Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2017/08

Aktualnie na stronie głównej

X-Men: Przeszłość, która nadejdzie – amerykański fantastycznonaukowy film akcji z 2014 roku na podstawie serii komiksów o grupie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię filmu odpowiadał Bryan Singer na podstawie scenariusza Simona Kinberga. W rolach głównych wystąpili: Hugh Jackman, James McAvoy, Michael Fassbender oraz Jennifer Lawrence. Akcja filmu rozgrywa się około 10 lat po wydarzeniach z Pierwszej klasy oraz około 10 lat po Ostatnim bastionie. Wolverine cofa się w czasie do 1973 roku, gdzie musi zmienić bieg przyszłości i nie dopuścić do utworzenia robotów zwanych Sentinelami, które doprowadzą do zagłady zarówno ludzi, jak i mutantów. Światowa premiera filmu miała miejsce 10 maja 2014 roku w Nowym Jorku. Film zarobił prawie 750 milionów dolarów przy budżecie 200 milionów i uzyskał pozytywne oceny krytyków. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 sierpnia[edytuj kod]

Czermień błotna – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju czermień, z rodziny obrazkowatych. Występuje na obszarze od Europy Środkowej i Wschodniej po wschodnią Azję, a także w Ameryce Północnej. W Polsce czermień błotna występuje dość pospolicie na terenie całej Polski niżowej po Podkarpacie. W Karpatach polskich gatunek jest rzadki i zagrożony z uwagi na eksploatację torfowisk. Rośnie na kwaśnych mokradłach i brzegach zbiorników. Roślina jest trująca, ale właściwości te zanikają po suszeniu lub gotowaniu. Wykorzystywana jest jako ozdobna do nasadzeń nad zbiornikami wodnymi, jest też jadalna, a dawniej stosowana była też jako lecznicza. Napar z korzeni czermieni stosowany był przez Indian Gitksan do przemywania oczu niewidomym, przy krwotokach i problemach z oddychaniem. Czermień błotna uprawiana jest jako roślina ozdobna w oczkach wodnych. Najlepiej rośnie w stojącej lub wolno płynącej wodzie. Wymaga podłoża błotnistego, najlepiej żyznego i kwaśnego. Preferuje pełne słońce, ale dobrze rośnie również w warunkach zacienionych.

2 sierpnia[edytuj kod]

Powstanie w Treblince – wystąpienie i zbiorowa ucieczka więźniów, do których doszło 2 sierpnia 1943 roku w nazistowskim obozie zagłady Treblinka II. Powstanie zorganizowali członkowie obozowej konspiracji, która zawiązała się w pierwszych miesiącach 1943 roku. Jego celem było zniszczenie ośrodka zagłady i umożliwienie zbiorowej ucieczki więźniów. Spiskowcom udało się zdobyć broń z niemieckiego magazynu, lecz z powodu przedwczesnego rozpoczęcia walki nie zdołali zlikwidować załogi i zniszczyć komór gazowych. Spośród około 840 więźniów, którzy przebywali w obozie w momencie wybuchu powstania, kilkuset poległo w walce, a blisko czterystu zdołało zbiec. II wojnę światową przeżyło niespełna siedemdziesięciu uciekinierów. W 1945 roku generał Michał Rola-Żymierski pośmiertnie odznaczył przywódców konspiracji w Treblince, Juliana Chorążyckiego oraz Marcelego Galewskiego, orderem Krzyża Walecznych. Ostatni z uczestników powstania, Samuel Willenberg, zmarł w lutym 2016 roku.

3 sierpnia[edytuj kod]

Soundgarden – amerykański zespół muzyczny utworzony w 1984 roku w Seattle, z inicjatywy wokalisty Chrisa Cornella, gitarzysty Kima Thayila oraz basisty Hiro Yamamoto. Przez krytyków uznawany wraz z Green River za jednego z głównych prekursorów stylu grunge, będącego podgatunkiem rocka alternatywnego na początku lat 80. i zaliczany do tzw. Wielkiej Czwórki z Seattle, obok zespołów Alice in Chains, Nirvana oraz Pearl Jam. Muzyka Soundgarden czerpie inspirację z tradycji zespołów garażowych lat 60., szeroko pojętego rocka psychodelicznego, heavy metalu lat 70. spod znaku Black Sabbath i surowej estetyki punk rocka lat. 80. Rozpoznawalną cechą zespołu są rozbudowane aranżacyjnie utwory oraz charakterystyczny styl wokalny Chrisa Cornella. Album Superunknown z 1994 roku osiągnął najwyższą pozycję zestawienia Billboard 200. Soundgarden jest dwukrotnym laureatem nagrody Grammy za utwory Black Hole Sun oraz Spoonman. Z powodu wewnętrznych konfliktów, w roku 1997 zespół zawiesił działalność. Reaktywacja zespołu nastąpiła w 2010 roku.

4 sierpnia[edytuj kod]

Seksualność po urazie rdzenia kręgowego – aspekty życia seksualnego osób, które doznały urazu rdzenia kręgowego. Choć uraz rdzenia kręgowego (SCI, spinal cord injury) często wywołuje dysfunkcję seksualną, wiele osób po takim urazie jest zdolnych do satysfakcjonującego życia seksualnego. Ograniczenia fizyczne wynikające z urazu dotyczą funkcji seksualnych i seksualności w szerszym znaczeniu, co w znacznym stopniu przekłada się na jakość życia. Leki, przyrządy, chirurgia i inne interwencje służą osiągnięciu erekcji i ejakulacji. Choć płodność mężczyzn jest zmniejszona, wielu po SCI może wciąż płodzić dzieci, szczególnie z pomocą medycyny. Płodność kobiety zazwyczaj nie ulega redukcji, choć bezpieczna ciąża i poród wymagają dodatkowych środków ostrożności. Ludzie po SCI muszą podczas aktywności seksualnej podejmować starania w celu radzenia sobie z efektami urazu oraz unikania nowych urazów. SCI utrudnia partnerstwo z powodu problemów z funkcją seksualną i innych stresów wiążących się z urazem i niepełnosprawnością, ale wielu pacjentów po urazie rdzenia nawiązuje satysfakcjonujące związki, w tym małżeństwa.

5 sierpnia[edytuj kod]

Figurki ćmielowskie – obiekty ceramicznej rzeźby kameralnej powstające w Polsce w latach 50. i 60. XX wieku, reprezentujące stylistykę tzw. New Look lub okresu odwilży, odlewane w porcelanie lub w porcelicie. Były projektowane przez plastyków zatrudnionych w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego, w szczególności przez Henryka Jędrasiaka, Mieczysława Naruszewicza, Hannę Orthwein oraz Lubomira Tomaszewskiego, i produkowane w różnych zakładach produkcji ceramiki na terenie Polski. W 1964 roku produkcja figurek zaprojektowanych przez IWP została - z pojedynczymi wyjątkami - przeniesiona do Zakładów Porcelany Stołowej „Ćmielów” w Ćmielowie. W 1991 roku zakłady w Ćmielowie zbankrutowały, jednak ich nowy właściciel rozpoczął reedycję iwupowskich wzorów. Figurki ćmielowskie stanowią ważne zjawisko w sztuce użytkowej swojego okresu, o znaczeniu porównywalnym do tego, jakie miały figurki nymfenburskie oraz meisseńskie dla wieku XVIII oraz figurki kopenhaskie dla doby modernizmu.

6 sierpnia[edytuj kod]

Ulica 6 Sierpnia w Łodzi – ulica w zachodniej części Śródmieścia i we wschodniej części Polesia w Łodzi, o długości około 2 km. Rozpoczyna się od skrzyżowania z ul. Piotrkowską i biegnie niemal równoleżnikowo do skrzyżowania z ul. gen. Lucjana Żeligowskiego, a dalej w kierunku południowo-zachodnim do skrzyżowania z al. Włókniarzy. Ulica jest podzielona na dwa odcinki przez przecinającą ją dwujezdniową al. Tadeusza Kościuszki – nie są możliwe ani przejazd na wprost, ani skręt w lewo – barierę stanowi wydzielone torowisko tramwajowe – po południowej stronie skrzyżowania pozostawiono jedynie możliwość przejścia pieszym. Pierwszy odcinek ulicy – między ul. Piotrkowską a al. Tadeusza Kościuszki – jest objęty strefą uspokojonego ruchu, a od końca czerwca 2014 roku stanowi podwórzec miejski i od stycznia 2015 roku ma status drogi wewnętrznej. Pozostała część ma status drogi powiatowej. Nazwa ulicy upamiętnia datę wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej w 1914 roku.

7 sierpnia[edytuj kod]

Biblioteka Aleksandryjska – największa biblioteka świata starożytnego, istniejąca w Aleksandrii, założona przez Ptolemeusza I Sotera. Biblioteka Aleksandryjska funkcjonowała przy Muzeum Aleksandryjskim w okresie od III wieku p.n.e. do IV wieku n.e. Wszystkie wiadomości na temat jej wyglądu i planu pochodzą ze sprzecznych w stosunku do tego tematu źródeł antycznych. Nie znaleziono żadnego tekstu, który byłby sporządzony w bibliotecznych murach. Lokalizacja biblioteki jest nieznana. Istniały dwa zbiory biblioteczne. Główny znajdował się w Bruchejonie, w pałacu królewskim. W 273 roku Aurelian doszczętnie zniszczył dzielnicę Bruchejon wraz z głównym księgozbiorem. Pomocniczy zbiór przechowywany był w świątyni Serapisa – Serapejonie. Składał się z ogólnodostępnych pozycji i literatury edukacyjnej. W XVII wieku upowszechniła się wersja, że część Serapejonu została zniszczona w 391 roku podczas walk między chrześcijanami i poganami, ale ten fakt nie ma jednoznacznego potwierdzenia u pisarzy z epoki. Według legendy pomocniczy zbiór ostatecznie został utracony podczas podbojów arabskich w VII wieku.

8 sierpnia[edytuj kod]

Einojuhani Rautavaara – fiński kompozytor muzyki poważnej uznawany za najwybitniejszego po Jeanie Sibeliusie, nauczyciel kompozycji oraz krytyk muzyczny. Zostawił po sobie ponad 150 kompozycji, w tym 8 symfonii, 9 oper, 14 koncertów na różne instrumenty oraz kompozycji wokalnych i muzyki kameralnej. Jego twórczość jest zróżnicowana – początkowo tworzył kompozycje modernistyczne, opierające się na technice 12-tonowej, potem jego muzyka była określana jako neoromantyczna i mistyczna, czego przykładem są Symfonia Nr 7 Angel of Light i Autumn Gardens. Lata 70. XX wieku to najpłodniejszy okres kompozytora. Większość kompozycji utworzonych w tym czasie jest popularnych do dziś. Kompozycje Rautavaary stały się wówczas bardziej delikatne, subtelne i sentymentalne; ważną rolę odgrywał w nich chór.

9 sierpnia[edytuj kod]

Stegoceras – rodzaj dinozaura z grupy pachycefalozaurów. Żył na terenach Ameryki Północnej w epoce kredy późnej, od około 77,5 do 74 milionów lat temu. Pierwsze okazy opisano w 1902 roku, na ich podstawie nazwano gatunek typowy S. validum. Stegoceras był niewielkim, dwunożnym dinozaurem. Mierzył 2–2,5 m długości. Ważył od 10 do 40 kg. Cechował się sztywnym kręgosłupem i usztywnionym ogonem. Miał szeroką okolicę miedniczą, być może z powodu dużych jelit. Czaszka była mniej więcej trójkątna z krótkim pyskiem oraz grubym, szerokim, względnie gładkim sklepieniem – kopułą. Tył czaszki miał grubą półkę nad potylicą i gruby grzebień ponad oczami. Większość czaszki zdobiły guzki, wiele z nich ułożonych w rzędy, a największe z nich tworzyły na półce rogi. Zęby były niewielkie i ząbkowane. Młode zwierzę miało płaską czaszkę, kopuła powstawała z czasem.

10 sierpnia[edytuj kod]

Baarle – potoczna, łączna nazwa stosowana dla dwóch gmin i wsi położonych na terytorium Holandii i Belgii przy granicy holendersko-belgijskiej: Baarle-Hertog w Belgii oraz Baarle-Nassau w Holandii. Część miejscowości jest belgijską eksklawą na terenie Holandii, jedną z czterech eksklaw w Europie. Eksklawa nie stanowi jednej całości, a składa się z 30 części, które nieregularnie graniczą ze sobą na terytorium całego organizmu miejskiego. Obie gminy wskutek zaszłości historycznych tworzą skomplikowany układ dwudziestu dwóch enklaw i eksklaw holenderskich, jednej belgijskiej i siedmiu holenderskich subenklaw. W niektórych miejscach granica przebiega wzdłuż ulic albo dzieli dom na pół. O tym, do którego państwa należy dany dom i gdzie jego mieszkańcy płacą podatki – decyduje to, na którą część wychodzą frontowe drzwi budynku. Granice poprowadzone są tak, że przecinają niektóre obiekty. Z powodu swej sytuacji geograficzno-politycznej wieś jest atrakcją turystyczną.

11 sierpnia[edytuj kod]

ORP Rosomak – polski trałowiec bazowy z okresu zimnej wojny, jeden z dziewięciu zbudowanych na radzieckiej licencji trałowców projektu 254M. Okręt został zwodowany w maju 1958 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go w styczniu 1959 roku. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona znakami burtowymi T-67 i 607, większą część służby spędziła w 12. Dywizjonie Trałowców Bazowych 8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. Trałowiec przeplatał rutynową służbę wizytami zagranicznymi, odwiedzając we wrześniu 1960 roku Rostock oraz w sierpniu 1980 roku Tarnewitz, Warnemünde, Rostock oraz Stralsund. Okręt został skreślony z listy floty po blisko 30-letnim okresie użytkowania w listopadzie 1988 roku, a następnie złomowany.

12 sierpnia[edytuj kod]

Carcharhinus amboinensis – gatunek rekina z rodziny żarłaczowatych. Występuje w tropikalnych wodach wschodniego Oceanu Atlantyckiego, Oceanu Indyjskiego oraz południowo-zachodniego Oceanu Spokojnego – od Wysp Zielonego Przylądka na zachodzie po Archipelag Tonga na wschodzie. Zamieszkuje płytkie przybrzeżne wody na głębokości do 150 m, wzdłuż górnych półek szelfów kontynentalnych. Korpus tego gatunku jest masywny, posiada krótki, szeroki, tępo zakończony pysk z U-kształtnym otworem gębowym oraz dużą heterocerkiczną płetwę ogonową z wolnym fałdem skórnym na końcu jej górnego łuku. Zwierzę osiąga maksymalnie 2,8 m długości. Głównym pożywieniem tego rekina są małe ryby kostnoszkieletowe, rzadziej poluje na głowonogi, skorupiaki i ryby chrzęstnoszkieletowe. Pasożytami C. amboinensis są tasiemce i widłonogi. Podobnie jak inne żarłaczowate jest żyworodny. Samica po trwającej 9-12 miesięcy ciąży rodzi zazwyczaj od 3 do 13 młodych, mierzących około 60-75 cm.

13 sierpnia[edytuj kod]

Bhutan na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1992 – sześcioosobowa kadra sportowców reprezentujących Bhutan na letnich igrzyskach olimpijskich w 1992 roku w Barcelonie. Reprezentację tworzyły trzy kobiety i trzech mężczyzn. Wszyscy oni uczestniczyli w zawodach w łucznictwie. Najwyżej sklasyfikowanym reprezentantem Bhutanu w konkurencjach indywidualnych była Karma Tshomo, która zajęła 58. miejsce po przegranej w rundzie wstępnej. W zmaganiach drużynowych zarówno mężczyźni, jak i kobiety zostali sklasyfikowani na ostatnich pozycjach. Najstarszym zawodnikiem w reprezentacji Bhutanu był Pema Tshering, natomiast najmłodszą – Pem Tshering. Rolę chorążego reprezentacji Bhutanu podczas ceremonii otwarcia igrzysk pełnił Jubzang Jubzang. Start w 1992 roku był trzecim występem reprezentantów Bhutanu w igrzyskach olimpijskich.

14 sierpnia[edytuj kod]

Izabela Grabowska – polska arystokratka, najprawdopodobniej nieślubna córka króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego i jego kochanki, a następnie być może morganatycznej żony Elżbiety Grabowskiej. Izabela i jej rodzeństwo wychowywani byli w wierze katolickiej, którą wyznawała ich matka, chociaż ojciec był wyznawcą kalwinizmu. Na początku 1795 roku Izabela Grabowska z woli swej matki Elżbiety została zaręczona z królewskim sekretarzem i starostą warszawskim Walentym Faustynem Sobolewskim, synem kasztelana warszawskiego Macieja Sobolewskiego i siostry matki Izabeli, Ewy Szydłowskiej. Ze względu na bliskie pokrewieństwo przyszłych małżonków król Stanisław August Poniatowski zlecił włoskiemu duchownemu uzyskanie papieskiej dyspensy. Po śmierci małżonka Izabela zamieszkała wraz z swoją szwagierką Marianną z Sobolewskich Gutakowską i jej synową Gabrielą Zabiełłową w Pałacu na Grzybowie. Wycofała się z życia publicznego, pojawiając się tylko sporadycznie na oficjalnych uroczystościach jako dama portretu Świętej Katarzyny.

15 sierpnia[edytuj kod]

Romuald Rajs – polski żołnierz ZWZ-AK, dowódca 1. kompanii szturmowej 3. Wileńskiej Brygady AK, dowódca 2. szwadronu 5. Wileńskiej Brygady AK, dowódca 3. Brygady Wileńskiej NZW oraz szef PAS w KO NZW Białystok. Był oficerem liniowym, a dowodzony przez niego oddział odnosił sukcesy bojowe. Oddział Rajsa odpowiedzialny jest jednak równocześnie za dokonanie szeregu przestępstw przeciwko ludności cywilnej, m.in. za rozstrzelanie 28 furmanów oraz zbrodnię w Zaleszanach, w wyniku której śmierć poniosło łącznie 16 osób, które straciły życie w palonych domach, od kul lub zmarły później w wyniku odniesionych ran. Niektóre z tych czynów Instytut Pamięci Narodowej określił jako niosące znamiona ludobójstwa. Pamięć o czynach Rajsa utrzymuje się głównie na Podlasiu. W listopadzie 1948 roku został aresztowany przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. Całkowicie się zdekonspirował, ujawnił kontakty konspiracyjne i adresy. W śledztwie podał miejsce pobytu swojego zastępcy, ppor. Kazimierza Chmielowskiego. Na pokazowym procesie w białostockim kinie „Ton” został skazany w dniu 1 października 1949 roku na karę śmierci; wyrok wykonano dwa miesiące później.

16 sierpnia[edytuj kod]

Przedimek w języku angielskim – nieodmienna część mowy w języku angielskim determinująca rzeczownik. Przedimek obrazuje stopień znajomości desygnatu odbiorcom komunikatu językowego, a także bliżej określa desygnat. Są trzy rodzaje przedimków: nieokreślony, określony i zerowy. Przedimek nieokreślony występuje, gdy dana rzecz pojawia się z tekście po raz pierwszy, oznacza również dowolny obiekt z pewnego wyodrębnionego zbioru. Przedimek określony pojawia się, gdy dana rzecz jest znana rozmówcy lub jest na swój sposób wyjątkowa lub dystynktywna. Przedimek zerowy występuje głównie tam, gdzie zasady gramatyczne nie przewidują użycia jednego z dwóch rodzajów przedimka. Wszystkie trzy przedimki mają szeroki zakres użycia idiomatycznego. Przedimka zwykle nie tłumaczy się na język polski. Czasami można go oddać jako zaimek ten, ta, to (przedimek określony), jakiś, jakaś, jakieś (przedimek nieokreślony).

17 sierpnia[edytuj kod]

Linia kolejowa nr 118 – zelektryfikowana linia kolejowa w województwie małopolskim. Ruch pasażerski prowadzą Koleje Małopolskie, znajduje się na niej również bocznica PKN Orlen. Umożliwia ona dojazd pociągiem z centrum Krakowa do portu lotniczego Kraków-Balice. Linia nr 118 zaczyna się na północnej głowicy rozjazdowej stacji Kraków Główny (km 1,189), odkąd pociągi korzystają z osobnego układu torowego względem linii nr 133. Na stacji Kraków Towarowy dokonano korekty dawnych torów dodatkowych nr 3 i 6, które stały się torami zasadniczymi linii nr 118, następnie linia przebiega przez przystanek Kraków Łobzów, gdzie przylegają do niej dwa perony. Za Łobzowem linia wykorzystuje dawny tor nr 1 linii nr 100. Linia nr 118 staje się ponownie dwutorowa za stacją Mydlniki i taka już jest do końca, Na całej długości linii maksymalna prędkość to 80 km/h dla pociągów pasażerskich i autobusów szynowych oraz 60 km/h dla pociągów towarowych. Cała linia jest klasy D3, a maksymalny nacisk liniowy to 71 kN/m.

18 sierpnia[edytuj kod]

Płomykówka malutka – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny płomykówkowatych. Występuje endemicznie w Demokratycznej Republice Konga. Widziany dwa razy, w 1951 roku (odkrycie) oraz 1996 roku. Po raz pierwszy gatunek opisał belgijski zoolog, Henri Schouteden, w 1952 roku. Opis w języku francuskim ukazał się na łamach Revue de zoologie et de botanique africaines. Długość ciała zmierzono jedynie u jednego osobnika, wynosi 24 cm. Dwa znane osobniki to samice. Kolorystyka upierzenia składa się z różnych odcieni brązu, barwy płowej, czerni i białawych barw. Dwie lokacje, w których widziano ptaka, to oddalone od siebie o 95 km miejsca w skrajnie wschodniej Demokratycznej Republice Konga. Brak informacji o głosie, pożywieniu i lęgach; wiadomo, że drugi osobnik, złapany w maju, miał dobrze rozwiniętą plamę lęgową. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje gatunek za zagrożony wyginięciem.

19 sierpnia[edytuj kod]

Kostniakomięsak – grupa pierwotnych nowotworów złośliwych wywodzących się z prymitywnych komórek mezenchymatycznych klasyfikowanych do grupy pierwotnych wrzecionowatokomórkowych mięsaków tkanki kostnej produkujących osteoid. Kostniakomięsak u ludzi jest stosunkowo rzadkim nowotworem, większość zachorowań dotyczy młodzieży i młodych dorosłych. Nowotwór zwykle pojawia się w kościach długich w pobliżu płytki wzrostu, szczególnie w obrębie kości udowej, kości piszczelowej oraz kości ramiennej. Stopień zaawansowania choroby warunkuje stosowane metody leczenia. W etapie choroby zlokalizowanej leczenie jest oparte o postępowanie chirurgiczne w skojarzeniu z chemioterapią okołooperacyjną. Leczenie chirurgiczne polega na radykalnej resekcji pierwotnego guza nowotworowego wraz z otaczającymi go tkankami i innymi tkankami potencjalnie zanieczyszczonymi komórkami nowotworowymi. Leczenie radykalne może polegać na operacji zachowującej kończynę albo wymagać jej amputacji.

20 sierpnia[edytuj kod]

R-36 – radzieckie ciężkie dwustopniowe pociski balistyczne międzykontynentalnego zasięgu, przeznaczone do ataku na amerykańskie pola startowe pocisków ICBM. Konstrukcja pocisków zakładała możliwość pokonywania obrony antybalistycznej, toteż pociski 8K67 wyposażone były w głowice z ładunkiem termojądrowym o wielkiej mocy oraz penetration aids. W odmianie 8K69, pociski wyposażone były w głowicę dostarczaną na niską orbitę Ziemi (LEO), skąd metodą rażenia z orbity szczątkowej mogły razić cele z niechronionego kierunku. Stacjonujące w podziemnych silosach pociski o długości 31,7 metra i całkowitej masie startowej 183,9 tony, napędzane były paliwem ciekłym, zaś ich dwa stopnie napędowe umożliwiały im atak na cele oddalone o 10 200 kilometrów, w odmianie zaś z głowicą orbitalną, zasięg skutecznego ataku wynosił 40 000 kilometrów. Pierwsze pociski R-36 pełniły dyżur bojowy od listopada 1966 roku, mimo że oficjalnie zostały wprowadzone do służby w lipcu 1968 roku. Pociski wszystkich trzech odmian zostały wycofane ze służby w latach 1978–1983 i zastąpione przez nowsze pociski typu R-36M.

21 sierpnia[edytuj kod]

Izabela Grabowska – polska arystokratka, najprawdopodobniej nieślubna córka króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego i jego kochanki, a następnie być może morganatycznej żony Elżbiety Grabowskiej. Izabela i jej rodzeństwo wychowywani byli w wierze katolickiej, którą wyznawała ich matka, chociaż ojciec był wyznawcą kalwinizmu. Na początku 1795 roku Izabela Grabowska z woli swej matki Elżbiety została zaręczona z królewskim sekretarzem i starostą warszawskim Walentym Faustynem Sobolewskim, synem kasztelana warszawskiego Macieja Sobolewskiego i siostry matki Izabeli, Ewy Szydłowskiej. Ze względu na bliskie pokrewieństwo przyszłych małżonków król Stanisław August Poniatowski zlecił włoskiemu duchownemu uzyskanie papieskiej dyspensy. Po śmierci małżonka Izabela zamieszkała wraz z swoją szwagierką Marianną z Sobolewskich Gutakowską i jej synową Gabrielą Zabiełłową w Pałacu na Grzybowie. Wycofała się z życia publicznego, pojawiając się tylko sporadycznie na oficjalnych uroczystościach jako dama portretu Świętej Katarzyny.

22 sierpnia[edytuj kod]

Romuald Rajs – polski żołnierz ZWZ-AK, dowódca 1. kompanii szturmowej 3. Wileńskiej Brygady AK, dowódca 2. szwadronu 5. Wileńskiej Brygady AK, dowódca 3. Brygady Wileńskiej NZW oraz szef PAS w KO NZW Białystok. Był oficerem liniowym, a dowodzony przez niego oddział odnosił sukcesy bojowe. Oddział Rajsa odpowiedzialny jest jednak równocześnie za dokonanie szeregu przestępstw przeciwko ludności cywilnej, m.in. za rozstrzelanie 28 furmanów oraz zbrodnię w Zaleszanach, w wyniku której śmierć poniosło łącznie 16 osób, które straciły życie w palonych domach, od kul lub zmarły później w wyniku odniesionych ran. Niektóre z tych czynów Instytut Pamięci Narodowej określił jako niosące znamiona ludobójstwa. Pamięć o czynach Rajsa utrzymuje się głównie na Podlasiu. W listopadzie 1948 roku został aresztowany przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. Całkowicie się zdekonspirował, ujawnił kontakty konspiracyjne i adresy. W śledztwie podał miejsce pobytu swojego zastępcy, ppor. Kazimierza Chmielowskiego. Na pokazowym procesie w białostockim kinie „Ton” został skazany w dniu 1 października 1949 roku na karę śmierci; wyrok wykonano dwa miesiące później.

23 sierpnia[edytuj kod]

Przedimek w języku angielskim – nieodmienna część mowy w języku angielskim determinująca rzeczownik. Przedimek obrazuje stopień znajomości desygnatu odbiorcom komunikatu językowego, a także bliżej określa desygnat. Są trzy rodzaje przedimków: nieokreślony, określony i zerowy. Przedimek nieokreślony występuje, gdy dana rzecz pojawia się z tekście po raz pierwszy, oznacza również dowolny obiekt z pewnego wyodrębnionego zbioru. Przedimek określony pojawia się, gdy dana rzecz jest znana rozmówcy lub jest na swój sposób wyjątkowa lub dystynktywna. Przedimek zerowy występuje głównie tam, gdzie zasady gramatyczne nie przewidują użycia jednego z dwóch rodzajów przedimka. Wszystkie trzy przedimki mają szeroki zakres użycia idiomatycznego. Przedimka zwykle nie tłumaczy się na język polski. Czasami można go oddać jako zaimek ten, ta, to (przedimek określony), jakiś, jakaś, jakieś (przedimek nieokreślony).

24 sierpnia[edytuj kod]

Linia kolejowa nr 118 – zelektryfikowana linia kolejowa w województwie małopolskim. Ruch pasażerski prowadzą Koleje Małopolskie, znajduje się na niej również bocznica PKN Orlen. Umożliwia ona dojazd pociągiem z centrum Krakowa do portu lotniczego Kraków-Balice. Linia nr 118 zaczyna się na północnej głowicy rozjazdowej stacji Kraków Główny (km 1,189), odkąd pociągi korzystają z osobnego układu torowego względem linii nr 133. Na stacji Kraków Towarowy dokonano korekty dawnych torów dodatkowych nr 3 i 6, które stały się torami zasadniczymi linii nr 118, następnie linia przebiega przez przystanek Kraków Łobzów, gdzie przylegają do niej dwa perony. Za Łobzowem linia wykorzystuje dawny tor nr 1 linii nr 100. Linia nr 118 staje się ponownie dwutorowa za stacją Mydlniki i taka już jest do końca, Na całej długości linii maksymalna prędkość to 80 km/h dla pociągów pasażerskich i autobusów szynowych oraz 60 km/h dla pociągów towarowych. Cała linia jest klasy D3, a maksymalny nacisk liniowy to 71 kN/m.

25 sierpnia[edytuj kod]

Płomykówka malutka – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny płomykówkowatych. Występuje endemicznie w Demokratycznej Republice Konga. Widziany dwa razy, w 1951 roku (odkrycie) oraz 1996 roku. Po raz pierwszy gatunek opisał belgijski zoolog, Henri Schouteden, w 1952 roku. Opis w języku francuskim ukazał się na łamach Revue de zoologie et de botanique africaines. Długość ciała zmierzono jedynie u jednego osobnika, wynosi 24 cm. Dwa znane osobniki to samice. Kolorystyka upierzenia składa się z różnych odcieni brązu, barwy płowej, czerni i białawych barw. Dwie lokacje, w których widziano ptaka, to oddalone od siebie o 95 km miejsca w skrajnie wschodniej Demokratycznej Republice Konga. Brak informacji o głosie, pożywieniu i lęgach; wiadomo, że drugi osobnik, złapany w maju, miał dobrze rozwiniętą plamę lęgową. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje gatunek za zagrożony wyginięciem.

26 sierpnia[edytuj kod]

Kostniakomięsak – grupa pierwotnych nowotworów złośliwych wywodzących się z prymitywnych komórek mezenchymatycznych klasyfikowanych do grupy pierwotnych wrzecionowatokomórkowych mięsaków tkanki kostnej produkujących osteoid. Kostniakomięsak u ludzi jest stosunkowo rzadkim nowotworem, większość zachorowań dotyczy młodzieży i młodych dorosłych. Nowotwór zwykle pojawia się w kościach długich w pobliżu płytki wzrostu, szczególnie w obrębie kości udowej, kości piszczelowej oraz kości ramiennej. Stopień zaawansowania choroby warunkuje stosowane metody leczenia. W etapie choroby zlokalizowanej leczenie jest oparte o postępowanie chirurgiczne w skojarzeniu z chemioterapią okołooperacyjną. Leczenie chirurgiczne polega na radykalnej resekcji pierwotnego guza nowotworowego wraz z otaczającymi go tkankami i innymi tkankami potencjalnie zanieczyszczonymi komórkami nowotworowymi. Leczenie radykalne może polegać na operacji zachowującej kończynę albo wymagać jej amputacji.

27 sierpnia[edytuj kod]

R-36 – radzieckie ciężkie dwustopniowe pociski balistyczne międzykontynentalnego zasięgu, przeznaczone do ataku na amerykańskie pola startowe pocisków ICBM. Konstrukcja pocisków zakładała możliwość pokonywania obrony antybalistycznej, toteż pociski 8K67 wyposażone były w głowice z ładunkiem termojądrowym o wielkiej mocy oraz penetration aids. W odmianie 8K69, pociski wyposażone były w głowicę dostarczaną na niską orbitę Ziemi (LEO), skąd metodą rażenia z orbity szczątkowej mogły razić cele z niechronionego kierunku. Stacjonujące w podziemnych silosach pociski o długości 31,7 metra i całkowitej masie startowej 183,9 tony, napędzane były paliwem ciekłym, zaś ich dwa stopnie napędowe umożliwiały im atak na cele oddalone o 10 200 kilometrów, w odmianie zaś z głowicą orbitalną, zasięg skutecznego ataku wynosił 40 000 kilometrów. Pierwsze pociski R-36 pełniły dyżur bojowy od listopada 1966 roku, mimo że oficjalnie zostały wprowadzone do służby w lipcu 1968 roku. Pociski wszystkich trzech odmian zostały wycofane ze służby w latach 1978–1983 i zastąpione przez nowsze pociski typu R-36M.

28 sierpnia[edytuj kod]

Izabela Grabowska – polska arystokratka, najprawdopodobniej nieślubna córka króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego i jego kochanki, a następnie być może morganatycznej żony Elżbiety Grabowskiej. Izabela i jej rodzeństwo wychowywani byli w wierze katolickiej, którą wyznawała ich matka, chociaż ojciec był wyznawcą kalwinizmu. Na początku 1795 roku Izabela Grabowska z woli swej matki Elżbiety została zaręczona z królewskim sekretarzem i starostą warszawskim Walentym Faustynem Sobolewskim, synem kasztelana warszawskiego Macieja Sobolewskiego i siostry matki Izabeli, Ewy Szydłowskiej. Ze względu na bliskie pokrewieństwo przyszłych małżonków król Stanisław August Poniatowski zlecił włoskiemu duchownemu uzyskanie papieskiej dyspensy. Po śmierci małżonka Izabela zamieszkała wraz z swoją szwagierką Marianną z Sobolewskich Gutakowską i jej synową Gabrielą Zabiełłową w Pałacu na Grzybowie. Wycofała się z życia publicznego, pojawiając się tylko sporadycznie na oficjalnych uroczystościach jako dama portretu Świętej Katarzyny.

29 sierpnia[edytuj kod]

Romuald Rajs – polski żołnierz ZWZ-AK, dowódca 1. kompanii szturmowej 3. Wileńskiej Brygady AK, dowódca 2. szwadronu 5. Wileńskiej Brygady AK, dowódca 3. Brygady Wileńskiej NZW oraz szef PAS w KO NZW Białystok. Był oficerem liniowym, a dowodzony przez niego oddział odnosił sukcesy bojowe. Oddział Rajsa odpowiedzialny jest jednak równocześnie za dokonanie szeregu przestępstw przeciwko ludności cywilnej, m.in. za rozstrzelanie 28 furmanów oraz zbrodnię w Zaleszanach, w wyniku której śmierć poniosło łącznie 16 osób, które straciły życie w palonych domach, od kul lub zmarły później w wyniku odniesionych ran. Niektóre z tych czynów Instytut Pamięci Narodowej określił jako niosące znamiona ludobójstwa. Pamięć o czynach Rajsa utrzymuje się głównie na Podlasiu. W listopadzie 1948 roku został aresztowany przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. Całkowicie się zdekonspirował, ujawnił kontakty konspiracyjne i adresy. W śledztwie podał miejsce pobytu swojego zastępcy, ppor. Kazimierza Chmielowskiego. Na pokazowym procesie w białostockim kinie „Ton” został skazany w dniu 1 października 1949 roku na karę śmierci; wyrok wykonano dwa miesiące później.

30 sierpnia[edytuj kod]

Przedimek w języku angielskim – nieodmienna część mowy w języku angielskim determinująca rzeczownik. Przedimek obrazuje stopień znajomości desygnatu odbiorcom komunikatu językowego, a także bliżej określa desygnat. Są trzy rodzaje przedimków: nieokreślony, określony i zerowy. Przedimek nieokreślony występuje, gdy dana rzecz pojawia się z tekście po raz pierwszy, oznacza również dowolny obiekt z pewnego wyodrębnionego zbioru. Przedimek określony pojawia się, gdy dana rzecz jest znana rozmówcy lub jest na swój sposób wyjątkowa lub dystynktywna. Przedimek zerowy występuje głównie tam, gdzie zasady gramatyczne nie przewidują użycia jednego z dwóch rodzajów przedimka. Wszystkie trzy przedimki mają szeroki zakres użycia idiomatycznego. Przedimka zwykle nie tłumaczy się na język polski. Czasami można go oddać jako zaimek ten, ta, to (przedimek określony), jakiś, jakaś, jakieś (przedimek nieokreślony).

31 sierpnia[edytuj kod]

Linia kolejowa nr 118 – zelektryfikowana linia kolejowa w województwie małopolskim. Ruch pasażerski prowadzą Koleje Małopolskie, znajduje się na niej również bocznica PKN Orlen. Umożliwia ona dojazd pociągiem z centrum Krakowa do portu lotniczego Kraków-Balice. Linia nr 118 zaczyna się na północnej głowicy rozjazdowej stacji Kraków Główny (km 1,189), odkąd pociągi korzystają z osobnego układu torowego względem linii nr 133. Na stacji Kraków Towarowy dokonano korekty dawnych torów dodatkowych nr 3 i 6, które stały się torami zasadniczymi linii nr 118, następnie linia przebiega przez przystanek Kraków Łobzów, gdzie przylegają do niej dwa perony. Za Łobzowem linia wykorzystuje dawny tor nr 1 linii nr 100. Linia nr 118 staje się ponownie dwutorowa za stacją Mydlniki i taka już jest do końca, Na całej długości linii maksymalna prędkość to 80 km/h dla pociągów pasażerskich i autobusów szynowych oraz 60 km/h dla pociągów towarowych. Cała linia jest klasy D3, a maksymalny nacisk liniowy to 71 kN/m.