Aborcja: Różnice pomiędzy wersjami

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Luckas-bot (dyskusja | edycje)
520 554 edycje
m r2.7.1) (robot poprawia mr:गर्भपात
Dendrolo (dyskusja | edycje)
158 edycji
m Usunięto kategorię "Prawo"; Dodano kategorię "Prawo karne" za pomocą HotCat
Linia 395: Linia 395:


[[Kategoria:Aborcja| ]]
[[Kategoria:Aborcja| ]]
[[Kategoria:Prawo]]
[[Kategoria:Prawo karne]]


{{link FA|hr}}
{{link FA|hr}}

Wersja z 12:40, 21 sie 2011

Aborcja (łac. abortus lub abortio[1] – poronienie, wywołanie poronienia) – zamierzone i przedwczesne zakończenie ciąży w wyniku interwencji zewnętrznej, np. działań lekarskich[2][3], w j. łacińskim abortus provocatus[4]. Przeważnie w efekcie dochodzi do śmierci[5] zarodka lub płodu[6] (łac. nasciturus).

Wykonywanie aborcji jest regulowane prawnie. Aborcja legalna, czyli wykonana w zgodzie z obowiązującymi w danym państwie ustawami i przez dyplomowanego lekarza nazywana jest po łacinie abortus provocatus lege artis. Aborcja nielegalna, czyli wykonana przez osobę nieuprawnioną lub niezgodnie z regulacjami prawnymi nosi nazwę abortus provocatus criminalis[7]. Ustawodawstwo w tym zakresie różni się od siebie w różnych krajach. Zarówno sama aborcja, jak i metody wprowadzania jej do ustawodawstwa, są przedmiotem licznych kontrowersji[8][9].

Aspekty językowe

Synonimy aborcji[10]: sztuczne poronienie, przerwanie ciąży, usunięcie ciąży, spędzenie płodu, zabieg[3], łyżeczkowanie[3], czyszczenie[3], potocznie skrobanka[3]; dla części środowisk synonimem jest także zabicie dziecka w okresie życia prenatalnego[11][12].

W języku polskim nie używa się słowa aborcja w znaczeniu poronienia samoistnego[3]. Zwraca się uwagę na właściwy dobór słów w rozmowach lekarz-pacjentka i lekarz-rodzice w przypadku, gdy mamy do czynienia z kobietą, która poroniła samoistnie[3]. Nawet neutralne słowa medyczne (łyżeczkowanie, czyszczenie jamy macicy, zabieg) mogą być negatywnie odbierane przez kobietę, która uważa poronienie za osobistą tragedię[3]. Także termin medyczny wyskrobiny używany przez lekarzy dla określenia materiału pobranego podczas łyżeczkowania jamy macicy jest bolesny i nie do zaakceptowania dla kobiety roniącej[3]. Termin medyczny łyżeczkowania jamy macicy o neutralnym charakterze to abrazja[3].

W języku łacińskim brakuje rozróżnienia na poronienie i aborcję – występuje tylko słowo abortus[3]. W związku z tym w oficjalnych dokumentach także w przypadku poronienia może zostać wypisane słowo abortus[3].

Określanie dwóch różnych zagadnień medycznych (poronienia i aborcji) tym samym terminem (aborcja, abortus), mieszanie obu terminów (określanie aborcji jako sztuczne poronienie) oraz używanie tych samych określeń dla czynności medycznych w obu przypadkach (zabieg, łyżeczkowanie, czyszczenie jamy macicy) może prowadzić do, mylenia poronienia z aborcją[3] i błędnego nazywania aborcji poronieniem[3] lub przechylenia w odwrotnym kierunku i podawania przekazu, iż poronienie jest aborcją[3].

Aborcja a poronienie

Embrion po całkowicie samoistnym poronieniu w ok. 6-tym tygodniu od poczęcia.

Aborcja nie jest tym samym co poronienie[3]. Samoistne, przedwczesne zakończenie ciąży nazywane jest poronieniem (jeśli ma miejsce do 22 tygodnia ciąży) lub porodem przedwczesnym (jeśli ma miejsce po 22 tygodniu ciąży)[13]. W przypadku niezupełnego poronienia samoistnego dokonuje się usunięcia obumarłego płodu lub resztek tkankowych, aby uniknąć powikłań zdrowotnych zagrażających życiu kobiety[3]. W przyrodzie występuje tylko poronienie[3]. Około 60% wszystkich poczęć kończy się samoistnie jeszcze przed zakończeniem pierwszego trymestru ciąży, z czego spora liczba jeszcze przed wystąpieniem opóźnionej miesiączki, co określa się terminem ciąża subkliniczna albo aborcja menstruacyjna[13].

Porównanie aborcji z poronieniem[3][14]
Aborcja Poronienie
Charakter proces sztuczny, celowy, wymuszony np. lekami abortiva proces samoistny, spontaniczny, naturalny
Przyczyny różne powody wykonywania, w tym medyczne (ciąża stanowi zagrożenie dla życia matki) wady wrodzone zarodka lub płodu, choroba przyszłej matki, wypadek, przyczyna może pozostać nieznana
Różnice ingerencja z zewnątrz (np. bezpośrednio do jamy macicy), aby zniszczyć i usunąć zarodek lub płód wydalenie embrionu lub przedwczesne urodzenie poczętego dziecka; samoistne zakończenie ciąży przed 22 tygodniem jej trwania; dotyczy około 15% klinicznie zdiagnozowanych przypadków ciąży[13]
Zarodek/Płód żyje w momencie przystąpienia do aborcji uprzednio obumarły wewnątrz macicy
Nazewnictwo łacińskie Abortus provocatus Abortus
Nazewnictwo angielskie Abortion Miscarriage (określenie preferowane), Spontaneous abortion (termin niezalecany, także jako kalka językowa)

Przyczyny dokonywania aborcji

W dużej liczbie przypadków kobiety, które decydują się na wykonanie aborcji podają kilka współistniejących powodów, które skłoniły je do podjęcia tej decyzji[15]. Przerywanie ciąży dokonywane jest z następujących przyczyn[15]:

  • wskazania medyczne – zagrożenie zdrowia matki lub stwierdzenie ciężkich wad wrodzonych u płodu podczas badań prenatalnych
  • poczęcie w wyniku zgwałcenia lub stosunku kazirodczego
  • powody osobiste (kobieta czuje się za młoda lub za stara na dziecko, studiuje, nie ma w danej chwili ochoty na zostanie matką, uważa swoją rodzinę za kompletną, kobieta jest samotna i nie ma partnera)
  • ekonomiczne – trudna sytuacja materialna i finansowa, kobieta prowadząca samotnie gospodarstwo domowe
  • problemy rodzinne, małżeńskie lub w relacji między partnerami

Przyczyny osobiste (około 53% w 2005) i te związane z problemami rodzinnymi i małżeńskimi (25,09% w 2005) należą do najczęstszych w Belgii[15]. Z powodów ekonomicznych wykonano w 2005 roku 14,36% aborcji[15]. Powody medyczne związane z zagrożeniem zdrowia matki lub wadami u dziecka stanowiły mniej niż 4%[16], zaś aborcji ze względu na poczęcie w wyniku gwałtu lub stosunku kazirodczego dokonano w 0,24% przypadków (dane z 2005 dla Belgii)[15].

Metody aborcji

Wybór procedury obejmuje metody farmakologiczne oraz chirurgiczne (najczęściej próżniowe odessanie zawartości jamy macicy)[17]. Obie metody są efektywne, lecz posiadają zarówno zalety jak i wady – ostateczna decyzja zależy od wieku ciąży oraz opinii samej kobiety[18]. Przed wykonaniem aborcji (w krajach, w których przeprowadzana jest także na życzenie) pacjentka odbywa najpierw rozmowę z lekarzem na temat możliwych powikłań poaborcyjnych oraz dostępnych metod zapobiegania ciąży, które pozwolą jej uniknąć w przyszłości podobnej sytuacji. Zostaje również poinformowana o innych możliwościach, np. urodzeniu i oddaniu dziecka do adopcji[6]. Podczas rozmowy lekarz musi upewnić się, czy kobieta nie została zmuszona do usunięcia ciąży przez osoby trzecie. Następnie kobieta otrzymuje wymagane ustawowo kilka dni do namysłu. Dopiero po upływie tego czasu może zostać wykonana aborcja, a kobieta tuż przed zabiegiem potwierdza swoją wolę na piśmie[6]. W Holandii dziewczęta mające mniej niż 16 lat muszą uzyskać pisemną zgodę rodziców, przy czym istnieją organizacje, które udzielają pomocy i pośredniczą w takich rozmowach[6].

Metody aborcji[19]

Aborcja farmakologiczna

 Osobny artykuł: Mifepriston.

Tzw. pigułka aborcyjna (składnik aktywny: mifepriston) pojawiła się na rynkach farmaceutycznych w latach 1986–1988 pod nazwą Mifegyne[24][25]. Aborcja farmakologiczna jest możliwa na najwcześniejszym etapie (do dziewiątego tygodnia ciąży). Polega na podaniu środków farmakologicznych wymuszających poronienie. Pierwsza dawka zawiera lek, który niszczy trofoblast lub uszkadza zarodek (mifepriston lub metotreksat), a druga dawka zawiera terapeutyk z grupy prostaglandyn (mizoprostol lub gemeprost), wywołujący skurcze macicy i prowadzący do wydalenia zarodka wraz z wyściółką macicy. Najczęściej stosowana jest kombinacja mifepristonu i prostaglandyny.

Mifepriston jest antyhormonem (antagonistą) w stosunku do progesteronu, wiąże się z receptorem progesteronowym dwukrotnie silniej niż naturalny odpowiednik[26]. Prowadzi do:

W 36 do 48 godzin po zażyciu mifepristonu podaje się prostaglandynę, która wywołuje skurcze macicy i przyśpiesza usunięcie zarodka[19].

W 95,3% przypadków dochodzi do całkowitej aborcji bez konieczności interwencji chirurgicznej[19]. U 2,8% kobiet sztuczne poronienie występuje zaraz po podaniu mifepristonu, a przed prostaglandyną[19]. W 2,8% przypadków aborcja jest niecałkowita, a w 1,2% ciąża dalej się rozwija – w tych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna[19]. U 0,7% kobiet po aborcji farmakologicznej występują bardzo silne krwawienia[19]. W kwerendzie przeprowadzonej na podstawie danych z amerykańskiej FDA stwierdzono silne krwawienia z dróg rodnych w 39% przypadkach, zaś infekcje w 11%[28]. Odnotowano kilka przypadków śmiertelnego zakażenia bakterią Clostridium sordellii, u osób które zastosowały mifepriston[29][30].

Przeprowadzone meta-analizy wskazują, że obie metody mają podobną skuteczność, są akceptowane przez pacjentki a bezwzględna ilość powikłań pozabiegowych pozostaje niska[31][32]. Aborcja farmakologiczna może nieść za sobą jednak czterokrotnie większe ryzyko bezpośrednich powikłań niż chirurgiczna[33]. Mizoprostol lub metotreksat mogą być użyte pojedynczo, ale mają niższą skuteczność i na poronienie trzeba czekać do 2 tygodni. W wypadku izolowanego użycia metotreksatu dochodzi wyłącznie do poważnej deformacji płodu.

Aborcja chirurgiczna

Przez cały okres ciąży stosuje się rozmaite połączenia metody podciśnieniowego opróżniania macicy z mechanicznym zniszczeniem zarodka/płodu i usunięciem jego resztek[22].

W ostatnim trymestrze używana jest zazwyczaj metoda wywołania przedwczesnego porodu lub niszczącego płód odpowiednika metody cesarskiego cięcia. Płód jest najczęściej uśmiercany wewnątrz macicy, przed rozpoczęciem właściwej operacji. Do późnych aborcji zalicza się również wstrzykiwanie roztworu chlorku potasu do układu krwionośnego płodu, powodujące jego śmierć (zatrzymanie akcji serca w rozkurczu). W wyniku aborcji tą metodą może dojść do urodzenia żywego, zdolnego do przeżycia płodu – w Wielkiej Brytanii zdarza się około pięćdziesięciu takich przypadków rocznie (0,67% wszystkich aborcji po 18. tygodniu). Ze względu na późny wiek dopuszczalnego przerwania ciąży (24 tydzień) życie wielu z tych dzieci można byłoby zachować przy zastosowaniu intensywnej opieki medycznej[34].

Wszystkie metody aborcji wykonuje się bez znieczulenia płodu. Aktualnie uważa się, że płód ze względu na niekompletny rozwój układu nerwowego odczuwa ból dopiero w III trymestrze ciąży[35].

 Zobacz więcej w artykule Odczuwanie bólu przez płód, w sekcji Badania medyczne.

Skutki aborcji dla zdrowia psychicznego i fizycznego kobiet

Przerwanie pierwszej ciąży w życiu kobiety prowadzi do częstszych poronień samoistnych (38% przypadków) oraz porodów przedwczesnych (4% przypadków)[36], może też prowadzić do bezpłodności. Aborcja jest czwartą pod względem częstości występowania przyczyną śmierci kobiet w ciąży w krajach słabiej rozwiniętych[37].

Aborcja farmakologiczna przy pomocy mifepristonu zwiększa ryzyko śmiertelnego zakażenia bakterią Clostridium sordellii[30].

Istnieje hipoteza mówiąca, że u kobiet które poddały się zabiegowi aborcji częściej występuje rak piersi. Wg amerykańskiego National Cancer Institute i American Cancer Society taka zbieżność nie występuje[38].

Syndrom postaborcyjny

Aborcja może mieć negatywne skutki psychologiczne i psychiatryczne dla kobiety, która jej się poddała (w stosunku do których w 1981 psycholog Vincent Rue ukuł pojęcie nieuznawanego do dziś przez medycynę i psychiatrię post-abortion syndrome – "zespołu poaborcyjnego"). Psychiatrzy nie są zgodni czy gorsze następstwa mogą mieć ewentualne negatywne skutki psychiczne wynikające z niechcianej lub nieuświadomionej ciąży, czy też skutki jej przerwania.

Opublikowany w The British journal of psychiatry 20-letni przegląd piśmiennictwa wykazał, że w badaniach, które autorzy przeglądu uznali za poprawnie wykonane, nie było zależności pomiędzy dokonaniem aborcji a zdrowiem psychicznym po wielu latach od aborcji (lub zależność była mała); równocześnie badania o złej jakości metodologicznej często postulowały taką zależność[39].

W metaanalizie z 2008 roku Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne przedstawiło wniosek, że wśród dorosłych kobiet, które zaszły w nieplanowaną ciążę względne ryzyko problemów psychicznych nie jest większe, jeśli zdecydują się one na wczesną aborcję niż jeśli donoszą ciążę, zaś pozytywna korelacja pomiędzy wielokrotnymi aborcjami a problemami psychicznymi wynika zdaniem APA z gorszej pozycji społecznej[40]. Naukowcy z Oregon State University wykazali brak związku pomiędzy przerwaniem ciąży u nastolatek a depresją lub niską samooceną[41].

W 1994 brytyjski Royal College of Psychiatrics opublikował raport, z którego wynikał wniosek że zagrożenie dla zdrowia psychicznego w wyniku aborcji w pierwszym trymestrze jest znacznie mniejsze niż to wynikające z kontynuacji ciąży w przypadku, gdy w ewidentny sposób może powodować ona u kobiety zaburzenia psychiczne[42]. Stanowisko to zostało w 2008 zrewidowane i kolegium przyznało, że według obecnego stanu wiedzy wyniki badań są w tym względzie niespójne – część z nich wskazuje na istnienie negatywnych skutków psychicznych aborcji, część wskazuje że brak jest dowodów na takie skutki. W związku z tym kolegium wyraziło opinię, że lekarze, do których zgłaszają się kobiety proszące o aborcję, powinni każdorazowo przeprowadzać wywiad w celu racjonalnej oceny, czy większe ryzyko zaburzeń psychicznych wystąpi w wyniku kontynuowania ciąży czy też w wyniku jej przerwania. Zaleciło także rzetelne informowanie pacjentek o wszystkich możliwych zagrożeniach m.in. w ulotkach edukacyjnych oraz dalsze badania w tym zakresie[43].

Badania naukowców z Nowej Zelandii wskazują na 30% zwiększenie częstości zaburzeń psychicznych u kobiet, które poddały się aborcji[44].

Według badań prowadzonych w Finlandii na podstawie analizy przypadków samobójstwa związanych z ciążą z lat 1987-94 stwierdzono, że odsetek samobójstw kobiet po zabiegu aborcji był dwukrotnie wyższy (34,7%) od odsetka samobójstw po samoczynnym poronieniu (18,1%) i sześciokrotnie wyższy od samobójstw po udanym porodzie (5,4%)[45].

Z kolei badania nad śmiertelnością kobiet związaną z ciążą prowadzone w 2004 roku wykazały, że zgony związane z poronieniem lub aborcją były znacznie częstsze niż związane z udanym porodem[46]. Analiza porównawcza przypadków z Finlandii i Kalifornii wykazała, że liczba zgonów związanych z ciążą jest 2-4 razy wyższa u kobiet po zabiegu aborcji niż u kobiet, które donosiły ciążę[47]. Wyniki te nagłośniono, ponieważ w słynnej sprawie sądowej Roe v. Wade, która doprowadziła do szerokiej legalizacji aborcji w USA jednym z głównych argumentów było to, że aborcja we wczesnej fazie ciąży stwarza znacznie mniejsze ryzyko dla zdrowia i życia kobiety niż jej donoszenie[48].

Jedną z debat na temat syndromu postaborcyjnego sprowokowała niemiecka pisarka pierwotnie związana z ruchami lewicowymi, Karin Struck, która w 1992 roku opublikowała książkę, opisującą negatywne skutki psychiczne po aborcji, której dokonała w 1975 roku[49]. W Wielkiej Brytanii dyskusja na temat negatywnych skutków psychicznych aborcji powróciła w 2007 po samobójstwie malarki Emmy Beck[50]. Amerykańska feministka Rebecca Walker, wspominając w wywiadzie aborcję dokonaną w wieku 14 lat, stwierdziła, że jej skutki odczuwała przez dekady, konkludując: "for feminists to say that abortion carries no consequences is simply wrong."[51].

Aspekty etyczne i odbiór społeczny

Problematyka dopuszczalności i wykonywania aborcji jest wysoce kontrowersyjna w oczach części społeczeństwa i jest przedmiotem różnych ocen moralnych.

W przekonaniu takich religii jak katolicyzm, prawosławie, konserwatywny protestantyzm, buddyzm i hinduizm płód jest istotą ludzką, aborcja zaś jest niedopuszczalna. Opinię tę podzielają również ruchy pro-life (wyznające stanowisko przeciwne dopuszczalności przerywania ciąży), niektórzy etycy świeccy, środowiska konserwatywne i część centrum politycznego i ideologicznego (inne stanowisko dopuszcza aborcję jedynie pod pewnymi określonymi warunkami, jak ciąża w wyniku zgwałcenia czy uszkodzenia lub wady genetyczne płodu).

Legalizacja aborcji jest popierana gł. przez środowiska lewicowe i część liberalnych oraz zorganizowane ruchy na rzecz wolnego wyboru reprodukcyjnego pro-choice. W niektórych krajach (Niemcy, Wielka Brytania, Holandia, USA) poparcia dla ograniczonej depenalizacji aborcji udzielili też politycy partii prawicowych.

Współczesny ruch feministyczny jest podzielony w kwestii dopuszczalności aborcji, przy czym antyaborcyjnie zorientowane nurty feminizmu zyskują na popularności (gł. w USA).

Wyraźny zakaz dokonywania aborcji znajdował się w Przysiędze Hipokratesa:

Nikomu, nawet na żądanie, nie dam śmiercionośnej trucizny, ani nikomu nie będę jej doradzał, podobnie też nie dam nigdy niewieście środka poronnego.

W tekście Deklaracji genewskiej fragment ten został zastąpiony następującym zdaniem:

zachowam najwyższy szacunek dla życia ludzkiego.

W tekście Przyrzeczenia Lekarskiego, które jest dziś składane przez lekarzy w Polsce, odpowiedni fragment brzmi:

przyrzekam: (...) służyć życiu i zdrowiu ludzkiemu;

W Polsce problematyka warunków dopuszczalności aborcji jest od lat 90. XX wieku przedmiotem debaty publicznej. Istotny wpływ na społeczne postrzeganie aborcji ma stanowisko Kościoła katolickiego[52]. Problematyka aborcji wywołuje silne emocje, których wyrazem jest między innymi język debat, odnoszący się do "zabijania nienarodzonych" z jednej strony, a do "prawie kobiet do decydowania o swoim ciele" z drugiej. Kwestia aborcji podnoszona jednak bywa często w doraźnych celach politycznych.

W USA, gdzie szczególnie silne są ruchy antyaborcyjne (a także w Kanadzie i Australii), miały miejsce zamachy bombowe na kliniki aborcyjne oraz zabójstwa lekarzy dokonujących aborcje (np. morderstwo George'a Tillera), dokonywane przez jej radykalnych przeciwników[53] (m.in. organizację Army of God[54]). Przeciw przemocy opowiedziało się wiele organizacji pro-life[55]. Jednocześnie w USA szczególnie silne są ruchy pro-choice, a wśród nich organizacja zrzeszająca katolików opowiadających się prawem kobiety do podjęcia decyzji o kontynuowaniu lub przerwaniu ciąży Catholics for Choice.

Aborcja bywa także krytykowana z pozycji ateistycznych i humanistycznych przez osoby wychodzące z założenia, że prawo do życia nie wynika jedynie z przekonań religijnych. Opinie takie prezentowali Pier Paolo Pasolini, Oriana Fallaci czy Giuliano Ferrara, znani z ateistycznych (lub agnostycznych) poglądów[56].

Aspekty prawne

Dopuszczalność aborcji we wczesnym okresie ciąży:

     Legalna na życzenie

     Legalna ze względu na gwałt, życie matki, zdrowie, zdrowie psychiczne, czynniki socjoekonomiczne lub defekty płodu

     Legalna albo nielegalna z wyjątkiem gwałtu, życia matki, zdrowia, defektów płodu lub zdrowia psychicznego

     Nielegalna z wyjątkiem gwałtu, życia matki, zdrowia lub zdrowia psychicznego

     Nielegalna z wyjątkiem życia matki, zdrowia lub zdrowia psychicznego

     Nielegalna bez wyjątków

     Zależnie od regionu

     Brak informacji

Aborcja na świecie

Zgodnie z uchwaloną w 1989 r. przez ONZ Konwencją o Prawach Dziecka dziecko oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat (art. 1) oraz każde dziecko ma niezbywalne prawo do życia (art. 6).

W roku 2004 Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu niejednogłośnie orzekł, że "nienarodzone dziecko nie jest uznawane za ‘osobę’ bezpośrednio chronioną art. 2 Konwencji [prawo do życia], a nawet jeśli nienarodzone ma ‘prawo’ do ‘życia’ to jest ono implicite ograniczane przez prawa i interesy matki"[57].

W krajach, w których aborcja legalna jest na życzenie, dopuszczalna jest wyłącznie we wczesnym okresie ciąży. Po pierwszym trymestrze poza szczególnymi wyjątkami traktowana jest na ogół jako przestępstwo.

Aborcja w pierwszym trymestrze ciąży jest co do zasady legalna na życzenie lub bez większych ograniczeń bądź nie egzekwuje się przepisów karnych w: Rosji (w latach 1920–1936, a potem od 1955 roku) i przyłączonych do niej republikach radzieckich, takich jak: Białoruś (1920–1936, 1955), Kazachstan (1920–1936, 1955), Turkmenistan (1921–1936, 1955), Ukraina (1922–1936, 1955), Gruzja (1922–1936, 1955), Armenia (1922–1936, 1955), Azerbejdżan (1922–1936, 1955), Kirgistan (1924–1936, 1955), Uzbekistan (1925–1936, 1955) i Tadżykistan (1925–1936, 1955), Japonii (1948, zob. aborcja w Japonii), we wchodzących w skład byłej Jugosławii: Serbii (od 1952), Kosowie (1952), Czarnogórze (1952), Macedonii (1952), Bośni i Hercegowinie (1952), Chorwacji (1952) i Słowenii (1952) (zob. aborcja w Słowenii), we wchodzących w skład byłego Związku Radzieckiego: Litwie (od 1955), Łotwie (1955), Estonii (1955) i Mołdawii (1955) oraz na Węgrzech (1956), w Bułgarii (1956), Rumunii (1957–1966, 1990), Korei Północnej (1961), Kubie (1965), Wielkiej Brytanii (1967), Finlandii (1970, zob. aborcja w Finlandii), Singapurze (1970), Indiach (1971), Zambii (1972), Fidżi (1972), Niemczech (1972/1976, zob. aborcja w Niemczech), Danii (1973), Grenlandii (1973), Stanach Zjednoczonych (1973), Portoryko (1973), Korei Południowej (1973), Tunezji (1973), Cyprze (1974), Szwecji (1974, zob. aborcja w Szwecji), Francji (1975), Austrii (1975), Islandii (1975, zob. aborcja w Islandii), Nowej Zelandii (1977), Włoszech (1978), Norwegii (1979, zob. aborcja w Norwegii), Chinach (1979), Belize (1980), Bangladeszu (1981), Holandii (1981), Turcji (1983), Barbadosie (1983), Tajwanie (1985), Grecji (1986), Słowacji (1986), Czechach (1986, zob. aborcja w Czechach), Kanadzie (1988), Republice Zielonego Przylądka (1988), Wietnamie (1988), Mongolii (1989), Belgii (1990), Albanii (1995), Gujanie (1995), Republice Południowej Afryki (1996), Kambodży (1997), Nepalu (2002), Szwajcarii (2002), Portugalii (2007, zob. aborcja w Portugalii), stolicy Meksyku (2007), a także w Bahrajnie, Gwinei Bissau, Saint Vincent i Grenadynach i w niektórych stanach Australii (1971, 1998, 2002).

Do krajów o zaostrzonych warunkach dopuszczalności przerywania ciąży lub jej całkowitym zakazie w Europie należą Malta, San Marino, Watykan, Monako, Andora, Liechtenstein, Irlandia i Polska oraz większość państw latynoamerykańskich (np. Chile (zob. aborcja w Chile), Salwador i Nikaragua), położonych w Afryce (np. Czad, Somalia i Angola), na Bliskim Wschodzie (np. Egipt, Syria i Iran) i w Azji Południowo-Wschodniej (np. Birma, Indonezja i Filipiny, zob. aborcja na Filipinach).

Restrykcyjne przepisy aborcyjne mają też niektóre terytoria autonomiczne bądź zależne, np. Wyspy Owcze (zob. Aborcja na Wyspach Owczych), Irlandia Północna, Gibraltar. Zakaz aborcji lub ochrona płodu są zapisane w konstytucjach Gwatemali (zob. aborcja w Gwatemali), Salwadoru, Irlandii oraz kilku stanów Meksyku. Konstytucja Słowacji zawiera zapis przewidujący ochronę płodu w fazie prenatalnej, nie jest on jednak realizowany w praktyce (zob. aborcja na Słowacji). W Hiszpanii ustawa regulująca tę kwestię ma status ustawy organicznej – aby ją zmienić potrzeba specjalnej procedury. W kilku innych państwach (Niemcy, Hiszpania, Węgry, Polska) ustawy legalizujące aborcję zostały uznane za niekonstytucyjne w oparciu o normy prawne przewidujące ochronę życia ludzkiego.

W krajach, w których aborcja jest nielegalna lub mocno ograniczona, zdarza się, że kobiety jeżdżą na zabieg za granicę, np. z Irlandii do Wielkiej Brytanii[58], z Polski do Niemiec, Szwecji i Wielkiej Brytanii, z Ameryki Łacińskiej i Karaibów do Stanów Zjednoczonych czy jeszcze do niedawna z Portugalii do Hiszpanii i Francji.

W Stanach Zjednoczonych aborcja jest legalna w nieograniczonym zakresie na mocy wyroku Sądu Najwyższego, który w sprawie Roe v. Wade w 1973 uznał, że próby ograniczenia kobiecie dostępu do aborcji są sprzeczne z Konstytucją USA, a płód nie jest osobą w rozumieniu XIV poprawki do Konstytucji.

Dopuszczalność w Polsce

 Osobny artykuł: Aborcja w Polsce.

Polskie ustawodawstwo dopuszcza przerwanie ciąży w następujących przypadkach[17]:

  • ciąża zagraża zdrowiu lub życiu kobiety (do osiągnięcia przez płód zdolności do życia poza organizmem matki)
  • badania prenatalne bądź inne przesłanki medyczne wskazują na ciężkie i nieodwracalne upośledzenia płodu lub istnienie nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (możliwe do chwili, gdy płód nie jest jeszcze zdolny do życia poza organizmem matki)
  • ciąża powstałą w wyniku przestępstwa (do 12 tygodnia)

Aborcja na świecie

Szablon:Źródła W 2003 na świecie dokonano prawie 42 mln zabiegów aborcji[59][60]. W UE rocznie przeprowadza się około 1,2 mln zabiegów usunięcia ciąży[61].

USA

Zgodnie z danymi CDC[62] w rekordowym pod tym względem roku 1990 przeprowadzono w Stanach 1 429 247 legalnych aborcji, w połowie lat 90 XX wieku ta ilość zaczęła spadać kształtując się obecnie na poziomie ok. 850 tys.

Wielka Brytania

W trakcie kampanii na rzecz legalizacji aborcji w Wielkiej Brytanii (lata 1960-1965) organizacje proaborcyjne podawały, że na jej terenie dokonuje się rocznie 250 tysięcy nielegalnych zabiegów przerywania ciąży. Tymczasem Rada Królewskiego Towarzystwa Ginekologicznego i Położniczego wydała w 1966 roku następujące oświadczenie: Szablon:CytatD

Po legalizacji aborcji w Wielkiej Brytanii w 1968 r. legalnych aborcji było 23,6 tys., w 1969 54,8 tys. Od momentu legalizacji aborcji w tym kraju do chwili obecnej, nigdy liczba aborcji nie osiągnęła 250 tys. W 2004 roku w samej Anglii i Walii dokonano 185 415 legalnych aborcji[63]. W 2008 roku ponad 20 tys. kobiet poniżej 25 roku życia miało za sobą dwa lub więcej zabiegi aborcji. Około 3,8 tys. kobiet miało za sobą cztery lub więcej zabiegów aborcji[64].

Albania

 Osobny artykuł: Aborcja w Albanii.

Aborcja została tam zalegalizowana w 1995 roku.

Chile

Obecnie chilijskie prawo zabrania aborcji bez względu na okoliczności, jednak w latach 1967–1989 była ona legalna gdy ciąża stanowiła zagrożenie dla życia matki.

Japonia

Japonia należała do pierwszych państw które zalegalizowały aborcję – miało to miejsce w 1948 roku.

Hiszpania

W lipcu 2010. roku weszła w Hiszpanii w życie ustawa dopuszczająca aborcję na żądanie kobiety do 14. tygodnia ciąży[65]. Wcześniej aborcja była tam legalna od 1986 r. w trzech przypadkach. W przypadku zgwałcenia dopuszczało się ją do 12 tygodnia ciąży, gdy chodziło o nieodwracalne zniekształcenie płodu – do 24 tygodnia. Nie ograniczało się jej także, gdy istniało poważne zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety, także psychicznego. Ten ostatni warunek był bardzo szeroko interpretowany. Z badań wynika, że ponad 95% aborcji dokonywało się wówczas właśnie ze względu na to zagrożenie

Niemcy

W Niemczech (RFN) aborcję zalegalizowano w 1976 r. Przed legalizacją zwolennicy prawa do aborcji podawali liczbę nielegalnych zabiegów, szacowaną nawet na 3 miliony rocznie. Po legalizacji liczba aborcji wynosiła 54 309 w 1977, oraz 73 548 w r. 1978.

Włochy

Aborcja została zalegalizowana we Włoszech w 1978. W 2008 dokonano tam oficjalnie 121 406 aborcji[66].

Austria

Aborcja została tam zalegalizowana w 1975 roku wraz z uchwaleniem nowego kodeksu karnego. Pomimo przepisów dopuszczających aborcję, jej wykonanie jest znacząco utrudnione ze względu na obiekcje moralne środowisk medycznych. W roku 2000 dokonano tam 2380 legalnych aborcji.

Islandia

Aborcję w Islandii zalegalizowano w 1975 roku ze względów medycznych, eugenicznych, społecznych oraz gdy ciąża jest wynikiem gwałtu. W roku 2005 wykonano na wyspie 867 legalnych aborcji.

Kanada

W roku 1984 dokonano 62 291 aborcji.

Łotwa

Łotewskie ustawodawstwo należy do najłatwiej przyzwalających na aborcję w świecie: aborcja jest tam dopuszczalna na życzenie w pierwszych trzech miesiącach ciąży oraz do 28 tygodnia z racji medycznych i społecznych (np. gdy podczas ciąży dojdzie do rozwodu, ojciec dziecka umrze, jedno z rodziców znajdzie się w zakładzie karnym).

Chiny

Szacuje się obecnie, że w Chinach na skutek zarówno dobrowolnej jak i przymusowej aborcji, rocznie dokonuje się 13 mln zabiegów aborcyjnych[67][68]. Aborcja jest powszechnie wykorzystywana jako środek do ograniczenia urodzeń mniej pożądanych dzieci płci żeńskiej, w rezultacie w 2010 roku występuje ok. 20% przewaga urodzeń dzieci płci męskiej[69].

Finlandia

Aborcja jest tam dopuszczalna od 1970 roku ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia matki, gdy ciąża jest wynikiem gwałtu, gdy płód jest ciężko upośledzony oraz ze względu na szereg względów społecznych, takich jak np. posiadanie już czwórki dzieci.

Wyspy Owcze

Na terenie archipelagu obowiązuje duńskie prawo aborcyjne z 1956 roku. Zezwala ono na aborcję jedynie gdy ciąża zagraża życiu matki, powstała w wyniku gwałtu lub gdy płód jest poważnie upośledzony. U kobiety zamężnej aborcja może być wykonana jedynie za zgodą jej męża.

Polska

Dokładna liczba wykonywanych w Polsce aborcji nigdy nie była znana. Nawet w okresie PRL polskie przepisy były bardziej restrykcyjne niż w innych państwach demokracji ludowej, a co za tym idzie liczba legalnych aborcji była mniejsza niż np. w Czechosłowacji czy ZSRR.

Nie są znane choćby szacunkowe rozmiary podziemia aborcyjnego w dwudziestoleciu międzywojennym ani statystyki legalnych aborcji z lat 1932-1939. Wiadomo jedynie, iż w 1955 roku – ostatnim, w którym obowiązywały przepisy z 1932 roku – miało miejsce w Polsce 1400 legalnych aborcji.

W okresie obowiązywania ustawy z 1956 roku najwięcej aborcji wykonano w roku 1962 – 272 000. W roku 1997 – kiedy obowiązywała uznana później za niekonstytucyjną poprawka do ustawy zezwalająca na usunięcie ciąży z przyczyn społecznych – wykonano w Polsce 3173 legalne aborcje.

Statystyki nielegalnych aborcji dokonywanych obecnie w Polsce są trudne do oszacowania: raporty organizacji feministycznych szacują je na ok. 200 tys. rocznie, zaś organizacje działaczy pro-life na 7-13 tys.[70]

Inne państwa

Religie wobec aborcji

Chrześcijaństwo

Większość wyznań chrześcijańskich potępia aborcję, która jest traktowana jako morderstwo, a jedynym dopuszczalnym warunkiem jej dokonania jest ciąża, która jednoznacznie prowadzi do śmierci matki (np. ciąża pozamaciczna). Najbardziej zróżnicowane postawy wobec aborcji mają Kościoły protestanckie (np. Kościół Episkopalny w USA popiera prawo kobiet do aborcji).

Wielu teologów wczesnochrześcijańskich (m.in. w Didache z I w., Atenagoras w II w.) potępiło aborcję na równi z dzieciobójstwem. Była to wyraźna różnica z prawem rzymskim, które pozwalało zarówno na aborcję jak i zabijanie np. słabych i zdeformowanych noworodków. W III w. teolodzy chrześcijańscy nazwali aborcję zbrodnią. W IV w. Grzegorz z Nyssy wskazał, iż embrion jest żywą istotą, a Jan Chryzostom potępił zmuszanie prostytutek do aborcji.

Teologia chrześcijańska na ogół powołuje się na biblijny zakaz "rozlewania krwi niewinnych" jako podstawę zakazu aborcji. Wskazuje również na przykład Jezusa Chrystusa, który był Bogiem i człowiekiem od chwili poczęcia, a także na przykład Maryi, która mimo bardzo trudnych okoliczności i warunków materialnych, zdecydowała się na urodzenie dziecka. Tym niemniej nie wszyscy teolodzy chrześcijańscy uznają zakaz aborcji za nakaz biblijny.

Katolicyzm

Symboliczny grób dzieci nienarodzonych na cmentarzu Mater Dolorosa w Bytomiu
Grób Dzieci Utraconych na cmentarzu przy ul. Renety w Warszawie

Stanowisko Kościoła katolickiego w kwestii aborcji nie było jednolite na przestrzeni wieków. Najstarszy pozabiblijny dokument chrześcijański Didache nazywa powodujących poronienie mordercami. Teolodzy katoliccy (od Didache do Evangelium Vitae) utrzymują, że Biblia zakazuje aborcji.

Jedyny fragment w Biblii dotyczący bezpośrednio przerwania ciąży znajduje się w Księdze Wyjścia - Wj 21, 22-25 mówi[71]:

22 Gdyby mężczyźni bijąc się uderzyli kobietę brzemienną powodując poronienie, ale bez jakiejkolwiek szkody, to [winny] zostanie ukarany grzywną, jaką <na nich> nałoży mąż tej kobiety, i wypłaci ją za pośrednictwem sędziów polubownych. 23 Jeżeli zaś ona poniesie jakąś szkodę, wówczas on odda życie za życie, 24 oko za oko, ząb za ząb, rękę za rękę, nogę za nogę, 25 oparzenie za oparzenie, ranę za ranę, siniec za siniec.

Chociaż zawsze uznawano aborcję za grzech ciężki, to znaczenie tego grzechu interpretowano odmiennie w różnych epokach historycznych, w zależności od stopnia dostępnej wiedzy na temat rozwoju embrionu lub płodu. Jednak już Synod w Elwirze orzekł w 305 roku:

Jeżeli jaka kobieta pod nieobecność męża zajdzie w ciążę z cudzołóstwa, a po dokonaniu tego przestępstwa zabije płód, postanawiamy aż do końca życia nie dawać jej Komunii, dlatego że [zamiast dziecka] urodziła zbrodnię[72]

Stopniowanie pokut w zależności od stopnia rozwoju płodu przewidywał penitencjał staroirlandzki. Penitencjał przypisywany św. Bedzie Czcigodnemu na kobietę powodującą poronienie przed 40 dniem nakładał roczną pokutę, a po 40 dniu miała pokutować jako zabójczyni.

Znane są źródła hagiograficzne z epoki średniowiecza, w których cudów przypominających aborcję dokonywali święci[73][74]. Nigdy nie zyskały one jednak oficjalnej aprobaty władz kościelnych, a były elementem twórczości ludowej.

W 1869 roku papież Pius IX w Konstytucji Apostolicae Sedis zabronił aborcji w każdym okresie ciąży, w tym także w okresie preembrionalnym[75].

Współcześnie w Kościele katolickim, dokonanie lub pomaganie w aborcji ma następstwo automatycznej[76][77] ekskomuniki, którą może zdjąć zwykle jedynie biskup, bądź wyznaczony przez niego ksiądz, chociaż w niektórych diecezjach prawo zdjęcia ekskomuniki posiadają wszyscy księża mogący spowiadać[potrzebny przypis]. Za odpowiednik aborcji Kościół uznaje także niszczenie embrionów ludzkich poza organizmem matki, np. w laboratoriach.

Sobór Watykański II w 1965 określił, w konstytucji Gaudium et Spes, aborcję wraz z dzieciobójstwem jako "okropne przestępstwo" (łac. nefanda crimina)[78]. Zakazane są także następujące praktyki antykoncepcyjne i badawcze, które mogą powodować zniszczenie zapłodnionej komórki jajowej (niezagnieżdżonego zarodka): wkładka domaciczna, pigułka antykoncepcyjna (w tym antykoncepcja "po stosunku płciowym"), badania lub terapia oparte na komórkach embrionalnych, zapłodnienie in vitro.

Papież Jan Paweł II wielokrotnie i jednoznacznie określał aborcję jako zabójstwo, potępiając ją. Podsumowaniem jego nauczania w tym zakresie jest encyklika Evangelium Vitae (łac. Ewangelia życia), opublikowana 25 marca 1995, określająca – w osobnym rozdziale – aborcję jako "odrażającą zbrodnię"[79].

Również papież Benedykt XVI bezwarunkowo potępił aborcję[80]. Obecnie Kościół katolicki podkreśla, iż "pierwszym prawem osoby ludzkiej jest jej życie" od momentu poczęcia. Nawet w sytuacji, gdy życie matki jest zagrożone, nie można uznać jej życia za ważniejsze od życia "nienarodzonego dziecka". Jednak wyraźnie rozróżnia "aborcję bezpośrednią" jako cel sam w sobie (która jest potępiana bezwzględnie) od "aborcji pośredniej", czyli poronienia spowodowanego przez zabiegi medyczne, niezbędne dla ratowania życia matki (np. usunięcie części jajowodu z zagnieżdżonym w nim zarodkiem, w ciąży pozamacicznej). Kościół nie potępia terapii matki, mogącej doprowadzić do śmierci dziecka (tzw. "aborcja pośrednia")[81].

Prawosławie

Prawosławie nie potępia jednoznacznie antykoncepcji hormonalnej[potrzebny przypis], jednak podziela pogląd, że życie ludzkie zaczyna się od chwili poczęcia i w związku z tym potępia aborcję (w tym także aborcję wywołaną stosowaniem lekarstw i innych substancji chemicznych) jako zabójstwo. Ten pogląd odzwierciedla święto Poczęcia Przenajświętszej Maryi Panny.

Protestantyzm

Protestantyzm reprezentuje bardzo różne postawy wobec aborcji. Ogólnie nie potępia antykoncepcji (z wyjątkiem antykoncepcji hormonalnej "po stosunku płciowym" i innych metod, związanych z niszczeniem zapłodnionej komórki).

Nie istnieje żadna ogólna wykładnia tego problemu, każda grupa wyznawców ustala własny pogląd na zasadzie większościowej. W USA przeważa opinia, iż aborcja jest formą dzieciobójstwa, nawet w przypadkach kazirodztwa i zgwałcenia. Jednak wielu amerykańskich protestantów dopuszcza aborcję w takich przypadkach, a także jeśli życie matki jest zagrożone. W większości amerykańskich Kościołów protestanckich istnieją grupy zwolenników i przeciwników prawa do legalnej aborcji. Wyjątkiem jest Południowa Konwencja Baptystów – zadeklarowany przeciwnik aborcji.

Amerykański Kościół Episkopalny (anglikański) popiera legalną aborcję i prawo kobiet do decydowania o dokonaniu aborcji. Świadczy również pomoc i udziela sakramentów kobietom, które miały wykonaną aborcję. Potępiane są wszelkie działania rządu, ograniczające prawo do aborcji[82]. Kościół dopuszcza stosowanie antykoncepcji hormonalnej, ale sprzeciwia się aborcji selektywnej ze względu na płeć dziecka.

Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP w oświadczeniu z 1991 roku zdecydowanie opowiedział się za ochroną życia od momentu poczęcia oraz sprzeciwił się stosowaniu środków wczesnoporonnych[83]. Z drugiej strony Kościoły luterańskie w Niemczech i państwach skandynawskich nie wyraziły oficjalnego sprzeciwu, kiedy w krajach tych rządy zdecydowały się przed wieloma laty zalegalizować aborcję. Również i dzisiaj znaczna część duchownych luterańskich w Niemczech i w Skandynawii, jak również w Estonii, Łotwie i w Kanadzie nie potępia jednoznacznie aborcji i nie traktuje jej w kategoriach grzechu. Aborcji przeciwne są Kościoły ewangelikalne zrzeszone w Aliansie Ewangelicznym w RP.

Ruch Świętych w Dniach Ostatnich

Mormoni zdecydowanie potępiają aborcję, jednak dopuszczają okoliczności, które usprawiedliwiają ją (choć nie automatycznie, lecz po starannym rozważeniu): ciąża jako wynik kazirodztwa lub gwałtu, poważne zagrożenie dla życia matki[84].

Islam

Chociaż islam[85] podkreśla ważność życia danego przez Boga (Koran 12:85), to nie potępia aborcji tak jednoznacznie, jak większość wyznań chrześcijańskich. Wynika to z przekonania, iż życie (ar. ruh) nie zaczyna się od momentu zapłodnienia. Prawo islamskie (Szariat), m.in. na podstawie hadisów i opisu rozwoju embriologicznego zawartego w Koranie stwierdza, iż początkowo zarodek istnieje jako zapłodnione jajo, następnie jako "skrzep krwi"; większość interpretacji przyjmuje, że Bóg obdarza embrion duszą dopiero po upływie 120 dni od zapłodnienia. Aborcja jest więc zakazana dopiero od 4 miesiąca ciąży. Do tego czasu islam zezwala na dokonanie aborcji w takich przypadkach, jak: zgwałcenie, kazirodztwo, prawdopodobieństwo ojcostwa osoby upośledzonej umysłowo, różnego rodzaju wady i uszkodzenia embrionu (np. zarażenie różyczką). Szariat zawsze zezwala na aborcję, jeśli zagrożone jest życie kobiety. Zakazana jest aborcja z powodów takich, jak trudne warunki materialne lub wybieranie płci dziecka.

Ortodoksyjni interpretatorzy Koranu (szkoła hanaficka: Turcja, Bliski Wschód, Azja Środkowa), dopuszczają aborcję z inicjatywy kobiety, bez zgody męża i także z tzw. "słusznych powodów" np. ciąża w czasie karmienia piersią dziecka. Ten pogląd podziela większość szyitów. Tylko ismailici całkowicie zakazują aborcji. Szkoły: Hanbali i Szafi (Afryka, Arabia, płd.-wsch. Azja pozwalają na aborcję do 40 dnia ciąży pod warunkiem, że mąż wyrazi zgodę.

Obecnie Algieria, Egipt, Iran i Pakistan w swoim prawodawstwie dopuszczają aborcję tylko, jeśli życie kobiety jest zagrożone (co nie oznacza, że aborcje nie są tam w praktyce wykonywane także z innych powodów). Ustawodawstwo najłatwiej dopuszczające aborcję ma Tunezja, która dozwala na aborcję przez uprawnionego lekarza z każdego powodu u kobiet zamężnych i niezamężnych; zgoda męża nie jest konieczna.

Judaizm

Religijne prawo żydowskie[86] halacha traktuje aborcję bardziej rygorystycznie niż islam, ale nie zakazuje jej całkowicie jak większość wyznań chrześcijańskich; ogólnie przyjmuje, że aborcja jest dozwolona tylko, jeśli ciąża stanowi zagrożenie dla życia kobiety (w tym przypadku embrion traktowany jest jako potencjalny "morderca" swojej matki, przed którym ona ma prawo bronić się).

Istnieje jednak wiele interpretacji tego prawa: od przyzwolenia na aborcję w większości przypadków do całkowitego zakazu aborcji. Talmud nie traktuje aborcji jako morderstwa, ponieważ na sprawcę aborcji nakłada tylko karę grzywny. Większość rabinów dopuszcza aborcję, jeśli ciąża stanowi zagrożenie dla zdrowia psychicznego kobiety (np. niebezpieczeństwo samobójstwa). Jako zagrożenie dla zdrowia psychicznego traktuje się ciążę, będącą wynikiem zgwałcenia lub kazirodztwa. Z reguły negowana jest dopuszczalność aborcji ze względu na wady i choroby wrodzone embrionu. Wyjątkiem jest rabin Eliezar Yehuda Waldenberg, który twierdzi, że można usunąć ciążę, jeśli embrion ma wady lub chorobę, które po urodzeniu mogą mu przysporzyć znacznych cierpień.

Ogólną zasadą w judaizmie jest traktowanie każdej prośby o aborcję jako indywidualnego przypadku, który trzeba oddzielnie rozważyć i który musi być poważnie umotywowany.

Hinduizm

Hinduizm uważa aborcję za zbrodnię (jeden z 6 rodzajów morderstwa) i za jeden z najcięższych grzechów. Aborcja stanowi przeszkodę na drodze do połączenia się duszy (atmana) z Brahmanem. Hinduizm głosi, że zarodek ludzki jest świadomą istotą, godną ochrony, ponieważ dusza inkarnuje się w chwili poczęcia. Opisane jest jak bóg Kryszna skazał Aśwattamę na nieśmiertelność (czyli na wieczną niemożliwość wyzwolenia się z cyklu życia i cierpienia) za usiłowanie zabicia embriona[87]

Buddyzm

Buddyzm sprzeciwia się odbieraniu "świadomego życia". Już podstawowe nauki o Dwunastu Ogniwach Współzależnego Powstawania jasno opisują reinkarnację świadomości w łonie matki. Najbardziej obszerne nauki można znaleźć w Buddyzmie tybetańskim, gdzie jest mowa o stanie pośrednim Bardo i narodzinach następującym po tym stanie. Tybetańscy lamowie zawsze nauczają zgodnie z naukami o prawie czynów karmicznych, aby nie stosować aborcji. Większość ortodoksyjnych buddystów theravada zalicza się do zdecydowanych przeciwników aborcji.

Aborcja w kulturze

Aborcja jest obecna w kulturze światowej. W dwudziestoleciu międzywojennym, w Polsce temat poruszali m.in. Zofia Nałkowska w Granicy oraz Tadeusz Boy-Żeleński w Piekle kobiet.

Granicy dopuszczalnego wieku aborcji i eutanazji jest poświęcone opowiadanie Przedludzie (1974) Philipa K. Dicka.

Niemiecka pisarka Karin Struck w książce Widzę moje dziecko we śnie (1992) opisała swoją traumę, związaną z przeprowadzoną aborcją.

Głośnym echem odbiły się współczesne produkcje filmowe, takie jak dokument Niemy krzyk z 1984 roku przedstawiający zabieg aborcji, a także fabularne: brytyjski Vera Drake (2004), amerykański Bella (2006) czy rumuński 4 miesiące, 3 tygodnie i 2 dni (2007).

Temat aborcji poruszały utwory muzyczny polskich grup muzycznych: Creation of Death na albumie Purify Your Soul z 1991 roku ("Quartering Alive" i "Nameless Forever") oraz Houk na albumie Extra Pan z 2000 ("Holocaust"). Wszystkie miały charakter sprzeciwu wobec przerywania ciąży.

Zobacz też

  1. ↑ Linqua latina Omnibus Słownik łacińsko-polski i polsko-łaciński
  2. ↑ Stichting Samenwerkende AbortusKliniken STISAN: Abortushulpverlening. [dostęp 2009-09-15]. (niderl.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Stowarzyszenie Rodziców po Poronieniu Lekarze wzorce słowa: Dwa łyki semantyki – Poronienie vs aborcja
  4. ↑ Abortuscentra Abortus Informatie (niderl.)
  5. ↑ Sąd Najwyższy: Sąd Najwyższy odmówił uchwały ws. wyroku o przerwanie ciąży. [w:] Sygn. akt I KZP 2/09 [on-line]. Prawo i medycyna, 2009-03-26 r.. [dostęp 2010-02-23].
  6. ↑ a b c d Abortus. [dostęp 2009-09-15]. (niderl.).
  7. ↑ Universiteitsbibliotheek Gent Criminologische monografieën 14, H.J.Clarysse Abortus provocatus versus abortus criminalis : verslag van de criminologische studiedag gehouden op 25 maart 1972 (niderl.)
  8. ↑ Nieczyste gry o aborcję
  9. ↑ Śmiertelne oszustwo, zaplanowana zagłada
  10. ↑ Słownik synonimów. [dostęp 2009-09-15]. (pol.).
  11. ↑ Uzupełnienie do Wielkiej ilustrowanej encyklopedii powszechnej Wydawnictwa "Gutenberga".. Warszawa: "Gutenberg-Print", 1996, s. 22/24. ISBN 83-86381-00-0.
  12. ↑ prof. Michał Wojciechowski: Słownik naszej nowomowy. [dostęp 2010-02-23].
  13. ↑ a b c Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie Habituele abortus – richtlijn 20 januari 1999 (niderl.)
  14. ↑ Consumed Abortus en miskraam (nid.)
  15. ↑ a b c d e SENSOA Feiten & Cijfers: Abortus in België (niderl.)
  16. ↑ Stichting Medische Ethiek Jongeren Info Life brengt ontluisterende cijfers over abortus in België door Katrien Verreyken, 7 februari 2007 (nl)
  17. ↑ a b Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny: Wczesna aborcja. [dostęp 2009-09-15]. (pol.).
  18. ↑ Vrije Universiteit Brussel De abortus (niderl.)
  19. ↑ a b c d e f g Centrum voor Huisartsgeneeskunde Universiteit Antwerpen Lieve Peremans Abortus overzicht (niderl.)
  20. ↑ Evans MI, Berkowitz RI, Wapner RJ, et al. Improvements in outcomes of multifetal pregnancy reduction with increased experience. Am J Obstet Gynecol 2001;184:97–103
  21. ↑ Evans MI, Goldberg JD, Horenstein J, et al. Selective termination for structural, chromosomal and mendelian anomalies: international experience. Am J Obstet Gynecol 1999;82:61–66.
  22. ↑ a b 10.Family Planning. W: Berek, Jonathan S.: Berek & Novak's Gynecology, 14th Edition. Lippincott Williams & Wilkins, 2007. ISBN 978-0-781768-05-4.
  23. ↑ 9.Abortion. W: F. Gary Cunningham, Kenneth J. Leveno et al.: Williams Obstetrics, Twenty-Third Edition. The McGraw-Hill Companies, Inc., 2010. ISBN 978-0-07-149701-5.
  24. ↑ Wu S. Medical abortion in China. „J Am Med Women's Assoc”. 55 (3 Suppl), s. 197–9, 204, 2000. PMID: 10846339. 
  25. ↑ .: List of mifepristone approval. [w:] New York [on-line]. Gynuity Health Projects, 4 listopada, 2009.
  26. ↑ Heikinheimo O, Kekkonen R, Lahteenmaki P. The pharmacokinetics of mifepristone in humans reveal insights into differential mechanisms of antiprogestin action. „Contraception”. 68 (6), s. 421–6, 2003. DOI: 10.1016/S0010-7824(03)00077-5. PMID: 14698071. 
  27. ↑ NEJM Maitre SC, Bouchard Ph. Medical termination of pregnancy NEJM 2000;342:946-952] (ang.)
  28. ↑ Margaret M. Gary and Donna J. Harrison: Analysis of Severe Adverse Events Related to the Use of Mifepristone as an Abortifacient. The Annals of Pharmacology, December 2005. [dostęp 2006-09-14].
  29. ↑ Elissa Meites et al.. Fatal Clostridium sordellii Infections after Medical Abortions. „N Engl J Med”, s. 1382-1383, September 30, 2010. (ang.). 
  30. ↑ a b Miech RP. Pathophysiology of mifepristone-induced septic shock due to Clostridium sordellii. Ann Pharmacother 2005; 39:1483-8
  31. ↑ Lale Say, Dalia Brahmi. Medical versus surgical methods for first trimester termination of pregnancy. „Cochrane Database of Systematic Reviews”, 2010. 
  32. ↑ Patricia A. Lohr, Jennifer L Hayes. Surgical versus medical methods for second trimester induced abortion. „Cochrane Database of Systematic Reviews”, 2008. 
  33. ↑ M. Niinimäki, A. Pouta, A. Bloigu, M. Gissler i inni. Immediate complications after medical compared with surgical termination of pregnancy.. „Obstet Gynecol”. 114 (4), s. 795-804, Oct 2009. DOI: 10.1097/AOG.0b013e3181b5ccf9. PMID: 19888037. 
  34. ↑ Fifty babies a year are alive after abortion. Times, November 27, 2005.
  35. ↑ Lee SJ, Ralston HJ, Drey EA, Partridge JC, Rosen MA. Fetal pain: a systematic multidisciplinary review of the evidence. PMID 16118385
  36. ↑ M. Kozakiewicz Zaproszenie do rozmowy, Warszawa 1981, s.176
  37. ↑ Maternal and perinatal health. WHO.
  38. ↑ Abortion, Miscarriage, and Breast Cancer Risk - National Cancer Institute
  39. ↑ Charles VE., Polis CB., Sridhara SK., Blum RW. Abortion and long-term mental health outcomes: a systematic review of the evidence.. „Contraception”. 6 (78), s. 436–50, grudzień 2008. DOI: 10.1016/j.contraception.2008.07.005. PMID: 19014789. 
  40. ↑ Report of the APA Task Force on Mental Health and Abortion. APA, 2008.
  41. ↑ National study: Abortion does not cause depression or low self-esteem in adolescents. PhysOrg.com, 2010-09-24. [dostęp 2010-09-21]. (ang.).
  42. ↑ Royal College of Psychiatrics: Psychiatric Indications for Abortion. 1994.
  43. ↑ Royal College of Psychiatrics: Position Statement on Women’s Mental Health in Relation to Induced Abortion. 2008.
  44. ↑ DM. Fergusson, LJ. Horwood, JM. Boden. Abortion and mental health disorders: evidence from a 30-year longitudinal study.. „Br J Psychiatry”. 193 (6), s. 444-51, Dec 2008. DOI: 10.1192/bjp.bp.108.056499. PMID: 19043144. 
  45. ↑ Mika Gissler, Elina Hemminki, Jouko Lonnqvist: Suicides after pregnancy in Finland, 1987-94: register linkage study. 1996.
  46. ↑ Mika Gissler, Cynthia Berg, Marie-Hélène Bouvier-Colle, Pierre Buekens: Methods for identifying pregnancy-associated deaths: population-based data from Finland 1987–2000. 2004.
  47. ↑ Reardon, Strahan, Thorp, Shuping: Deaths associated with abortion compared to childbirth: a review of new and old data and the medical and legal implications. The Journal of Contemporary Health Law & Policy, 2004.
  48. ↑ Amy Sobie: Women Are Three Times More Likely To Die After An Abortion, New Study. Elliot Institute, 2005.
  49. ↑ Karin Struck: Widzę moje dziecko we śnie. 2006. ISBN 83-60293-27-9.
  50. ↑ Artist hanged herself after aborting her twins. The Telegraph, 26/02/2008.
  51. ↑ How my mother's fanatical views tore us apart. Daily Mail.
  52. ↑ Krytyki Politycznej przewodnik po lewicy. Krytyka Polityczna, W-wa 2007, s. 226-228
  53. ↑ Violence at US Abortion Clinics
  54. ↑ National Abortion Federation: Clinic Violence: Army of God
  55. ↑ Baptist Press - Fatal abortion clinic bombing condemned by pro-life leaders - News with a Christian Perspective
  56. ↑ Grzegorz Górny: Ateiści i agnostycy także są przeciw przerywaniu ciąży. Polska Times.
  57. ↑ Interdyscyplinarne Centrum Etyki UJ
  58. ↑ BBC News, 26 maja 1998
  59. ↑ The Lancet, Induced abortion: estimated rates and trends worldwide, 2007-10-13
  60. ↑ 20 milionów groźnych aborcji, wyborcza.pl, 2007-10-13
  61. ↑ W UE co 27 sekund dokonuje się aborcji, interia.pl [dostęp 2009-03-24]
  62. ↑ Abortion Surveillance --- United States, 2003
  63. ↑ Cervical Screening Programme, England: 1997-98
  64. ↑ More than 20,000 women under 25 had repeat abortions last year. Telegraph, 2009-12-6.
  65. ↑ FOXNews.com - Spain's law allowing unrestricted abortion goes into effect despite opposition court challenge
  66. ↑ Włochy: Zalegalizowano pigułkę aborcyjną, Wp.pl [dostęp 2009-07-31]
  67. ↑ Chiny: 13 milionów aborcji rocznie. 2009-07-30.
  68. ↑ Chiny: Pierwszy proces o przymusową aborcję. Gazeta Wyborcza, 2008-10-01.
  69. ↑ Nadchodzi era starego kawalera. Rzeczpospolita, 2010-01-12.
  70. ↑ Dorota Kowalska, Dariusz Koźlenko. Raport o aborcji. „Wprost”. [dostęp 2010-08-04]. (pol.). 
  71. ↑ Cytat z Biblii Tysiąclecia (online).
  72. ↑ Synod w Elwirze, kanon 63 (305r.)
  73. ↑ Zob. S. A. Allen, Aborcja to morderstwo? Czy zawsze tak twierdzono?, histmag.org, 17 lutego 2009.
  74. ↑ She was pregnant then, which was not good in Kieran’s sight; therefore upon her body he signed the Holy Cross, and her burden vanished quite away Life of S. Kieran of Saighir
  75. ↑ Abortion and Catholic Thought: The Little-Told History. faculty.cua.edu. [dostęp 2010-04-15]. (ang.).
  76. ↑ Kan. 1398 – Kto powoduje przerwanie ciąży, po zaistnieniu skutku, podlega ekskomunice wiążącej mocą samego prawa.
  77. ↑ Kan. 1364
  78. ↑ Gaudium et spes. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym. W zbiorze: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracja. Tekst łacińsko-polski. Poznań, Pallottinum, 1986, ISBN 83-7014-034-3, s. 912 (oryginalny tekst łaciński) i 913 (przekład polski)
  79. ↑ Jan Paweł II: Evangelium vitae. Encyklika [...] o wartości i nienaruszalności życia ludzkiego. Kraków, Wydawnictwo M, 1995, ISBN 83-86106-51-4, rozdział: Odrażająca zbrodnia przerywania ciąży, s. 106-118
  80. ↑ w: Sacramentum Caritatis (13 marca 2007)
  81. ↑ Vatican clarifies Pope Benedict XVI's abortion comments. The Australian, 2009-03-22.
  82. ↑ postanowienia General Convention z 1997.
  83. ↑ Bruncz, Dariusz: Antykoncepcja i aborcja według Kościoła ewangelicko-augsburskiego. Ekumeniczna Agencja Informacyjna, 2006-05-17. [dostęp 2007-08-09]. (pol.).
  84. ↑ True to the Faith (LDS) artykuł o aborcji w jęz. ang.
  85. ↑ rozdział na podstawie: Sayyid Muhammad Rizvi Marriage and Morals in Islam, Islamic Education and Information Center, Scarborough, Ont. Canada, 1999).
  86. ↑ (rozdział na podstawie: Daniel Eisenberg Abortion in Jewish Law, w: "Health in the Jewish World", nr 1 (wiosna 1996)).
  87. ↑ What is Hinduism? by Ed Viswanathan

Bibliografia

Szablon:Bibliografia start

  • Aborcja w ujęciu prawa, medycyny i psychologii : materiały z konferencji naukowej Akademia Podlaska, 10-11 grudnia 2004 / red. Dorota Franków. Siedlce. Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, 2005.
  • Berek, Jonathan S.: Berek & Novak's Gynecology, 14th Edition. Lippincott Williams & Wilkins, 2007. ISBN 978-0-781768-05-4.
  • Bernard Hałaczek, Krystyna Ostrowska, François Höpflinger: Dlaczego aborcja. Warszawa. Wydawnictwa Akademii Teologii Katolickiej, 1994.
  • Chełstowski Jerzy: Aborcja w świadomości Polaków okresu przemian ustrojowych w ujęciu filozoficznym oraz w wymiarze biomedycznym i społecznym. Siedlce. Akademia Podlaska, 2000.
  • Cunningham F. Gary, Leveno Kenneth J. et al.: Williams Obstetrics, Twenty-Third Edition. The McGraw-Hill Companies, Inc., 2010. ISBN 978-0-07-149701-5.
  • Dzierżanowska-Peszko Joanna: Aborcja : przyczyny i konsekwencje. Opole. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, 2005.
  • Jacqueline Heinen, Anna Matuchniak-Krasuska: Aborcja w Polsce. Warszawa : PTR, 1995.
  • Jan Paweł II: O życiu : aborcja, eutanazja, wojna. wybór, oprac. i przedm. Andrzej Sujka. Kraków. Wydawnictwo M, 2005.
  • Kis János: Aborcja : Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993.
  • Kostro Ludwik: Eros, seks i aborcja w ocenie katolicyzmu krytycznego. Gdańsk. Wydawnictwo Scientia, 2006
  • Kreeft Peter: Aborcja? – trzy punkty widzenia. Peter Kreeft. Warszawa. Wydawnictwo Fronda ; 2007.
  • Michels Nancy: Aborcja – przywrócić życiu sens. Katowice : Wydawnictwo Credo, 2005.
  • Ostrowicka Beata: Aborcja w świetle filozoficznych koncepcji życia. Kraków 1992
  • Polityka i aborcja : pod red. Mirosława Chałubińskiego: Warszawa : Agencja Scholar, 1994.
  • Schooyans Michel: Aborcja a polityka. Lublin. Instytut Jana Pawła II KUL (Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego), 1991.
  • Tribe Laurence H.: Aborcja : konfrontacja postaw.; przekład Małgorzata Studzińska. Poznań. Wydawnictwo Zysk i S-ka, 1994.
  • Willke Barbara, Willke Jack: Aborcja : pytania i odpowiedzi. Gdańsk. Wydawnictwo Stella-Maris. 1990

Szablon:Bibliografia stop

Linki zewnętrzne

Artykuł uwzględnia ograniczony pod względem terytorialnym stan prawny na 2006-08-18. Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Szablon:Link FA Szablon:Link GA

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aborcja&oldid=27722776”