Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2015/05

Aktualnie na stronie głównej

X-Men: Przeszłość, która nadejdzie – amerykański fantastycznonaukowy film akcji z 2014 roku na podstawie serii komiksów o grupie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię filmu odpowiadał Bryan Singer na podstawie scenariusza Simona Kinberga. W rolach głównych wystąpili: Hugh Jackman, James McAvoy, Michael Fassbender oraz Jennifer Lawrence. Akcja filmu rozgrywa się około 10 lat po wydarzeniach z Pierwszej klasy oraz około 10 lat po Ostatnim bastionie. Wolverine cofa się w czasie do 1973 roku, gdzie musi zmienić bieg przyszłości i nie dopuścić do utworzenia robotów zwanych Sentinelami, które doprowadzą do zagłady zarówno ludzi, jak i mutantów. Światowa premiera filmu miała miejsce 10 maja 2014 roku w Nowym Jorku. Film zarobił prawie 750 milionów dolarów przy budżecie 200 milionów i uzyskał pozytywne oceny krytyków. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

---

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

2008: wrzesień • październik • listopad • grudzień
2009: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2010: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2011: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2012: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2013: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2014: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2015: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2016: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2017: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2018: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2019: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2020: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2021: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2022: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2023: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień

---

1 maja

Bronisław Pieracki – polski polityk, legionista, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego - dowódca jednego z odcinków obrony Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919. Pracownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, a następnie sekretarz stanu w tym resorcie, poseł na Sejm II i III kadencji w II Rzeczpospolitej z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. II zastępca szefa Sztabu Generalnego, minister bez teki i wicepremier w rządzie Walerego Sławka, minister spraw wewnętrznych w rządach Aleksandra Prystora, Janusza Jędrzejewicza i Leona Kozłowskiego. Jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego po przewrocie majowym, zaliczany do czołowych członków tzw. grupy pułkowników. Został zamordowany przez członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów.

2 maja

Mały Bolcik – jezioro na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie miadzielskim. Położone jest 31 km na północny zachód od miasta Miadzioł, 17 km od granicy białorusko-litewskiej, ok. 1,1 km na północny wschód od wsi Jacyny. Według niektórych źródeł należy do Bołduckiej Grupy Jezior, według innych − jedynie leży w jej sąsiedztwie. Stanowi część dorzecza Straczy. Leży na terenie Naroczańskiego Parku Narodowego, w strefie regulowanego użytkowania. Woda jeziora Mały Bolcik ma klasę wodorowęglanową grupy wapniowej pierwszej klasy. Jest średnio zmineralizowana. Istnieje kilka legend, dotyczących powstania jeziora Mały Bolcik, Wielki Bolcik i znajdującego się w ich pobliżu źródła

3 maja

Linia kolejowa nr 337 – jednotorowa, niezelektryfikowana linia miejscowego znaczenia o długości 11,155 km. Linia jest położona w województwie dolnośląskim, na obszarze powiatu lubańskiego i łączy Lubań Śląski z Leśną. Przynależy ona do oddziału regionalnego PKP Polskich Linii Kolejowych we Wrocławiu i zakładu linii kolejowych w Wałbrzychu. Decyzję o budowie linii do Leśnej wzdłuż doliny Kwisy podjęto w 1888 roku, a jej otwarcie nastąpiło 15 maja 1896 roku. Linia ta miała przede wszystkim pobudzić rozwój gospodarczy i służyć do transportu wyrobów z okolicznych fabryk. W okresie 1928-1945 posiadała ona trakcję elektryczną. W 1991 roku zawieszono połączenia pasażerskie, a w 1994 roku towarowe. Po 14 latach, w 2008 roku wyremontowano i ponownie uruchomiono linię. Obecnie pełni ona charakter linii towarowej, przewozi się nią głównie bazalt z okolicznych kopalni.

4 maja

Ludobójstwo w Burundi – zakrojone na szeroką skalę masakry członków grupy etnicznej Hutu, dokonywane wiosną i latem 1972 roku przez armię Burundi oraz paramilitarne bojówki. Hutu stanowili najliczniejszą grupę etniczną w Burundi, lecz od 1965 roku reprezentujący interesy Tutsi wojskowy reżim systematycznie ograniczał ich wpływy w życiu politycznym, siłach zbrojnych i administracji. 29 kwietnia 1972 radykalni politycy Hutu wywołali z pomocą kongijskich najemników zbrojne powstanie w południowych prowincjach kraju, w trakcie którego zamordowano od kilkuset do kilku tysięcy Tutsi. Rządowa armia szybko jednak stłumiła rebelię, a represje wobec jej sympatyków przekształciły się w planową i systematyczną eksterminację elity społecznej Hutu. Historycy oceniają, że od końca kwietnia do września 1972 zamordowano w Burundi od 100 tys. do 300 tys. Hutu, a co najmniej 150 tys. zmuszono do ucieczki z kraju. Był to pierwszy odnotowany przypadek ludobójstwa w historii postkolonialnej Afryki.

5 maja

(10) Hygiea – duża planetoida krążąca w pasie planetoid w Układzie Słonecznym, czwarta pod względem objętości i masy w pasie głównym. Posiada nieco wydłużony kształt, wymiary 350-500 km i masę szacowaną na 2,9% łącznej masy pasa planetoid. Jest to największe ciało z klasy ciemnych planetoid typu C z węglistą powierzchnią. Mimo swoich rozmiarów obserwowana z Ziemi Hygiea jest bardzo słabo świecącym obiektem. Jest to spowodowane ciemną barwą jej powierzchni i odległością od Słońca. Z tego powodu astronomowie zaobserwowali kilka mniejszych planetoid wcześniej, nim 12 kwietnia 1849 roku Annibale de Gasparis odkrył Hygieę. W większości opozycji Hygiea ma obserwowaną wielkość gwiazdową o 4^m większą niż (4) Westa i jest widoczna przez teleskop optyczny o średnicy co najmniej 100 mm. Jednak gdy opozycja przypada w peryhelium jej orbity, może być widoczna przez lornetkę 10×50.

6 maja

Mil Mi-2 – średni, wielozadaniowy śmigłowiec zaprojektowany przez radzieckie biuro konstrukcyjne Michaiła Mila, jako następca Mi-1. Śmigłowiec był seryjnie produkowany jedynie przez zakłady WSK Świdnik w latach 1965–1985. Mi-2 był jedynym śmigłowcem konstrukcji radzieckiej nigdy nieprodukowanym w ZSRR. Przez 20 lat powstało blisko 5500 maszyn, w wielu wersjach specjalistycznych opracowanych w Świdniku. Pomimo że pierwotnie śmigłowiec został zaprojektowany przede wszystkim do zastosowań cywilnych, w WSK Świdnik wyprodukowano także jego warianty wojskowe. Trafiły one głównie do Ludowego Wojska Polskiego. Mimo przestarzałej konstrukcji śmigłowce Mi-2 wykorzystywane są w wielu państwach także współcześnie.

7 maja

Autyzm dziecięcy – złożone zaburzenie rozwoju i funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, które charakteryzuje się zakłóceniami zdolności komunikowania uczuć i budowania relacji interpersonalnych, zubożeniem i stereotypowością zachowań oraz trudnościami z integracją wrażeń zmysłowych. Alienacja chorych w świecie własnych przeżyć sprawiła, że zaburzenie to nazwano autyzmem, od gr. autos, co oznacza „sam”. Autyzm dziecięcy poddaje się różnym formom leczenia, które mogą istotnie poprawić funkcjonowanie chorych, ale nie jest w pełni uleczalny – zaburzenie to utrzymuje się do końca życia. Zakres możliwej do osiągnięcia poprawy objawowej uzależniony jest od tego, jak wcześnie zaburzenie zostanie rozpoznane i jak wcześnie dziecko zostanie objęte odpowiednim programem terapeutycznym wspierającym jego rozwój.

8 maja

Ignacy – de facto drugi patriarcha moskiewski i całej Rusi, wykreślony pośmiertnie z oficjalnych wykazów patriarchów, sprawujący urząd od 1605 do 1606 roku i ponownie, w sposób niekanoniczny, w 1611 roku. Ignacy był z pochodzenia Grekiem, chirotonię biskupią przyjął przed 1595 roku w Cypryjskim Kościele Prawosławnym lub w Patriarchacie Konstantynopolitańskim. Do Rosji przybył na ceremonię koronacyjną Fiodora I lub Borysa Godunowa; został w tym kraju, licząc na zrobienie kariery w hierarchii cerkiewnej. W czerwcu 1605 roku jako pierwszy z rosyjskich hierarchów prawosławnych uznał Dymitra Samozwańca I za prawdziwego syna Iwana IV Groźnego i złożył mu przysięgę na wierność. 24 czerwca 1605, po wjeździe Samozwańca do Moskwy, na jego żądanie sobór biskupów ogłosił Ignacego nowym patriarchą moskiewskim, odsuwając od urzędu Hioba. Po obaleniu Samozwańca, Ignacy został pozbawiony urzędu i sakry biskupiej przez uświęcony sobór.

9 maja

Konin – węzłowa stacja kolejowa w centrum prawobrzeżnej części Konina. Przez stację kolejową Konin przebiega linia kolejowa nr 3, będąca częścią europejskiej linii kolejowej E 20. Ponadto, na stacji swój bieg rozpoczyna linia nr 388, prowadząca w kierunku północnym. Na stacji znajdują się trzy niskokrawędziowe perony. Pierwszy z nich jest peronem bocznym, jednokrawędziowym znajdującym się przy torze nr 4. Peron drugi jest peronem wyspowym, dwukrawędzowym znajdującym się między torami 1 i 2. Około 50 metrów na zachód od budynku dworca znajduje się autobusowe centrum przesiadkowe obsługiwane przez MZK Konin. Koniński dworzec jest jednym z sześciu najważniejszych dworców w województwie wielkopolskim, według klasyfikacji PKP ma kategorię C.

10 maja

Linia kolejowa nr 337 – jednotorowa, niezelektryfikowana linia miejscowego znaczenia o długości 11,155 km. Linia jest położona w województwie dolnośląskim, na obszarze powiatu lubańskiego i łączy Lubań Śląski z Leśną. Przynależy ona do oddziału regionalnego PKP Polskich Linii Kolejowych we Wrocławiu i zakładu linii kolejowych w Wałbrzychu. Decyzję o budowie linii do Leśnej wzdłuż doliny Kwisy podjęto w 1888 roku, a jej otwarcie nastąpiło 15 maja 1896 roku. Linia ta miała przede wszystkim pobudzić rozwój gospodarczy i służyć do transportu wyrobów z okolicznych fabryk. W okresie 1928-1945 posiadała ona trakcję elektryczną. W 1991 roku zawieszono połączenia pasażerskie, a w 1994 roku towarowe. Po 14 latach, w 2008 roku wyremontowano i ponownie uruchomiono linię. Obecnie pełni ona charakter linii towarowej, przewozi się nią głównie bazalt z okolicznych kopalni.

11 maja

Ludobójstwo w Burundi – zakrojone na szeroką skalę masakry członków grupy etnicznej Hutu, dokonywane wiosną i latem 1972 roku przez armię Burundi oraz paramilitarne bojówki. Hutu stanowili najliczniejszą grupę etniczną w Burundi, lecz od 1965 roku reprezentujący interesy Tutsi wojskowy reżim systematycznie ograniczał ich wpływy w życiu politycznym, siłach zbrojnych i administracji. 29 kwietnia 1972 radykalni politycy Hutu wywołali z pomocą kongijskich najemników zbrojne powstanie w południowych prowincjach kraju, w trakcie którego zamordowano od kilkuset do kilku tysięcy Tutsi. Rządowa armia szybko jednak stłumiła rebelię, a represje wobec jej sympatyków przekształciły się w planową i systematyczną eksterminację elity społecznej Hutu. Historycy oceniają, że od końca kwietnia do września 1972 zamordowano w Burundi od 100 tys. do 300 tys. Hutu, a co najmniej 150 tys. zmuszono do ucieczki z kraju. Był to pierwszy odnotowany przypadek ludobójstwa w historii postkolonialnej Afryki.

12 maja

Treron złotoszyi – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych. Występuje w południowo-wschodniej Azji, w tym na Sri Lance. Nie jest zagrożony wyginięciem. Zasiedla różnorodne zadrzewione środowiska, także w pobliżu siedzib ludzkich. Przebywa w grupach do 12 osobników, wyruszając rankiem na żerowanie. Zjada głównie owoce, w tym najchętniej figowca. Gniazduje od marca do czerwca. Gniazdo to najczęściej niestarannie wykonana platforma z patyków, na którą samica składa jedno lub dwa białe jaja. Jaja są wysiadywane przez obydwa ptaki z pary, przez około 23 dni. Towarzyski gatunek. Zwykle obserwowany w grupach 5–12 osobników, w większej liczebności na owocujących drzewach, także z innymi gatunkami. Przebywa głównie w koronach drzew. Niekiedy schodzi na ziemię, aby napić się lub zbierać drobne kamyki.

13 maja

Rugby union na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1908 – było drugą edycją olimpijskich zawodów w rugby union w historii, a do rywalizacji przystąpiły ostatecznie dwa zespoły. Jedyne spotkanie rozegrane zostało 26 października 1908 roku na głównej arenie igrzysk, White City Stadium w Londynie, a wyraźne zwycięstwo nad Brytyjczykami z Kornwalii odnieśli reprezentujący Australazję Australijczycy. Przy braku większego zainteresowania publiczności mecz rozpoczął się o 15:15, Australijczycy wystąpili w złoto-zielonych strojach, ich rywale natomiast ubrani byli na czarno i złoto. Zespół kornwalijski był osłabiony brakiem kontuzjowanego Barrie Bennettsa oraz kilku innych graczy ze składu, który w poprzednim sezonie zdobył mistrzostwo hrabstw, co przełożyło się na brak spójności w grze. Mecz zakończył się wynikiem 32–3 dla Australijczyków. Zwycięzcy byli wyraźnie lepsi w operowaniu śliską piłką, a ich występ na White City Stadium był jednym z najlepszych podczas całego tournée.

14 maja

Podróż – niezależna gra komputerowa wyprodukowana przez amerykańskie studio Thatgamecompany na PlayStation 3. Miała premierę 13 marca 2012 roku za pośrednictwem systemu dystrybucji cyfrowej PlayStation Network. W Podróży gracz przejmuje kontrolę nad ubraną w szatę postacią znajdującą się na rozległej pustyni. W trakcie podróży może spotkać innych graczy; dwaj grający mają możliwość wzajemnej pomocy, lecz nie mogą komunikować się ze sobą przy użyciu mowy czy tekstu, jak również nie znają nazwy drugiego gracza. Twórcy gry starali się wzbudzić w graczu uczucie małości i zdumienia, a także stworzyć więź emocjonalną pomiędzy anonimowymi graczami. Muzyka, skomponowana przez Austina Wintory'ego, w sposób dynamiczny reaguje na działania gracza, stanowiąc spójny motyw budujący klimat gry. Recenzenci gry chwalili oprawę audiowizualną, nazywając ją poruszającym i budzącym emocje doznaniem.

15 maja

Obóz dla internowanych w Karolewie – prowizoryczny obóz koncentracyjny dla mieszkańców Krajny, utworzony przez niemiecki Selbstschutz na terenie majątku ziemskiego Karolewo nieopodal Więcborka, funkcjonujący od połowy września do połowy grudnia 1939 roku. Do obozu trafiali mieszkańcy powiatu sępoleńskiego oraz sąsiednich powiatów, aresztowani w pierwszych miesiącach niemieckiej okupacji w związku z tzw. akcją „etnicznego oczyszczania przedpola”. W obozie byli oni głodzeni, zmuszani do wyczerpującej pracy i poddawani nieludzkiemu traktowaniu. Internierungslager Karlshof utworzono przede wszystkim w celu potajemnej likwidacji więźniów – większość osadzonych tam Polaków rozstrzelano w pobliskich lasach. Podczas powojennych ekshumacji odnaleziono zwłoki 1781 osób zamordowanych w obozie jesienią 1939 roku. Obóz w Karolewie uznawany jest za jedno z największych miejsc kaźni ludności polskiej na Pomorzu.

16 maja

Karl Friedrich Schinkel – niemiecki architekt, urbanista, projektant i malarz, jeden z wybitniejszych twórców klasycyzmu w Królestwie Prus, tworzący także w stylu arkadowym. Schinkel zaprojektował wiele budowli, zarówno w samym Berlinie, jak i na całym terenie Prus. Niektóre z jego projektów weszły do europejskiego kanonu architektury neoklasycystycznej. Szkołą Schinkla nazwano działalność grupy niemieckich architektów kontynuujących styl Schinkla. Jest on uważany za pioniera naukowego podejścia do zagadnień konserwacji zabytków. Jako pierwszy postulował wykonywanie inwentaryzacji przed rozpoczęciem prac konserwatorskich. Nadzorował, między innymi, roboty konserwatorskie na zamku w Malborku oraz w okresie 1819-1824 restaurację stargardzkiego kościoła Mariackiego.

17 maja

Karabin maszynowy wz. 30 – polski ciężki karabin maszynowy z czasów dwudziestolecia międzywojennego. Stanowi bezlicencyjną modyfikację amerykańskiego Browninga M1917. Ckm wz. 30 był podstawowym ciężkim karabinem maszynowym Wojska Polskiego w latach 30. XX wieku. Działał na zasadzie wykorzystania krótkiego odrzutu lufy, chłodzony był wodą, strzelał przepisową amunicją karabinową WP – 7,9 mm Mauser. Oprócz Wojska Polskiego ckm-y wz. 30 wykorzystywano w Hiszpanii, gdzie wyeksportowano ponad 1700 egzemplarzy tej broni. Po klęsce kampanii wrześniowej pewną liczbę karabinów zdobyli też Niemcy, którzy wykorzystywali je potem w jednostkach tyłowych oraz w walkach z partyzantami. Ogółem wyprodukowano około 10 tysięcy egzemplarzy karabinu.

18 maja

Iluminaci bawarscy – istniejące przez krótki czas tajne stowarzyszenie, mające na celu uczynienie zbędnym panowania ludzi nad ludźmi poprzez oświecenie i doskonalenie moralne. Na tej drodze pragnęli iluminaci osiągnąć wolność, rozumianą także jako wolność polityczna. Zostało założone 1 maja 1776 roku przez filozofa i znawcę prawa kościelnego Adama Weishaupta w Ingolstadt i działało do jego zakazania w elektoracie Bawarii w 1785 roku. Rzekome dalsze istnienie iluminatów bawarskich stało się osnową wielu teorii spiskowych. Według nich efektem tajnej działalności tego stowarzyszenia miała być między innymi rewolucja francuska oraz miało ono wpłynąć m.in. na powstanie Stanów Zjednoczonych. Przypisywano mu walkę z Kościołem katolickim i dążenie do panowania nad światem.

19 maja

Adaks – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny krętorogich, zaliczany do antylop. Na głowach przedstawicieli obu płci rosną cylindryczne, wygięte ku tyłowi „skręcone” rogi, które osiągają zazwyczaj 76–90 cm długości i stanowią jedną z podstawowych cech odróżniających od spokrewnionych gatunków antylop z rodzaju Oryx. Gatunek występował pierwotnie na całej Saharze: od Mauretanii, Maroka i Algierii aż do Sudanu. Obecnie adaks należy do najrzadziej spotykanych gatunków antylop. Spadek liczebności tych zwierząt jest rezultatem polowań dla cenionego mięsa i skóry. Z powodu braku wystarczającej ochrony zwierzętom tym grozi całkowite wytępienie. Adaks jest uznawany za gatunek regionalnie wymarły w Algierii, Egipcie, Libii i Maroku, a prawdopodobnie także w Sudanie. Zwierzęta tego gatunku są regularnie odnotowywane jeszcze tylko w Nigerii, Mauretanii, w Czadzie i w północnej części Mali. IUCN zaliczyła adaksy do gatunków krytycznie zagrożonych wymarciem i umieściła je w kategorii CR Czerwonej Księgi.

20 maja

Order Zulfaghara – najwyższe wojskowe odznaczenie irańskie, ustanowione w kwietniu 1925 przez szacha Rezę z dynastii Pahlawi, nawiązujące swoją nazwą do jednego z najstarszych symboli islamu – Zulfikara, miecza należącego do Alego ibn Abi Taliba, zięcia i przybranego syna proroka Mahometa. Przyznawany był wyłącznie w przypadku wojen toczonych z zagranicznymi państwami. Nagradzani nim mogli być irańscy oficerowie, podoficerowie i żołnierze w oparciu o szczegółowy regulamin odznaczenia. Po obaleniu dynastii Pahlawi przez irańską rewolucję islamską w 1979, został zlikwidowany przez nowy rząd proklamowany przez ajatollaha Chomejniego. W latach 90. XX wieku ustanowiono nowy wojskowy Medal Zulfaghara będący jednak innym odznaczeniem.

21 maja

USS Barb (SS-220) – amerykański okręt podwodny, należący do typu Gato, jeden z najbardziej skutecznych w United States Navy podczas II wojny światowej. Był przedstawicielem pierwszego masowo produkowanego wojennego typu amerykańskich okrętów podwodnych. Zaprojektowany w konstrukcji częściowo dwukadłubowej, uzbrojony był w 24 torpedy wystrzeliwane z dziesięciu wyrzutni. Barb wszedł do służby w US Navy 8 lipca 1942 roku. Pierwsze patrole odbył u wybrzeży północnoafrykańskich i europejskich, działając w oparciu o porty brytyjskie. Następnie został odwołany do Stanów Zjednoczonych i przesunięty na Pacyfik. Dowodzony od końca kwietnia 1944 roku przez komandora Eugene B. Fluckeya, zatopił jednostki japońskie o łącznym tonażu 96 628 BRT, w tym lotniskowiec „Unyō”. W 1954 roku przeszedł głęboką modernizację, po czym został wydzierżawiony włoskiej Marina Militare, gdzie służył do 1972 roku pod nazwą Enrico Tazzoli.

22 maja

Parksozaur – rodzaj bazalnego ornitopoda zaliczanego niegdyś do rodziny hipsylofodontów, uważanej obecnie za parafiletyczną. Osiągał od 2 do 2,5 m długości, posiadał silne kończyny tylne. Żył w mastrychcie na terenie dzisiejszej Ameryki Północnej. Jego szczątki znaleziono w formacji Horseshoe Canyon, której faunę dinozaurów określa się mianem Edmonton, i być może również formacji Prince Creek. Jego najbliższym krewnym był Thescelosaurus neglectus. Wymiarów parksozaura nigdy formalnie nie oszacowano, ale William Parks stwierdził, że kończyny tylne tego zauropsyda i Thescelosaurus neglectus są podobnej wielkości, miały bowiem 93,0 cm, podczas gdy u T. neglectus – 95,5 cm. Na tej podstawie wnioskuje się, że ogólne wymiary obu zwierząt również były podobne: długość wynosiłaby więc pomiędzy 2 a 2,5 m, podczas gdy wysokość w biodrach – 1 m.

23 maja

Konkurs Piosenki Eurowizji – organizowana corocznie od 1956 roku paneuropejska impreza muzyczna, w której biorą udział przedstawiciele publicznych stacji telewizyjnych zrzeszonych w Europejskiej Unii Nadawców. Konkurs Piosenki Eurowizji jest widowiskiem telewizyjnym z udziałem publiczności, składającym się z prezentacji „na żywo” utworów reprezentujących poszczególne kraje oraz następującego po nim głosowania, uwieńczonego wręczeniem statuetki wykonawcy i autorom zwycięskiej propozycji. Czas trwania całego programu przewidziany jest na trzy godziny. Widowisko jest najpopularniejszym z najdłużej trwających programów telewizyjnych na świecie, jednym z najchętniej oglądanych niesportowych wydarzeń międzynarodowych na całym świecie. Po udziale w Konkursie Piosenki Eurowizji swoją karierę rozpoczęło wiele międzynarodowych gwiazd.

24 maja

Pesa 33WE – normalnotorowy niskoperonowy elektryczny zespół trakcyjny, wyprodukowany przez Pesę Bydgoszcz w liczbie 14 sztuk dla Warszawskiej Kolei Dojazdowej. Umowę ich zakupu podpisano w marcu 2010 roku, a pierwszy egzemplarz został dostarczony do lokomotywowni w Grodzisku Mazowieckim w grudniu 2011 roku. 33WE przeznaczony jest do obsługi połączeń aglomeracyjnych. Jeden zespół tworzą dwa identyczne, trójczłonowe pojazdy, oznaczone jako część a i część b. Każda z nich jest wyposażona w jedną kabinę maszynisty i specjalny pulpit sterowniczy. Pojazdy są zaprojektowane do zasilania prądem stałym o napięciu 3000 V. Pesy 33WE zastąpiły wysłużone już składy Pafawag 101N.

25 maja

Iluminaci bawarscy – istniejące przez krótki czas tajne stowarzyszenie, mające na celu uczynienie zbędnym panowania ludzi nad ludźmi poprzez oświecenie i doskonalenie moralne. Na tej drodze pragnęli iluminaci osiągnąć wolność, rozumianą także jako wolność polityczna. Zostało założone 1 maja 1776 roku przez filozofa i znawcę prawa kościelnego Adama Weishaupta w Ingolstadt i działało do jego zakazania w elektoracie Bawarii w 1785 roku. Rzekome dalsze istnienie iluminatów bawarskich stało się osnową wielu teorii spiskowych. Według nich efektem tajnej działalności tego stowarzyszenia miała być między innymi rewolucja francuska oraz miało ono wpłynąć m.in. na powstanie Stanów Zjednoczonych. Przypisywano mu walkę z Kościołem katolickim i dążenie do panowania nad światem.

26 maja

Adaks – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny krętorogich, zaliczany do antylop. Na głowach przedstawicieli obu płci rosną cylindryczne, wygięte ku tyłowi „skręcone” rogi, które osiągają zazwyczaj 76–90 cm długości i stanowią jedną z podstawowych cech odróżniających od spokrewnionych gatunków antylop z rodzaju Oryx. Gatunek występował pierwotnie na całej Saharze: od Mauretanii, Maroka i Algierii aż do Sudanu. Obecnie adaks należy do najrzadziej spotykanych gatunków antylop. Spadek liczebności tych zwierząt jest rezultatem polowań dla cenionego mięsa i skóry. Z powodu braku wystarczającej ochrony zwierzętom tym grozi całkowite wytępienie. Adaks jest uznawany za gatunek regionalnie wymarły w Algierii, Egipcie, Libii i Maroku, a prawdopodobnie także w Sudanie. Zwierzęta tego gatunku są regularnie odnotowywane jeszcze tylko w Nigerii, Mauretanii, w Czadzie i w północnej części Mali. IUCN zaliczyła adaksy do gatunków krytycznie zagrożonych wymarciem i umieściła je w kategorii CR Czerwonej Księgi.

27 maja

Order Zulfaghara – najwyższe wojskowe odznaczenie irańskie, ustanowione w kwietniu 1925 przez szacha Rezę z dynastii Pahlawi, nawiązujące swoją nazwą do jednego z najstarszych symboli islamu – Zulfikara, miecza należącego do Alego ibn Abi Taliba, zięcia i przybranego syna proroka Mahometa. Przyznawany był wyłącznie w przypadku wojen toczonych z zagranicznymi państwami. Nagradzani nim mogli być irańscy oficerowie, podoficerowie i żołnierze w oparciu o szczegółowy regulamin odznaczenia. Po obaleniu dynastii Pahlawi przez irańską rewolucję islamską w 1979, został zlikwidowany przez nowy rząd proklamowany przez ajatollaha Chomejniego. W latach 90. XX wieku ustanowiono nowy wojskowy Medal Zulfaghara będący jednak innym odznaczeniem.

28 maja

Dynastia Ming – dynastia cesarska Chin, panująca po upadku mongolskiej dynastii Yuan. Założycielem dynastii był Zhu Yuanzhang, jeden z przywódców powstania przeciwko dynastii Yuan. W 1368 roku ogłosił się cesarzem i przyjął jako nazwę swojej ery panowania, Hongwu, a założoną przez siebie dynastię nazwał Ming, czyli Wspaniała. Cesarz Hongwu próbował stworzyć społeczeństwo oparte na samowystarczalnych wspólnotach wiejskich oraz ograniczyć pozycję kupców. Za panowania cesarza Yongle został odbudowany Wielki Kanał, a także wybudowano nową stolicę – Pekin. Od XVI wieku rozwijał się handel z Europejczykami i Japonią. Panowanie dynastii Ming było okresem rozkwitu sztuki, zarówno malarstwa, poezji, muzyki, literatury, jak i przedstawień scenicznych, a liczba mieszkańców cesarstwa wzrosła w tym okresie z około 60 milionów do prawie 200 milionów. Była to ostatnia narodowa dynastia chińska.

29 maja

Cerkiew św. Michała Archanioła w Nosowie – prawosławna cerkiew parafialna w Nosowie. Cerkiew została zbudowana w 1862 roku z fundacji właściciela miejscowych dóbr, Józefa Wężyka, a w 1875 roku przekazana parafii prawosławnej. Od tego momentu świątynia nieprzerwanie służyła prawosławnym. W latach 1915–1919, gdy miejscowi wierni zostali ewakuowani do Rosji, cerkiew była nieczynna. W 1921 roku miejscowa parafia wznowiła działalność za zgodą lokalnych władz II Rzeczypospolitej. Po wywózkach ludności ukraińskiej do ZSRR oraz Akcji „Wisła”, gdy większość parafii prawosławnych na Lubelszczyźnie przestała działać z braku wiernych, cerkiew nosowska kontynuowała działalność duszpasterską. Szczególnym kultem w świątyni otaczana jest Leśniańska Ikona Matki Bożej, której kopia znajduje się w ikonostasie cerkwi.

30 maja

Kim Yun-Mi – południowokoreańska łyżwiarka szybka specjalizująca się w short tracku, dwukrotna złota medalistka olimpijska. Łyżwiarstwo trenuje od szóstego roku życia. Uczestniczyła w zimowych igrzyskach w 1994 oraz 1998. W Lillehammer była w składzie południowokoreańskiej sztafety na 3000 metrów, która wywalczyła w tej konkurencji złoto, osiągając w finale czas 4:26,64 i pobijając w ten sposób rekord olimpijski. Dzięki temu medalowi jest najmłodszą złotą medalistką w historii igrzysk. Jest także najmłodszą reprezentantką Korei Południowej w historii igrzysk zimowych. W 1995 roku zajęła 3. lokatę w klasyfikacji generalnej mistrzostw świata, a także w sztafecie i wyścigu na 500 metrów. W 2001 roku zakończyła karierę zawodniczą. Od 2004 roku mieszka w Stanach Zjednoczonych, gdzie jest trenerką.

31 maja

Kodeks 0121 – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu na pergaminie, paleograficznie datowany na X wiek. Do dnia dzisiejszego zachowały się dwie karty kodeksu z tekstem 1. Listu do Koryntian (15,52-16,24) oraz 2. Listu do Koryntian (1,3-15; 10,13-12,5). W oryginalnym kodeksie były one oddzielone od siebie czterema kartami. Oryginalny rękopis, z pełnym tekstem Listów Pawła, musiał liczyć około 48 kart. Tekst pisany jest w dwóch kolumnach na stronę, w 38 linijkach w kolumnie. Litery są niewielkie, pisane czerwonym atramentem, co jest rzadkością wśród rękopisów. Litery beta oraz tau są nienaturalnie wielkie w stosunku do liter otaczających. Występuje błąd iota adscriptum. Frederick Henry Ambrose Scrivener doszukał się w nim 10 błędów itacyzmu. Tekst rękopisu, przechowywanego w Bibliotece Brytyjskiej w Londynie, opublikował Konstanty Tischendorf w 1855 roku.