Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2019/08

Aktualnie na stronie głównej

Giętkojęzykowe – podrząd lądowych ssaków łożyskowych z rzędu włochaczy i grupy szczerbaków. Obejmuje rodziny mrówkojadowatych iotaz mrówkojadkowatych, licząc w sumie wedle starszych ujęć cztery, wedle nowszych 10 gatunków. Obejmuje zwierzęta żywiące się mrówkami i termitami, które wykształciły do tego liczne przystosowania. Większość żyje na drzewach, prócz naziemnego mrówkojada wielkiego. Zapis kopalny jest ubogi. Żyją w Ameryce od Meksyku do Argentyny. U giętkojęzykowych występuje opóźniona implantacja skutkująca ciążą przedłużoną, wobec czego po pół roku rodzi się pojedyncze młode. Przypomina ono osobnika dorosłego. Matka opiekuje się nim przez następne pół roku, karmiąc go swym mlekiem. Nie pozostawia go jednak w norze, której w przeciwieństwie do pancernikowców giętkojęzykowe nie kopią, tylko w dziupli, bądź pomiędzy gęstymi gałęziami drzew w przypadku gatunków nadrzewnych, bądź też w ogóle nie zostawia potomka bez opieki, nosząc go na swym grzbiecie, jak to czyni mrówkojad wielki. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 sierpnia[edytuj kod]

PWS-20 – polski ośmiomiejscowy samolot pasażerski w układzie górnopłata z końca lat 20. XX wieku konstrukcji inż. Zbysława Ciołkosza, zbudowany w Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej. Oblatana w marcu 1929 roku maszyna była pierwszym samolotem pasażerskim polskiej konstrukcji. Kabina pasażerska wyposażona była w sześć foteli z możliwością zamontowania dwóch siedzeń składanych, kryta od wewnątrz sklejką oklejoną dermą, o wymiarach 1,54 x 1,8 x 3,15 metra; za kabiną znajdowała się toaleta. Zbudowano dwa egzemplarze PWS-20, które były testowane w PLL LOT, jednak okazały się droższe w eksploatacji od Fokkerów F.VII/1m i model nie został skierowany do produkcji seryjnej. Powstał też projekt wersji wojskowej – wodnosamolotu pływakowego PWS-20ter/hydro, jednak nie został zrealizowany.

2 sierpnia[edytuj kod]

Faraon – polski film historyczny z 1965 roku w reżyserii Jerzego Kawalerowicza, oparty na powieści historycznej Bolesława Prusa pod tym samym tytułem. Bohaterem Faraona jest młody następca tronu w starożytnym Egipcie, Ramzes XIII, który usiłuje zreformować kraj będący pod faktyczną władzą kapłanów, w szczególności zaś – pod władzą arcykapłana Herhora. Sytuację Ramzesa komplikuje uczucie do młodej Żydówki Sary. Kawalerowicz traktował adaptację powieści Prusa jako szczególne wyzwanie. Zrealizowany w Zespole Filmowym „Kadr” Faraon był kręcony przez trzy lata, z udziałem nawet dwóch tysięcy statystów w scenach batalistycznych. Zdjęcia powstawały w Uzbekistanie, w Egipcie oraz w łódzkiej wytwórni filmowej. Pozytywnie przyjęty na kolaudacji, film bezproblemowo wszedł do polskiego i międzynarodowego obiegu. Krytycy odnieśli się do Faraona pozytywnie. Film traktowano jako superprodukcję, która podważała reguły amerykańskiego kina peplum. Dzieło Kawalerowicza zostało nominowane do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, było także pokazywane na zamknięcie 19. MFF w Cannes.

3 sierpnia[edytuj kod]

Ibis żółtoszyi – gatunek ptaka z rodziny ibisów. Występuje w Australii, większość populacji skupiona jest w stanie Wiktoria. Poza sezonem lęgowym pojawia się też na Nowej Gwinei, zalatuje też na Tasmanię i wyspy Cieśniny Bassa. Środowiskiem ich życia są uprawy, pastwiska, obszary nawadniane, otwarte lasy i suche tereny trawiaste. W porównaniu do innych australijskich ibisów stosunkowo często pojawiają się daleko od mokradeł. Żywią się głównie owadami (w tym szkodnikami upraw), ponadto zjadają pajęczaki, słodkowodne raki i ślimaki. Okres lęgowy zmienny w zależności od regionu występowania. Wpływ na nią ma stan wód, a w terenach zalanych całorocznie – prawdopodobnie temperatura. Na południowym zachodzie kontynentu występuje w miarę stała pora rozrodu, lęgi trwają od sierpnia do grudnia. Gniazda budowane są na krzewach, wśród nadbrzeżnej roślinności lub na ziemi. Mają formę płytkich misek zbudowanych z patyków i roślin wodnych. Zniesienie liczy od 2 do 5 jaj. Wysiadywanie trwa 3,5 tygodnia. Młodymi zajmują się obydwoje rodzice. Po 4 tygodniach są w pełni opierzone. Przez IUCN ibis żółtoszyi klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski.

4 sierpnia[edytuj kod]

Michel Ancel (ur. 29 marca 1972 w Monako) − francuski reżyser i projektant gier komputerowych, pracujący w przedsiębiorstwie Ubisoft. Kawaler Orderu Sztuki i Literatury. Początkowo pracował w charakterze ilustratora gier komputerowych autorstwa Nicolasa Choukrouna, jednak sławę zdobył jako realizator utrzymanej w realiach fantasy gry platformowej Rayman, która doczekała się licznych sequeli oraz rebootów, w tym nadzorowanych osobiście przez Ancela utworów Rayman 2: The Great Escape, Rayman Origins oraz Rayman Legends. Projektant zasłużył się również jako twórca dziennikarskiej gry Beyond Good & Evil oraz adaptacji filmu Petera Jacksona King Kong. Gry Ancela, przeważnie pozytywnie odbierane przez krytyków, wykazują estetycznie podobieństwo do filmów Walta Disneya oraz Studia Ghibli. Projektant dosłużył się miana „francuskiego Shigeru Miyamoto”, choć odrzucał powinowactwa z japońskim twórcą. Twórca Raymana starał się w trakcie swojej kariery tworzyć produkcje spokrewnione estetycznie ze sztuką filmową, aczkolwiek nie nadużywał przerywników filmowych, sprawę światotwórstwa pozostawiając spontaniczności graczy.

5 sierpnia[edytuj kod]

Ferenc Molnár (ur. 12 stycznia 1878 w Budapeszcie, zm. 1 kwietnia 1952 w Nowym Jorku) – węgierski pisarz, dramaturg i dziennikarz. Jeden z najbardziej znanych przedstawicieli węgierskiej literatury mieszczańskiej pierwszej połowy XX wieku. Twórczość literacka Molnára jest bardzo różnorodna pod względem rodzaju i gatunku. Obejmuje szkice, eseje, humoreski, opowiadania, nowele, powieści oraz utwory sceniczne. Pod względem treści dostrzec można wyraźny dualizm tematyczny. Z jednej strony są to kwestie żydowskiej tożsamości i asymilacji, nierówności społecznych oraz patriotyzmu, z drugiej – zabarwiony freudyzmem socjologiczny portret budapeszteńskiej burżuazji okresu fin de siècle’u. Światowy rozgłos przyniosła mu powieść Chłopcy z Placu Broni, która została przetłumaczona na 43 języki i była wydawana w setkach tysięcy egzemplarzy. Doczekała się też siedmiu adaptacji filmowych. Międzynarodową renomę zyskał również jako dramaturg, autor 42 sztuk teatralnych wystawianych przez czołowe sceny europejskie oraz amerykańskie. Jego dramaty, niezmiennie obecne w światowym repertuarze teatralnym XX wieku, osiągały tak duże sukcesy, że ich autora okrzyknięto mianem „Węgierskiego Moliera”.

6 sierpnia[edytuj kod]

Rumunia na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1928 – reprezentacja Rumunii na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1928 w Amsterdamie składała się z 21 zawodników: 13 lekkoatletów oraz 8 szermierzy, obie te reprezentacje debiutowały na igrzyskach olimpijskich. Po raz pierwszy w historii rumuńskich startów na igrzyskach w reprezentacji wystąpiły kobiety. Dla wszystkich zawodników i zawodniczek oprócz Denisa Dolesko były to jedyne starty w letnich igrzyskach olimpijskich. Reprezentacja Rumunii nie zdobyła żadnego medalu i podobnie jak 12 innych reprezentacji nie była sklasyfikowana w klasyfikacji medalowej. Były to drugie, wliczając nieoficjalny występ na igrzyskach w 1900 roku, a zarazem ostatnie letnie igrzyska olimpijskie, na których wystąpili sportowcy z Rumunii i nie wywalczyli przynajmniej jednego medalu olimpijskiego.

7 sierpnia[edytuj kod]

Tramwaje w Kijowie – system komunikacji tramwajowej działający w stolicy Ukrainy, Kijowie. Łączna długość wszystkich linii tramwajowych o rozstawie 1524 mm wynosi 230,2 km. Sieć została uruchomiona w sierpniu 1891 roku, a w maju 1892 roku wyruszył w trasę pierwszy w ówczesnej Rosji tramwaj elektryczny. Mimo elektryfikacji tramwaje konne i parowe jeździły po zelektryfikowanych liniach jeszcze przez rok. W 1992 roku, z okazji 100-lecia otwarcia tramwajów elektrycznych, odsłonięty został pomnik tramwaju elektrycznego. Pomnik wzniesiony został na rogu ulicy Władymirskiej i placu pocztowego w pobliżu miejsca, w którym wyruszył w trasę pierwszy tramwaj elektryczny w mieście, W 2006 roku rząd ukraiński, zaniepokojony słabą kondycją transportu miejskiego w ukraińskich miastach, wydał rozporządzenie, które zakładało rozwój transportu poprzez zakup taboru i remonty infrastruktury. Obecnie tabor tramwajowy składa się z 440 tramwajów, w tym 26 to tramwaje częściowo niskopodłogowe lub całkowicie niskopodłogowe.

8 sierpnia[edytuj kod]

Napad stulecia – największy napad rabunkowy na pociąg w Wielkiej Brytanii, do którego doszło na trasie Glasgow–Londyn 8 sierpnia 1963 roku w hrabstwie Buckinghamshire. Plan napadu powstał pod koniec 1962 roku, gdy pracownik poczty o pseudonimie Ulsterman przekazał jednemu z przyszłych wykonawców napadu szczegóły trasy pociągu, którym wieziono duże ilości gotówki. Powstała grupa przestępcza, składająca się m.in. z Bruce’a Reynoldsa, Ronniego Biggsa, Charliego Wilsona oraz Roya Jamesa. Następnie dokooptowano członków gangu South Coast Raiders, specjalizującego się w manipulacjach w systemie zabezpieczeń kolejowych, dzięki którym można było zatrzymać pociąg. Gang ukradł z pociągu ponad 2,6 miliona funtów w 128 workach o łącznej wadze 2,5 tony, co przekłada się na wartość w początku XXI wieku, biorąc pod uwagę siłę nabywczą pieniądza, ok. 40 mln funtów, czyli ok. 200 mln złotych. Napastników wkrótce schwytano i już na początku 1964 roku rozpoczął się proces, w którym zapadły wyroki do 30 lat pozbawienia wolności. Istnieją podejrzenia, że przestępcy planowali następny napad na pociąg kilka miesięcy później. Przypuszcza się, że większość pieniędzy z napadu zostało wypranych.

9 sierpnia[edytuj kod]

Faraon – polski film historyczny z 1965 roku w reżyserii Jerzego Kawalerowicza, oparty na powieści historycznej Bolesława Prusa pod tym samym tytułem. Bohaterem Faraona jest młody następca tronu w starożytnym Egipcie, Ramzes XIII, który usiłuje zreformować kraj będący pod faktyczną władzą kapłanów, w szczególności zaś – pod władzą arcykapłana Herhora. Sytuację Ramzesa komplikuje uczucie do młodej Żydówki Sary. Kawalerowicz traktował adaptację powieści Prusa jako szczególne wyzwanie. Zrealizowany w Zespole Filmowym „Kadr” Faraon był kręcony przez trzy lata, z udziałem nawet dwóch tysięcy statystów w scenach batalistycznych. Zdjęcia powstawały w Uzbekistanie, w Egipcie oraz w łódzkiej wytwórni filmowej. Pozytywnie przyjęty na kolaudacji, film bezproblemowo wszedł do polskiego i międzynarodowego obiegu. Krytycy odnieśli się do Faraona pozytywnie. Film traktowano jako superprodukcję, która podważała reguły amerykańskiego kina peplum. Dzieło Kawalerowicza zostało nominowane do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, było także pokazywane na zamknięcie 19. MFF w Cannes.

10 sierpnia[edytuj kod]

Ibis żółtoszyi – gatunek ptaka z rodziny ibisów. Występuje w Australii, większość populacji skupiona jest w stanie Wiktoria. Poza sezonem lęgowym pojawia się też na Nowej Gwinei, zalatuje też na Tasmanię i wyspy Cieśniny Bassa. Środowiskiem ich życia są uprawy, pastwiska, obszary nawadniane, otwarte lasy i suche tereny trawiaste. W porównaniu do innych australijskich ibisów stosunkowo często pojawiają się daleko od mokradeł. Żywią się głównie owadami (w tym szkodnikami upraw), ponadto zjadają pajęczaki, słodkowodne raki i ślimaki. Okres lęgowy zmienny w zależności od regionu występowania. Wpływ na nią ma stan wód, a w terenach zalanych całorocznie – prawdopodobnie temperatura. Na południowym zachodzie kontynentu występuje w miarę stała pora rozrodu, lęgi trwają od sierpnia do grudnia. Gniazda budowane są na krzewach, wśród nadbrzeżnej roślinności lub na ziemi. Mają formę płytkich misek zbudowanych z patyków i roślin wodnych. Zniesienie liczy od 2 do 5 jaj. Wysiadywanie trwa 3,5 tygodnia. Młodymi zajmują się obydwoje rodzice. Po 4 tygodniach są w pełni opierzone. Przez IUCN ibis żółtoszyi klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski.

11 sierpnia[edytuj kod]

Michel Ancel (ur. 29 marca 1972 w Monako) − francuski reżyser i projektant gier komputerowych, pracujący w przedsiębiorstwie Ubisoft. Kawaler Orderu Sztuki i Literatury. Początkowo pracował w charakterze ilustratora gier komputerowych autorstwa Nicolasa Choukrouna, jednak sławę zdobył jako realizator utrzymanej w realiach fantasy gry platformowej Rayman, która doczekała się licznych sequeli oraz rebootów, w tym nadzorowanych osobiście przez Ancela utworów Rayman 2: The Great Escape, Rayman Origins oraz Rayman Legends. Projektant zasłużył się również jako twórca dziennikarskiej gry Beyond Good & Evil oraz adaptacji filmu Petera Jacksona King Kong. Gry Ancela, przeważnie pozytywnie odbierane przez krytyków, wykazują estetycznie podobieństwo do filmów Walta Disneya oraz Studia Ghibli. Projektant dosłużył się miana „francuskiego Shigeru Miyamoto”, choć odrzucał powinowactwa z japońskim twórcą. Twórca Raymana starał się w trakcie swojej kariery tworzyć produkcje spokrewnione estetycznie ze sztuką filmową, aczkolwiek nie nadużywał przerywników filmowych, sprawę światotwórstwa pozostawiając spontaniczności graczy.

12 sierpnia[edytuj kod]

Kodeks 0169 – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu na pergaminie, z tekstem Apokalipsy św. Jana. Paleograficznie datowany jest na IV wiek. Do naszych czasów zachowała się jedna karta kodeksu. Według rekonstrukcji karta kodeksu miała rozmiary 9,3 na 7,7 cm, oryginalny rękopis miał więc rozmiary kieszonkowej książki. Niewielki format wskazuje, że rękopis prawdopodobnie służył do prywatnego użytku. Jest też jednym z nielicznych rękopisów Apokalipsy pisanych majuskułą. Tekst jest pokrewny dla Kodeksu Synajskiego, cytowany jest w krytycznych wydaniach Nowego Testamentu. Kurt Aland zaklasyfikował go do kategorii III, co oznacza, że jego tekst został skażony przez obce naleciałości, ale jest ważny dla poznania historii tekstu Nowego Testamentu. Rękopis jest przechowywany w Princeton Theological Seminary w Princeton, w Stanach Zjednoczonych.

13 sierpnia[edytuj kod]

Zamach stanu na Litwie w 1919 roku – planowany przez Polską Organizację Wojskową nieudany zamach mający na celu obalenie litewskiego rządu Mykolasa Sleževičiusa i utworzenie w jego miejsce przychylnego Warszawie gabinetu, który byłby skłonny do zawarcia unii z Polską. Strona polska planowała przeprowadzić zamach stanu w sierpniu 1919 roku w taki sposób, aby wyglądał on jak spontaniczny wybuch niezadowolenia samych Litwinów, którzy chcą uwolnić swój rząd spod wpływów niemieckich. POW liczyła przy tym na faktyczne poparcie lokalnych, sympatyzujących z Polakami litewskich aktywistów. Próba zamachu została jednak udaremniona ze względu na brak współpracy oraz chęci wsparcia sprawy polskiej przez wystarczającą liczbę Litwinów. Po sukcesie powstania sejneńskiego, litewski wywiad nasilił działania zmierzające do inwigilacji środowiska polskiego na Litwie oraz sympatyzujących z Polakami Litwinów, co przyczyniło się do wykrycia spisku. Litwini, którzy nie posiadali listy członków Polskiej Organizacji Wojskowej, zadecydowali o aresztowaniu znacznej liczby lokalnych polskich aktywistów, czym zdestabilizowali struktury POW na Litwie na tyle, aby zapobiec planowanemu zamachowi.

14 sierpnia[edytuj kod]

Syjonizm rewizjonistyczny – nurt w ramach ruchu syjonistycznego, którego twórcą był Ze’ew Żabotyński. Światopogląd ruchu miał stanowić alternatywę dla syjonizmu, sposobów działania, działań dyplomatycznych i idei prezentowanych przez Dawida Ben Guriona oraz Chaima Weizmana. Instytucjonalizacja nurtu miała miejsce w 1925 roku, kiedy Żabotyński stworzył Unię Syjonistów Rewizjonistów, która miała być stronnictwem politycznym i reprezentacją rewizjonistów w ramach Światowej Organizacji Syjonistycznej. Głównym celem ruchu było utworzenie państwa żydowskiego z własną armią w ramach całego Mandatu Palestyny, po obu brzegach Jordanu. W 1931 roku Światowa Organizacja Syjonistyczna nie zaakceptowała stanowiska Żabotyńskiego, iż głównym celem syjonizmu powinno być utworzenie niepodległego państwa żydowskiego w Palestynie, w związku z tym cztery lata później rewizjoniści utworzyli Nową Organizację Syjonistyczną. Miała ona niezależnie od ŚOS działać na rzecz niepodległego państwa dla Żydów. Żabotyński początkowo upatrywał szans na wsparcie w utworzeniu państwa w Wielkiej Brytanii, jednak od końca lat 30. XX wieku coraz więcej rewizjonistów traktować zaczęło Brytyjczyków jako okupantów, zaś podziemne organizacje paramilitarne rozpoczęły ataki na siły mandatowe w celu wyparcia ich z Palestyny.

15 sierpnia[edytuj kod]

Napadacz płaskonogi – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny tarczówkowatych. Jedyny z monotypowego rodzaju napadacz. Wszystkożerny. Aktywnie poluje na różne owady fitofagiczne, ale uzupełnia dietę sokami roślin. Zamieszkuje liściaste i mieszane lasy strefy umiarkowanej, gdzie przebywa głównie na drzewach. Zasięg ma rozerwany: jedna jego część obejmuje Europę i zachodnią część Azji, druga zaś Daleki Wschód. Wszędzie rzadki. Gatunek palearktyczny o rozerwanym, bicentrycznym zasięgu, określanym jako europejsko-wschodnioazjatycki typ rozsiedlenia i związanym z zasięgiem liściastych i mieszanych lasów strefy umiarkowanej. Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1781 roku przez Johana Christiana Fabriciusa jako Cimex sanguinipes. Umieszczany jest na niektórych lokalnych Czerwonych listach zagrożonych pluskwiaków.

16 sierpnia[edytuj kod]

Alka olbrzymia – wymarły gatunek ptaka z rodziny alk, który wyginął w połowie XIX wieku. Był jedynym współczesnym przedstawicielem rodzaju Pinguinus. Nie jest blisko spokrewniony z pingwinami, które odkryte zostały później, a swoją nazwę otrzymały od żeglarzy ze względu na skojarzenie z alkami olbrzymimi. Alki olbrzymie gniazdowały na izolowanych skalistych wysepkach z łatwym dostępem do oceanu i obfitości pożywienia, co jako rzadkie w naturze zjawisko umożliwiało im gniazdowanie w nielicznych miejscach. Poza sezonem lęgowym przebywały na wodach północnego Oceanu Atlantyckiego. Alki olbrzymie osiągały 75–85 cm wysokości i masę ciała blisko 5 kg, co czyniło je drugimi pod względem wielkości ptakami w rodzinie alk. Miały czarny grzbiet i biały brzuch. Skrzydła liczyły zaledwie 15 cm długości, co skutkowało nielotnością. Ptaki te jednak doskonale pływały, co wykorzystywały w trakcie polowań, żywiąc się głównie rybami. Na lądzie alki olbrzymie poruszały się niezręcznie. Łączyły się w pary na całe życie. Gniazdowały w bardzo gęstych koloniach. Alki olbrzymie stanowiły ważną część wielu rdzennie amerykańskich kultur, zarówno jako źródło pokarmu, jak i zwierzę symboliczne.

17 sierpnia[edytuj kod]

Teodor Prodrom – bizantyński poeta i filozof. W swoich wierszach często żalił się na swój los uczonego poety, niemającego za co utrzymać żony i gromady dzieci. Prodrom jest autorem większych utworów, w których wzorował się na literaturze antycznej. Osobne miejsce w twórczości poety zajmuje obszerny zbiór epigramatów dworskich, okolicznościowych, religijnych, rzadziej dotyczących codziennego życia czy nagrobkowych. Prodrom pisał też prozą dialogi satyryczne, wzorowane na Lukianie z Samosat. Spod jego pióra wyszły: Amaranthos, czyli miłość starca, Wyprzedaż życiorysów poetów i mieszczan, Do cezara Bryenniosa o kolorze zielonym. Utworem Dosikles i Rodante Prodrom przyczynił się też do odrodzenia w Bizancjum antycznego romansu sofistycznego. Choć przede wszystkim klasycysta, tworzył też poezje w języku ludowym. Żalił się w nich na swą biedę i wymieniał przedmioty, które chciałby posiadać. Prodrom pozostawił też po sobie kilka traktatów filozoficznych.

18 sierpnia[edytuj kod]

KT-74 – polski kuter torpedowy z okresu zimnej wojny, jeden z dziewiętnastu pozyskanych przez Polskę radzieckich okrętów projektu 183. Jednostkę zbudowano w stoczni numer 5 w Leningradzie, a następnie została wydzierżawiona przez Polskę i w październiku 1958 roku weszła w skład Marynarki Wojennej. Załoga okrętu składała się z 14 osób – 2 oficerów, 9 podoficerów oraz 3 marynarzy. Intensywnie eksploatowany okręt, oznaczony znakami burtowymi KT-74 i 404, zakończył służbę jako kuter torpedowy w styczniu 1971 roku, po czym przystosowano go do pełnienia roli okrętu-celu i oznaczono KS-2. Ostatecznie został skreślony z listy floty w grudniu 1979 roku na podstawie rozkazu Dowódcy Marynarki Wojennej nr 0259, a następnie został zatopiony jako ruchomy cel.

19 sierpnia[edytuj kod]

Kodeks 0169 – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu na pergaminie, z tekstem Apokalipsy św. Jana. Paleograficznie datowany jest na IV wiek. Do naszych czasów zachowała się jedna karta kodeksu. Według rekonstrukcji karta kodeksu miała rozmiary 9,3 na 7,7 cm, oryginalny rękopis miał więc rozmiary kieszonkowej książki. Niewielki format wskazuje, że rękopis prawdopodobnie służył do prywatnego użytku. Jest też jednym z nielicznych rękopisów Apokalipsy pisanych majuskułą. Tekst jest pokrewny dla Kodeksu Synajskiego, cytowany jest w krytycznych wydaniach Nowego Testamentu. Kurt Aland zaklasyfikował go do kategorii III, co oznacza, że jego tekst został skażony przez obce naleciałości, ale jest ważny dla poznania historii tekstu Nowego Testamentu. Rękopis jest przechowywany w Princeton Theological Seminary w Princeton, w Stanach Zjednoczonych.

20 sierpnia[edytuj kod]

Zamach stanu na Litwie w 1919 roku – planowany przez Polską Organizację Wojskową nieudany zamach mający na celu obalenie litewskiego rządu Mykolasa Sleževičiusa i utworzenie w jego miejsce przychylnego Warszawie gabinetu, który byłby skłonny do zawarcia unii z Polską. Strona polska planowała przeprowadzić zamach stanu w sierpniu 1919 roku w taki sposób, aby wyglądał on jak spontaniczny wybuch niezadowolenia samych Litwinów, którzy chcą uwolnić swój rząd spod wpływów niemieckich. POW liczyła przy tym na faktyczne poparcie lokalnych, sympatyzujących z Polakami litewskich aktywistów. Próba zamachu została jednak udaremniona ze względu na brak współpracy oraz chęci wsparcia sprawy polskiej przez wystarczającą liczbę Litwinów. Po sukcesie powstania sejneńskiego, litewski wywiad nasilił działania zmierzające do inwigilacji środowiska polskiego na Litwie oraz sympatyzujących z Polakami Litwinów, co przyczyniło się do wykrycia spisku. Litwini, którzy nie posiadali listy członków Polskiej Organizacji Wojskowej, zadecydowali o aresztowaniu znacznej liczby lokalnych polskich aktywistów, czym zdestabilizowali struktury POW na Litwie na tyle, aby zapobiec planowanemu zamachowi.

21 sierpnia[edytuj kod]

Syjonizm rewizjonistyczny – nurt w ramach ruchu syjonistycznego, którego twórcą był Ze’ew Żabotyński. Światopogląd ruchu miał stanowić alternatywę dla syjonizmu, sposobów działania, działań dyplomatycznych i idei prezentowanych przez Dawida Ben Guriona oraz Chaima Weizmana. Instytucjonalizacja nurtu miała miejsce w 1925 roku, kiedy Żabotyński stworzył Unię Syjonistów Rewizjonistów, która miała być stronnictwem politycznym i reprezentacją rewizjonistów w ramach Światowej Organizacji Syjonistycznej. Głównym celem ruchu było utworzenie państwa żydowskiego z własną armią w ramach całego Mandatu Palestyny, po obu brzegach Jordanu. W 1931 roku Światowa Organizacja Syjonistyczna nie zaakceptowała stanowiska Żabotyńskiego, iż głównym celem syjonizmu powinno być utworzenie niepodległego państwa żydowskiego w Palestynie, w związku z tym cztery lata później rewizjoniści utworzyli Nową Organizację Syjonistyczną. Miała ona niezależnie od ŚOS działać na rzecz niepodległego państwa dla Żydów. Żabotyński początkowo upatrywał szans na wsparcie w utworzeniu państwa w Wielkiej Brytanii, jednak od końca lat 30. XX wieku coraz więcej rewizjonistów traktować zaczęło Brytyjczyków jako okupantów, zaś podziemne organizacje paramilitarne rozpoczęły ataki na siły mandatowe w celu wyparcia ich z Palestyny.

22 sierpnia[edytuj kod]

Napadacz płaskonogi – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny tarczówkowatych. Jedyny z monotypowego rodzaju napadacz. Wszystkożerny. Aktywnie poluje na różne owady fitofagiczne, ale uzupełnia dietę sokami roślin. Zamieszkuje liściaste i mieszane lasy strefy umiarkowanej, gdzie przebywa głównie na drzewach. Zasięg ma rozerwany: jedna jego część obejmuje Europę i zachodnią część Azji, druga zaś Daleki Wschód. Wszędzie rzadki. Gatunek palearktyczny o rozerwanym, bicentrycznym zasięgu, określanym jako europejsko-wschodnioazjatycki typ rozsiedlenia i związanym z zasięgiem liściastych i mieszanych lasów strefy umiarkowanej. Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1781 roku przez Johana Christiana Fabriciusa jako Cimex sanguinipes. Umieszczany jest na niektórych lokalnych Czerwonych listach zagrożonych pluskwiaków.

23 sierpnia[edytuj kod]

Alka olbrzymia – wymarły gatunek ptaka z rodziny alk, który wyginął w połowie XIX wieku. Był jedynym współczesnym przedstawicielem rodzaju Pinguinus. Nie jest blisko spokrewniony z pingwinami, które odkryte zostały później, a swoją nazwę otrzymały od żeglarzy ze względu na skojarzenie z alkami olbrzymimi. Alki olbrzymie gniazdowały na izolowanych skalistych wysepkach z łatwym dostępem do oceanu i obfitości pożywienia, co jako rzadkie w naturze zjawisko umożliwiało im gniazdowanie w nielicznych miejscach. Poza sezonem lęgowym przebywały na wodach północnego Oceanu Atlantyckiego. Alki olbrzymie osiągały 75–85 cm wysokości i masę ciała blisko 5 kg, co czyniło je drugimi pod względem wielkości ptakami w rodzinie alk. Miały czarny grzbiet i biały brzuch. Skrzydła liczyły zaledwie 15 cm długości, co skutkowało nielotnością. Ptaki te jednak doskonale pływały, co wykorzystywały w trakcie polowań, żywiąc się głównie rybami. Na lądzie alki olbrzymie poruszały się niezręcznie. Łączyły się w pary na całe życie. Gniazdowały w bardzo gęstych koloniach. Alki olbrzymie stanowiły ważną część wielu rdzennie amerykańskich kultur, zarówno jako źródło pokarmu, jak i zwierzę symboliczne.

24 sierpnia[edytuj kod]

Teodor Prodrom – bizantyński poeta i filozof. W swoich wierszach często żalił się na swój los uczonego poety, niemającego za co utrzymać żony i gromady dzieci. Prodrom jest autorem większych utworów, w których wzorował się na literaturze antycznej. Osobne miejsce w twórczości poety zajmuje obszerny zbiór epigramatów dworskich, okolicznościowych, religijnych, rzadziej dotyczących codziennego życia czy nagrobkowych. Prodrom pisał też prozą dialogi satyryczne, wzorowane na Lukianie z Samosat. Spod jego pióra wyszły: Amaranthos, czyli miłość starca, Wyprzedaż życiorysów poetów i mieszczan, Do cezara Bryenniosa o kolorze zielonym. Utworem Dosikles i Rodante Prodrom przyczynił się też do odrodzenia w Bizancjum antycznego romansu sofistycznego. Choć przede wszystkim klasycysta, tworzył też poezje w języku ludowym. Żalił się w nich na swą biedę i wymieniał przedmioty, które chciałby posiadać. Prodrom pozostawił też po sobie kilka traktatów filozoficznych.

25 sierpnia[edytuj kod]

KT-74 – polski kuter torpedowy z okresu zimnej wojny, jeden z dziewiętnastu pozyskanych przez Polskę radzieckich okrętów projektu 183. Jednostkę zbudowano w stoczni numer 5 w Leningradzie, a następnie została wydzierżawiona przez Polskę i w październiku 1958 roku weszła w skład Marynarki Wojennej. Załoga okrętu składała się z 14 osób – 2 oficerów, 9 podoficerów oraz 3 marynarzy. Intensywnie eksploatowany okręt, oznaczony znakami burtowymi KT-74 i 404, zakończył służbę jako kuter torpedowy w styczniu 1971 roku, po czym przystosowano go do pełnienia roli okrętu-celu i oznaczono KS-2. Ostatecznie został skreślony z listy floty w grudniu 1979 roku na podstawie rozkazu Dowódcy Marynarki Wojennej nr 0259, a następnie został zatopiony jako ruchomy cel.

26 sierpnia[edytuj kod]

Kodeks 0169 – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu na pergaminie, z tekstem Apokalipsy św. Jana. Paleograficznie datowany jest na IV wiek. Do naszych czasów zachowała się jedna karta kodeksu. Według rekonstrukcji karta kodeksu miała rozmiary 9,3 na 7,7 cm, oryginalny rękopis miał więc rozmiary kieszonkowej książki. Niewielki format wskazuje, że rękopis prawdopodobnie służył do prywatnego użytku. Jest też jednym z nielicznych rękopisów Apokalipsy pisanych majuskułą. Tekst jest pokrewny dla Kodeksu Synajskiego, cytowany jest w krytycznych wydaniach Nowego Testamentu. Kurt Aland zaklasyfikował go do kategorii III, co oznacza, że jego tekst został skażony przez obce naleciałości, ale jest ważny dla poznania historii tekstu Nowego Testamentu. Rękopis jest przechowywany w Princeton Theological Seminary w Princeton, w Stanach Zjednoczonych.

27 sierpnia[edytuj kod]

Zamach stanu na Litwie w 1919 roku – planowany przez Polską Organizację Wojskową nieudany zamach mający na celu obalenie litewskiego rządu Mykolasa Sleževičiusa i utworzenie w jego miejsce przychylnego Warszawie gabinetu, który byłby skłonny do zawarcia unii z Polską. Strona polska planowała przeprowadzić zamach stanu w sierpniu 1919 roku w taki sposób, aby wyglądał on jak spontaniczny wybuch niezadowolenia samych Litwinów, którzy chcą uwolnić swój rząd spod wpływów niemieckich. POW liczyła przy tym na faktyczne poparcie lokalnych, sympatyzujących z Polakami litewskich aktywistów. Próba zamachu została jednak udaremniona ze względu na brak współpracy oraz chęci wsparcia sprawy polskiej przez wystarczającą liczbę Litwinów. Po sukcesie powstania sejneńskiego, litewski wywiad nasilił działania zmierzające do inwigilacji środowiska polskiego na Litwie oraz sympatyzujących z Polakami Litwinów, co przyczyniło się do wykrycia spisku. Litwini, którzy nie posiadali listy członków Polskiej Organizacji Wojskowej, zadecydowali o aresztowaniu znacznej liczby lokalnych polskich aktywistów, czym zdestabilizowali struktury POW na Litwie na tyle, aby zapobiec planowanemu zamachowi.

28 sierpnia[edytuj kod]

Syjonizm rewizjonistyczny – nurt w ramach ruchu syjonistycznego, którego twórcą był Ze’ew Żabotyński. Światopogląd ruchu miał stanowić alternatywę dla syjonizmu, sposobów działania, działań dyplomatycznych i idei prezentowanych przez Dawida Ben Guriona oraz Chaima Weizmana. Instytucjonalizacja nurtu miała miejsce w 1925 roku, kiedy Żabotyński stworzył Unię Syjonistów Rewizjonistów, która miała być stronnictwem politycznym i reprezentacją rewizjonistów w ramach Światowej Organizacji Syjonistycznej. Głównym celem ruchu było utworzenie państwa żydowskiego z własną armią w ramach całego Mandatu Palestyny, po obu brzegach Jordanu. W 1931 roku Światowa Organizacja Syjonistyczna nie zaakceptowała stanowiska Żabotyńskiego, iż głównym celem syjonizmu powinno być utworzenie niepodległego państwa żydowskiego w Palestynie, w związku z tym cztery lata później rewizjoniści utworzyli Nową Organizację Syjonistyczną. Miała ona niezależnie od ŚOS działać na rzecz niepodległego państwa dla Żydów. Żabotyński początkowo upatrywał szans na wsparcie w utworzeniu państwa w Wielkiej Brytanii, jednak od końca lat 30. XX wieku coraz więcej rewizjonistów traktować zaczęło Brytyjczyków jako okupantów, zaś podziemne organizacje paramilitarne rozpoczęły ataki na siły mandatowe w celu wyparcia ich z Palestyny.

29 sierpnia[edytuj kod]

Napadacz płaskonogi – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny tarczówkowatych. Jedyny z monotypowego rodzaju napadacz. Wszystkożerny. Aktywnie poluje na różne owady fitofagiczne, ale uzupełnia dietę sokami roślin. Zamieszkuje liściaste i mieszane lasy strefy umiarkowanej, gdzie przebywa głównie na drzewach. Zasięg ma rozerwany: jedna jego część obejmuje Europę i zachodnią część Azji, druga zaś Daleki Wschód. Wszędzie rzadki. Gatunek palearktyczny o rozerwanym, bicentrycznym zasięgu, określanym jako europejsko-wschodnioazjatycki typ rozsiedlenia i związanym z zasięgiem liściastych i mieszanych lasów strefy umiarkowanej. Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1781 roku przez Johana Christiana Fabriciusa jako Cimex sanguinipes. Umieszczany jest na niektórych lokalnych Czerwonych listach zagrożonych pluskwiaków.

30 sierpnia[edytuj kod]

Alka olbrzymia – wymarły gatunek ptaka z rodziny alk, który wyginął w połowie XIX wieku. Był jedynym współczesnym przedstawicielem rodzaju Pinguinus. Nie jest blisko spokrewniony z pingwinami, które odkryte zostały później, a swoją nazwę otrzymały od żeglarzy ze względu na skojarzenie z alkami olbrzymimi. Alki olbrzymie gniazdowały na izolowanych skalistych wysepkach z łatwym dostępem do oceanu i obfitości pożywienia, co jako rzadkie w naturze zjawisko umożliwiało im gniazdowanie w nielicznych miejscach. Poza sezonem lęgowym przebywały na wodach północnego Oceanu Atlantyckiego. Alki olbrzymie osiągały 75–85 cm wysokości i masę ciała blisko 5 kg, co czyniło je drugimi pod względem wielkości ptakami w rodzinie alk. Miały czarny grzbiet i biały brzuch. Skrzydła liczyły zaledwie 15 cm długości, co skutkowało nielotnością. Ptaki te jednak doskonale pływały, co wykorzystywały w trakcie polowań, żywiąc się głównie rybami. Na lądzie alki olbrzymie poruszały się niezręcznie. Łączyły się w pary na całe życie. Gniazdowały w bardzo gęstych koloniach. Alki olbrzymie stanowiły ważną część wielu rdzennie amerykańskich kultur, zarówno jako źródło pokarmu, jak i zwierzę symboliczne.

31 sierpnia[edytuj kod]

Teodor Prodrom – bizantyński poeta i filozof. W swoich wierszach często żalił się na swój los uczonego poety, niemającego za co utrzymać żony i gromady dzieci. Prodrom jest autorem większych utworów, w których wzorował się na literaturze antycznej. Osobne miejsce w twórczości poety zajmuje obszerny zbiór epigramatów dworskich, okolicznościowych, religijnych, rzadziej dotyczących codziennego życia czy nagrobkowych. Prodrom pisał też prozą dialogi satyryczne, wzorowane na Lukianie z Samosat. Spod jego pióra wyszły: Amaranthos, czyli miłość starca, Wyprzedaż życiorysów poetów i mieszczan, Do cezara Bryenniosa o kolorze zielonym. Utworem Dosikles i Rodante Prodrom przyczynił się też do odrodzenia w Bizancjum antycznego romansu sofistycznego. Choć przede wszystkim klasycysta, tworzył też poezje w języku ludowym. Żalił się w nich na swą biedę i wymieniał przedmioty, które chciałby posiadać. Prodrom pozostawił też po sobie kilka traktatów filozoficznych.