John Hurt
 John Hurt (2015) | |
| Imię i nazwisko |
John Vincent Hurt |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
22 stycznia 1940 |
| Data i miejsce śmierci |
25 stycznia 2017 |
| Zawód |
aktor |
| Współmałżonek |
Annette Robertson |
| Lata aktywności |
1957–2017 |
| Odznaczenia | |
| |
John Hurt, właśc. sir John Vincent Hurt[1] (ur. 22 stycznia 1940[2] w Chesterfield[3], zm. 25 stycznia 2017 w Londynie[4]) – brytyjski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny.
Należał do tych aktorów, którzy w filmach grają chętnie i często, niezależnie od rodzaju proponowanej roli – jego filmografia liczy grubo ponad sto pozycji. Pojawiał się w wielkich hitach, ale także w małych dziełach niezależnych, produkowanych po obu stronach oceanu. Był dwukrotnie nominowany do Oscara: w 1979 roku za uhonorowaną Złotym Globem drugoplanową rolę Midnight Express (1978) oraz za tytułową postać w dramacie Davida Lyncha Człowiek słoń (The Elephant Man, 1980). Zdobywca czterech statuetek nagród BAFTA za występy w filmach Nagi urzędnik (The Naked Civil Servant, 1975), Midnight Express (1978) i Człowiek słoń (1980) oraz za Wybitny Brytyjski Udział w Kinie (2012). W 2004 został Komandorem Orderu Imperium Brytyjskiego. W Pasowaniach Noworocznych 2015 otrzymał tytuł szlachecki Sir[5]
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesne lata
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Chesterfield w hrabstwie Derbyshire jako najmłodszy z trojga dzieci anglikańskiego duchownego i matematyka Arnoulda Herberta Hurta oraz inżynier i byłej aktorki Phyllis (z domu Massey)[6]. W okresie swojego dzieciństwa przebywał najczęściej w samotności. Był konserwatywnie wychowywany i trzymany „pod kloszem”. Pomimo że po drugiej stronie ulicy było kino, jego rodzice nie pozwalali mu oglądać filmów. Jednakże brał udział w teatralnych przedstawieniach szkolnych. Kiedy miał dwanaście lat rodzina przeprowadziła się do Grimsby[7].
Rodzice zapisali go do Grimsby Art School i St. Martin’s School of Art[8]. Po otrzymywaniu stypendium, zainteresował się aktorstwem i zapisał się do Royal Academy of Dramatic Art, którą ukończył w 1962 r[9].
Kariera
[edytuj | edytuj kod]Karierę sceniczną rozpoczął w 1962 w Londynie. Debiutował w sztuce Dzieciobójstwo w domu Freda Gingera (Infanticide in the House of Fred Ginger). Potem występował w spektaklach: Nie do obrony (Inadmissible Evidence, 1965) Johna Osborne, Mały Malcolm i jego walka z Eunuchem (Little Malcolm and His Struggle Against the Eunuchs, 1966) i Człowiek i nadczłowiek (Man and Superman, 1969). Odnalazł się też w repertuarze szekspirowskim jako Malcolm w Makbecie (1967) i w roli Romea w tragedii Romeo i Julia (1973). Ponadto wystąpił w sztukach Harolda Pintera: Dozorca (The Caretaker), Samoobsługa (The Dumb Waiter) i Extravaganza (Travesties, 1974).
Na dużym ekranie po raz pierwszy pojawił się w epizodycznej roli Phila Corbetta w melodramacie Dziki i skłonny (The Wild and the Willing, 1962) u boku Iana McShane’a, Samanthy Eggar i Jeremy’ego Bretta. Uznanie krytyki zdobył cztery lata później jako Richard Rich w biograficznym dramacie historycznym Freda Zinnemanna Oto jest głowa zdrajcy (A Man for All Seasons, 1966). Był nominowany do nagrody BAFTA za rolę Walijczyka Timothy’ego Evansa, niesłusznie oskarżonego o zamordowanie swojej żony i córeczki Geraldine w ich rezydencji w Notting Hill w Londynie w dramacie kryminalnym Richarda Fleischera Dom przy Rillington Place 10 (10 Rillington Place, 1971). Odniósł również sukces w roli ikony gejowskiej pisarza i aktora Quentina Crispa w biograficznym komediodramacie telewizyjnym ITV Nagi urzędnik (The Naked Civil Servant, 1975), za którą zdobył nagrodę BAFTA dla najlepszego aktora. W serialu BBC Ja, Klaudiusz (I, Claudius, 1977) zagrał szalonego rzymskiego cesarza Kaligulę[10].
Za kreację Maxa, heroinisty uwięzionego w Turcji, w biograficznym dramacie kryminalnym Alana Parkera Midnight Express (1978) odebrał Złoty Glob dla najlepszego aktora drugoplanowego i nagrodę BAFTA dla najlepszego aktora drugoplanowego, a także był nominowany do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego. Tytułowa rola Josepha Merricka w dramacie Davida Lyncha Człowiek słoń (The Elephant Man, 1980), gdzie wystąpił w specjalnej masce, przyniosła mu trzecią nagrodę BAFTA dla najlepszego aktora pierwszoplanowego oraz nominację do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego i Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym[11].
Często grywał zgorzkniałych mężczyzn, którzy swe rozczarowanie starają się maskować cynizmem. Na swoim koncie ma także role w tym m.in. w Obcym (Alien, 1979), Hellboyu (2004) czy V jak Vendetta (V for Vendetta, 2006)[12]. Młodszej widowni znany jest z filmów o Harrym Potterze, gdzie wcielał się w postać pana Garricka Ollivandera[13].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]W latach 1962–1964 był żonaty z Annette Robertson. 6 września 1984 ożenił się z Donną Peacock, lecz w roku 1990 doszło do rozwodu. 24 stycznia 1990 r. poślubił Jo Dalton, z którą ma dwóch synów: Nicolasa i Alexandra. Jednak i ten związek rozpadł się w 1996 r. W marcu 2005 r. ożenił się z Anwen Rees-Myers.
W czerwcu 2015 r. zdiagnozowano u niego raka trzustki. Choroba została wykryta na wczesnym etapie[14].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]| Rok | Tytuł | Role | Reżyser |
|---|---|---|---|
| 1966 | Oto jest głowa zdrajcy (A Man for All Seasons) | Richard Rich | Fred Zinnemann |
| 1971 | Dom przy Rillington Place 10 (10 Rillington Place) | Timothy John Evans | Richard Fleischer |
| 1977 | Ja, Klaudiusz (I, Claudius, serial TV) | Kaligula | Herbert Wise |
| 1978 | Wrzask (The Shout) | Anthony Fielding | Jerzy Skolimowski |
| Midnight Express | Max | Alan Parker | |
| Władca Pierścieni (The Lord of the Rings) | Aragorn (głos) | Ralph Bakshi | |
| 1979 | Obcy – ósmy pasażer Nostromo (Alien) | Kane | Ridley Scott |
| 1980 | Człowiek słoń (The Elephant Man) | John Merrick | David Lynch |
| Wrota niebios (Heaven’s Gate) | Billy Irvine | Michael Cimino | |
| 1981 | Historia świata: Część I (History of the World: Part I) | Jezus | Mel Brooks |
| 1982 | Na drugą stronę (Night Crossing) | Peter Strelzyk | Delbert Mann |
| 1983 | Weekend Ostermana (The Osterman Weekend) | Lawrence Fassett | Sam Peckinpah |
| 1984 | 1984 (Nineteen Eighty-Four) | Winston Smith | Michael Radford |
| 1985 | Taran i magiczny kocioł (Black Cauldron) | Rogaty Król (głos) | Richard Rich |
| 1987 | Kosmiczne jaja (Spaceballs) | Kane | Mel Brooks |
| Biała intryga (White Mischief) | Gilbert Colvile | Michael Radford | |
| 1987-1988 | Bajarz (The Storyteller, serial TV) | Bajarz | Jim Henson |
| 1989 | Skandal (Scandal) | Stephen Ward | Michael Caton-Jones |
| 1990 | Pole (The Field) | 'Bird’ O’Donnel | Jim Sheridan |
| 1991 | Król Ralph (King Ralph) | lord Percival Graves | David S. Ward |
| 1993 | I kowbojki mogą marzyć (Even Cowgirls Get the Blues) | Hrabia | Gus Van Sant |
| 1994 | Calineczka (Thumbelina) | Pan Kret (głos) | Don Bluth/Gary Goldman |
| 1995 | Rob Roy | markiz Montrose | Michael Caton-Jones |
| Truposz (Dead Man) | John Scholfield | Jim Jarmusch | |
| Dziki Bill (Wild Bill) | Charley Prince | Walter Hill | |
| 1997 | Kontakt (Contact) | S.R. Hadden | Robert Zemeckis |
| Bandyta | Babits | Maciej Dejczer | |
| Miłość i śmierć na Long Island (Love and Death on Long Island) | Giles De’Ath | Richard Kwietniowski | |
| 1998 | Saturday Night Live | March Hare | Beth McCarthy-Miller/David Wachtenheim |
| 2000 | Stracone dusze (Lost Souls) | Ojciec Lareaux | Janusz Kamiński |
| Tygrys i przyjaciele (The Tigger Movie) | Narrator (głos) | Jun Falkenstein | |
| 2001 | Harry Potter i Kamień Filozoficzny (Harry Potter and the Philosopher’s Stone) | pan Ollivander | Chris Columbus |
| Kapitan Corelli (Captain Corelli’s Mandolin) | Dr Iannis | John Madden | |
| 2003 | Dogville | Narrator (głos) | Lars von Trier |
| 2004 | Opowieść z życia lwów (Pride) | Harry | John Downer |
| Hellboy | Profesor Trevor „Broom” Bruttenholm | Guillermo del Toro | |
| 2005 | Propozycja (The Proposition) | Jellon Lamb, łowca głów | John Hillcoat |
| Szeregowiec Dolot (Valiant) | Felix (głos) | Gary Chapman | |
| Strzelając do psów (Shooting Dogs) | Ojciec Christopher | Michael Caton-Jones | |
| Manderlay | Narrator (głos) | Lars von Trier | |
| Klucz do koszmaru (The Skeleton Key) | Benjamin Devereaux | Iain Softley | |
| 2006 | V jak Vendetta (V for Vendetta) | Adam Sutler | James McTeigue |
| Pachnidło (Perfume: The Story of a Murderer) | Narrator (głos) | Tom Tykwer | |
| 2007 | Mistrzowie science-fiction (Masters of Science Fiction) | Samswope | Jonathan Frakes |
| 2008 | Outlander | Hrodgar, król | Howard McCain |
| Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki (Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull) | profesor Oxley | Steven Spielberg | |
| Hellboy: Złota armia (Hellboy II: The Golden Army) | profesor Trevor ‘Broom’ Bruttenholm | Guillermo del Toro | |
| Decydujący głos (Recount, TV) | Warren Christopher | Jay Roach | |
| 2008-2012 | Przygody Merlina (Merlin, serial TV) | Wielki Smok (głos) | |
| 2009 | Anglik w Nowym Jorku (An Englishman in New York) | tytułowy bohater, pisarz Quentin Crisp | Richard Laxton |
| The Limits of Control | Gitarzysta | Jim Jarmusch | |
| Zakochany Nowy Jork (New York, I Love You) | Kelner | Shekhar Kapur | |
| 2010 | Harry Potter i Insygnia Śmierci. Część I (Harry Potter and the Deathly Hallows: Part I) | pan Ollivander | David Yates |
| Lou | Doyle | Belinda Chayko | |
| 2011 | Melancholia | Dexter | Lars von Trier |
| Harry Potter i Insygnia Śmierci. Część II (Harry Potter and the Deathly Hallows: Part II) | pan Ollivander | David Yates | |
| Szpieg (Tinker Tailor Soldier Spy) | Kontroler | Tomas Alfredson | |
| Immortals. Bogowie i herosi (Immortals) | Starzec | Tarsem Singh | |
| 2012 | Samochód Jayne Mansfield (Jayne Mansfield’s Car) | Kingsley Bedford | Billy Bob Thornton |
| 2013 | Doktor Who (odcinek specjalny pt. Dzień Doktora) | Doktor Wojny | Saul Metzstein |
| Charlie musi umrzeć (Charlie Countryman) | Narrator (głos) | Fredrik Bond | |
| Tylko kochankowie przeżyją (Only Lovers Left Alive) | Marlowe | Jim Jarmusch | |
| Snowpiercer: Arka przyszłości (Snowpiercer) | Gilliam | Joon-ho Bong | |
| 2014 | Herkules | Kotys | Brett Ratner |
| 2016 | Podróż (The Journey) | Harry Patterson | Nick Hamm |
| Jackie | ksiądz | Pablo Larraín | |
| 2017 | My Name Is Lenny | Leslie Salmon | Ron Scalpello |
| That Good Night | Ralph | Eric Styles | |
| Damascus Cover | Miki | Daniel Zelik Berk |
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Złoty Glob Najlepszy aktor drugoplanowy: 1979 Midnight Express
- Nagroda BAFTA Najlepszy aktor drugoplanowy: 1979 Midnight Express Najlepszy aktor pierwszoplanowy: 1981 Człowiek słoń
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ John Hurt. Listal. [dostęp 2015-08-13]. (ang.).
- ↑ John Hurt Celebrity. TVGuide.com. [dostęp 2015-08-13]. (ang.).
- ↑ John Hurt. AlloCiné. [dostęp 2015-08-13]. (fr.).
- ↑ Rachael Burford, Hollywood legend John Hurt dead: Two-time Oscar nominee and Elephant Man actor passes away aged 77 after battling cancer and suffering intestinal complaint, „Mail Online”, 28 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-28] (ang.).
- ↑ John Hurt receives a knighthood. BBC.com. [dostęp 2015-08-13]. (ang.).
- ↑ John Vincent Hurt – Genealogy. Geni. [dostęp 2015-08-13]. (ang.).
- ↑ Sir John Hurt: Profile. BBC News. [dostęp 2015-08-13]. (ang.).
- ↑ John Hurt – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2015-08-13]. (rum.).
- ↑ John Hurt. Biography.com. [dostęp 2015-08-13]. (ang.).
- ↑ John Hurt About This Person – Movies & TV. „The New York Times”. [dostęp 2015-08-13]. (ang.).
- ↑ John Hurt, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2015-08-13] (ang.).
- ↑ John Hurt (Creator). TV Tropes. [dostęp 2015-08-13]. (ang.).
- ↑ Doctor Who was one of my toughest roles, says John Hurt... star of Alien and Elephant Man. „Daily Mail”. [dostęp 2015-08-13]. (ang.).
- ↑ John Hurt: wygrywam walkę z rakiem. Onet. [dostęp 2015-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-16)]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- John Hurt w bazie IMDb (ang.)
- John Hurt w bazie Filmweb
- John Hurt w bazie Notable Names Database (ang.)
- Absolwenci Royal Academy of Dramatic Art
- Brytyjscy aktorzy telewizyjni
- Brytyjscy aktorzy filmowi
- Brytyjscy aktorzy teatralni
- Brytyjscy aktorzy głosowi
- Laureaci nagrody BAFTA dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
- Laureaci nagrody BAFTA dla najlepszego aktora drugoplanowego
- Laureaci Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego w filmie
- Odznaczeni Orderem Imperium Brytyjskiego
- Urodzeni w 1940
- Zmarli w 2017