Baku
40°23′N 49°52′E/40,383333 49,866667
| |||||
| |||||
| Przydomek: Küləklər şəhəri ("miasto wiatrów") | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Data założenia |
V wiek | ||||
| Burmistrz |
Hajibala Abutalybow | ||||
| Powierzchnia |
2130 km² | ||||
| Wysokość |
-28 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2015) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+994 | ||||
| Kod pocztowy |
AZ1000 AZ1002 AZ1006 AZ1044 AZ1063 AZ1072 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
10 | ||||
| Podział miasta |
12 rejonów | ||||
Położenie na mapie Azerbejdżanu  | |||||
| 40°23′N 49°52′E/40,383333 49,866667
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Baku (azer. Bakı [bɑˈcɯ]) – stolica i największe miasto Azerbejdżanu, najstarszy i największy port na Morzu Kaspijskim. Znajduje się we wschodniej części kraju, na Półwyspie Apszerońskim. Położone jest na wysokości 28 m poniżej poziomu morza, będąc tym samym najniżej położoną stolicą świata oraz największym miastem położonym poniżej poziomu morza. W 2009 roku Baku zamieszkane było przez ponad 2 miliony mieszkańców, co stanowiło niemal 1/4 populacji Azerbejdżanu[2].
W okresie lat 1917–1920 w Baku funkcjonowała polska placówka o charakterze konsularnym.
Etymologia nazwy
Nazwa miasta pochodzi od perskiego Badkube oznaczającego "uderzenie wiatru" w związku z częstymi i silnymi wiatrami północno-zachodnimi nawiedzającymi ten obszar.
Geografia
Położenie
Położone w południowej części Półwyspu Apszerońskiego, na zachodnim brzegu Morza Kaspijskiego (Zatoka Bakijska). Położone w pobliżu pól naftowych.
Klimat
Baku znajduje się w strefie klimatu półpustynnego (Klasyfikacja klimatów Köppena: BSk), z ciepłymi i suchymi latami oraz czasami wilgotnymi zimami. Silne wiatry występują przez cały rok.
Podział administracyjny
Baku dzieli się na 12 rejonów:
- Binəqədi
- Nizami
- Nərimanov
- Nəsimi
- Pirallahı
- Qaradağ
- Sabunçu
- Suraxanı
- Səbail
- Xətai
- Xəzər
- Yasamal
Historia
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Pałac szachów Szyrwanu | |
| Państwo |
{{{państwo}}} |
|---|---|
| Typ |
kulturowe |
| Spełniane kryterium |
iv |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
{{{data wpisu}}} |
| Dokonane zmiany |
{{{dokonane zmiany}}} |
| Obiekt zagrożony |
2003-2009 |
Pierwsza wzmianka o osadzie na terenie dzisiejszego Baku pochodzi z II w.
Zabytki i atrakcje turystyczne
- Miasto Wewnętrzne (azer. İçəri Şəhər) – otoczona murami najstarsza część miasta z IX wieku. Wewnątrz znajdują się m.in.:
- Meczet Muhammada z 1078, zwany od XVIII w. „Złamaną Wieżą” (azer. Sınıqqala)
- Meczet Piątkowy z 1899 r.
- Baszta Dziewicza (azer. Qız qalası) – XII wiek
- Pałac Szachów Szyrwanu (azer. Şirvanşahlar Sarayı) - XIV-XVII wiek
- Świątynia Ognia Ateszgah (azer. Atəşgah) w podbakijskiej miejscowości Surachany (azer. Suraxanı) – zrekonstruowana w XVII-XVIII wieku
- Meczet Taza Pir w Baku - największy meczet w mieście, zbudowany w latach 1905-1914
- cerkiew ormiańska – XVIII wiek (zamknięta i niedostępna do zwiedzania od czasu wojny z Armenią)
- dworzec kolei elektrycznej „Sabunczyński” z 1928
- Muzeum Miniaturowych Książek (azer. Miniatür Kitab Muzeyi)
- Muzeum Literatury (azer. Ədəbiyyət Muzeyi)
- Muzeum Dywanów (azer. Xalça Muzeyi) – w Centrum Muzealnym
- Muzeum Historii Azerbejdżanu w dawnej rezydencji Zeynalabdina Tagijewa, którą projektował polski architekt Józef Gosławski
- Aleja Szahidów - aleja-mauzoleum poległych bohaterów wojny z Armenią i zabitych przez Armię Radziecką w 1990.
Baku. Baszta Dziewicza
Nauka i oświata
Baku jest głównym ośrodkiem naukowym kraju. Znajduje się tu wiele uniwersytetów, m.in:
Urodzeni w Baku
- Natalla Arsieńniewa - poetka, dramaturg i tłumaczka
- İlham Əliyev – prezydent Azerbejdżanu
- Garri Kasparow – szachista
- Andrejs Koroļevs – żużlowiec
- Lew Landau – fizyk, laureat Nagrody Nobla
- Muslim Magomajew – śpiewak
- Leokadia Małunowiczówna - filolog klasyczna
Pałac szachów Szyrwanu - Teymur Rəcəbov – szachista
- Mstisław Rostropowicz – wiolonczelista i dyrygent
- Ołeh Sawkin - aktor
- Richard Sorge – szpieg sowiecki
- Aysel Teymurzadə – piosenkarka
Sport
W Baku, w latach 2011-2015, rozgrywany był kobiecy turniej tenisowy, Baku Cup, zaliczany do rozgrywek cyklu WTA Tour. W 2015 roku w Baku odbyły się pierwsze Igrzyska Europejskie. W 2016 roku w Baku odbył się wyścigFormuły 1 - Grand Prix Europy, a od 2017 odbywa się Grand Prix Azerbejdżanu.
W mieście działa też kilka klubów piłkarskich:
Transport
Około 20 kilometrów na wschód od centrum znajduje się port lotniczy im.Heydəra Əliyeva - największy węzeł lotniczy Azerbejdżanu.
W mieście znajduje się stacja kolejowa zapewniająca połączenia międzynarodowe i krajowe.
Baku posiada dwie linie metra, oraz wiele autobusowych. Tramwaje i trolejbusy zlikwidowano odpowiednio w 2004 i 2006 roku.
Polonia
- Centrum Polskiej Kultury "Polonia"
- Polonia–Azerbejdżan Wspólnota Polska
- Rzymskokatolickie Towarzystwo Dobroczynności i Katolicka Wspólnota Polska[4].
Miasta partnerskie
Al-Basra (Irak)
Dakar (Senegal)
Honolulu (USA)
Konya (Turcja)
Nikozja (Cypr)- Stambuł (Turcja)
Vung Tau (Wietnam)
Amman (Jordania)
Dżudda (Arabia Saudyjska)- Houston (USA)
Moguncja (Niemcy)
Sarajewo (Bośnia i Hercegowina)
Gniezno (Polska)
Bordeaux (Francja)
Helsinki (Finlandia)- Izmir (Turcja)
Neapol (Włochy)
Sankt Petersburg (Rosja)
Tabriz (Iran)
Ciekawostki
- Część akcji (początek) Przedwiośnia Stefana Żeromskiego dzieje się w Baku.
- Dwaj polscy nafciarze działający w Baku, Paweł Potocki i Witold Zglenicki zostali upamiętnieni nazwami ulic.
- Pierwszym, który wydobył ropę z dna morskiego w Baku był Polak, Witold Zglenicki.
- Na bakijskiej ropie naftowej fortunę zdobył Alfred Nobel, wynalazca dynamitu i fundator powszechnie znanej Nagrody Nobla.
Galeria
Przypisy
- ↑ Bakı şəhəri - Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi (azer.)
- ↑ The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan [online], 14 listopada 2009 [dostęp 2017-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2009-11-14].
- ↑ P. Kwiatkiewicz: Przemiany polityczne w Azerbejdżanie. Od republiki radzieckiej do współczesnego państwa. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2013, s. 172. ISBN 978-83-7780-532-9.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Organizacje Polonijne. [dostęp 2017-06-05].
Bibliografia
- Igor Abrosimow: Советская Россия: 1917-1991 - государство, политика, экономика, наука, культура, литература, искусство. proza.ru, 2009.
- Encyklopedia Audiowizualna Britannica – Geografia I – ISBN 978-83-60563-07-6
- Chodubski Andrzej: "Aktywność kulturalna Polaków w Azerbejdżanie w XIX i na początku XX wieku", „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego”, nr 71/1986
- Badowski Ryszard: „Polscy architekci w Baku na przełomie XIX i XX wieku”, [w:] „Polacy w Azerbejdżanie” pod red. Edwarda Walewandra, Instytut Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL Lublin 2003
- Chodubski Andrzej: „Polacy w Azerbejdżanie”, Wydawnictwo Adam Marszałek Toruń 2004
