Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2012/12

Aktualnie na stronie głównej

Julio Pinedo (ur. 19 lutego 1942 w Mururacie) – boliwijski rolnik, król społeczności afroboliwijskiej od 1992 roku. Tradycja ustna przypisuje mu pochodzenie od afrykańskiego księcia sprzedanego w niewolę, następnie zaś sprowadzonego do Mururaty do pracy w posiadłościach Ignacia Pinedo de Mustafy. W 1992 i 2007 roku był koronowany na króla Afroboliwijczyków, a podczas drugiej ceremonii oficjalnie uznany przez władze państwowe. Nie ma władzy politycznej, ale kierowana przez niego instytucja wpisuje się w proces emancypacji Afroboliwijczyków. Jako król i reprezentant społeczności afroboliwijskiej bywa zapraszany na rozmaite wydarzenia kulturalne czy polityczne. Odwiedzają go niekiedy turyści czy naukowcy różnych specjalizacji. Monarcha posługuje się specjalnie dla niego zaprojektowanym herbem, którego dewiza brzmi prowadzą mnie moi przodkowie. Osobowość króla budzi niekiedy niechęć. Zarzuca mu się, że jest nazbyt skryty. Niektórzy czarnoskórzy mieszkańcy Boliwii mają nikłe pojęcie tak o władcy, jak i o kierowanej przezeń instytucji. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 grudnia[edytuj kod]

Adtranz Pafawag podczas produkcji ED72 sukcesywnie wprowadzał kolejne udoskonalenia. Dwudziesty drugi egzemplarz tej serii, w związku ze zmianą charakterystyki trakcyjnej, musiał otrzymać nowe oznaczenie – ED73. Późniejsze prace zostały wstrzymane, stąd nie powstały dalsze pojazdy tej serii. Mimo że konstrukcja bazuje na rozwiązaniach ED72 i EN71, to jednak nie ma możliwości pracy z nimi w trakcji ukrotnionej. 22 grudnia 1997 roku pojazd został wpisany do stanu posiadania MT Poznań. W roku 2005, ze względu na konieczność wymiany części, został odstawiony na boczny tor w Gnieźnie, skąd w połowie 2006 roku trafił do Dolnośląskiego Zakładu Przewozów Regionalnych we Wrocławiu, gdzie został poddany generalnemu remontowi. Po remoncie z początkiem stycznia 2007 roku rozpoczął kursowanie. W czerwcu 2008 roku został ponownie unieruchomiony prawie na rok. W lutym 2010 roku ED73 skład rozpoczął obsługę pociągów interREGIO Łódź Fabryczna - Warszawa Wschodnia Osobowa.

2 grudnia[edytuj kod]

Ze względu na złą politykę rolną, rolnictwo w Botswanie znajduje się w stanie stagnacji. Produkcja rolna jest dotowana i limitowana przez rząd za pomocą systemu ISPAAD wzorowanego na tym, który stosowany jest w Unii Europejskiej. Ten dział gospodarki Botswany ma niewielki udział w PKB, ale znaczny w zatrudnieniu – pracuje na roli ponad 20% mieszkańców. W przeciwieństwie do większości innych państw afrykańskich większe znaczenie ma produkcja zwierzęca niż roślinna. Ogromnym problemem są susze powodujące średnio co 3 lata katastrofalny spadek produkcji rolniczej. W południowej i centralnej części kraju znajduje się pustynia Kalahari zajmująca znaczną część kraju. W efekcie tylko 5% powierzchni kraju nadaje się do produkcji rolnej. Przed uzyskaniem niepodległości Botswana była eksporterem żywności. Po uzyskaniu niepodległości nieudane reformy oraz słabość administracji spowodowały, że kraj stał się importerem żywności. W 2010 roku największy udział w zbiorach wśród roślin miały rośliny korzeniowe, głównie maniok jadalny. Najbardziej rozpowszechnionym zbożem jest sorgo.

3 grudnia[edytuj kod]

W języku duńskim i obu wersjach języka norweskiego jest dwudziestą dziewiątą i zarazem ostatnią literą alfabetu. W języku szwedzkim jest dwudziestą siódmą literą alfabetu i znajduje się między z, a przed ä. W alfabecie fińskim występuje na dwudziestym dziewiątym miejscu po z i nie występuje w tablicach częstotliwości ani w lokalnej odmianie scrabble. W języku polskim litera Å nosi nazwę „a z kółkiem”. Po szwedzku nosi nazwę „o” i wymawiana jest jako długie /o:/. Norwegowie i Duńczycy nazywają ją bolle-å. Po fińsku literę nazywa się ruotsalainen o, czyli „szwedzkie o”. Angielskim określeniem jest a with a ring/halo. W językach skandynawskich kółka nad å nie uważa się za znak diakrytyczny, a literę postrzega się jako ligaturę złożoną z a i o. Z języków nieskandynawskich używają jej język waloński, północnofryzyjski, istrorumuński, języki lapońskie i czamorro.

4 grudnia[edytuj kod]

Po zakończeniu kampanii wrześniowej Adolf Hitler wcielił do Rzeszy zachodnie ziemie II Rzeczypospolitej. W latach 1939–1943 miały miejsce masowe wysiedlenia ludności polskiej i żydowskiej z terenów Pomorza Gdańskiego. Przewidziano wysiedlenie na wschód 200 tysięcy Polaków. Niemieckie plany streszczały się do trzech słów: „zniemczenie”, „odżydzenie” i „odpolonizowanie”. Między październikiem 1939 a kwietniem 1940 roku na Pomorzu okupanci niemieccy zamordowali od 30 000 do 40 000 przedstawicieli tzw. polskiej warstwy przywódczej. Masowo mordowano również pacjentów szpitali psychiatrycznych i zakaźnych. Pozostałą ludność planowano zatrzymać i wykorzystać w charakterze taniej siły roboczej dla niemieckiego przemysłu i rolnictwa. Polscy historycy oceniają, że w latach II wojny światowej z terenów Pomorza Gdańskiego wysiedlonych zostało od 120 000 do 170 000 obywateli polskich, na których miejsce sprowadzono blisko 120 000 niemieckich osadników.

5 grudnia[edytuj kod]

Zaczyna się od słów: Początek Ewangelii o Jezusie Chrystusie Synu Bożym. Przez większą część swojej historii Ewangelia Marka była marginalizowana. Stosunek do niej zmienił się w końcu XVIII wieku, kiedy uznano ją za najbardziej pierwotną i dlatego ważną w badaniach historycznych oraz teologicznych. Jej autorem według tradycji chrześcijańskiej jest Marek Ewangelista. Zwykle datuje się ją na około 65 rok. Została spisana w języku greckim. Język jest prosty i niewyszukany, sporo wyrażeń jest potocznych, a nawet gwarowych. Głównym tematem księgi jest nadprzyrodzona mądrość i moc Jezusa oraz jego władza nad Szatanem. Wydarzenia czasu przeszłego opisywane są tak, jakby działy się przed oczami czytelników. Marek nie upiększa czynów i słów Jezusa, stąd jego opisy są szorstkie i twarde, a czasem szokujące. Koncentruje się na opisie cudów i czynów Jezusa oraz w większym stopniu niż pozostali ewangeliści podkreśla znaczenie wiary jako warunku cudu – Wszystko, o cokolwiek modlicie się i prosicie, wierzcie że otrzymacie, a stanie się wam.

6 grudnia[edytuj kod]

Jako roślina halofilna rukwiel nadmorska jest przedmiotem badań nad walorami użytkowymi, kwalifikującymi do upraw na glebach słonych. W Polsce (subsp. baltica) rośnie wzdłuż całego wybrzeża u podnóża wydm na morskim wybrzeżu, a także w zagłębieniach plaż i na kidzinie. Odgrywa istotną rolę w formowaniu inicjalnych wydm, zatrzymując niesiony przez wiatr piasek. Występuje w pojedynkę lub w efemerycznych zbiorowiskach. Jej młode, delikatne, kruche i nieco mięsiste pędy bywają spożywane w basenie Morza Śródziemnego jako warzywo lub jako dodatek smakowy do potraw ze względu na ostry smak. W czasach głodu suszony korzeń mielono i dodawano do mąki używanej do wyrobu chleba. Źle znosi wydeptywanie i nie utrzymuje się na plażach intensywnie użytkowanych rekreacyjnie. Jej siedliska są także niszczone przez zabudowę brzegu morskiego, w tym tworzenie opasek brzegowych.

7 grudnia[edytuj kod]

Z wyglądu przypomina węża. Jest jedynym przedstawicielem rodziny padalcowatych w faunie Polski. Przodkowie padalca zwyczajnego, w przeciwieństwie do dzisiejszych przedstawicieli tego gatunku, posiadali cztery kończyny jak wiele innych jaszczurek. Padalec przyjmuje różnorodne ubarwienie, na grzbiecie spotyka się zwykle odcienie brązu, na brzuchu czerń u samic i żółtawy deseń u samców. Występuje kilka odmian barwnych, w tym turkusowa, lecz najczęściej spotyka się osobniki brunatne. Młode ubarwione są inaczej od dorosłych. Głowa i ogon są bardzo słabo wyodrębnione od tułowia. Gad poluje głównie na ślimaki nagie i dżdżownice. Nie jest zbyt szybki. Porusza się wykonując wężowate ruchy ciała. Rozmnaża się wedle różnych autorów żyworodnie lub jajożyworodnie. Ciąża trwa 11–13 tygodni. Następnie na świat przychodzi od 6 do 26 młodych. W razie zagrożenia potrafi odrzucić ogon, zarówno cały, jak tylko jego część. Stracona część ciała odrasta, ale zazwyczaj nie osiąga pierwotnej wielkości i różni się kształtem.

8 grudnia[edytuj kod]

Adtranz Pafawag podczas produkcji ED72 sukcesywnie wprowadzał kolejne udoskonalenia. Dwudziesty drugi egzemplarz tej serii, w związku ze zmianą charakterystyki trakcyjnej, musiał otrzymać nowe oznaczenie – ED73. Późniejsze prace zostały wstrzymane, stąd nie powstały dalsze pojazdy tej serii. Mimo że konstrukcja bazuje na rozwiązaniach ED72 i EN71, to jednak nie ma możliwości pracy z nimi w trakcji ukrotnionej. 22 grudnia 1997 roku pojazd został wpisany do stanu posiadania MT Poznań. W roku 2005, ze względu na konieczność wymiany części, został odstawiony na boczny tor w Gnieźnie, skąd w połowie 2006 roku trafił do Dolnośląskiego Zakładu Przewozów Regionalnych we Wrocławiu, gdzie został poddany generalnemu remontowi. Po remoncie z początkiem stycznia 2007 roku rozpoczął kursowanie. W czerwcu 2008 roku został ponownie unieruchomiony prawie na rok. W lutym 2010 roku ED73 skład rozpoczął obsługę pociągów interREGIO Łódź Fabryczna - Warszawa Wschodnia Osobowa.

9 grudnia[edytuj kod]

W Inowrocławskim Węźle Kolejowym znajduje się linia kolejowa nr 741, łącząca posterunek odgałęźny Mimowola i przystanek Jaksice. Linia zbudowana została przez okupanta w 1941 roku. Jej budowa trwała niecałe dwa miesiące. W 1967 roku została zelektryfikowana przy okazji elektryfikacji linii kolejowej nr 131. Linia nr 741 pozwala na omijanie stacji Inowrocław, co jest stosowane przez pociągi towarowe oraz ekspresowe. W całości znajduje się na terenie powiatu inowrocławskiego. Linia jest dwutorowa. Na linii znajduje się tylko jeden przystanek kolejowy – Jaksice. Prędkość maksymalna na całej linii wynosi 80km/h dla wszystkich rodzajów pociągów. Od grudnia 2011 roku linią nr 741 jeżdżą pociągi kategorii Express InterCity, EIC Kaszub oraz EIC Neptun relacji Warszawa Wschodnia – Gdynia Główna.

10 grudnia[edytuj kod]

2 lipca 1912 roku do służby w Kaiserliche Marine wszedł krążownik liniowy SMS Goeben. Po włączeniu okrętu w skład Hochseeflotte został skierowany na Morze Śródziemne, gdzie wraz z lekkim krążownikiem SMS Breslau utworzył Eskadrę Śródziemnomorską (Mittelmeerdivision), reprezentującą interesy II Rzeszy w regionie. W sierpniu 1914 roku, po wypowiedzeniu Niemcom wojny przez Wielką Brytanię, oba okręty były przez sześć dni ścigane przez jednostki Floty Śródziemnomorskiej Royal Navy, lecz ostatecznie wymknęły się i bezpiecznie dotarły do Konstantynopola. 16 sierpnia 1914 roku okręt włączono do floty tureckiej i przemianowano na Yavuz Sultan Selim. Podczas I wojny światowej był aktywnie wykorzystywany w działaniach przeciwko Rosji na Morzu Czarnym. Po zakończeniu wojny pozostał w składzie tureckiej marynarki wojennej, zmieniając nazwę kolejno na Yavuz Selim a następnie na Yavuz. Z czynnej służby został wycofany dopiero w 1963 roku, jako ostatni przedstawiciel swojej klasy.

11 grudnia[edytuj kod]

Pierwszą grą wideo, która odniosła komercyjny sukces był Pong. Historia gier komputerowych sięga 1947 roku, wtedy wynaleziono prototyp gry elektronicznej – analogowy symulator pocisku rakietowego używający lamp elektronowych. Początek gier komputerowych w formie graficznej nastąpił po wynalezieniu komputera EDSAC. Pionierem gier komputerowych był pracownik uniwersytetu w Cambridge, który stworzył adaptację zabawy w kółko i krzyżyk pod nazwą Noughts and Crosses. Następnie fizyk William Higinbotham wyprodukował grę Tennis for Two. Była to pierwsza graficzna gra komputerowa, wyświetlana na oscyloskopie i posiadająca kontrolery do sterowania. Grę Spacewar! z 1962 roku uznaje się w amerykańskich publikacjach za pierwszą z prawdziwą wektorową grafiką komputerową. Do 1972 roku gry komputerowe były produkcjami akademickimi. Do masowego obiegu weszły za sprawą automatu do gry Pong. Dzięki jego popularności powstały platformy do gry – automaty i konsole, a od lat 80. XX wieku także komputery osobiste. Od lat 90. XX wieku gry komputerowe zaczęły masowo obsługiwać rozgrywkę sieciową oraz grafikę trójwymiarową, stając się produktem masowym.

12 grudnia[edytuj kod]

Według Kojiki Amaterasu narodziła się, gdy Izanagi przemywał lewe oko w trakcie oczyszczania się w wodzie morskiej po ucieczce z Krainy Ciemności. W Nihon-shoki natomiast bogini słońca przyszła na świat zaraz po tym, jak uformowały się japońskie wyspy i była pierwszym bóstwem, które zrodziło się z ciała Izanami. Para boskich demiurgów uznała ją za swoje najbardziej udane dziecko i postanowiła powierzyć jej władzę nad Wysoką Równiną Niebios. Amaterasu wypełniła wolę rodziców, wspięła się po niebiańskiej drabinie, która w tym czasie łączyła niebo i ziemię, i odtąd sprawiedliwie panowała nad światem niebiańskich bogów. Zesłała na ziemię swojego wnuka Ninigiego, który dał początek japońskiemu rodowi cesarskiemu. Uważana jest za dawczynię zdobyczy cywilizacji, takich jak rolnictwo, tkactwo czy budownictwo.

13 grudnia[edytuj kod]

Był pionierem zapisu fonograficznego. 6 listopada 1889 roku polski lekarz i anatom Adam Bruno Wikszemski opatentował w berlińskim urzędzie patentowym wynalazek urządzenia do fonograficznej rejestracji drgań dźwiękowych. Urządzenie składało się z walca pozostającego w ruchu obrotowym, nawijającego papier światłoczuły, i systemu zwierciadeł, odbijających promienie świetlne na powierzchnię obudowy, w której zamknięty jest walec. Jedno z lusterek połączone było z membraną, drgającą pod wpływem fal dźwiękowych, co można było zarejestrować na papierze światłoczułym w formie wykresu. Umożliwiało jednostronny poprzeczny zapis dźwiękowy. Wikszemski chorował na nieuleczalną chorobę. Zmarł w Berlinie, dokąd wyjechał na operację. O jego śmierci powiadomiły petersburski Kraj i prasa medyczna: Gazeta Lekarska, Medycyna oraz Przegląd Lekarski.

14 grudnia[edytuj kod]

28 sierpnia 2011 roku na torze Circuit de Spa-Francorchamps odbył się wyścig Formuły 1 o Grand Prix Belgii 2011. Z ponad półsekundową przewagą pole position wywalczył Niemiec Sebastian Vettel z zespołu Red Bull Racing, który był liderem w klasyfikacji generalnej. W samym wyścigu również zwyciężył Vettel. Drugie miejsce zajął jego partner zespołowy Mark Webber, a trzecie Jenson Button z teamu McLarena. Najszybsze okrążenie podczas wyścigu wykonał Webber. Sukces Vettela przyczynił się do powiększeniu jego przewagi w klasyfikacji generalnej. Wiele postaci ze środowiska uznało rywalizację o tytuł mistrzowski za zakończoną, choć do zakończenia sezonu pozostało wówczas jeszcze siedem wyścigów.

15 grudnia[edytuj kod]

Tematem przewodnim noweli Zabójstwo przy Rue Morgue Edgara Allana Poego jest podwójne morderstwo Madame L'Espanaye i jej córki na fikcyjnej paryskiej ulicy Rue Morgue. Relacje w gazetach dotyczące morderstwa podają, że gardło matki było tak przecięte, że jej głowa ledwo się trzymała reszty ciała, a jej córka, po tym jak była duszona, została siłą wepchnięta w komin. Morderstwo zostało popełnione w pozornie niedostępnym pokoju na czwartym piętrze, zamkniętym od środka na klucz. Zagadkowe morderstwo decyduje się rozwiązać C. Auguste Dupin – detektyw, po tym jak podejrzany został już aresztowany. Na miejscu zbrodni Dupin znajduje podejrzany włos, który zdaje się nie należeć do człowieka. Zamieszcza ogłoszenie w gazecie z zapytaniem, czy komuś nie zagubił się orangutan. Gdy odwiedza go marynarz, który odpowiedział na jego zapytanie, Dupin wyjaśnia, w jaki sposób ustalił, że to zwierzę jest prawdziwym „zabójcą” przy Rue Morgue.

16 grudnia[edytuj kod]

Ten gatunek rekina zamieszkuje tropikalne wody zachodniego Atlantyku, od Florydy po Brazylię i obok żarłacza czarnopłetwego jest najpospolitszym rekinem w Morzu Karaibskim. Na Bahamach oraz w innych miejscach stosuje się krwawe przynęty, aby przyciągnąć żarłacze karaibskie jako atrakcję ekoturystyczną. Urządza się tak zwane „karmienia rekinów” – grupa osób, po zwabieniu rekinów, nurkuje z kawałkami mięsa przeznaczonymi dla drapieżników. Gatunek ten jest odpowiedzialny za nieliczne ataki na ludzi. Mierząc maksymalnie do 3 metrów, żarłacz karaibski jest największym drapieżnikiem znajdującym się na szczycie łańcucha pokarmowego w ekosystemie atlantyckich raf. Żywi się wieloma gatunkami ryb oraz głowonogów. Jest żyworodny. Samice rodzą do 4–6 młodych co dwa lata. Posiada pewne znaczenie dla rybołówstwa jako źródło mięsa, skóry, oleju z wątroby i mączki rybnej. Płetwy sprzedawane są na azjatyckich rynkach, a mięso w Belize, Meksyku i Gwatemali, gdzie podaje się je najczęściej zawinięte w tortillę. Szczęki są używane do celów ozdobnych.

17 grudnia[edytuj kod]

Był czołowym polskim trójskoczkiem w latach 70. XX wieku. Podczas igrzysk olimpijskich w Montrealu w 1976 roku Eugeniusz Biskupski zajął siódmą lokatę. Cztery razy brał udział w halowych mistrzostwach Europy. Reprezentował Polskę na czempionacie Starego Kontynentu w Pradze w 1978 roku. Sześć razy stawał na podium mistrzostw Polski seniorów zdobywając dwa mistrzostwa kraju. Podczas halowych mistrzostw Polski zdobył sześć medali, w tym jeden z najcenniejszego kruszcu. W latach 1971–1979 dziewiętnaście razy bronił barw narodowych w meczach międzypaństwowych, odnosząc w nich cztery zwycięstwa indywidualne. W rankingu trójskoczków amerykańskiego czasopisma Track & Field News zajął dziesiąte miejsce w 1973, siódme w 1975 oraz ósme w 1976 roku. Ostatnim sezonem jego zawodowej kariery był rok 1980, w którym zdołał jeszcze zdobyć halowe wicemistrzostwo Polski. Po przejściu na emeryturę podjął pracę nauczyciela wychowania fizycznego w szkole podstawowej w Rembertowie, gdzie mieszkał.

18 grudnia[edytuj kod]

Po wybuchu aksamitnej rewolucji w listopadzie 1989 roku Václav Havel stał się jednym z założycieli antykomunistycznego Forum Obywatelskiego i jako kandydat ruchu w dniu 29 grudnia 1989 został wybrany na prezydenta Czechosłowacji. Wspierał dążenie kraju w kierunku demokracji parlamentarnej i politycznych struktur cywilizacji zachodniej, ale nie udało mu się uniknąć rozpadu państwa czechosłowackiego w 1992 roku. Od 1993 roku, przez dwie kadencje, pełnił urząd prezydenta Republiki Czeskiej, doprowadzając kraj do NATO oraz przygotowując go do wstąpienia do Unii Europejskiej. Jako pisarz jest znany na całym świecie ze swoich dramatów pisanych w duchu teatru absurdu. W swoich sztukach zajmował się między innymi tematyką władzy, biurokracji i języka. W esejach i listach z więzienia, oprócz analizy polityki, poruszał zagadnienia filozoficzne dotyczące wolności, władzy, moralności i transcendencji. Poświęcał się także poezji eksperymentalnej i tego typu wiersze (w tym kaligramy), pisane w latach sześćdziesiątych, zawiera zbiorek Antikódy.

19 grudnia[edytuj kod]

Zawiera, z niewielkimi lukami, niemal całą Ewangelię Jana. Papirus Bodmer II cieszy się opinią jednego z najcenniejszych rękopisów Nowego Testamentu, jednak tekst kodeksu nie jest równy i w różnych jego partiach dochodzą do głosu elementy odmiennych tradycji tekstualnych. Zasadniczo tekst jest pokrewny z Kodeksem Synajskim. Liczba błędów jest niewielka w początkowych partiach tekstu Ewangelii Jana, natomiast wzrasta w partiach końcowych. Skryba miał tendencję do poprawiania tekstu, jednak częściej opuszczał niż dodawał. Rękopis przechowywany jest w Bibliotece Bodmera w Cologny koło Genewy. Niewielkie jego fragmenty są przechowywane w Chester Beatty Library w Dublinie oraz w Institut für Altertumskunde w Kolonii.

20 grudnia[edytuj kod]

W analizie funkcjonalnej przestrzenią wszystkich ciągłych funkcjonałów liniowych określonych na danej przestrzeni unormowanej jest przestrzeń sprzężona. W kontekście analizy funkcjonalnej dla odróżnienia od przestrzeni sprzężonej algebraicznie, w której nie zakłada się ciągłości funkcjonałów, mówi się czasami o przestrzeni sprzężonej topologicznie. Wyniki ogólnej teorii przestrzeni sprzężonych znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach matematyki, np. w równaniach różniczkowych i całkowych, czy teorii aproksymacji. Przykładowo teoria dystrybucji zrodzona z potrzeb fizyki, zbudowana jest w oparciu o funkcjonały liniowe i ciągłe na pewnej przestrzeni liniowo-topologicznej (tzw. przestrzeni funkcji próbnych).

21 grudnia[edytuj kod]

28 sierpnia 2011 roku na torze Circuit de Spa-Francorchamps odbył się wyścig Formuły 1 o Grand Prix Belgii 2011. Z ponad półsekundową przewagą pole position wywalczył Niemiec Sebastian Vettel z zespołu Red Bull Racing, który był liderem w klasyfikacji generalnej. W samym wyścigu również zwyciężył Vettel. Drugie miejsce zajął jego partner zespołowy Mark Webber, a trzecie Jenson Button z teamu McLarena. Najszybsze okrążenie podczas wyścigu wykonał Webber. Sukces Vettela przyczynił się do powiększeniu jego przewagi w klasyfikacji generalnej. Wiele postaci ze środowiska uznało rywalizację o tytuł mistrzowski za zakończoną, choć do zakończenia sezonu pozostało wówczas jeszcze siedem wyścigów.

22 grudnia[edytuj kod]

Mające orzechowy smak bulwy czyśćca błotnego są jadalne i pożywne. Dawniej zbierano je jesienią i na przedwiośniu. Spożywano na surowo, gotowano lub suszono. Sproszkowane stosowano jako dodatek do zup i przy wypieku chleba. Spożywane były w Polsce południowej, południowo-wschodniej i na Ukrainie do przełomu XIX i XX wieku. O tym, że bulwy są jadalne wzmiankowano w źródłach z XVIII i XIX wieku w Szwecji i na Wyspach Brytyjskich. W zielarstwie ziele czyśćca było stosowane do leczenia ran, dny moczanowej i bolących stawów. Czyściec błotny bywa polecany do uprawy przy oczkach wodnych. Walorami ozdobnymi są efektowne kwiatostany i ulistnienie. Jego kwiaty wydzielają nektar – przywabiają motyle i pszczoły. Gatunek ten jest w efekcie cenioną rośliną miododajną. Był też wykorzystywany jako pasza dla świń. W Polsce występuje niemal na całym obszarze, jedynie w górach rzadziej. W uprawach jest zwalczany jako chwast.

23 grudnia[edytuj kod]

Studio Infinity Ward, którego zarządcami do 2010 roku byli Vince Zampella i Jason West, wyprodukowało na zlecenie Activision pięć gier z serii Call of Duty, które przyniosły wysokie zyski wydawcy i były wielokrotnie nagradzane przez organizacje branżowe. Gry te zmieniły oblicze gatunku first-person shooterów, ustanawiając kanon intensywnych walk, w których gracz współdziałał z kierowanymi przez komputer sojusznikami. Kryzys studia przypadł na marzec 2010 roku, gdy studio opuścili Zampella i West z powodu konfliktu z szefostwem Activision. Pociągnęło to za sobą masowe zwolnienia, w wyniku czego Infinity Ward utraciło swoje znaczenie. „Uchodźcy” ze studia założyli nową spółkę, Respawn Entertainment. Według agregatora GameRankings gry studia osiągnęły średnią ocen oscylującą wokół 90%. Gra Modern Warfare 2 wydana w listopadzie 2009 roku była najbardziej kontrowersyjną grą studia. Pomimo kontrowersji jej sprzedaż do czerwca 2010 roku wyniosła 20 milionów kopii, co przyniosło zyski w wysokości ponad miliarda dolarów amerykańskich.

24 grudnia[edytuj kod]

W latach 1922–1924 Serafin był więziony za przeciwstawianie się konfiskacie majątku Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Bezskutecznie sprzeciwiał się antyreligijnej polityce miejscowych władz radzieckich. W roku 1936 został aresztowany i oskarżony o kierowanie grupą kontrrewolucyjną. Początkowo został skazany na karę więzienia. Po wznowieniu śledztwa skazano go na karę śmierci. Został rozstrzelany, najprawdopodobniej w lesie katyńskim 8 grudnia 1937 roku. W 1958 roku został pośmiertnie zrehabilitowany. W 2001 roku Rosyjski Kościół Prawosławny uznał go za świętego nowomęczennika. Jego pamięci poświęcona jest wystawa w podziemiach cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego w Katyniu. Kult Serafina pojawił się również na początku XXI wieku w diecezji lubelsko-chełmskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, w miejscach, gdzie duchowny służył sto lat wcześniej.

25 grudnia[edytuj kod]

Stworzyła kilka tysięcy dzieł: rysunków, szkiców, akwarel i obrazów. Malowała pejzaże, portrety i martwe natury. Sigrid Hjertén jest kojarzona z modernistycznym przełomem w sztuce szwedzkiej. Początkowo zajmowała się tkactwem artystycznym. Po spotkaniu Isaaca Grünewalda zainteresowała się malarstwem. Po przyjeździe do Paryża została uczennicą Henri Matisse'a. W 1911 wyszła za Isaaca Grünewalda. Wykształciła własny styl, określany jako barwny ekspresjonizm. Szczyt jej twórczości przypadł na lata 30. XX wieku. Jej malarstwo, w którego późniejszej fazie dostrzec można wpływ choroby, nie przypomina niczego podobnego z czasów, w których żyła. W 1937 roku w wyniku postępującej choroby psychicznej zaprzestała czynnego malowania. Rozwiodła się z Grünewaldem, a ostatnie lata życia spędziła w szpitalu w Sztokholmie, w którym zmarła po nieudanej operacji lobotomii. Dziś należy w swoim kraju do najbardziej lubianych artystek – mistrzyń koloru.

26 grudnia[edytuj kod]

W okresie białorusko-polskiej administracji Mińska na budynku administracji państwowej po raz pierwszy pojawiła się biało-czerwono-biała flaga niepodległej Białorusi. Ten kilkudniowy okres przejściowy w historii Mińska w czasie I wojny światowej charakteryzował się dwuwładzą. Miasto zostało podzielone na dwie strefy. Białorusini kontrolowali część północno-zachodnią, natomiast Polacy zajmowali część południowo-wschodnią. Przejęcie władzy przez białoruskie i polskie oddziały wojskowe w dniach 19–21 lutego 1918 roku miało szczególne znaczenie dla białoruskiego ruchu narodowego. Decyzje polityczne, jakie wówczas zapadły, walnie przyczyniły się do narodzin i kształtowania białoruskiej państwowości, czego efektem było ogłoszenie niepodległości Białoruskiej Republiki Ludowej 25 marca 1918 roku. 21 lutego 1918 roku o godzinie 11 do miasta wszedł podjazd niemieckich kirasjerów, a wkrótce potem inne wojska. Rada Polska Ziemi Mińskiej podjęła decyzję o powitaniu Niemców w sposób formalny i chłodny. Polacy, mimo zajęcia w tych dniach większej części Mińska, nie zdołali wykorzystać politycznie swojej akcji. Część z nich wyrażała zadowolenie z nadejścia Niemców, uważając bolszewików za znacznie większe zagrożenie, natomiast druga część uważała, że nowa okupacja jest kolejnym ciosem w polskość tych ziem.

27 grudnia[edytuj kod]

Najstarszym zawodnikiem reprezentacji nowozelandzkiej na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1994 był trzydziestoczteroletni łyżwiarz Tony Smith, który jednocześnie pełnił funkcję chorążego reprezentacji. Najmłodszym zawodnikiem była niespełna osiemnastoletnia narciarka alpejska Claudia Riegler, która po raz pierwszy brała udział w zawodach tej rangi. Simon Wi Rutene występował po raz czwarty, natomiast dla pozostałych zawodników były to drugie zimowe igrzyska. Ogółem reprezentacja liczyła siedmiu sportowców – dwie kobiety i pięciu mężczyzn – którzy wystąpili w dwóch z dwunastu rozegranych dyscyplin. Najliczniejszą reprezentację kraj ten wystawił w short tracku, gdzie wystąpiło czterech zawodników. W narciarstwie alpejskim Nową Zelandię reprezentowało troje zawodników – jeden mężczyzna i dwie kobiety. Igrzyska w Lillehammer były dziesiątym startem Nowozelandczyków – w poprzednich dziewięciu występach reprezentanci tego kraju zdobyli jeden medal.

28 grudnia[edytuj kod]

Dawno temu tereny dzisiejszej Argentyny zamieszkiwał amargazaur. Jego skamieliny zostały odkryte przez argentyńskich paleontologów – Leonarda Salgado i José Bonapartego. Odkrycia dokonano w lutym 1984 roku. Wedle odkrywców ich znalezisko datuje się na kredę wczesną, na hoteryw. Osobnik dorosły tego zauropoda mierzył 8–9 m długości. Masę jego ciała szacuje się na 2,6 tony. Cechowała go czaszka typu diplodoka i niezwykle długie, rozwidlone wyrostki kolczyste proksymalnej części kręgosłupa. Mogły one służyć do obrony lub ustalania hierarchii pomiędzy poszczególnymi osobnikami. Budowa szyi implikowała stałe pionowe ustawienie głowy, dopiero pierwszy z kręgów jego szyi przyjmował ułożenie bliskie poziomemu. Dinozaur poruszał się czterech kończynach. Nie potrafił osiągać znacznych szybkości.

29 grudnia[edytuj kod]

Mające orzechowy smak bulwy czyśćca błotnego są jadalne i pożywne. Dawniej zbierano je jesienią i na przedwiośniu. Spożywano na surowo, gotowano lub suszono. Sproszkowane stosowano jako dodatek do zup i przy wypieku chleba. Spożywane były w Polsce południowej, południowo-wschodniej i na Ukrainie do przełomu XIX i XX wieku. O tym, że bulwy są jadalne wzmiankowano w źródłach z XVIII i XIX wieku w Szwecji i na Wyspach Brytyjskich. W zielarstwie ziele czyśćca było stosowane do leczenia ran, dny moczanowej i bolących stawów. Czyściec błotny bywa polecany do uprawy przy oczkach wodnych. Walorami ozdobnymi są efektowne kwiatostany i ulistnienie. Jego kwiaty wydzielają nektar – przywabiają motyle i pszczoły. Gatunek ten jest w efekcie cenioną rośliną miododajną. Był też wykorzystywany jako pasza dla świń. W Polsce występuje niemal na całym obszarze, jedynie w górach rzadziej. W uprawach jest zwalczany jako chwast.

30 grudnia[edytuj kod]

Na Ukraine na wzgórzu górującym nad miasteczkiem Poczajów położony jest prawosławny klasztor Ławra Poczajowska. Pojedynczy mnisi-anachoreci osiedlali się na wzgórzu już w XII wieku. Po roku 1240 miejsce, gdzie powstał monaster, już było uważane przez miejscową ludność jako teren szczególnie wybrany przez Matkę Bożą. W 1597 roku, dzięki wsparciu finansowemu Anny Hojskiej, w Poczajowie mógł powstać prawosławny klasztor cenobityczny. Fundatorka przekazała wspólnocie Poczajowską Ikonę Matki Bożej, czczoną w Kościele prawosławnym jako cudotwórczą. W latach 1604–1651 przełożonym monasteru był ihumen Hiob, późniejszy święty prawosławny. W czasie kierowania przez niego wspólnotą klasztor był ważnym ośrodkiem przeciwników unii brzeskiej. Według prawosławnej tradycji w 1675 roku doszło do cudownego ocalenia monasteru przed najazdem tureckim, za sprawą bezpośredniej interwencji Maryi. Przedmiotami kultu w ławrze są także kamień z odbitą stopą Matki Bożej oraz relikwie Hioba Poczajowskiego.

31 grudnia[edytuj kod]

Był spolonizowanym Radomskim Żydem. We wrześniu 1939 roku Józef Diament został przewodniczącym Żydowskiego Komitetu Samopomocy Społecznej, który w grudniu został przekształcony w Judenrat. Pod kierunkiem Diamenta Judenrat prowadził on szpital, sierociniec oraz Dom Starców i Kalek. W rękach Niemców rada stanowiła narzędzie kontroli nad ludnością żydowską: prowadziła ewidencję i statystyki, co ułatwiało wprowadzanie kolejnych kontrybucji, restrykcji i represji. Sprawiło to, że w okresie powojennym ocalali Żydzi radomski Judenrat i jego przewodniczących oskarżali o kolaborację i łapownictwo. Gdy 1 grudnia 1942 roku wydano rozporządzenie o przymusowym wysiedleniu z Radomia 2 tysięcy Żydów, na Judenrat spadł obowiązek utworzenia listy przesiedleńców. Pojawiły się plany usunięcia z miasta osób najuboższych. Józef Diament zażądał danych o tym, kto korzystał ze wsparcia Żydowskiej Samopomocy Społecznej. Na listach znalazło się 271 ubogich rodzin widniejących w kartotekach ŻSS. Spowodowało to następnie kryzys akcji pomocowej, gdyż pozostali w mieście Żydzi bali się korzystać z jej usług i zabiegali o całkowite skreślenie ich z ewidencji ŻSS. W związku ze skandalem Józef Diament chciał zrezygnować z funkcji, lecz jego dymisja nie została przyjęta.