Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2010/01

Aktualnie na stronie głównej Język Adamowy – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich uniwersalny prajęzyk. Osadzony w mormońskich pismach świętych, wypowiedziach pierwszych przywódców Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich oraz z późniejszej tradycji. Określany jako czysty i niesplugawiony, wykorzystywany miał być do prowadzenia księgi pamięci. Stanowi obiekt spekulacji teologicznych. Język Adamowy był częścią obrzędów świątynnych, praktyk stanowiących kulminację życia religijnego świętych w dniach ostatnich. Wszelkie mające przynależeć doń sylaby zostały usunięte z obrzędu obdarowania na skutek reformy z 1990 roku. Mimo to, język jedt utrwalony w mormońskiej tradycji. W początkach mormońskiej historii niektóre słowa pochodzące z tej mowy mogły zostać objawione Josephowi Smithowi oraz Brighamowi Youngowi. Tradycja zalicza do nich chociażby nazwę Adam-ondi-Ahman, czy też imię Ahman. [Język Adamowy (mormonizm)

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

---

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

2008: wrzesień • październik • listopad • grudzień
2009: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2010: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2011: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2012: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2013: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2014: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2015: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2016: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2017: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2018: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2019: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2020: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2021: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2022: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2023: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień

---

31 stycznia

28 czerwca 1903 na terenie cmentarza prawosławnego na warszawskiej Woli położony został kamień węgielny pod budowę cerkwi św. Jana Klimaka. Jej projekt wykonał Władimir Pokrowski. Wzniesienie świątyni całkowicie sfinansował prawosławny hierarcha warszawski Hieronim Egzemplarski. Budynek był gotowy w czerwcu 1905, jednak jego konsekracja, również przeprowadzona przez arcybiskupa Hieronima, nastąpiła dopiero 15 października 1905. Była połączona z pogrzebem Iwana Egzemplarskiego. W dwa tygodnie później zmarł również arcybiskup, który zgodnie ze swoim życzeniem został pochowany obok syna.

30 stycznia

Dziesiątą kompilacją zespołu Perfect, wydaną 12 listopada 2002 nakładem wytwórni Polskie Radio, jest Perfect Symfonicznie. Płyta zawiera nowe aranżacje dotychczasowych utworów Perfectu (wykonane wraz z Polską Orkiestrą Radiową), w tym jeden nowy utwór – Kto dziś przygarnie mnie, który pojawił się na wydanym w 2004 albumie Schody. Album sprzedał się w nakładzie ponad 50 tys. egzemplarzy – zdobył status platynowej płyty, zaś sam zespół został nominowany do Fryderyka. Autorami aranżacji są Wojciech Karolak, Adam Sztaba, Jan Kanty Pawluśkiewicz, Grzegorz Piotrowski, Wojciech Zieliński, Piotr Siejka i Paweł Betley.

29 stycznia

Polski raper, kompozytor, autor tekstów i producent muzyczny Piotr Łuszcz, pseud. Magik, hip-hopem zainteresował się w siódmej klasy szkoły podstawowej. Początkowo rapował na podwórku i pobliskim boisku z Abra dAbem. W 1992 do współpracy dołączył raper Jajonasz, z którym Łuszcz założył grupę Young Rappers. Podkłady do swoich tekstów tworzył na komputerze domowym Amiga 500. W latach 1994–1998 występował w katowickiej grupie muzycznej Kaliber 44, a od 1998 do śmierci, tj. do 2000 roku, występował w grupie Paktofonika, której był współzałożycielem. 26 grudnia 2000 roku rankiem o godzinie 6.15 Łuszcz wyskoczył przez okno ze swojego mieszkania, zmarł pół godziny później w szpitalu.

28 stycznia

Tandja Mamadou

Propozycja prezydenta Nigru Tandji Mamadou dotycząca zorganizowania referendum w sprawie zmiany konstytucji, znoszącej m.in. limit kadencji prezydenckich wywołała poważny kryzys polityczny. Przeciwko niej opowiedział się zarówno parlament, jak i Sąd Konstytucyjny, który uznał je za sprzeczne z prawem. Prezydent nie zrezygnował jednak z idei przedłużenia swoich rządów i pod koniec maja rozwiązał parlament, a miesiąc później ogłosił rozwiązanie rządu, Sądu Konstytucyjnego i wprowadzenie rządów bezpośrednich. Według oficjalnych wyników ponad 92% głosujących w referendum opowiedziało się za możliwością wydłużenia kadencji prezydenta Tandji oraz zmianą konstytucji.

27 stycznia

Najważniejszym zagrożeniem dla dzieci w Internecie z punktu widzenia przekazywanej treści jest łatwość, z jaką mogą one mieć kontakt z materiałami zawierającymi przemoc i pornografię. Programem chroniącym przed dostępem do tego typu treści jest filtr rodzinny. Usługę tę oferują niektórzy dostawcy Internetu, wliczając ją w abonament miesięczny. Istnieje również możliwość samodzielnego nabycia i zainstalowania programu. Filtr rodzinny nie gwarantuje jednak bezpieczeństwa dzieci.

26 stycznia

5 czerwca 1994 roku w Raciborzu powstała lokalna stacja radiowa - Radio Vanessa, którego program nadawany jest w eterze na częstotliwości 100,3 MHz oraz przez internet na stronie internetowej radia. Formatem radiowym stacji jest CHR, pełni ona również funkcje informacyjne poprzez nadawanie w ciągu dnia serwisów informacyjnych. Slogan radia stanowi hasło Mnóstwo Nowej Muzyki. W badaniach za III kwartał 2008 r. stacja znalazła się poza pierwszą dwudziestką piątką najpopularniejszych stacji radiowych aglomeracji śląskiej z wynikiem mniejszym niż 0,2%.

25 stycznia

Głównym wskazaniem do zabiegu tyreoidektomii jest wole złośliwe. Po stwierdzeniu raka tarczycy, bądź w przypadku jego podejrzenia, operacja powinna być przeprowadzona jak najszybciej. Tyreoidektomię stosuje się ponadto w leczeniu woli łagodnych – rozlanych lub guzkowatych – jeżeli częściowe usunięcie tarczycy wiązałoby się z pozostawieniem zmienionej chorobowo tkanki. W takim przypadku często przeprowadza się hemityreoidektomię oraz wycięta zostaje część drugiego płata tarczycy. Pierwszą tyroidektomię przeprowadził w 1880 r. frankfurcki chirurg Ludwig Rehn.

24 stycznia

Jedną z żon Wielkiego Księcia Kijowskiego Włodzimierza I Wielkiego była Rogneda, kniaziówna połocka, córka księcia Rogwołoda. Dawniej przyjmowano, że miała z Włodzimierzem synów: Iziasława, Jarosława Mądrego, Wsiewołoda i Mścisława oraz dwie córki, w tym Przedsławę. Obecnie toczy się wśród historyków dyskusja w sprawie osoby matki poszczególnych synów Włodzimierza. Po 987 roku otrzymała, jako uposażenie – gród Izasław. Zmarła w 1000 roku prawdopodobnie w Połocku na dworze swojego syna Iziasława.

23 stycznia

Dziesiątą kompilacją zespołu Perfect, wydaną 12 listopada 2002 nakładem wytwórni Polskie Radio, jest Perfect Symfonicznie. Płyta zawiera nowe aranżacje dotychczasowych utworów Perfectu (wykonane wraz z Polską Orkiestrą Radiową), w tym jeden nowy utwór – Kto dziś przygarnie mnie, który pojawił się na wydanym w 2004 albumie Schody. Album sprzedał się w nakładzie ponad 50 tys. egzemplarzy – zdobył status platynowej płyty, zaś sam zespół został nominowany do Fryderyka. Autorami aranżacji są Wojciech Karolak, Adam Sztaba, Jan Kanty Pawluśkiewicz, Grzegorz Piotrowski, Wojciech Zieliński, Piotr Siejka i Paweł Betley.

22 stycznia

Gra Team Fortress 2, tak jak jej poprzednicy, rozgrywa się pomiędzy dwiema drużynami walczącymi o wykonanie sprzecznych ze sobą celów. Drużyny te, Reliable Excavation & Demolition (RED) i Builders League United (BLU), mają reprezentować dwie spółki holdingowe, które potajemnie kontrolują każdy rząd na Ziemi. Gracze mogą wybrać jedną postać z dziewięciu klas, z których każda posiada własne atuty i słabości. Team Fortress 2 dodatkowo umożliwia zdobywanie "osiągnięć" za wykonywanie konkretnych zadań, jak na przykład zabicie danej liczby przeciwników. Osiągnięcia i statystyki są widoczne na stronie gracza w Społeczności Steam lub Xbox Live.

21 stycznia

Bezpośrednią przyczyną zamieszek, do których doszło w kwietniu 2009 roku w Mołdawii, było ogłoszenie wstępnych wyników wyborów parlamentarnych, które wskazywały na zwycięstwo partii PKRM. 9 kwietnia opublikowano oficjalne wyniki, według których PKRM uzyskała 49,48% głosów i 60 mandatów w parlamencie, o jeden za mało do zdobycia większości 2/3 miejsc, co umożliwiałoby jej samodzielny wybór nowego prezydenta. Opozycja nie uznała wyników wyborów i zażądała przeprowadzenia nowego głosowania.

20 stycznia

W 1918 roku Stanisław Dubois wstąpił do Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej, późniejszego Związku Polskiej Młodzieży Socjalistycznej (ZPMS), gdzie był redaktorem pisma Jutro, pisząc pod ps. S-ek. We wrześniu 1918 roku Dubois został członkiem PPS. Uczestniczył w rozbrajaniu żołnierzy niemieckich na terenie Warszawy. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości brał udział w organizacji wyborów do Rady Delegatów Robotniczych w Warszawie. Na wiosnę 1919 roku powrócił do stolicy w celu podjęcia nauki w gimnazjum Rocha Kowalskiego.

19 stycznia

W okresie dwudziestolecia międzywojennego Rosjanie w Toruniu byli grupą silnie zintegrowaną, prowadzącą działalność kulturalną i czynnie uczestniczącą w życiu parafii prawosławnej w mieście. Jej aktywność zamarła po II wojnie światowej, kiedy środowisko Rosjan, związanych z białą emigracją, stało się obiektem represji ze strony Urzędu Bezpieczeństwa. Rosjanie na małą skalę byli obecni w Toruniu najprawdopodobniej już wcześniej, nie tworząc jednak widocznej w życiu miasta społeczności. Najstarszym śladem, mogącym świadczyć o ich obecności jest płyta nagrobna z napisem wykonanym cyrylicą, wykonana w 1668.

18 stycznia

Rok po zakończeniu II wojny światowej w Berlinie Zachodnim powstało, będące pod kontrolą rządu amerykańskiego, Radio RIAS. Program rozgłośni przeznaczony był dla mieszkańców Berlina, jak również pozostałych miast Niemieckiej Republiki Demokratycznej, będąc elementem rywalizacji propagandowej z blokiem komunistycznym. Rozgłośnia była zagłuszana przez władze NRD do 1976. Po zjednoczeniu Niemiec została ona sprywatyzowana; część przeszła do struktur Deutschlandradio, a tzw. drugi program RIAS (RIAS 2) działa jako rozgłośnia komercyjna.

17 stycznia

Naukowcy po raz pierwszy zainteresowali się językiem laal w 1977 roku, ze względu na badania terenowe Pascala Boyeldieu w 1975 i 1978 roku. Jego badania oparte były głównie na jednym użytkowniku tego języka o nazwisku Kadi M. Djouam Damtar. Osoby używające języka laal to przede wszystkim rybacy i rolnicy, trudniący się ponadto sprzedażą soli pozyskiwanej z popiołów palm Hyphaena thebaica i Vossia cuspidata. Zgodnie z czadyjskim prawem laal posiada status języka mniejszościowego, podobnie jak i inne lokalne języki kraju.

16 stycznia

Piątym dzieckiem cara Mikołaja II i carycy Aleksandry Fiodorowny i ich jedynym synem był Aleksy Nikołajewicz Romanow. Miał cztery starsze siostry, wielkie księżne: Olgę, Tatianę, Marię i Anastazję. Zgodnie z panującym prawem sukcesyjnym został automatycznie następcą tronu, a jego narodziny zostały obwieszczone społeczeństwu przez oddanie 300 wystrzałów w powietrze z Twierdzy Pietropawłowskiej. Według słów Mikołaja II para carska wybrała dla syna imię Aleksy, by zerwać z blisko stuletnią tradycją nadawania najstarszym synom imion Aleksander i Mikołaj.

15 stycznia

Podstawowy projekt okrętów Trident, równoważnie zwanych też typem Ohio, został ukończony w marcu 1971 roku. Podczas gdy plany zakładały dostarczenie marynarce pierwszego okrętu w grudniu 1977 roku, jednostka wiodąca typu rozpoczęła próby morskie dopiero w czerwcu 1981 roku. W porównaniu do sukcesu programu okrętów Polaris, konstrukcja okrętów Trident – z punktu widzenia public relations – okazała się porażką. Wiele problemów spowodowanych było w dużej mierze decyzją o przyspieszeniu programu, a także przyjętymi rozwiązaniami w zakresie kosztów budowy.

14 stycznia

Pierwszy egzemplarz wagonu Bhp, mający jeszcze prototypowy układ drewnianych siedzeń, wyjechał z fabryki VEB Waggonbau Görlitz 13 lutego 1952 roku. Wagony te mogły być prowadzone zarówno przez parowozy, spalinowozy, jak i elektrowozy. W Polsce zostały one dostarczone w pierwszej kolejności dla GOP – obszaru o szczególnie wielkim natężeniu ruchu. Do końca lat 60. Bhp można było spotkać w oddziałach DOKP na terenie całego kraju. Łącznie w latach 1959–1977 sprowadzono z Görlitz do Polski 473 zespoły czterowagonowe oraz 57 wagonów zapasowych.

13 stycznia

Częstą przyczyną nadciśnienia wtórnego jest guz chromochłonny. Jest to nowotwór, zazwyczaj łagodny, wywodzący się najczęściej z komórek chromochłonnych zlokalizowanych w rdzeniu nadnerczy, wydzielających katecholaminy; najczęściej adrenalinę i noradrenalinę. Główny objaw guza chromochłonnego – nadciśnienie tętnicze – może mieć charakter napadowy lub utrwalony. Napadom towarzyszą zwykle silne bóle głowy, zlewne poty, tachykardia, bladość skóry, uczucie niepokoju, zaburzenia czucia, drżenia. U niektórych chorych może występować rozszerzenie źrenic. Po napadzie występuje zwykle znużenie i wyczerpanie.

12 stycznia

W chwili wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941 Krasnyj Krym wchodził w skład brygady krążowników w Sewastopolu. Jego dowódcą był kapitan I rangi (kmdr) A. Zubkow. Od 21 sierpnia 1941 okręt wspierał ogniem obronę Odessy (wystrzelono wówczas 462 pociski 130 mm). Osłaniał tam też wysadzenie pierwszego radzieckiego desantu oraz od 9 listopada brał udział w obronie Sewastopola, uczestnicząc w listopadzie–grudniu 1941 w co najmniej 10 operacjach ostrzeliwania celów lądowych. Łącznie z innymi okrętami przebazował następnie w listopadzie do Poti.

11 stycznia

20 lutego 2002 roku Mariusz Lewandowski zadebiutował w reprezentacji Polski w wygranym 2:1 towarzyskim spotkaniu z Wyspami Owczymi. W 2006 roku został powołany przez selekcjonera Pawła Janasa do kadry na Mistrzostwa Świata w Niemczech, na których rozegrał dwa spotkania. Z kolei w 2008 roku wystąpił z reprezentacją prowadzoną przez Leo Beenhakkera na Euro 2008, na którym zagrał we wszystkich trzech grupowych meczach Polaków. Jest członkiem Klubu Wybitnego Reprezentanta.

10 stycznia

Naukowcy po raz pierwszy zainteresowali się językiem laal w 1977 roku, ze względu na badania terenowe Pascala Boyeldieu w 1975 i 1978 roku. Jego badania oparte były głównie na jednym użytkowniku tego języka o nazwisku Kadi M. Djouam Damtar. Osoby używające języka laal to przede wszystkim rybacy i rolnicy, trudniący się ponadto sprzedażą soli pozyskiwanej z popiołów palm Hyphaena thebaica i Vossia cuspidata. Zgodnie z czadyjskim prawem laal posiada status języka mniejszościowego, podobnie jak i inne lokalne języki kraju.

9 stycznia

Piątym dzieckiem cara Mikołaja II i carycy Aleksandry Fiodorowny i ich jedynym synem był Aleksy Nikołajewicz Romanow. Miał cztery starsze siostry, wielkie księżne: Olgę, Tatianę, Marię i Anastazję. Zgodnie z panującym prawem sukcesyjnym został automatycznie następcą tronu, a jego narodziny zostały obwieszczone społeczeństwu przez oddanie 300 wystrzałów w powietrze z Twierdzy Pietropawłowskiej. Według słów Mikołaja II para carska wybrała dla syna imię Aleksy, by zerwać z blisko stuletnią tradycją nadawania najstarszym synom imion Aleksander i Mikołaj.

8 stycznia

Podstawowy projekt okrętów Trident, równoważnie zwanych też typem Ohio, został ukończony w marcu 1971 roku. Podczas gdy plany zakładały dostarczenie marynarce pierwszego okrętu w grudniu 1977 roku, jednostka wiodąca typu rozpoczęła próby morskie dopiero w czerwcu 1981 roku. W porównaniu do sukcesu programu okrętów Polaris, konstrukcja okrętów Trident – z punktu widzenia public relations – okazała się porażką. Wiele problemów spowodowanych było w dużej mierze decyzją o przyspieszeniu programu, a także przyjętymi rozwiązaniami w zakresie kosztów budowy.

7 stycznia

Pierwszy egzemplarz wagonu Bhp, mający jeszcze prototypowy układ drewnianych siedzeń, wyjechał z fabryki VEB Waggonbau Görlitz 13 lutego 1952 roku. Wagony te mogły być prowadzone zarówno przez parowozy, spalinowozy, jak i elektrowozy. W Polsce zostały one dostarczone w pierwszej kolejności dla GOP – obszaru o szczególnie wielkim natężeniu ruchu. Do końca lat 60. Bhp można było spotkać w oddziałach DOKP na terenie całego kraju. Łącznie w latach 1959–1977 sprowadzono z Görlitz do Polski 473 zespoły czterowagonowe oraz 57 wagonów zapasowych.

6 stycznia

Częstą przyczyną nadciśnienia wtórnego jest guz chromochłonny. Jest to nowotwór, zazwyczaj łagodny, wywodzący się najczęściej z komórek chromochłonnych zlokalizowanych w rdzeniu nadnerczy, wydzielających katecholaminy; najczęściej adrenalinę i noradrenalinę. Główny objaw guza chromochłonnego – nadciśnienie tętnicze – może mieć charakter napadowy lub utrwalony. Napadom towarzyszą zwykle silne bóle głowy, zlewne poty, tachykardia, bladość skóry, uczucie niepokoju, zaburzenia czucia, drżenia. U niektórych chorych może występować rozszerzenie źrenic. Po napadzie występuje zwykle znużenie i wyczerpanie.

5 stycznia

W chwili wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941 Krasnyj Krym wchodził w skład brygady krążowników w Sewastopolu. Jego dowódcą był kapitan I rangi (kmdr) A. Zubkow. Od 21 sierpnia 1941 okręt wspierał ogniem obronę Odessy (wystrzelono wówczas 462 pociski 130 mm). Osłaniał tam też wysadzenie pierwszego radzieckiego desantu oraz od 9 listopada brał udział w obronie Sewastopola, uczestnicząc w listopadzie–grudniu 1941 w co najmniej 10 operacjach ostrzeliwania celów lądowych. Łącznie z innymi okrętami przebazował następnie w listopadzie do Poti.

4 stycznia

20 lutego 2002 roku Mariusz Lewandowski zadebiutował w reprezentacji Polski w wygranym 2:1 towarzyskim spotkaniu z Wyspami Owczymi. W 2006 roku został powołany przez selekcjonera Pawła Janasa do kadry na Mistrzostwa Świata w Niemczech, na których rozegrał dwa spotkania. Z kolei w 2008 roku wystąpił z reprezentacją prowadzoną przez Leo Beenhakkera na Euro 2008, na którym zagrał we wszystkich trzech grupowych meczach Polaków. Jest członkiem Klubu Wybitnego Reprezentanta.

3 stycznia

Dokumenty na brzozowej korze były znane ludności wielu kultur, m.in. Rusinom i Finom. Odnaleziono także buddyjskie teksty w języku gāndhārī sporządzone na korze brzozy, zamknięte w glinianych słojach. Mimo że ten typ piśmiennictwa był wykorzystywany w różnych kulturach, termin gramoty na brzozowej korze jest charakterystyczny jedynie dla ziem ruskich. Były one rozpowszechnione na obszarach, których zasięg określają od północy miasto Nowogród Wielki, od zachodu – Psków, od południa – Mścisław i od wschodu – Niżny Nowogród.

2 stycznia

Odkrycie starożytnego państwa Urartu nastąpiło na początku XIX wieku. Naukowcy zwrócili uwagę na relację średniowiecznego historyka ormiańskiego Mojżesza Choreńskiego o patronacie królowej asyryjskiej Szamiram (Semiramidy) nad budową miasta na brzegu jeziora Wan. Państwo znajdowało się we wschodniej, górzystej, części Azji Mniejszej – na Wyżynie Armeńskiej, której wysokość waha się od 1500 do 1800 m n.p.m. Jednym z jej szczytów jest Ararat. Terytorium byłego Urartu obecnie znajduje się w granicach Armenii, Turcji i Iranu.

1 stycznia

Pierwsze atelier Marii van Oosterwijk powstało najprawdopodobniej między 1656 a 1658 i znajdowało się przy ulicy Voorstraat w Delft. W połowie 1666 malarka przeprowadziła się do Amsterdamu i podjęła pracę asystentki u Willema Van Aelsta. Około 1668 obraz jej autorstwa pt. Vanitas ze sklepieniem niebieskim (Vanitas met hemelglobe) został zakupiony przez Leopolda I Habsburga, a rok później Cosimo III de' Medici kupił dwa namalowane przez nią obrazy. Te wydarzenia stanowiły przełom w międzynarodowej karierze artystki.