Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2019/09

Aktualnie na stronie głównej

Mass Effect – komputerowa fabularna gra akcji stworzona przez studio BioWare, wydana w 2007 roku przez Microsoft Game Studios na konsolę Xbox 360, będąca pierwszą częścią serii Mass Effect. Jej akcja rozgrywa się w XXII wieku, kiedy Drodze Mlecznej grozi zagłada ze strony wysokozaawansowanej rasy maszyn znanych jako Żniwiarze. Gracz wciela się w komandora Sheparda, elitarnego żołnierza próbującego powstrzymać inwazję. Rozgrywka składa się z kilku głównych elementów: wykonywania zadań, walki, eksplorowania kosmosu i interakcji z bohaterami niezależnymi. Gra, planowana jako pierwsza część trylogii, znajdowała się w produkcji przez ponad trzy i pół roku, a zrealizowana została w oparciu o silnik Unreal Engine 3. W 2008 i 2009 roku doczekała się dodatkowej zawartości, wprowadzającej nowe zadania i nową rasę. Mass Effect spotkał się z pozytywnym przyjęciem ze strony krytyków branżowych, a do stycznia 2008 roku na całym świecie sprzedano ponad 1,5 mln egzemplarzy. Krytycy chwalili grę za interaktywną narrację i filmowy projekt, krytykując jednak niezbalansowaną mechanikę walki oraz kiepską sztuczną inteligencję. Produkcja otrzymała kilka nagród branżowych. [[[Mass Effect|Czytaj więcej…]]

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 września[edytuj kod]

Greta Garbo (ur. 18 września 1905 w Sztokholmie, zm. 15 kwietnia 1990 w Nowym Jorku) – szwedzko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna, uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii oraz jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Symbol seksu lat 20. oraz 30. XX wieku. Na dużym ekranie debiutowała, występując w szwedzkich produkcjach. Karierę rozpoczęła od udziału w melodramacie Gdy zmysły grają, dzięki któremu zyskała status wschodzącej gwiazdy. Jej kreacja zwróciła uwagę Louisa B. Mayera, szefa wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, który rok później sprowadził aktorkę do Hollywood. Zadebiutowała w niemym dramacie Słowik hiszpański. Jej trzeci film – melodramat Symfonia zmysłów z 1926 roku – uczynił z niej międzynarodową gwiazdę. W 1951 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W przekroju całej swojej kariery Garbo trzykrotnie nominowana była do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W 1955 została uhonorowana Oscarem za całokształt twórczości. American Film Institute umieścił jej nazwisko na 5. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów”.

2 września[edytuj kod]

Solaris Urbino 12 hydrogen – niskopodłogowy autobus miejski klasy MAXI z rodziny Solaris Urbino produkowany przez polskie przedsiębiorstwo Solaris Bus & Coach S.A. napędzany za pomocą energii elektrycznej wytwarzanej przez wodorowe ogniwo paliwowe. Wodór, stanowiący podstawę napędu autobusu, gromadzony jest w butlach kompozytowych na dachu autobusu. Został zaprezentowany w 2019 roku jako rozwinięcie modeli Urbino 12 oraz jego elektrycznej wersji Urbino 12 electric. Jeszcze przed premierą autobusu, Urbino 12 hydrogen wyróżniono nagrodą niemieckiego czasopisma Busplaner w kategorii „pojazd koncepcyjny”. W kwietniu 2019 roku nowy pojazd pierwszy raz przedpremierowo pokazano na terenie zajezdni MZK Piła, gdzie trafił na kilkudniowe testy. W maju 2019 roku Solaris pozyskał pierwsze zamówienie na Urbino 12 hydrogen. 10 sztuk nowego modelu, z opcją na 2 kolejne, ma trafić w 2020 roku do włoskiego Bolzano.

3 września[edytuj kod]

Betsaida – biblijne miasto, obok Jerozolimy i Kafarnaum najczęściej wymieniana miejscowość w Ewangeliach. Położona była na terytorium Filipa Tetrarchy, w pobliżu ujścia Jordanu do jeziora Genezaret. Betsaida wraz z Kafarnaum oraz Korozain zwane często są przez współczesnych uczonych „trójkątem ewangelicznym”, gdzie Jezus Chrystus był najbardziej aktywny. Ewangelie wspominają Betsaidę jako miejsce pobytu Jezusa i Apostołów, oraz miejsce uzdrowienia niewidomego. Według Ewangelii Łukasza w okolicy Betsaidy Jezus miał dokonać cudu rozmnożenia chleba i ryb, oraz nakarmienia nimi zgromadzonych tłumów. Na przestrzeni wieków wiedza o lokalizacji biblijnego miasta uległa zatarciu. Już w okresie krzyżowców identyfikacja lokalizacji Betsaidy stała się niejasna. Po trzynastym wieku pielgrzymi udający się do Betsaidy odwiedzali miejsce w pobliżu Khirbet Al-Minje. Dyskusja nad lokalizacją biblijnej Betsaidy rozpoczęła się dopiero po wizycie anglikańskiego duchownego i antropologa Richarda Pococke w Palestynie w 1738 roku.

4 września[edytuj kod]

PWS-21 – polski sześciomiejscowy samolot pasażerski w układzie górnopłatu z końca lat 20. XX wieku konstrukcji inżynierów: Stanisława Cywińskiego oraz Jarosława Naleszkiewicza, zbudowany w Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej. PWS-21 był jednosilnikowym, sześciomiejscowym górnopłatem pasażerskim o konstrukcji mieszanej. Długość samolotu wynosiła 9,44 metra, a wysokość 2,9 metra. Napęd stanowił chłodzony powietrzem 9-cylindrowy silnik gwiazdowy Wright Whirlwind J-5 produkcji Polskich Zakładów Škody. Prędkość maksymalna wynosiła 167 km/h. Zasięg samolotu wynosił 600 km. Oblatana wiosną 1930 roku maszyna była testowana przez Polskie Linie Lotnicze LOT, jednak z powodu niskich osiągów model nie został skierowany do produkcji seryjnej. Jedyny egzemplarz samolotu został rozbity na terenie wytwórni we wrześniu 1931 roku.

5 września[edytuj kod]

The Undertaker (ur. 24 marca 1965 w Houston) – amerykański wrestler. Swą sportową karierę rozpoczął w World Class Championship Wrestling w 1984 roku. W 1990 roku, po zakończeniu dwuletniej współpracy z World Championship Wrestling, podpisał kontrakt z World Wrestling Federation. Z federacją związany jest do dzisiaj, co czyni go jednym z najdłużej pracujących wrestlerów WWE. Uważany za jednego z najlepszych zapaśników w historii. The Undertaker znany jest z serii zwycięstw, prowadzonej na galach z cyklu WrestleMania. Przed przegraną Undertakera w walce z Brockiem Lesnarem na WrestleManii XXX, liczył 21 zwycięstw z rzędu. The Undertaker jest czterokrotnym zdobywcą WWF/WWE Championship oraz trzykrotnym posiadaczem World Heavyweight Championship. Jest również zwycięzcą Royal Rumble matchu z 2007 roku. Wraz z żoną udziela się w fundacji Cheyanna’s Champions 4 Children, która pomaga dzieciom cierpiącym na rzadkie lub niezdiagnozowane jeszcze choroby.

6 września[edytuj kod]

Miś – polska komedia filmowa z 1980 roku w reżyserii Stanisława Barei, według scenariusza Stanisława Barei oraz Stanisława Tyma. Film jest pierwszą częścią trylogii o Ryszardzie Ochódzkim, prezesie Klubu Sportowego „Tęcza”, który z łatwością wykorzystuje systemowe nieprawidłowości na własną korzyść. Głównym wątkiem Misia jest rywalizacja Ochódzkiego z byłą żoną Ireną o majątek zdeponowany w jednym z londyńskich banków. Reżyser w wielu scenach ukazuje w satyrycznym, przejaskrawionym tonie rzeczywistość Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za rządów Edwarda Gierka. Miś powstawał w momencie przemian społeczno-politycznych w Polsce, które nastąpiły po wydarzeniach sierpniowych 1980 i doprowadziły do chwilowego odprężenia w relacjach władzy komunistycznej z filmowcami. Dzięki temu, w przeciwieństwie do okaleczonego przez cenzurę Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz, film Barei przeszedł kolaudację bez poważniejszych problemów i trafił do powszechnego obiegu kinowego. Choć krytyka filmowa przyjęła film bardzo negatywnie, publiczność dostrzegła w nim celną krytykę codzienności PRL-u, czyniąc Misia dziełem kultowym.

7 września[edytuj kod]

Stanisław Zarzecki (ur. 5 czerwca 1915 w Kumiałce, zm. 7 września 1939 koło Nowych Grabi) – kapral pilot Wojska Polskiego II RP, uczestnik kampanii wrześniowej. W 1937 roku został powołany do służby wojskowej w 5. Pułku Lotniczym. Tam ukończył zaawansowaną część szkolenia pilota wojskowego. Następnie ukończył dwumiesięczny kurs wyższego pilotażu w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu i został przydzielony do 51. Eskadry Liniowej. W marcu 1938 roku został awansowany na stopień kaprala. W ramach ogłoszonej w dniu 23 sierpnia 1939 roku mobilizacji 55. Eskadra Liniowa została przemianowana na 55. Samodzielną Eskadrę Bombową, która weszła w skład Brygady Bombowej. Zginął podczas misji bojowej pilotując samolot PZL.23 Karaś, który został zestrzelony przez myśliwce Messerschmitt Bf 109. Odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi oraz pośmiertnie Krzyżem Walecznych.

8 września[edytuj kod]

Greta Garbo (ur. 18 września 1905 w Sztokholmie, zm. 15 kwietnia 1990 w Nowym Jorku) – szwedzko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna, uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii oraz jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Symbol seksu lat 20. oraz 30. XX wieku. Na dużym ekranie debiutowała, występując w szwedzkich produkcjach. Karierę rozpoczęła od udziału w melodramacie Gdy zmysły grają, dzięki któremu zyskała status wschodzącej gwiazdy. Jej kreacja zwróciła uwagę Louisa B. Mayera, szefa wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, który rok później sprowadził aktorkę do Hollywood. Zadebiutowała w niemym dramacie Słowik hiszpański. Jej trzeci film – melodramat Symfonia zmysłów z 1926 roku – uczynił z niej międzynarodową gwiazdę. W 1951 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W przekroju całej swojej kariery Garbo trzykrotnie nominowana była do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W 1955 została uhonorowana Oscarem za całokształt twórczości. American Film Institute umieścił jej nazwisko na 5. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów”.

9 września[edytuj kod]

Chris Cornell (ur. 20 lipca 1964 w Seattle, zm. 18 maja 2017 w Detroit) – amerykański muzyk, kompozytor, wokalista, autor tekstów, multiinstrumentalista i producent muzyczny. Współzałożyciel i frontman zespołu Soundgarden. W 1990 roku został inicjatorem efemerycznego projektu Temple of the Dog, który powołał po śmierci bliskiego przyjaciela, ówczesnego lidera Mother Love Bone, Andrew Wooda. W latach 2001–2007 i 2017 występował w supergrupie Audioslave, złożonej z muzyków Rage Against the Machine, z którą nagrał trzy albumy studyjne. Cornell zrealizował również cztery albumy solowe – Euphoria Morning, Carry On, Scream oraz Higher Truth. Znany był z szerokiej skali głosu, która wynosiła do 4 oktaw; śpiewał wysokim tonem korzystając z techniki zwanej beltingiem. W 2006 roku został sklasyfikowany na 4. miejscu w rankingu „100 najlepszych metalowych wokalistów wszech czasów” przygotowanego przez Hit Parader. W 2011 roku jego nazwisko zostało zamieszczone na 9. lokacie zestawienia „najlepszych wokalistów wszech czasów” dwutygodnika Rolling Stone. W 2019 roku został pośmiertnym laureatem nagrody Grammy w kategorii Best Rock Performance.

10 września[edytuj kod]

Jeorjos Awerof – grecki krążownik pancerny zbudowany w 1911 roku, w służbie w marynarce greckiej do 1952 roku, od 1985 roku okręt muzeum, jedyna zachowana jednostka swojej klasy na świecie. Odegrał decydującą rolę w działaniach morskich podczas I wojny bałkańskiej w latach 1912–1913, następnie uczestniczył w wojnie z Turcją w latach 1919–1922. W 1935 roku jego załoga dołączyła do republikańskiego powstania, przewodząc zbuntowanym jednostkom. Podczas II wojny światowej został ewakuowany do Aleksandrii i uczestniczył w działaniach u boku Royal Navy. W październiku 1944 roku na jego pokładzie powrócili do Grecji rodzina królewska i członkowie rządu. Po zakończeniu czynnej służby został ostatecznie zachowany jako pamiątka narodowa. Krążownik został na stałe zacumowany w Paleo Faliro, niedaleko Pireusu, w sąsiedztwie eleganckiej mariny Flisvos. Okręt udostępniony jest zwiedzającym. Pomieszczenia admiralskie, szefów działów i mesa oficerska posiadają odtworzone wyposażenie z czasów, gdy okrętem i flotą grecką dowodził Pawlos Kunduriotis, admirał, późniejszy regent i prezydent Grecji.

11 września[edytuj kod]

Bagiewnik białopierśny – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli. Częściowo wędrowny. Występuje w Azji Południowej i Azji Południowo-Wschodniej, zimuje we wschodnim Półwyspie Arabskim i w części południowo-wschodniej Azji. Po raz pierwszy gatunek opisał Thomas Pennant w 1769 roku. Holotyp pochodził z Cejlonu. Bagiewniki białopierśne zamieszkują różnorodne środowiska. Mogą to być mokradła, zarówno te pokryte trawami, jak i te z ciborami, bagna porośnięte sagowcami, obszary trawiaste oraz zarośla bambusów. Szczególnie aktywne są wieczorami, o zmierzchu wychodzą żerować na otwarty teren. Nie są szczególnie płochliwe, często widuje się je na odsłoniętym terenie. Odwiedzają również parki, skupiska budynków i wsie, jednak zaniepokojone natychmiast chowają się. Pożywieniem bagiewników białopierśnych są bezkręgowce – w tym pierścienice, mięczaki oraz owady. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje bagiewnika białopierśnego za gatunek najmniejszej troski.

12 września[edytuj kod]

Alone in the Dark – gra komputerowa z gatunku survival horror, wyprodukowana w 1992 roku przez przedsiębiorstwo Infogrames. Akcja gry, która czerpie inspirację z prozy H.P. Lovecrafta, toczy się w 1924 roku. Bohater gry przybywa do nawiedzonej posiadłości Derceto w Luizjanie w celu rozwikłania zagadki tajemniczej śmierci artysty Jeremy’ego Hartwooda. Rozgrywka w Alone in the Dark polega głównie na eksploracji przestrzeni posiadłości, odpieraniu ataków różnorodnych przeciwników zapożyczonych z uniwersum Lovecrafta tudzież bezpośredniej walce z zagrożeniem. Dysponując ograniczonym ekwipunkiem, gracz musi przeszukiwać posiadłość w celu odnalezienia narzędzi umożliwiających postęp w grze oraz ułatwiających walkę z przeciwnikami. Innowacją wprowadzoną przez zespół do estetyki gier komputerowych było połączenie dwuwymiarowego tła symulującego różne ustawienia kamery z trójwymiarowymi obiektami. Trafiwszy do obiegu wydawniczego, Alone in the Dark zebrał znakomite recenzje. Do 2000 roku gra sprzedała się w nakładzie 2,5 miliona kopii, a jej komercyjny i artystyczny sukces skłonił Infogrames do wydania serii gier utrzymanych w podobnym tonie, z których jednak żadna nie miała powodzenia porównywalnego z pierwowzorem.

13 września[edytuj kod]

Jigal Kohen-Orgad (ur. 30 sierpnia 1937 w Tel Awiwie-Jafie, zm. 27 sierpnia 2019 w Izraelu) – izraelski ekonomista, przedsiębiorca, menedżer i polityk, w latach 1983–1984 minister finansów, latach 1977–1988 poseł do Knesetu, wieloletni kanclerz Uniwersytetu w Ari’el, dyrektor największych izraelskich przedsiębiorstw. Ukończył studia z zakresu ekonomii oraz pedagogiki na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. W czasie wojny sześciodniowej, jako rezerwista Brygady Jerozolimskiej, walczył o wyzwolenie Jerozolimy. W 1982 roku był jednym z założycieli pierwszej izraelskiej wyższej uczelni na terenie Zachodniego Brzegu – College’u Judei i Samarii w Ari’el, z którym od tego czasu był związany aż do śmierci. Jako jej kanclerz, doprowadził w 2012 roku do uzyskania przez nią statusu uniwersytetu i zmiany nazwy na Uniwersytet w Ari’el, za co w 2013 roku został wyróżniony Nagrodą Moskowitzów dla Syjonizmu.

14 września[edytuj kod]

Estonia w Konkursie Piosenki Eurowizji – Estonia uczestniczy w Konkursie Piosenki Eurowizji od 1994 roku. Od czasu debiutu konkursem w kraju zajmuje się estoński nadawca publiczny Eesti Rahvusringhääling (ERR). Przed finałem Konkursu Piosenki Eurowizji 1994, EBU borykała się z dużą liczbą krajów chętnych do udziału w konkursie, co było spowodowane rozpadem bloku wschodniego oraz rozdzieleniem się Jugosławii na mniejsze państwa. Wprowadzono rundę kwalifikacyjną Kvalifikacija za Millstreet, w której wzięły udział kraje, które albo nigdy wcześniej nie uczestniczyły w konkursie, albo nie uczestniczyły w stawce jako osobny naród. Estonia nie została dopuszczona do udziału w 40. edycji konkursu w 1995 roku z powodu słabego wyniku rok wcześniej. Nadawca powrócił do stawki konkursowej w 1996 roku i od tamtej pory rokrocznie ma swojego reprezentanta w konkursie. Estonia wygrała konkurs w 2001 roku (Tanel Padar, Dave Benton i 2XL z utworem Everybody), dzięki czemu 48. Konkurs Piosenki Eurowizji odbył się w Saku Suurhall w Tallinnie.

15 września[edytuj kod]

Greta Garbo (ur. 18 września 1905 w Sztokholmie, zm. 15 kwietnia 1990 w Nowym Jorku) – szwedzko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna, uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii oraz jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Symbol seksu lat 20. oraz 30. XX wieku. Na dużym ekranie debiutowała, występując w szwedzkich produkcjach. Karierę rozpoczęła od udziału w melodramacie Gdy zmysły grają, dzięki któremu zyskała status wschodzącej gwiazdy. Jej kreacja zwróciła uwagę Louisa B. Mayera, szefa wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, który rok później sprowadził aktorkę do Hollywood. Zadebiutowała w niemym dramacie Słowik hiszpański. Jej trzeci film – melodramat Symfonia zmysłów z 1926 roku – uczynił z niej międzynarodową gwiazdę. W 1951 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W przekroju całej swojej kariery Garbo trzykrotnie nominowana była do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W 1955 została uhonorowana Oscarem za całokształt twórczości. American Film Institute umieścił jej nazwisko na 5. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów”.

16 września[edytuj kod]

Chris Cornell (ur. 20 lipca 1964 w Seattle, zm. 18 maja 2017 w Detroit) – amerykański muzyk, kompozytor, wokalista, autor tekstów, multiinstrumentalista i producent muzyczny. Współzałożyciel i frontman zespołu Soundgarden. W 1990 roku został inicjatorem efemerycznego projektu Temple of the Dog, który powołał po śmierci bliskiego przyjaciela, ówczesnego lidera Mother Love Bone, Andrew Wooda. W latach 2001–2007 i 2017 występował w supergrupie Audioslave, złożonej z muzyków Rage Against the Machine, z którą nagrał trzy albumy studyjne. Cornell zrealizował również cztery albumy solowe – Euphoria Morning, Carry On, Scream oraz Higher Truth. Znany był z szerokiej skali głosu, która wynosiła do 4 oktaw; śpiewał wysokim tonem korzystając z techniki zwanej beltingiem. W 2006 roku został sklasyfikowany na 4. miejscu w rankingu „100 najlepszych metalowych wokalistów wszech czasów” przygotowanego przez Hit Parader. W 2011 roku jego nazwisko zostało zamieszczone na 9. lokacie zestawienia „najlepszych wokalistów wszech czasów” dwutygodnika Rolling Stone. W 2019 roku został pośmiertnym laureatem nagrody Grammy w kategorii Best Rock Performance.

17 września[edytuj kod]

Jeorjos Awerof – grecki krążownik pancerny zbudowany w 1911 roku, w służbie w marynarce greckiej do 1952 roku, od 1985 roku okręt muzeum, jedyna zachowana jednostka swojej klasy na świecie. Odegrał decydującą rolę w działaniach morskich podczas I wojny bałkańskiej w latach 1912–1913, następnie uczestniczył w wojnie z Turcją w latach 1919–1922. W 1935 roku jego załoga dołączyła do republikańskiego powstania, przewodząc zbuntowanym jednostkom. Podczas II wojny światowej został ewakuowany do Aleksandrii i uczestniczył w działaniach u boku Royal Navy. W październiku 1944 roku na jego pokładzie powrócili do Grecji rodzina królewska i członkowie rządu. Po zakończeniu czynnej służby został ostatecznie zachowany jako pamiątka narodowa. Krążownik został na stałe zacumowany w Paleo Faliro, niedaleko Pireusu, w sąsiedztwie eleganckiej mariny Flisvos. Okręt udostępniony jest zwiedzającym. Pomieszczenia admiralskie, szefów działów i mesa oficerska posiadają odtworzone wyposażenie z czasów, gdy okrętem i flotą grecką dowodził Pawlos Kunduriotis, admirał, późniejszy regent i prezydent Grecji.

18 września[edytuj kod]

Bagiewnik białopierśny – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli. Częściowo wędrowny. Występuje w Azji Południowej i Azji Południowo-Wschodniej, zimuje we wschodnim Półwyspie Arabskim i w części południowo-wschodniej Azji. Po raz pierwszy gatunek opisał Thomas Pennant w 1769 roku. Holotyp pochodził z Cejlonu. Bagiewniki białopierśne zamieszkują różnorodne środowiska. Mogą to być mokradła, zarówno te pokryte trawami, jak i te z ciborami, bagna porośnięte sagowcami, obszary trawiaste oraz zarośla bambusów. Szczególnie aktywne są wieczorami, o zmierzchu wychodzą żerować na otwarty teren. Nie są szczególnie płochliwe, często widuje się je na odsłoniętym terenie. Odwiedzają również parki, skupiska budynków i wsie, jednak zaniepokojone natychmiast chowają się. Pożywieniem bagiewników białopierśnych są bezkręgowce – w tym pierścienice, mięczaki oraz owady. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje bagiewnika białopierśnego za gatunek najmniejszej troski.

19 września[edytuj kod]

Alone in the Dark – gra komputerowa z gatunku survival horror, wyprodukowana w 1992 roku przez przedsiębiorstwo Infogrames. Akcja gry, która czerpie inspirację z prozy H.P. Lovecrafta, toczy się w 1924 roku. Bohater gry przybywa do nawiedzonej posiadłości Derceto w Luizjanie w celu rozwikłania zagadki tajemniczej śmierci artysty Jeremy’ego Hartwooda. Rozgrywka w Alone in the Dark polega głównie na eksploracji przestrzeni posiadłości, odpieraniu ataków różnorodnych przeciwników zapożyczonych z uniwersum Lovecrafta tudzież bezpośredniej walce z zagrożeniem. Dysponując ograniczonym ekwipunkiem, gracz musi przeszukiwać posiadłość w celu odnalezienia narzędzi umożliwiających postęp w grze oraz ułatwiających walkę z przeciwnikami. Innowacją wprowadzoną przez zespół do estetyki gier komputerowych było połączenie dwuwymiarowego tła symulującego różne ustawienia kamery z trójwymiarowymi obiektami. Trafiwszy do obiegu wydawniczego, Alone in the Dark zebrał znakomite recenzje. Do 2000 roku gra sprzedała się w nakładzie 2,5 miliona kopii, a jej komercyjny i artystyczny sukces skłonił Infogrames do wydania serii gier utrzymanych w podobnym tonie, z których jednak żadna nie miała powodzenia porównywalnego z pierwowzorem.

20 września[edytuj kod]

Jigal Kohen-Orgad (ur. 30 sierpnia 1937 w Tel Awiwie-Jafie, zm. 27 sierpnia 2019 w Izraelu) – izraelski ekonomista, przedsiębiorca, menedżer i polityk, w latach 1983–1984 minister finansów, latach 1977–1988 poseł do Knesetu, wieloletni kanclerz Uniwersytetu w Ari’el, dyrektor największych izraelskich przedsiębiorstw. Ukończył studia z zakresu ekonomii oraz pedagogiki na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. W czasie wojny sześciodniowej, jako rezerwista Brygady Jerozolimskiej, walczył o wyzwolenie Jerozolimy. W 1982 roku był jednym z założycieli pierwszej izraelskiej wyższej uczelni na terenie Zachodniego Brzegu – College’u Judei i Samarii w Ari’el, z którym od tego czasu był związany aż do śmierci. Jako jej kanclerz, doprowadził w 2012 roku do uzyskania przez nią statusu uniwersytetu i zmiany nazwy na Uniwersytet w Ari’el, za co w 2013 roku został wyróżniony Nagrodą Moskowitzów dla Syjonizmu.

21 września[edytuj kod]

Estonia w Konkursie Piosenki Eurowizji – Estonia uczestniczy w Konkursie Piosenki Eurowizji od 1994 roku. Od czasu debiutu konkursem w kraju zajmuje się estoński nadawca publiczny Eesti Rahvusringhääling (ERR). Przed finałem Konkursu Piosenki Eurowizji 1994, EBU borykała się z dużą liczbą krajów chętnych do udziału w konkursie, co było spowodowane rozpadem bloku wschodniego oraz rozdzieleniem się Jugosławii na mniejsze państwa. Wprowadzono rundę kwalifikacyjną Kvalifikacija za Millstreet, w której wzięły udział kraje, które albo nigdy wcześniej nie uczestniczyły w konkursie, albo nie uczestniczyły w stawce jako osobny naród. Estonia nie została dopuszczona do udziału w 40. edycji konkursu w 1995 roku z powodu słabego wyniku rok wcześniej. Nadawca powrócił do stawki konkursowej w 1996 roku i od tamtej pory rokrocznie ma swojego reprezentanta w konkursie. Estonia wygrała konkurs w 2001 roku (Tanel Padar, Dave Benton i 2XL z utworem Everybody), dzięki czemu 48. Konkurs Piosenki Eurowizji odbył się w Saku Suurhall w Tallinnie.

22 września[edytuj kod]

Greta Garbo (ur. 18 września 1905 w Sztokholmie, zm. 15 kwietnia 1990 w Nowym Jorku) – szwedzko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna, uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii oraz jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Symbol seksu lat 20. oraz 30. XX wieku. Na dużym ekranie debiutowała, występując w szwedzkich produkcjach. Karierę rozpoczęła od udziału w melodramacie Gdy zmysły grają, dzięki któremu zyskała status wschodzącej gwiazdy. Jej kreacja zwróciła uwagę Louisa B. Mayera, szefa wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, który rok później sprowadził aktorkę do Hollywood. Zadebiutowała w niemym dramacie Słowik hiszpański. Jej trzeci film – melodramat Symfonia zmysłów z 1926 roku – uczynił z niej międzynarodową gwiazdę. W 1951 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W przekroju całej swojej kariery Garbo trzykrotnie nominowana była do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W 1955 została uhonorowana Oscarem za całokształt twórczości. American Film Institute umieścił jej nazwisko na 5. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów”.

23 września[edytuj kod]

Anabisetia – rodzaj wymarłego, roślinożernego dinozaura z grupy bazalnych iguanodonów. Zamieszkiwała tereny współczesnej Patagonii w cenomanie. Budową przypominała gasparinizaurę, osiągała niewielkie jak na iguanodona rozmiary. W anatomii uwagę zwracają położony głowowo-brzusznie kłykieć-potyliczny, liściokształtne bądź rowkowane zęby, usztywniające ogon ścięgna, dobrze zbudowany wyrostek barkowy. Spośród czaszki oryginalne znalezisko obejmowało część mózgoczaszki, kości szczękowej i zębowej. Fragment kości szczękowej autorzy opisują jako trójkątny w przekroju, o ostrym brzegu zębowym. Zachowały się też zęby kości zębowych o gładkich, przeciętych pięcioma albo i więcej otworami odżywczymi bokach, noszących w tylnej swej części wysokie wyrostki. Łopatka dźwiga dobrze zbudowany wyrostek barkowy, zaliczany do cech diagnostycznych. U żadnego innego ornitopoda nie był on tak dobrze rozwinięty. Kość biodrowa, długa i niska, cechuje się długim, przekraczającym połowę długości całej kości biodrowej wyrostkiem przedpanewkowym, wchodzącym w skład cech diagnostycznych anabisetii.

24 września[edytuj kod]

Wróbel popielaty – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli. Występuje w Turkmenistanie oraz środkowym Uzbekistanie, a w południowo-wschodnim Iranie wymarł. Nie zagraża mu wyginięcie, ale jego szczegółowe rozmieszczenie i zasoby są trudne do określenia. Uznawany jest za odrębny gatunek od 2009 roku, wcześniej klasyfikowany jako podgatunek wróbla pustynnego. Zasiedla równinne tereny piaszczyste, luźno porastające drzewami i krzewami. Okres lęgowy trwa od kwietnia do sierpnia. Gniazduje samotnie lub w niewielkich koloniach. Gniazdo jest zadaszone, ma nieregularny kształt, otwór wejściowy skierowany jest ku górze, budulec stanowią suche trawy i niewielkie gałęzie. Ptak ten żywi się nasionami roślin. Podejmuje wędrówki w zależności od dostępności pokarmu.

25 września[edytuj kod]

Wszystko na sprzedaż – polski film psychologiczny z 1969 roku w reżyserii i według scenariusza Andrzeja Wajdy. Głównym tematem filmu jest tragiczna śmierć Zbigniewa Cybulskiego (niewspominanego w filmie z imienia i nazwiska), rozpatrywana z punktu widzenia jego bliskich oraz współpracowników. W na poły dokumentalnym filmie Wajdy, którego personę odgrywa Andrzej Łapicki, pod własnymi imionami występują aktorzy Beata Tyszkiewicz, Elżbieta Czyżewska, Daniel Olbrychski oraz Bogumił Kobiela. Wszystko na sprzedaż jest filmem autotematycznym, który porusza problematykę granic możliwości tworzenia „filmu w filmie”, a także dzieła aktorskiego poświęconego niedawno zmarłej osobie. Film wywołał burzliwe reakcje krytyków, zarazem przyczyniając się do utrwalenia mitu kreacji Cybulskiego. Po latach film oceniano pozytywnie. Bartosz Kwieciński uznał, że Wszystko na sprzedaż jest jednym z najważniejszych filmów dekady, który łączy okres szkoły polskiej z zaangażowanymi politycznie filmami realizowanymi przez Wajdę w Zespole X.

26 września[edytuj kod]

Castor – polski holownik z okresu dwudziestolecia międzywojennego, służący początkowo w polskiej Marynarce Wojennej, a następnie w służbie cywilnej. Jednostka została zbudowana w 1917 roku w niemieckiej stoczni w Królewcu, po czym wiosną 1920 roku została zakupiona przez Polskę. W latach 1920–1922 służyła w polskiej Marynarce Wojennej, a następnie używano ją w służbie cywilnej. Podczas II wojny światowej holownik pływał pod banderą III Rzeszy. Jednostka została odnaleziona i zidentyfikowana przez członków Polskiej Misji Morskiej, którzy wymogli jej zwrot. Holownik został wycofany w 1955 roku i zezłomowany w 1958 roku. Castor oraz zakupiony w tym samym czasie Pollux były pierwszymi holownikami w polskiej flocie.

27 września[edytuj kod]

Jigal Kohen-Orgad (ur. 30 sierpnia 1937 w Tel Awiwie-Jafie, zm. 27 sierpnia 2019 w Izraelu) – izraelski ekonomista, przedsiębiorca, menedżer i polityk, w latach 1983–1984 minister finansów, latach 1977–1988 poseł do Knesetu, wieloletni kanclerz Uniwersytetu w Ari’el, dyrektor największych izraelskich przedsiębiorstw. Ukończył studia z zakresu ekonomii oraz pedagogiki na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie. W czasie wojny sześciodniowej, jako rezerwista Brygady Jerozolimskiej, walczył o wyzwolenie Jerozolimy. W 1982 roku był jednym z założycieli pierwszej izraelskiej wyższej uczelni na terenie Zachodniego Brzegu – College’u Judei i Samarii w Ari’el, z którym od tego czasu był związany aż do śmierci. Jako jej kanclerz, doprowadził w 2012 roku do uzyskania przez nią statusu uniwersytetu i zmiany nazwy na Uniwersytet w Ari’el, za co w 2013 roku został wyróżniony Nagrodą Moskowitzów dla Syjonizmu.

28 września[edytuj kod]

Estonia w Konkursie Piosenki Eurowizji – Estonia uczestniczy w Konkursie Piosenki Eurowizji od 1994 roku. Od czasu debiutu konkursem w kraju zajmuje się estoński nadawca publiczny Eesti Rahvusringhääling (ERR). Przed finałem Konkursu Piosenki Eurowizji 1994, EBU borykała się z dużą liczbą krajów chętnych do udziału w konkursie, co było spowodowane rozpadem bloku wschodniego oraz rozdzieleniem się Jugosławii na mniejsze państwa. Wprowadzono rundę kwalifikacyjną Kvalifikacija za Millstreet, w której wzięły udział kraje, które albo nigdy wcześniej nie uczestniczyły w konkursie, albo nie uczestniczyły w stawce jako osobny naród. Estonia nie została dopuszczona do udziału w 40. edycji konkursu w 1995 roku z powodu słabego wyniku rok wcześniej. Nadawca powrócił do stawki konkursowej w 1996 roku i od tamtej pory rokrocznie ma swojego reprezentanta w konkursie. Estonia wygrała konkurs w 2001 roku (Tanel Padar, Dave Benton i 2XL z utworem Everybody), dzięki czemu 48. Konkurs Piosenki Eurowizji odbył się w Saku Suurhall w Tallinnie.

29 września[edytuj kod]

Greta Garbo (ur. 18 września 1905 w Sztokholmie, zm. 15 kwietnia 1990 w Nowym Jorku) – szwedzko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna, uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii oraz jedną z legend i ikon okresu „Złotej Ery Hollywood”. Symbol seksu lat 20. oraz 30. XX wieku. Na dużym ekranie debiutowała, występując w szwedzkich produkcjach. Karierę rozpoczęła od udziału w melodramacie Gdy zmysły grają, dzięki któremu zyskała status wschodzącej gwiazdy. Jej kreacja zwróciła uwagę Louisa B. Mayera, szefa wytwórni Metro-Goldwyn-Mayer, który rok później sprowadził aktorkę do Hollywood. Zadebiutowała w niemym dramacie Słowik hiszpański. Jej trzeci film – melodramat Symfonia zmysłów z 1926 roku – uczynił z niej międzynarodową gwiazdę. W 1951 roku przyjęła obywatelstwo amerykańskie. W przekroju całej swojej kariery Garbo trzykrotnie nominowana była do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. W 1955 została uhonorowana Oscarem za całokształt twórczości. American Film Institute umieścił jej nazwisko na 5. miejscu w rankingu „największych aktorek wszech czasów”.

30 września[edytuj kod]

KT-73 – polski kuter torpedowy z okresu zimnej wojny, jeden z dziewiętnastu pozyskanych przez Polskę radzieckich okrętów projektu 183. Na początku lat 50. w Dowództwie Marynarki Wojennej rozważano możliwość budowy kutrów torpedowych w polskich stoczniach. W październiku 1954 roku podjęto jednak decyzję o rezygnacji z ich budowy w kraju, w zamian postanowiono zakupić lub wydzierżawić w ZSRR gotowe jednostki tej klasy, nowszego proj. 183. W 1955 roku uzyskano zgodę ZSRR na zakup pięciu nowych, nieużytkowanych jednostek tego typu, w cenie 2,5 mln rubli za okręt, a w 1957 roku zakupiono kolejne trzy kutry. Z powodów ekonomicznych następne 11 okrętów tego typu pozyskano drogą dzierżawy, płacąc łącznie 12,6 mln rubli. KT-73 zbudowano w stoczni numer 5 w Leningradzie. Intensywnie eksploatowany okręt, oznaczony znakami burtowymi KT-73 i 403, został wycofany ze służby w styczniu 1971 roku.