dowódca plutonu techniczno-gospodarczego - por. rez. Józef Wychera
  • szef kompanii – plut. Parol

Skład kompanii[edytuj | edytuj kod]

Motocykl Sokół 1000

Poczet dowódcy

  • gońcy motocyklowi
  • drużyna łączności
    • patrole:
radiotelegraficzny
łączności z lotnictwem
  • sekcja pionierów

Razem w dowództwie

1 oficer, 7 podoficerów, 21 szeregowców;
1 czołg, 1 samochód osobowo-terenowy, 2 samochody z radiostacjami N.2, furgonetka, 4 motocykle.

2 x pluton czołgów

1 oficer, 7 podoficerów, 7 szeregowców
6 czołgów, 1 motocykl, przyczepa towarzysząca

pluton techniczno - gospodarczy

  • drużyna techniczna
  • drużyna gospodarcza
  • załogi zapasowe
  • tabor

Razem w plutonie

1 oficer, 13 podoficerów, 18 szeregowców
5 samochodów ciężarowych, samochód-warsztat, cysterna, 1 motocykl, transporter czołgów, 2 przyczepy na paliwo, kuchnia polowa

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ 1 - czołg dowódcy kompanii; 2 - czołg dowódcy 1 plutonu; 3 - czołg dowódcy 2 plutonu; 4 - czołg dowódcy 3 plutonu; 5 - czołgi z 1 plutonu; 6 - czołgi z 2 plutonu; 7 - czołgi z 3 plutonu

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Żebrowski 1971 ↓, s. 273 i 326.
  2. ↑ Gaj 2014 ↓, s. 218.
  3. ↑ Żebrowski 1971 ↓, s. 309.
  4. ↑ Gaj 2014 ↓, s. 219.
  5. ↑ Szubański 2011 ↓, s. 300.
  6. ↑ Żebrowski 1971 ↓, s. 325.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Krzysztof M. Gaj: Polska broń pancerna w 1939 roku - organizacja wojenna i pokojowa jednostek. Oświęcim: NapoleonV, 2014. ISBN 978-83-7889-122-2.
  • Adam Jońca: Wrzesień 1939: pojazdy Wojska Polskiego: barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990.
  • Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939. Warszawa: Bellona, 2011. ISBN 978-83-11-12106-5.
  • Jan Tarczyński, Krzysztof Barbarski, Adam Jońca: Pojazdy w Wojsku Polskim = Polish Army vehicles: 1918-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Ajaks"; Londyn: Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego PSZ, 1995. ISBN 83-85621-57-1.
  • Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918 - 1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddziałowych Broni Pancernych, 1971.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=61_Samodzielna_Kompania_Czołgów_Rozpoznawczych&oldid=56500779”