Powiat górowski

powiat górowski
	powiat
	; Wieża Głogowska w Górze
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Data powstania	1 stycznia 1999
TERC	0204
Siedziba	Góra
Starosta	Kazimierz Bogucki
Powierzchnia (2024)	738,25 km²
Populacja (2023); • liczba ludności	; 32 459
• gęstość	44 os./km²
Urbanizacja	40,8%
Nr kierunkowy	65
Kod pocztowy (2024)	56-2XX, 55-140
Tablice rejestracyjne	DGR
	Adres urzędu:ul. Adama Mickiewicza 1; 56-200 Góra
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich	2
Liczba gmin wiejskich	2
Liczba sołectw	107
Liczba miejscowości	115
	Położenie na mapie województwa;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Powiat górowski – powiat w Polsce położony w północnej części województwa dolnośląskiego, przy granicy z województwami wielkopolskim i lubuskim. Siedzibą powiatu jest miasto Góra.

Podział administracyjny

Powiat górowski powstał 1 stycznia 1999 roku wskutek reformy administracyjnej, której jednym z aspektów było wprowadzenie powiatów jako drugiego szczebla administracji, pomiędzy województwami i gminami^[2].

Został stworzony z części znoszonego województwa leszczyńskiego^[3]^[4]. Terytorium powiatu zostało określone w kształcie zbliżonym do tego, jaki posiadał on przed swoją likwidacją w 1975 roku^[5]^[6]^[7]. W 1976 roku zniesiona została wchodząca wówczas w jego skład gmina Czernina, a jej obszar podzielono między gminę Góra a gminę Bojanowo (od 1999 roku w powiecie rawickim w województwie wielkopolskim)^[8].

Z powiatem górowskim graniczą jednostki^[9]:

powiat wschowski w województwie lubuskim oraz powiat leszczyński w województwie wielkopolskim od północy,
powiat trzebnicki oraz powiat rawicki w województwie wielkopolskim od wschodu,
powiaty lubiński i wołowski od południa,
powiat głogowski od zachodu.

W skład powiatu wchodzą 4 gminy: 2 miejsko-wiejskie oraz 2 wiejskie. Na jego terenie położone są dwa miasta: Góra oraz Wąsosz^[10].


Gmina^[10]				Pow. (2024)^[11]	Ludność (2023)^[11]	Siedziba^[12]
TERYT	Typ	Nazwa		Pow. (2024)^[11]	Ludność (2023)^[11]	Siedziba^[12]
0204013	miejska		Góra	266,01	18 458	Góra
0204022	wiejska		Jemielno	124,04	2719	Jemielno
0204032	wiejska		Niechlów	151,09	4513	Niechlów
0204043	wiejska		Wąsosz	197,11	6769	Wąsosz

Pokrycie terenu

Powiat górowski według danych z 2024 roku zajmował powierzchnię 738,25 km², co stanowiło 3,70% powierzchni województwa dolnośląskiego. Pod względem powierzchni zajął 201. lokatę wśród 314 powiatów Polski^[13]. Największą część powierzchni powiatu zajmowały grunty rolne (64,3%) oraz leśne (30,3%). Zabudowanych i zurbanizowanych było 3,8% terenów (najniższy odsetek w województwie), zaś pod wodami znajdowało się ich 1,0%^[14].

**Pokrycie terenu w powiecie górowskim**
stan na 1 stycznia 2024 r.^[14]

Demografia

Liczba mieszkańców w powiecie górowskim w latach 1998–2022
Źródło: Bank Danych Lokalnych^[15]. Stan w dniu 31 grudnia.

Według stanu z dnia 31 grudnia 2023 roku w powiecie górowskim zamieszkiwało 32 459 mieszkańców: 16 358 kobiet (50,4% ludności; najmniejszy odsetek w województwie) i 16 101 mężczyzn (49,6%), czyli 1,13% ludności województwa dolnośląskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie wyniosła 44 osób na km², co uczyniło go najrzadziej zaludnionym powiatem w województwie. Powiat górowski jest najsłabiej zaludnionym powiatem w województwie oraz jednym z najmniej ludnych w całej Polsce – pod względem ludności zajął w 2024 roku 301. lokatę wśród 314 powiatów Polski^[13].

Wskaźnik urbanizacji wyniósł 40,8%; w miastach w tym dniu mieszkało 13 251 osób, zaś na wsi 19 208 osób^[15].

**Sytuacja demograficzna w powiecie górowskim**
stan na 31 grudnia 2023 r.^[15]

**Piramida wieku mieszkańców powiatu górowskiego**
stan na 31 grudnia 2023 r.^[15]

Historia

Ziemie, na których leży powiat, w średniowieczu wchodziły w skład Wielkopolski. W wyniku aneksji przyłączone zostały do Śląska przez książąt śląskich. W 1217 miało miejsce w Sądowlu zawarcie pokoju pomiędzy księciem wielkopolskim Władysławem Laskonogim, a księciem śląskim Henrykiem I Brodatym w wyniku, którego południe Wielkopolski wraz z powiatem górowskim przypadło temu ostatniemu^[16].

Geografia

Największe przepływające przez powiat rzeki: Odra, Barycz, Orla, Kopanica (Rów Polski), Śląski Rów. Liczne walory przyrodnicze – ponad 70,4% powierzchni powiatu zajmują obszary prawnie chronione. Lasy stanowią 28% powierzchni powiatu. Głównym surowcem naturalnym jest gaz ziemny, którego złoża szacuje się na ok. 10 mld m³ (dane z 2001).

Gospodarka

Stopa bezrobocia w powiecie w 2015 roku wynosiła 22,2%^[17]. W końcu listopada 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 1,5 tys. mieszkańców, przez co stopa bezrobocia spadła do poziomu 13,9% do aktywnych zawodowo^[18].

Starostowie górowscy

Na podstawie źródła^[19]:

Leszek Darłak (9 listopada 1998 – 21 marca 2000)
Jerzy Maćkowski (21 marca 2000 – 23 marca 2001)
Tadeusz Wrotkowski (23 marca 2001 – 30 października 2001)
Sławomir Rutecki (30 października 2001 – 28 listopada 2006)
Beata Pona (28 listopada 2006 – 16 września 2010)
Jan Kalinowski (29 września 2010 – 9 grudnia 2010)
Piotr Wołowicz (9 grudnia 2010 – 19 marca 2019)
Kazimierz Bogucki (19 marca 2019 – 29 maja 2020)
Anna Kolibek (29 maja 2020 – 2 sierpnia 2021)
Urszula Szmydyńska (17 sierpnia 2021 – 11 czerwca 2024)
Kazimierz Bogucki (od 11 czerwca 2024)^[20]

Przypisy

↑ Logo Powiatu Górowskiego [online], www.powiatgora.pl [dostęp 2024-03-30] .
↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1996 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612).
↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652).
↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych : stan w dniu 1 I 1974 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, 1974, s. 210.
↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1974 r. do 1 I 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, marzec 1975, s. 2-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1975 r. do 31 V 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, sierpień 1975, s. 1-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 29 grudnia 1975 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia oraz zmiany granic i nazw gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwach: gdańskim, gorzowskim, leszczyńskim, włocławskim i zielonogórskim (Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 10).
↑ Państwowy Rejestr Granic (PRG) [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-19] (pol.).
↑ ^a ^b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1998 r. nr 157, poz. 1031).
↑ ^a ^b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 21: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin [dostęp 2024-09-19] (pol.).
↑ Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw (M.P. z 2017 r. poz. 853).
↑ ^a ^b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 2: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według powiatów i miast na prawach powiatu [dostęp 2024-09-19] (pol.).
↑ ^a ^b Powiatowe zbiorcze zestawienie danych dotyczących gruntów wg stanu na dzień 1 stycznia 2024 (woj. dolnośląskie, pow. górowski). [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-19] (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Bank Danych Lokalnych [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2024-09-19] (pol.).
↑ ^a ^b Praca zbiorowa 1877 ↓.
↑ Statystyczne Vademecum Samorządowca 2016, powiat górowski Główny Urząd Statystyczny.
↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu listopada 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-09] (pol.).
↑ Rafał Rudka (red.): Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. I: Starostowie województwa dolnośląskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 19. ISBN 978-83-62251-80-3. [dostęp 2024-01-06].
↑ Wybrano władze Powiatu Górowskiego. powiatgora.pl, 11 czerwca 2024. [dostęp 2024-09-02].

Bibliografia

Praca zbiorowa: Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1. Poznań: wyd. I. Zakrzewski, 1877.

[1] Logo Powiatu Górowskiego [online], www.powiatgora.pl [dostęp 2024-03-30] .

[2] Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).

[3] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1996 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612).

[4] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652).

[5] Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych : stan w dniu 1 I 1974 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, 1974, s. 210.

[6] Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1974 r. do 1 I 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, marzec 1975, s. 2-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).

[7] Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1975 r. do 31 V 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, sierpień 1975, s. 1-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).

[8] Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 29 grudnia 1975 r. w sprawie połączenia, zniesienia, utworzenia oraz zmiany granic i nazw gmin oraz ustalenia siedzib gminnych organów władzy i administracji państwowej w województwach: gdańskim, gorzowskim, leszczyńskim, włocławskim i zielonogórskim (Dz.U. z 1976 r. nr 1, poz. 10).

[9] Państwowy Rejestr Granic (PRG) [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-19] (pol.).

[TERYT-10] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1998 r. nr 157, poz. 1031).

[gminy_2024-11] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 21: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin [dostęp 2024-09-19] (pol.).

[12] Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw (M.P. z 2017 r. poz. 853).

[pow_2024-13] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 2: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według powiatów i miast na prawach powiatu [dostęp 2024-09-19] (pol.).

[pokrycie_terenu-14] Powiatowe zbiorcze zestawienie danych dotyczących gruntów wg stanu na dzień 1 stycznia 2024 (woj. dolnośląskie, pow. górowski). [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-19] (pol.).

[BDL-15] Bank Danych Lokalnych [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2024-09-19] (pol.).

[CITEREFPraca_zbiorowa1877-16] Praca zbiorowa 1877 ↓.

[GUS-17] Statystyczne Vademecum Samorządowca 2016, powiat górowski Główny Urząd Statystyczny.

[18] GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu listopada 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-09] (pol.).

[19] Rafał Rudka (red.): Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. I: Starostowie województwa dolnośląskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 19. ISBN 978-83-62251-80-3. [dostęp 2024-01-06].

[20] Wybrano władze Powiatu Górowskiego. powiatgora.pl, 11 czerwca 2024. [dostęp 2024-09-02].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

Miasta na prawach powiatu	Jelenia Góra Legnica Wałbrzych Wrocław (siedziba)
Powiaty	bolesławiecki dzierżoniowski głogowski górowski jaworski kamiennogórski karkonoski kłodzki legnicki lubański lubiński lwówecki milicki oleśnicki oławski polkowicki strzeliński średzki świdnicki trzebnicki wałbrzyski wołowski wrocławski ząbkowicki zgorzelecki złotoryjski
Miasta	Wrocław Wałbrzych Legnica Jelenia Góra Lubin Głogów Świdnica Bolesławiec Oleśnica Oława Dzierżoniów Zgorzelec Bielawa Kłodzko Świebodzice Polkowice Jawor Nowa Ruda Lubań Kamienna Góra Bogatynia Jelcz-Laskowice Strzegom Ząbkowice Śląskie Boguszów-Gorce Złotoryja Trzebnica Brzeg Dolny Chojnów Wołów Strzelin Góra Milicz Siechnice Syców Kowary Środa Śląska Kudowa-Zdrój Bystrzyca Kłodzka Oborniki Śląskie Lwówek Śląski Ziębice Chocianów Kąty Wrocławskie Sobótka Pieszyce Żarów Twardogóra Żmigród Gryfów Śląski Polanica-Zdrój Piława Górna Głuszyca Szklarska Poręba Piechowice Lubawka Przemków Pieńsk Ścinawa Szczawno-Zdrój Jaworzyna Śląska Lądek-Zdrój Bolków Bierutów Kamieniec Ząbkowicki Olszyna Karpacz Nowogrodziec Duszniki-Zdrój Leśna Świeradów-Zdrój Zawidów Mieroszów Mirsk Prochowice Wojcieszów Niemcza Węgliniec Wąsosz Złoty Stok Międzylesie Bardo Międzybórz Radków Wiązów Prusice Miękinia Świerzawa Lubomierz Wleń
Inne zagadnienia	Podział administracyjny Herb Flaga

Miasta	Góra Wąsosz
Gminy miejsko-wiejskie	Góra Wąsosz
Gminy wiejskie	Jemielno Niechlów

Przynależność wojewódzka	woj. wrocławskie
Miasta (1945–75)	Czernina (do 1945) Góra Wąsosz (do 1945)
Osiedla (1954–72)	Wąsosz (1959–72)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Czernina Góra Jemielno (od 1973) Luboszyce (do 1954) Niechlów (od 1973) Psary (do 1954) Rudna Wielka (do 1954) Siciny (do 1954) Wąsosz
Gromady (1954–72)	Borszyn Mały (1954–59) Brzeżany (1954–59) Czernina (1954–72) Góra (1961–72) Jemielno (1954–72) Kamień Górowski (1954–72) Luboszyce (1954–72) Niechlów (1960–72) Pobiel (1954–59) Psary (1954–59) Rudna Wielka (1954–72) Siciny (1954–72) Stara Góra (1954–61) Ślubów (1954–68) Wągroda (1954–59) Wąsosz (1954–72) Witoszyce (1954–72) Zaborowice (1954–59) Żuchlów (1954–59)