Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2014/06

Aktualnie na stronie głównej

Szczawnica – miasto uzdrowiskowe w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Szczawnica. Położone jest nad potokiem Grajcarkiem, na pograniczu Pienin oraz Beskidu Sądeckiego. Obszar Szczawnicy zajmuje 32,9 km², w 2022 roku zamieszkiwało ją 5369 osób. Pierwsze wzmianki o Szczawnicy pochodzą z 1413 roku. Za twórcę uzdrowiska uznawany jest Józef Szalay, który przejął miejscowość w 1839 roku, wzniósł pierwsze pensjonaty i restauracje oraz urządził Park Górny. W 1876 roku przeszło ono w ręce Akademii Umiejętności, która sprzedała je w 1909 roku hrabiemu Adamowi Stadnickiemu. Nowy właściciel wyremontował domy zdrojowe oraz wybudował sanatoria: „Inhalatorium” oraz „Modrzewie”. Po II wojnie światowej uzdrowisko upaństwowiono, a w drugiej połowie XX wieku Szczawnica przeżyła okres dynamicznego rozwoju. 22 lipca 1962 roku miejscowości nadano prawa miejskie. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 czerwca[edytuj kod]

Średniowiecze – okres w historii Europy trwający od V do XV wieku n.e., który rozpoczął się wraz z upadkiem cesarstwa zachodniorzymskiego i trwał do epoki renesansu i wielkich odkryć geograficznych. Jest środkowym okresem w tradycyjnym podziale historii Europy na starożytność, średniowiecze i czasy nowożytne. Dzieli się na wczesne, pełne i późne średniowiecze. Schyłek starożytności i początek średniowiecza charakteryzowały się spadkiem liczby ludności, upadkiem miast i najazdami plemion barbarzyńskich. Na gruzach cesarstwa zachodniorzymskiego plemiona barbarzyńskie tworzyły nowe państwa. W okresie pełnego średniowiecza znacznie wzrosła liczba ludności Europy. Było to wynikiem rozwoju technologii i rolnictwa, co w połączeniu ze zmianą klimatu w okresie średniowiecznego optimum klimatycznego pozwoliło na wzrost plonów i rozwój handlu. Stosunki społeczne opierały się na systemie lennym oraz poddaństwie chłopów. W okresie późnego średniowiecza klęski głodu, zarazy i wojny spowodowały znaczny spadek liczby ludności Europy; pomiędzy 1347 a 1350 roku czarna śmierć przyczyniła się do śmierci około 1/3 ówczesnej populacji Europy. Kres średniowiecza i początek dziejów nowożytnych powiązany jest ze zmianami w kulturze i technologii, które przekształciły społeczeństwa europejskie.

2 czerwca[edytuj kod]

Leopard 1 – niemiecki czołg podstawowy drugiej generacji. Został opracowany w latach 60. XX wieku dla Bundeswehry jako następca amerykańskich czołgów M48 Patton. Czołgi weszły do służby w roku 1965. Leopard 1 jest czołgiem zbudowanym w układzie klasycznym z obrotową wieżą. Kadłub wykonano ze spawanych płyt pancernych i podzielono na trzy podstawowe przedziały: z przodu przedział kierowania, w części środkowej przedział bojowy, a w tylnej przedział silnikowy. Kierowca siedział z prawej strony i dysponował trzema peryskopami obserwacyjnymi w tym jeden z nich przystosowany był do mocowania urządzenia noktowizyjnego co umożliwiało jazdę w nocy. Pośrodku kadłuba umieszczono odlewaną obrotową wieżę. W niej znajdowały się stanowiska celowniczego, ładowniczego oraz dowódcy czołgu. Ze względu na udaną konstrukcję został przyjęty na wyposażenie wielu armii na świecie. Ponadto czołgi poddano wielu modernizacjom, dzięki czemu pozostaje w niektórych państwach w służbie do dnia dzisiejszego.

3 czerwca[edytuj kod]

Żyrafa – afrykański ssak parzystokopytny z rodziny żyrafowatych, najwyższe zwierzę lądowe i największy z przeżuwaczy żyjących w XXI wieku. Jego epitet gatunkowy odnosi się do przypominającego wielbłąda wyglądu i łat na futrze, właściwych lampartowi. Gatunek ten wyróżnia się bardzo długą szyją, mierzy 5-6 m wysokości, ważąc średnio 1600 kg w przypadku samców i 830 kg w przypadku samic. Jego najbliższym żyjącym krewnym jest okapi. Poszatkowany zasięg występowania żyrafy sięga od Czadu na północy do RPA na południu. Na zachodzie sięga Nigru, na wschodzie natomiast Somalii. Zwierzę zasiedla zazwyczaj sawanny, tereny trawiaste i otwarte lesiste. Główne źródło pożywienia żyrafy to liście akacji, rosnące na wysokości niedostępnej dla większości roślinożerców. Na żyrafę polują lwy. Młode padają też ofiarami lampartów, hien cętkowanych i likaonów. Osobniki dorosłe nie tworzą silnych więzi społecznych, choć gromadzą się w luźnych grupkach, gdy przemieszczają się w tym samym kierunku.

4 czerwca[edytuj kod]

Krajowa lista wyborcza – lista ogólnopolska obejmująca 35 kandydatów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji w pierwszej turze wyborów parlamentarnych w 1989. Znaleźli się na niej przedstawiciele najwyższych władz państwowych i partyjnych związani z partią komunistyczną oraz ugrupowaniami satelickimi i kontrolowanymi organizacjami społecznymi. Kandydatów prezentowano jako przedstawicieli szerokiego spektrum różnych grup politycznych, społecznych, kulturalnych, samorządowych i naukowych. W głosowaniu z 4 czerwca 1989 roku zaledwie dwóch spośród nich uzyskało mandaty poselskie. Porażkę pozostałych, w tym urzędującego premiera Mieczysława Rakowskiego, członków Biura Politycznego KC PZPR, ministrów Czesława Kiszczaka i Floriana Siwickiego, liderów SD i ZSL, w wyniku której większość przywódców obozu rządzącego znalazła się poza parlamentem, powszechnie uznano za prestiżową klęskę obozu władzy.

5 czerwca[edytuj kod]

Rozbicie oddziału „Osa”-„Kosa” – aresztowanie przez Gestapo kilkudziesięciu żołnierzy Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych zgromadzonych 5 czerwca 1943 roku w kościele św. Aleksandra w Warszawie z okazji ślubu kolegi, porucznika Mieczysława Uniejewskiego. Wbrew wszelkim zasadom konspiracji w uroczystości zaślubin wzięło udział blisko 25 żołnierzy warszawskiego zespołu „Kosy”. Pod koniec nabożeństwa, gdy młoda para odeszła już od ołtarza, Niemcy przy użyciu znacznych sił obstawili kościół. Zaskoczeni żołnierze „Kosy” nie stawiali oporu. Przewaga przeciwnika była zbyt duża. Łącznie zatrzymano 89 osób. Los aresztowanych żołnierzy „Kosy” był tragiczny. Część zatrzymanych rozstrzelano, a pozostałych aresztantów deportowano do obozów koncentracyjnych lub ślad po nich zaginął. Rozbicie „Osy”-„Kosy” było jednym z najdotkliwszych ciosów zadanych Polskiemu Państwu Podziemnemu przez niemiecki aparat bezpieczeństwa. Kwestia tożsamości konfidenta, który umożliwił Niemcom infiltrację oddziału, do dziś pozostaje przedmiotem sporu badaczy.

6 czerwca[edytuj kod]

Urnula craterium – gatunek grzybów z rodziny Sarcosomataceae. Jest to pasożyt dębów i innych gatunków drzew powodujący zgorzel. Jest też gatunkiem saprotroficznym – owocniki rozwijają się na przewróconych pniach. Charakterystyczne, czarnej barwy, kielichowate owocniki pojawiają się wczesną wiosną. Zarodniki grzyba cechuje szybkie i wysokoprocentowe kiełkowanie. Kiełkowanie trwa zaledwie 1,5 godziny – stosunkowo krótko w porównaniu do innego gatunku z tej samej rodziny – czarki szkarłatnej, u której ten proces zajmuje 48 godzin. Gatunek został po raz pierwszy opisany w 1822 roku przez Lewisa Davida de Schweinitza. Angielskie nazwy tego grzyba to „devil′s urn” i „gray urn”. Łacińska nazwa rodzaju pochodzi od krateru, naczynia służącego w starożytnej Grecji do mieszania wina z wodą. Gatunek zwykle oznaczany jest w przewodnikach terenowych jako niejadalny lub jako niezalecany do spożycia ze względu na twardą konsystencję owocników. Umieszczony jest w czerwonej księdze Polski jako gatunek rzadki.

7 czerwca[edytuj kod]

Kodeks Freera – manuskrypt uncjalny Nowego Testamentu, pisany na welinie w języku greckim, zawierający listy Pawła z licznymi brakami. Większość paleografów datuje rękopis na V wiek, jakkolwiek niektórzy sugerują wiek VI. Oryginalnie kodeks zawierał około 210 kart (25 × 20 cm), z których zachowało się tylko 84 i to fragmentarycznie. Pergamin wykorzystany przez kopistę był cienki i wysokiej jakości. Do naszych czasów przetrwał w słabej kondycji. Manuskrypt reprezentuje aleksandryjską tradycję tekstualną i jest cytowany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Jako prawdopodobne miejsce jego powstania wskazuje się Biały Klasztor. Jest to jeden z rękopisów nabytych przez amerykańskiego przemysłowca Charlesa Langa Freera w 1906 roku w Egipcie. Od 1923 roku przechowywany jest we Freer Gallery w Smithsonian Institution w Waszyngtonie. W kolekcji Freera zajmuje czwartą pozycję.

8 czerwca[edytuj kod]

Sugammadeks – organiczny związek chemiczny, półsyntetyczna pochodna γ-cyklodekstryny, będąca pierwszym lekiem z nowej grupy SRBA. Stosowany jest w celu odwrócenia blokady przewodnictwa nerwowo-mięśniowego wywołanego przez niedepolaryzujące leki zwiotczające o budowie steroidowej. Budowa chemiczna cyklodekstryn jest charakterystyczna – zawierają one hydrofobowy pierścień i hydrofilowe "obrzeże" (ze względu na obecność polarnych grup hydroksylowych). Interakcje hydrofobowe między cząsteczką leku a molekułą maltodekstryny powodują powstawanie rozpuszczalnego w wodzie kompleksu typu gość-gospodarz. Z tego względu są używane od ponad 100 lat jako nośniki dla różnych leków, np. propofolu, bupiwakainy czy sufentanylu. Sugammadeks został wynaleziony przez badaczy z firmy Organon jako wynik prac nad substancją, która zwiększyłaby rozpuszczalność rokuronium w wodzie.

9 czerwca[edytuj kod]

Team Lotus – zespół i konstruktor wyścigowy, założony w 1954 roku przez Colina Chapmana jako siostrzana firma Lotus Cars. W emblemacie zespołu, składającym się z brytyjskich kolorów wyścigowych: żółci i zieleni, znalazły się inicjały Chapmana, ACBC. Lotus brał udział w takich seriach, jak Formuła 1, Formuła 2, Formuła Ford, Formuła Junior, Indianapolis 500 czy 24h Le Mans. W Formule 1 Lotus zdobył sześć tytułów w klasyfikacji kierowców, a siedem w klasyfikacji konstruktorów. Pod przewodnictwem Chapmana Lotus wprowadził wiele innowacji, takich jak monocoque czy "wing car", ważnych nie tylko dla Formuły 1, ale i dla całego sportu motorowego. Innowacje te prowadziły jednak często do problemów technicznych oraz wypadków, w tym śmiertelnych; żartowano, że nazwa "Lotus" to skrót od Lot of Trouble, Usually Serious (Dużo Problemów, Zwykle Poważnych). Założyciel zmarł w roku 1982, a Lotus rozpadł się w 1995 roku. W 2010 roku za sprawą grupy 1Malaysia nazwa Lotus wróciła do Formuły 1. Od 2012 roku pod nazwą "Lotus" w Formule 1 startuje dawny zespół Renault.

10 czerwca[edytuj kod]

Joazaf I – czwarty patriarcha moskiewski i całej Rusi, sprawujący urząd w latach 1634–1640. Do objęcia godności patriarchy rekomendował go przed śmiercią patriarcha Filaret, ojciec cara Michała Romanowa, który nie życzył sobie, by jego następca podobnie jak on sam ingerował w rządy syna. Zasugerował zatem wybór Joazafa, wiedząc, że jest on wzorowym mnichem i ascetą, lecz nie wykazuje żadnych zainteresowań politycznych. Formalnie wybór Joazafa w 1634 roku odbył się z zachowaniem tradycyjnych procedur – sobór biskupów wskazał trzech kandydatów do objęcia najwyższego urzędu w Kościele, zaś car wytypował z nich właśnie arcybiskupa pskowskiego. Joazaf nie ingerował w bieżące sprawy polityki państwowej i odmawiał nawet udzielania carowi rad w tym zakresie, gdy ten tradycyjnie o nie prosił, przez co pozycja patriarchatu w państwie obniżyła się. Skupił się natomiast na działaniach na rzecz odnowy moralnej społeczeństwa. Joazaf sprawował urząd przez sześć lat, do śmierci w 1640. Został pochowany w soborze Zaśnięcia Matki Bożej na Kremlu moskiewskim.

11 czerwca[edytuj kod]

Operacja Mincemeat – przygotowany i z powodzeniem zrealizowany przez brytyjski kontrwywiad plan przekonania w czasie II wojny światowej Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu (OKW), że alianci w roku 1943 dokonają inwazji na Sardynię i Bałkany, a nie na Sycylię, która była rzeczywistym celem przygotowywanej operacji desantowej pod kryptonimem operacja „Husky”. „Mincemeat” (główny składnik operacji „Barclay”) miała skłonić III Rzeszę do uwierzenia, że przez zupełny przypadek, szczęśliwym zbiegiem okoliczności weszli w posiadanie nader ważnych, tajnych dokumentów alianckich. Niezwykłość operacji polegała na tym, że dokumenty te znajdowały się przy martwym „oficerze brytyjskim”, którego ciało fale wyrzuciły na plaże Hiszpanii. Podstęp się udał; w rezultacie Adolf Hitler kazał osłabić inne fronty, by wzmocnić obronę Grecji, Albanii, Jugosławii, Sardynii i Korsyki. Przebieg operacji został wiernie opisany w książce, a następnie w filmie Człowiek którego nie było.

12 czerwca[edytuj kod]

Reprezentacja Andory w piłce nożnej – drużyna narodowa Księstwa Andory. Zarządzana jest przez Federació Andorrana de Futbol, najważniejszą instytucję piłkarską w Andorze. Zespół nie odniósł jak do tej pory żadnych większych sukcesów, co tłumaczy mała liczba mieszkańców kraju, piąta od końca wśród państw członkowskich UEFA. Pierwszy oficjalny mecz międzynarodowy zakończył się porażką 1:6 w towarzyskim spotkaniu z Estonią w 1996 roku. Od kwalifikacji do UEFA Euro 2000 Andora bierze udział w eliminacjach do wszystkich mistrzostw kontynentu i świata, jednakże bez większych sukcesów. Do tej pory Andorczycy wygrali tylko trzy mecze, spośród których wszystkie rozgrywano w Księstwie. Kadra ma na koncie jedno zwycięstwo w meczu o stawkę – 1:0 przeciwko Macedonii w kwalifikacjach do Mundialu 2006. Najwyżej w rankingu FIFA Andora była we wrześniu oraz grudniu 2005 roku. Zajmowała wówczas 125. lokatę z 356 punktami w grudniu oraz 368 punktami we wrześniu.

13 czerwca[edytuj kod]

Kaman K-MAX – amerykański śmigłowiec w układzie Flettnera. K-MAX powstał na przełomie lat 80. i 90. XX wieku jako projekt wojskowego śmigłowca przeznaczonego do wykonywania misji zwiadowczych, zadań łącznikowych i transportu ładunków. Na początku lat 90. XX wieku amerykańskie dowództwo stwierdziło jednak, że K-MAX nie spełnia ich oczekiwań. Śmigłowcem zainteresowały się jednak firmy cywilne. Ze względu na swoją nietypową konstrukcję, która zapewnia stosunkowo duży udźwig, śmigłowiec K-MAX jest powszechnie wykorzystywany jako tzw. latający dźwig. W połowie lat 90. XX wieku ponownie zainteresowało się nim wojsko amerykańskie, pozyskując kilka maszyn do celów zaopatrywania niewielkich jednostek US Navy na morzu. Produkcję śmigłowców K-MAX zakończono w roku 2003. Powstało zaledwie 38 egzemplarzy śmigłowca. Mimo to, w roku 2007 rozpoczęto prace nad bezzałogową wersją K-MAX dla amerykańskiego wojska stacjonującego w Afganistanie. Dwie przebudowane maszyny wysłano na testy do Afganistanu w roku 2011.

14 czerwca[edytuj kod]

Szybka Kolej Regionalna – system kolei aglomeracyjnej działający od 14 grudnia 2008 roku na terenie konurbacji górnośląskiej, łączący Tychy z Sosnowcem przez Katowice, obsługiwany przez Koleje Śląskie. Trasa ma długość 29,989 km (Tychy – Sosnowiec) i 29,506 km (Sosnowiec – Tychy). Połączenie wykorzystuje linie kolejowe nr 179, 139 oraz 1. Na trasie znajduje się 13 przystanków, obowiązuje na niej takt godzinny, dodatkowo w godzinach szczytów funkcjonują pociągi skróconej relacji Tychy Lodowisko – Katowice. W pociągach Szybkiej Kolei Regionalnej, obok zwykłej taryfy Kolei Śląskich, obowiązuje Taryfa Pomarańczowa. Wszystkie bilety pomarańczowe są ważne w pociągach na odcinku Tychy Lodowisko – Katowice Szopienice Południowe oraz w autobusach i trolejbusach MZK Tychy, jednak wyłącznie w granicach administracyjnych miasta Tychy. W przyszłości trasa SKR ma zostać wydłużona do Dąbrowy Górniczej Ząbkowic. W Strategii Rozwoju Miasta Katowice znajduje się plan budowy 4 nowych przystanków na trasie SKR.

15 czerwca[edytuj kod]

Proklos – filozof neoplatoński, uczeń Plutarcha z Aten i Syriana. W 437 roku objął po tym ostatnim kierownictwo platońskiej Akademii i kierował nią do śmierci w 485 roku. Starał się stworzyć syntezę systematyzującą całe życie duchowe Greków. Był bardzo płodnym pisarzem. Pisał komentarze do Platona, Euklidesa i Arystotelesa, metafizyczne traktaty dotyczące wszystkich dziedzin ówczesnej filozofii, prace egzegetyczne dotyczące pogańskiej religii na temat rytuałów orfickich i wyroczni chaldejskich oraz hymny. Proklos miał wielki wpływ na rozwój późnego neoplatonizmu w Atenach i w Aleksandrii, gdzie jego uczeń Amoniusz Hermiasz stanął na czele tamtejszej szkoły filozoficznej. W świecie rozwijającego się chrześcijaństwa i upadającego politeizmu bronił wyższości helleńskiej religii pogańskiej. Jest najbardziej wpływowym filozofem późnego antyku, który odegrał istotną rolę w przekazaniu filozofii platońskiej średniowieczu.

16 czerwca[edytuj kod]

Team Lotus – zespół i konstruktor wyścigowy, założony w 1954 roku przez Colina Chapmana jako siostrzana firma Lotus Cars. W emblemacie zespołu, składającym się z brytyjskich kolorów wyścigowych: żółci i zieleni, znalazły się inicjały Chapmana, ACBC. Lotus brał udział w takich seriach, jak Formuła 1, Formuła 2, Formuła Ford, Formuła Junior, Indianapolis 500 czy 24h Le Mans. W Formule 1 Lotus zdobył sześć tytułów w klasyfikacji kierowców, a siedem w klasyfikacji konstruktorów. Pod przewodnictwem Chapmana Lotus wprowadził wiele innowacji, takich jak monocoque czy "wing car", ważnych nie tylko dla Formuły 1, ale i dla całego sportu motorowego. Innowacje te prowadziły jednak często do problemów technicznych oraz wypadków, w tym śmiertelnych; żartowano, że nazwa "Lotus" to skrót od Lot of Trouble, Usually Serious (Dużo Problemów, Zwykle Poważnych). Założyciel zmarł w roku 1982, a Lotus rozpadł się w 1995 roku. W 2010 roku za sprawą grupy 1Malaysia nazwa Lotus wróciła do Formuły 1. Od 2012 roku pod nazwą "Lotus" w Formule 1 startuje dawny zespół Renault.

17 czerwca[edytuj kod]

Ostrowite – wieś sołecka w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim, w gminie Chojnice. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bydgoskiego. Miejscowość leży na wysoczyźnie morenowej Pojezierza Krajeńskiego, zbudowanej z glin zwałowych, ich zwietrzelin oraz piasków i żwirów lodowcowych. Wieś, w której obrębie ślady osadnictwa sięgają starożytności, lokowano w 1338 roku jako Ostirwig. Stanowiła ona dawniej centrum zamieszkanej przez ludność niemiecką Kosznajderii. Ostrowite pod względem struktury przestrzennej jest owalnicą. Wieś jako całość stanowi zespół ruralistyczny o cennym układzie, a jej struktura jest w znacznym stopniu zachowana. W zabudowie wsi dominują domy jednorodzinne, które w dużej części są zabytkowe. Nowa zabudowa w swojej formie i architekturze nie zawsze jest dostosowana do tej zabytkowej.

18 czerwca[edytuj kod]

Newag Impuls – rodzina normalnotorowych elektrycznych zespołów trakcyjnych produkowana przez firmę Newag z Nowego Sącza w kilku wersjach, różniących się liczbą członów i przeznaczeniem. W skład rodziny wchodzą modele 31WE, 35WE, 36WE i 37WE. Impulsy są pojazdami pozbawionymi drzwi międzywagonowych. Szczegóły wyposażenia wnętrza są odpowiednio dostosowywane dla zamawiających. Stosowane są różne układy siedzeń. W przestrzeni pasażerskiej może znajdować się toaleta w systemie zamkniętym oraz przestrzeń dla podróżnych z ograniczoną możliwością poruszania się, w pobliżu której, przy drzwiach mogą być rozkładane podesty dla niepełnosprawnych. Pojazdy mogą być wyposażone w punkt dostępu do internetu, biletomaty i kasowniki biletowe. W wersji 4-członowej pierwszy i ostatni wózek to wózki napędowe. Pomiędzy kabinami maszynisty a częścią pasażerską znajdują się przedziały maszynowe. W wersji 6-członowej pomiędzy 3 a 4 członem znajdują się dodatkowo szafy aparaturowe, które tworzą wąski przesmyk. Do listopada 2013 roku zamówiono 52 Impulsy.

19 czerwca[edytuj kod]

Silvanus P. Thompson – angielski fizyk, członek Royal Society i innych stowarzyszeń naukowych, współtwórca telefonii i współodkrywca zjawiska bioelektromagnetyzmu, profesor University College, Bristol oraz założyciel i dyrektor Finsbury Technical College, uznawanego za pierwsze technikum w Anglii. Rozwojowi Finsbury Technical College Silvanus Thompson poświęcił 30 lat życia. Thompson był jego dyrektorem oraz dziekanem Wydziału Fizyki. Równocześnie pisał podręczniki, artykuły naukowe i eseje, wygłaszał prelekcje w towarzystwach naukowych, pełnił funkcję konsultanta ds. elektrotechniki w WD & HO Wills. Uczestniczył w wieczornych spotkaniach, organizowanych w piątki w Royal Institution, jako aktywny uczestnik dyskusji i jako wykładowca budzący podziw słuchaczy. William Hale-White nazwał go „księciem wśród wykładowców”. Jako pacyfista ciężko przeżywał zdarzenia w czasie wojen burskich oraz I wojny światowej – starał się unikać zadań, które mogłyby mieć znaczenie militarne.

20 czerwca[edytuj kod]

ORP Ryś – pierwszy polski okręt podwodny, jednostka minowo-torpedowa typu Wilk służąca w Marynarce Wojennej w latach 1931-1955. Zwodowany 22 kwietnia 1929 roku we Francji, uczestniczył w wojnie obronnej 1939 roku, biorąc udział w działaniach podwodnych na Bałtyku. Okręt był wielokrotnie atakowany przez okręty i lotnictwo przeciwnika. Wobec wyczerpania psychicznego załogi nieustannymi atakami, licznych uszkodzeń okrętu oraz braku paliwa w ilości wystarczającej na wydostanie się z Bałtyku, dowodzący okrętem kapitan Aleksander Grochowski podjął decyzję o zawinięciu do portu neutralnego w Szwecji. 18 września 1939 roku okręt wpłynął do Stavnas, po czym został internowany i odholowany do Mariefred, gdzie pozostał do końca wojny. Powrócił do Polski w 1946 roku, pełnił służbę operacyjną na Morzu Bałtyckim, a następnie został przesunięty do służby szkoleniowej, którą pełnił do 8 września 1955 roku roku, po czym został złomowany.

21 czerwca[edytuj kod]

Proteus – niezależna gra komputerowa, której akcja dzieje się w otwartym świecie, stworzona przez Eda Keya i Davida Kanagę. Rozgrywka w Proteusie polega głównie na eksplorowaniu i odkrywaniu wyspy bez żadnego konkretnego celu. Gracz zwiedza bogate dźwiękowo środowisko, w którym każdej istocie i roślinie towarzyszy niepowtarzalna muzyczna sygnatura, co powoduje zmianę odgłosów w zależności od obranej przez niego drogi. Świat gry jest generowany proceduralnie, dzięki czemu podczas każdej rozgrywki gracz zwiedza inną wyspę. Ed Key rozpoczął produkcję Proteusa w 2008 roku, a David Kanaga dołączył do niego w 2010 roku. Twórcy mieli na celu zrealizowanie niekonwencjonalnej i pozbawionej przemocy gry. Krytycy przyjęli obie wersje gry pozytywnie, chwaląc szczególnie wykorzystywane w nich dźwięki, choć długość rozgrywki i jej atrakcyjność przy kolejnych podejściach były uznawane za słabe punkty. Odbiorcy kwestionowali status Proteusa jako gry komputerowej, nazywając ją często „antygrą”. W 2011 roku podczas festiwalu IndieCade produkcja otrzymała nagrodę „Best Audio”.

22 czerwca[edytuj kod]

Wodożytka nowozelandzka – gatunek małego ślimaka słonawo- i słodkowodnego z podgromady przodoskrzelnych. Jest jednym z trzech gatunków w rodzaju Potamopyrgus, opisanym z Nowej Zelandii. Gatunek eurytopowy, generalista siedliskowy i pokarmowy, zasiedlający różne typy zbiorników wodnych i cieków. Jedyny ślimak partenogenetyczny występujący w Polsce. Występuje w różnych typach siedlisk w nizinnych rzekach, strumieniach górskich, jeziorach, w wodach o zróżnicowanej twardości oraz wśród roślin wodnych. Osobniki mają tendencję do tworzenia skupisk, zwykle na niewielkiej głębokości. Gatunek inwazyjny w wielu krajach; może występować masowo. Jego ekspansja może mieć negatywny wpływ na rodzime gatunki mięczaków. Wodożytka nowozelandzka wykorzystywana jest jako gatunek modelowy w ekologii ewolucyjnej, m.in. dla badania kosztów i korzyści wynikających z rozmnażania płciowego. Badania z wykorzystaniem wodożytki nowozelandzkiej dostarczyły dowodów wspierających hipotezę Czerwonej Królowej.

23 czerwca[edytuj kod]

Karabin maszynowy Hotchkiss wz. 25 – modyfikacja ciężkiego karabinu maszynowego Hotchkiss mle 14 przystosowująca go do naboju 7,9 mm Mauser wykonana na zamówienie Wojska Polskiego. Ckm wz. 25 powstał na przełomie 1924 i 1925 roku. Nie była to broń udana, modyfikacja była pobieżna i nie objęła przystosowania lufy do nowego naboju. Skutkowało to słabą celnością i mocnym nagrzewaniem się lufy. Dlatego też tę broń szybko wycofano z piechoty i skierowano do jednostek artyleryjskich oraz Korpusu Ochrony Pogranicza. Ostatecznie, po wymianie luf karabiny użyte zostały jako uzbrojenie pojazdów pancernych i zostały wykorzystane w kampanii wrześniowej. Część karabinów przejętych w jej następstwie przez Wehrmacht, w armii niemieckiej otrzymała oznaczenie 7,9 mm sMG 238(p).

24 czerwca[edytuj kod]

Karel Čurda – czeski podoficer, służący w czasie II wojny światowej w czechosłowackiej armii na uchodźstwie, członek grupy desantowej Out Distance. Po rozwiązaniu grupy, zamachu na Heydricha przeprowadzonego przez innych cichociemnych i rozpętaniu niemieckiego terroru na terenie Protektoratu Czech i Moraw podjął się współpracy z gestapo. Zgłosił się z własnej inicjatywy; donosił na sprawców zamachu, by ochronić przed represjami siebie i swoją rodzinę. Następstwem zdrady była stała kolaboracja z tajną policją, w wyniku której straciły życie co najmniej 254 osoby – w większości członkowie czeskiego ruchu oporu i ich rodziny. W literaturze dotyczącej czechosłowackich cichociemnych, Čurda był przedstawiany jednoznacznie negatywnie jako zdrajca i osoba o bardzo niskim morale, która nigdy nie powinna przejść selekcji kandydatów na operatorów do zadań specjalnych. Współcześnie jednak historycy coraz częściej zwracają uwagę na to, iż Čurda bez zarzutu wykonywał swoje pierwsze zadania konspiracyjne, a za przyczynę zdrady uważany bywa rozpad grupy Out Distance.

25 czerwca[edytuj kod]

Codex Koridethi – rękopis Nowego Testamentu z tekstem czterech Ewangelii, pisany uncjałą na pergaminie, w języku greckim. Paleograficznie datowany jest na IX wiek. Tekst kodeksu jest niejednolity, stanowi rezultat kilku tradycji tekstualnych. Wśród badaczy dominuje pogląd, że skryba nie znał greckiego i był Gruzinem. Rękopis jest cytowany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Ewangelia Marka reprezentuje inną tradycję tekstualną niż pozostałe Ewangelie. Rękopis znany jest z tego, że Barabaszowi nadaje imię Jezus. Zachowało się 249 kart kodeksu, mają one rozmiar 28 x 23 cm. Tekst pisany w 2 kolumnach na stronę, 25 linijek na stronę. Litery uzyskują niespotykane w innych dokumentach kształty.Obecnie rękopis przechowywany jest w Gruzińskim Narodowym Centrum Rękopisów w Tbilisi.

26 czerwca[edytuj kod]

Polska na Halowych Mistrzostwach Europy w Lekkoatletyce 2011 – grupa zawodników powołana przez Polski Związek Lekkiej Atletyki do reprezentowania kraju podczas halowego czempionatu Starego Kontynentu w Paryżu między 4 a 6 marca 2011 roku. W Paryżu Polskę reprezentowało 18 lekkoatletów, którzy rywalizowali w 10 konkurencjach. Polacy zdobyli pięć medali zajmując piąte miejsce w klasyfikacji medalowej. Złoto przypadło Annie Rogowskiej w skoku o tyczce i Adamowi Kszczotowi w biegu na 800 metrów, jedyne srebro zdobył Marcin Lewandowski w biegu na 800 metrów, a brązowe krążki wywalczyli Lidia Chojecka w biegu na 3000 metrów oraz Bartosz Nowicki na dystansie 1500 metrów. W klasyfikacji punktowej Polska zajęła szóste miejsce z wynikiem 54 punktów. Ponadto, Anna Rogowska wynikiem 4,85 ustanowiła rekord Polski w skoku o tyczce – rezultat ten był wówczas trzecim w historii kobiecego skoku o tyczce w hali.

27 czerwca[edytuj kod]

Wieczernik – według tradycji chrześcijańskiej sala, w której Jezus Chrystus umył uczniom nogi, odbywała się Ostatnia Wieczerza, Jezus ukazał się apostołom i w której nastąpiło zesłanie Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy. Badacze lokują tutaj także miejsce wygłoszenia przez św. Piotra kazania w dniu Pięćdziesiątnicy. Wieczernik tradycyjnie utożsamiany jest z przestrzenią sanktuarium zlokalizowanego na wzgórzu nazywanym współcześnie Syjonem – najwyższym punkcie starożytnej Jerozolimy. Zachowały się także historyczne przekazy świadczące o tym, że w istniejącym tam przed wiekami sanktuarium chrześcijańskim przechowywana była korona cierniowa oraz kolumna przy której biczowany był Jezus. Budynek w którym lokalizowany jest Wieczernik ma charakter budowli średniowiecznej, jednak najprawdopodobniej górna kondygnacja została zbudowana na starszym zrębie pochodzącym z IV wieku. Dotychczas brak jednak rzeczowej, naukowej dyskusji na temat autentyczności Wieczernika.

28 czerwca[edytuj kod]

Zajścia antyserbskie w Sarajewie – seria gwałtownych antyserbskich wystąpień, jakie miały miejsce w Sarajewie w dniach 28 i 29 czerwca 1914 roku, po zamachu, w wyniku którego zginął arcyksiążę Franciszek Ferdynand Habsburg i jego żona Zofia. Zajścia rozpoczęły się natychmiast po zamachu i trwały kilka dni. Do pierwszych antyserbskich demonstracji doszło po południu 28 czerwca w Zagrzebiu. W Sarajewie następnego dnia demonstracje przekształciły się w zamieszki mające pewne cechy pogromu. Lokalne władze i policja nie reagowały. Zamieszki, odbywające się za cichym przyzwoleniem austro-węgierskich władz, stały się przyczyną przyszłych podziałów etnicznych, bez precedensu w dziejach miasta. W wyniku zajść zginęło dwóch Serbów, wielu napadnięto i pobito, a liczne domy, sklepy, warsztaty i biura serbskie zostały zburzone lub zdewastowane i obrabowane. W mieście uspokoiło się dopiero, gdy zwłoki Franciszka Ferdynanda i jego małżonki zostały przetransportowane na dworzec. Konsul niemiecki w Sarajewie napisał, że miasto doświadczyło własnej „nocy świętego Bartłomieja”.

29 czerwca[edytuj kod]

Wodożytka nowozelandzka – gatunek małego ślimaka słonawo- i słodkowodnego z podgromady przodoskrzelnych. Jest jednym z trzech gatunków w rodzaju Potamopyrgus, opisanym z Nowej Zelandii. Gatunek eurytopowy, generalista siedliskowy i pokarmowy, zasiedlający różne typy zbiorników wodnych i cieków. Jedyny ślimak partenogenetyczny występujący w Polsce. Występuje w różnych typach siedlisk w nizinnych rzekach, strumieniach górskich, jeziorach, w wodach o zróżnicowanej twardości oraz wśród roślin wodnych. Osobniki mają tendencję do tworzenia skupisk, zwykle na niewielkiej głębokości. Gatunek inwazyjny w wielu krajach; może występować masowo. Jego ekspansja może mieć negatywny wpływ na rodzime gatunki mięczaków. Wodożytka nowozelandzka wykorzystywana jest jako gatunek modelowy w ekologii ewolucyjnej, m.in. dla badania kosztów i korzyści wynikających z rozmnażania płciowego. Badania z wykorzystaniem wodożytki nowozelandzkiej dostarczyły dowodów wspierających hipotezę Czerwonej Królowej.

30 czerwca[edytuj kod]

SMS Roon – niemiecki krążownik pancerny (w nomenklaturze niemieckiej wielki krążownik − Großer Kreuzer) z pierwszych lat XX wieku, jeden z dwu okrętów typu Roon. Okręt otrzymał imię dla uczczenia feldmarszałka Albrechta von Roona. Załogę okrętu stanowiło etatowo 35 oficerów oraz 598 podoficerów i marynarzy. W przypadku pełnienia funkcji okrętu flagowego przewidziano możliwość dodatkowego zaokrętowania dziewięciu oficerów i 44 marynarzy. Wcielony do służby w Kaiserliche Marine w kwietniu 1906 roku, sześć lat później został odstawiony do rezerwy. Reaktywowany po wybuchu I wojny światowej, wziął ograniczony udział w działaniach floty, między innymi w czasie bombardowania Scarborough, Hartlepool i Whitby w grudniu 1914 roku oraz w bitwie koło Östergarnu w lipcu 1915 roku. Rozbrojony w roku następnym, służył jako hulk szkolny i mieszkalny. Planowana na przełomie 1917 i 1918 roku przebudowa okrętu na krążownik lotniczy nie doszła do skutku. Okręt został wycofany ze służby w 1920 roku i złomowany rok później.