Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2021-12

Aktualnie na stronie głównej

Giętkojęzykowe – podrząd lądowych ssaków łożyskowych z rzędu włochaczy i grupy szczerbaków. Obejmuje rodziny mrówkojadowatych oraz mrówkojadkowatych, licząc w sumie wedle starszych ujęć cztery, wedle nowszych 10 gatunków. Obejmuje zwierzęta żywiące się mrówkami i termitami, które wykształciły do tego liczne przystosowania. Większość żyje na drzewach, prócz naziemnego mrówkojada wielkiego. Zapis kopalny jest ubogi. Żyją w Ameryce od Meksyku do Argentyny. U giętkojęzykowych występuje opóźniona implantacja skutkująca ciążą przedłużoną, wobec czego po pół roku rodzi się pojedyncze młode. Przypomina ono osobnika dorosłego. Matka opiekuje się nim przez następne pół roku, karmiąc go swym mlekiem. Nie pozostawia go jednak w norze, której w przeciwieństwie do pancernikowców giętkojęzykowe nie kopią, tylko w dziupli, bądź pomiędzy gęstymi gałęziami drzew w przypadku gatunków nadrzewnych, bądź też w ogóle nie zostawia potomka bez opieki, nosząc go na swym grzbiecie, jak to czyni mrówkojad wielki. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

---

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

2008: wrzesień • październik • listopad • grudzień
2009: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2010: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2011: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2012: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2013: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2014: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2015: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2016: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2017: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2018: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2019: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2020: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2021: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2022: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2023: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień

---

2021-12-01

Język staro-cerkiewno-słowiański – najstarszy literacki język słowiański, formujący się od połowy IX wieku, oparty głównie na słowiańskich gwarach okolic Sołunia. Język w morfologii oraz fonologii wykazywał pewne cechy charakterystyczne dla grupy języków południowosłowiańskich, natomiast w składni, stylu oraz w terminologii religijnej oraz słownictwie abstrakcyjnym widoczne były wpływy greki bizantyjskiej. Mimo to nadal był bliski językowi prasłowiańskiemu, z którego wyewoluowały wszystkie języki słowiańskie; bywa nawet uznawany za jego dialekt, dlatego stanowi ważne źródło do jego rekonstrukcji. Na potrzeby misji wielkomorawskiej w IX w. wysłannicy bizantyjskiego cesarza, bracia Cyryl i Metody, dokonali przekładów tekstów liturgicznych i religijnych na ten język. Język staro-cerkiewno-słowiański i jego następca – język cerkiewnosłowiański wywarły duży wpływ na rozwój kultury Słowian oraz południowo- i wschodniosłowiańskich języków literackich. Czytaj więcej…

2021-12-02

Medaliści igrzysk olimpijskich w curlingu – zestawienie zawodników i zawodniczek, którzy przynajmniej raz stanęli na podium w turniejach olimpijskich w curlingu. Pierwszy turniej olimpijski w curlingu rozegrano już podczas pierwszych zimowych igrzysk, w 1924 roku w Chamonix. Wyniki tego turnieju uznano jednak za oficjalne dopiero w 2006 roku i pośmiertnie uznano najlepsze trzy drużyny tych zawodów za medalistów olimpijskich. Pełnoprawną dyscypliną olimpijską curling jest od igrzysk olimpijskich w Nagano w 1998 roku. Od Nagano w programie olimpijskim są dwa turnieje curlingowe – kobiet i mężczyzn. Podczas igrzysk w Pjongczangu po raz pierwszy przeprowadzono również turniej olimpijski par mieszanych. Pięcioro zawodników ma na koncie po dwa złote medale olimpijskie w curlingu. Są to: Kanadyjczyk John Morris, Kanadyjka Kaitlyn Lawes oraz Szwedki Cathrine Lindahl, Eva Lund i Anette Norberg. Jeden raz w historii zdarzyło się, że medal olimpijski został odebrany zawodnikowi w wyniku dyskwalifikacji za stosowanie niedozwolonych środków dopingujących. Czytaj więcej…

2021-12-03

X-Men: Pierwsza klasa – amerykański fantastycznonaukowy film akcji z 2011 roku na podstawie serii komiksów o grupie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię filmu odpowiadał Matthew Vaughn na podstawie scenariusza napisanego razem z Ashley’em Millerem, Zackiem Stentzem oraz Jane Goldman. W rolach głównych wystąpili: James McAvoy, Michael Fassbender, Rose Byrne, January Jones, Oliver Platt oraz Kevin Bacon. Charles Xavier i Erik Lensherr poznają się w 1962 roku podczas kryzysu kubańskiego i próbują powstrzymać Hellfire Club, którym dowodzi Sebastian Shaw, który chce przejąć władzę nad światem. Światowa premiera Pierwszej klasy miała miejsce 25 maja 2011 roku w Nowym Jorku. Film zarobił ponad 350 milionów dolarów przy budżecie 160 milionów i otrzymał przeważnie pozytywne oceny od krytyków. Pierwsza klasa jest piątą produkcją wchodzącą w skład franczyzy uniwersum filmowego osadzonego w świecie X-Men. Czytaj więcej…

2021-12-04

INS Vikramaditya – współczesny lotniskowiec marynarki wojennej Indii, przebudowany z radzieckiego krążownika lotniczego projektu 11434. Okręt zbudowany w Nikołajewie, wszedł do służby w 1987 roku we Flocie Północnej Marynarki Wojennej ZSRR pod nazwą Baku, następnie służył we flocie Rosji pod nazwą Admirał Fłota Sowietskogo Sojuza Gorszkow. Przenosił wówczas śmigłowce oraz samoloty pionowego startu i lądowania. Od połowy lat 90. znajdował się w remoncie, po czym w 2004 roku został sprzedany Indiom, którym został przekazany w 2013 roku, po przebudowie na konwencjonalny lotniskowiec. W 2015 roku przeprowadzono remont połączony z modernizacją i uzupełnieniem wyposażenia. Okręt otrzymał cztery zestawy artyleryjskie obrony bezpośredniej AK-630 kalibru 30 mm oraz izraelski system obrony przeciwlotniczej/przeciwrakietowej Barak 1 bliskiego zasięgu. Lotniskowiec przenosi około 30 samolotów i śmigłowców; jego główne wyposażenie stanowią obecnie samoloty MiG-29K, startujące przy pomocy skoczni (system STOBAR). Pozostaje okrętem flagowym marynarki Indii. Czytaj więcej…

2021-12-05

Live – kompilacyjno-koncertowy album amerykańskiego zespołu muzycznego Alice in Chains, opublikowany nakładem wytwórni fonograficznej Columbia. Premiera wydawnictwa miała miejsce 5 grudnia 2000 roku. W skład zestawu wchodzi czternaście wyselekcjonowanych przez wytwórnię utworów, zarejestrowanych przez zespół Alice in Chains pomiędzy 1990 a 1996 rokiem w trakcie różnych tras koncertowych. Album otrzymał w większości przychylne recenzje krytyków. Część z nich podkreślała dużą energię grupy, zwłaszcza w początkowych latach działalności, oraz możliwość usłyszenia na żywo mniej znanych kompozycji. Inni z kolei zarzucali płycie zbyt ograniczoną liczbę utworów, słabą jakość dźwięku oraz brak w zestawie akustycznych kompozycji grupy. Na podstawie danych opublikowanych przez system monitorowania Nielsen SoundScan, płyta osiągnęła w Stanach Zjednoczonych sprzedaż wynoszącą 114 tys. egzemplarzy. Czytaj więcej…

2021-12-06

Naprawa DNA – szereg procesów prowadzących do identyfikacji oraz naprawy zmian w cząsteczkach DNA w żywej komórce. W komórkach organizmów żywych procesy metaboliczne i czynniki środowiskowe mogą powodować uszkodzenie DNA. W każdej komórce codziennie ma miejsce nawet milion takich uszkodzeń. Wiele z nich powoduje trwałe zmiany w cząsteczce DNA, które mogą upośledzić albo pozbawić komórkę możliwości prawidłowej transkrypcji kodowanego przez uszkodzony fragment DNA genu. Inne uszkodzenia mogą skutkować potencjalnie groźną dla genomu komórki mutacją, dotyczącą tej komórki i wszystkich następnych powstałych z niej po podziałach. Oznacza to, że proces naprawy DNA w komórce musi być cały czas aktywny, by móc szybko i skutecznie niwelować skutki każdego uszkodzenia komórkowego DNA. Powodzenie naprawy DNA zależy od wielu czynników, w tym typu i wieku komórki oraz środowiska pozakomórkowego. W komórce, w której duża ilość DNA uległa uszkodzeniu albo której mechanizmy naprawy DNA nie są wystarczająco efektywne, mogą zajść: nieodwracalny stan wygaśnięcia aktywności komórki, apoptoza oraz niekontrolowane podziały, prowadzące do powstania nowotworu. Czytaj więcej…

2021-12-07

Mnyamawamtuka – rodzaj wymarłego dinozaura, zauropoda z grupy tytanozaurów. Jego skamieniałości odnaleziono na początku XXI wieku, opisano je w 2019 roku pod nazwą czerpiącą źródłosłów ze suahili. Pierwszy człon nazwy mnyama oznacza w tym języku zwierzę bądź bestię. Następujące dalej wa Mtuka znaczy „z Mtuka”. Chodzi tu o rzekę, w zlewisku której leży teren, gdzie znaleziono szczątki. Epitet gatunkowy stanowi odniesienie do tylno-bocznej ekspansji tylnego trzonu środkowych kręgów ogonowych, przyjmujących w rezultacie kształt sercowaty. Zwierzę to żyło w czasach aptu bądź cenomanu na terenie dzisiejszej Tanzanii, gdzie znaleziono jego dość kompletny szkielet. Przeprowadzone przez odkrywców analizy filogenetyczne wskazują na Mnyamawamtuka jako na bliską grupę zewnętrzną kladu Lithostrotia. Czytaj więcej…

2021-12-08

Język staro-cerkiewno-słowiański – najstarszy literacki język słowiański, formujący się od połowy IX wieku, oparty głównie na słowiańskich gwarach okolic Sołunia. Język w morfologii oraz fonologii wykazywał pewne cechy charakterystyczne dla grupy języków południowosłowiańskich, natomiast w składni, stylu oraz w terminologii religijnej oraz słownictwie abstrakcyjnym widoczne były wpływy greki bizantyjskiej. Mimo to nadal był bliski językowi prasłowiańskiemu, z którego wyewoluowały wszystkie języki słowiańskie; bywa nawet uznawany za jego dialekt, dlatego stanowi ważne źródło do jego rekonstrukcji. Na potrzeby misji wielkomorawskiej w IX w. wysłannicy bizantyjskiego cesarza, bracia Cyryl i Metody, dokonali przekładów tekstów liturgicznych i religijnych na ten język. Język staro-cerkiewno-słowiański i jego następca – język cerkiewnosłowiański wywarły duży wpływ na rozwój kultury Słowian oraz południowo- i wschodniosłowiańskich języków literackich. Czytaj więcej…

2021-12-09

Medaliści igrzysk olimpijskich w curlingu – zestawienie zawodników i zawodniczek, którzy przynajmniej raz stanęli na podium w turniejach olimpijskich w curlingu. Pierwszy turniej olimpijski w curlingu rozegrano już podczas pierwszych zimowych igrzysk, w 1924 roku w Chamonix. Wyniki tego turnieju uznano jednak za oficjalne dopiero w 2006 roku i pośmiertnie uznano najlepsze trzy drużyny tych zawodów za medalistów olimpijskich. Pełnoprawną dyscypliną olimpijską curling jest od igrzysk olimpijskich w Nagano w 1998 roku. Od Nagano w programie olimpijskim są dwa turnieje curlingowe – kobiet i mężczyzn. Podczas igrzysk w Pjongczangu po raz pierwszy przeprowadzono również turniej olimpijski par mieszanych. Pięcioro zawodników ma na koncie po dwa złote medale olimpijskie w curlingu. Są to: Kanadyjczyk John Morris, Kanadyjka Kaitlyn Lawes oraz Szwedki Cathrine Lindahl, Eva Lund i Anette Norberg. Jeden raz w historii zdarzyło się, że medal olimpijski został odebrany zawodnikowi w wyniku dyskwalifikacji za stosowanie niedozwolonych środków dopingujących. Czytaj więcej…

2021-12-10

X-Men: Pierwsza klasa – amerykański fantastycznonaukowy film akcji z 2011 roku na podstawie serii komiksów o grupie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię filmu odpowiadał Matthew Vaughn na podstawie scenariusza napisanego razem z Ashley’em Millerem, Zackiem Stentzem oraz Jane Goldman. W rolach głównych wystąpili: James McAvoy, Michael Fassbender, Rose Byrne, January Jones, Oliver Platt oraz Kevin Bacon. Charles Xavier i Erik Lensherr poznają się w 1962 roku podczas kryzysu kubańskiego i próbują powstrzymać Hellfire Club, którym dowodzi Sebastian Shaw, który chce przejąć władzę nad światem. Światowa premiera Pierwszej klasy miała miejsce 25 maja 2011 roku w Nowym Jorku. Film zarobił ponad 350 milionów dolarów przy budżecie 160 milionów i otrzymał przeważnie pozytywne oceny od krytyków. Pierwsza klasa jest piątą produkcją wchodzącą w skład franczyzy uniwersum filmowego osadzonego w świecie X-Men. Czytaj więcej…

2021-12-11

INS Vikramaditya – współczesny lotniskowiec marynarki wojennej Indii, przebudowany z radzieckiego krążownika lotniczego projektu 11434. Okręt zbudowany w Nikołajewie, wszedł do służby w 1987 roku we Flocie Północnej Marynarki Wojennej ZSRR pod nazwą Baku, następnie służył we flocie Rosji pod nazwą Admirał Fłota Sowietskogo Sojuza Gorszkow. Przenosił wówczas śmigłowce oraz samoloty pionowego startu i lądowania. Od połowy lat 90. znajdował się w remoncie, po czym w 2004 roku został sprzedany Indiom, którym został przekazany w 2013 roku, po przebudowie na konwencjonalny lotniskowiec. W 2015 roku przeprowadzono remont połączony z modernizacją i uzupełnieniem wyposażenia. Okręt otrzymał cztery zestawy artyleryjskie obrony bezpośredniej AK-630 kalibru 30 mm oraz izraelski system obrony przeciwlotniczej/przeciwrakietowej Barak 1 bliskiego zasięgu. Lotniskowiec przenosi około 30 samolotów i śmigłowców; jego główne wyposażenie stanowią obecnie samoloty MiG-29K, startujące przy pomocy skoczni (system STOBAR). Pozostaje okrętem flagowym marynarki Indii. Czytaj więcej…

2021-12-12

Live – kompilacyjno-koncertowy album amerykańskiego zespołu muzycznego Alice in Chains, opublikowany nakładem wytwórni fonograficznej Columbia. Premiera wydawnictwa miała miejsce 5 grudnia 2000 roku. W skład zestawu wchodzi czternaście wyselekcjonowanych przez wytwórnię utworów, zarejestrowanych przez zespół Alice in Chains pomiędzy 1990 a 1996 rokiem w trakcie różnych tras koncertowych. Album otrzymał w większości przychylne recenzje krytyków. Część z nich podkreślała dużą energię grupy, zwłaszcza w początkowych latach działalności, oraz możliwość usłyszenia na żywo mniej znanych kompozycji. Inni z kolei zarzucali płycie zbyt ograniczoną liczbę utworów, słabą jakość dźwięku oraz brak w zestawie akustycznych kompozycji grupy. Na podstawie danych opublikowanych przez system monitorowania Nielsen SoundScan, płyta osiągnęła w Stanach Zjednoczonych sprzedaż wynoszącą 114 tys. egzemplarzy. Czytaj więcej…

2021-12-13

Przesłuchanie – polski dramat polityczny z 1982 roku w reżyserii i według scenariusza Ryszarda Bugajskiego. Akcja filmu toczy się w okresie stalinizmu w Polsce. Bohaterka filmu, grana przez Krystynę Jandę piosenkarka Antonina Dziwisz, bez konkretnego powodu zostaje aresztowana przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i osadzona w więzieniu tylko po to, by jej zeznaniami można było obciążyć jej znajomego. Tortury, jakimi ją poddaje major „Kąpielowy”, tylko wzmagają w niej przekorę i opór wobec śledczych. Przesłuchanie, wyprodukowane przez Zespół Filmowy „X” pod kierownictwem Andrzeja Wajdy, przyczyniło się do rozwiązania tego zespołu. Film otrzymał zakaz rozpowszechniania, który uchylony został dopiero w 1989 roku, po transformacji systemowej. Wcześniej film krążył w obiegu podziemnym dzięki zabiegom Bugajskiego, który nagrał swoje dzieło w formacie VHS do odtwarzania na kasetach wideo, za co został zmuszony do wyemigrowania do Kanady. Film był nagradzany w latach 1989–1990 na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni: podczas 14. edycji w 1989 roku otrzymał nagrodę dziennikarzy i publiczności, a rok później – nagrodę specjalną jury oraz nagrody aktorskie dla Krystyny Jandy, Janusza Gajosa oraz Anny Romantowskiej. Czytaj więcej…

2021-12-14

Express InterCity Premium – najwyższa kategoria pociągów uruchomionych przez spółkę PKP Intercity. Pociągi kategorii Express InterCity Premium kursują od 14 grudnia 2014 roku. Są one prowadzone elektrycznymi zespołami trakcyjnymi Alstom EMU250 Pendolino i obsługują relacje łączące Warszawę z Bielskiem-Białą, Gliwicami, Gdynią, Jelenią Górą, Katowicami, Kołobrzegiem, Krakowem, Rzeszowem oraz Wrocławiem. Każdy pociąg ma 7 członów, w których znajdują się 402 miejsca siedzące. Pociągi są klimatyzowane, umożliwiają przewóz rowerów, mają strefę barową, strefę ciszy oraz przysługuje w nich darmowy poczęstunek. Maksymalna prędkość, z jaką jeżdżą pociągi EIP, to 200 km/h, co jest największą prędkością osiąganą w Polsce w regularnej eksploatacji z pasażerami. Prędkość 200 km/h jest rozwijana na około 140-kilometrowym odcinku linii kolejowej nr 4 oraz na 113-kilometrowym odcinku linii kolejowej nr 9. Czytaj więcej…

2021-12-15

Trałowce projektu 206F – seria 12 polskich trałowców bazowych z lat 60. XX wieku, nazywanych też typem Orlik od pierwszego okrętu serii, a w kodzie NATO typem Krogulec. Jednostki mierzyły 58,2 metra długości, 7,97 metra szerokości i miały zanurzenie 2,14 metra, a ich wyporność pełna wynosiła 470 ton. Uzbrojone były w trzy podwójne zestawy działek automatycznych 2M-3M kalibru 25 mm i bomby głębinowe, a ponadto były przystosowane do przewozu i stawiania min morskich. Wszystkie okręty zostały zbudowane w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni w latach 1961–1966, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto je w latach 1963–1967. Intensywnie eksploatowane jednostki cały okres służby spędziły w 13. Dywizjonie Trałowców 9. Flotylli Obrony Wybrzeża w Helu. W latach 1998–2000 trzy okręty zostały przebudowane na niszczyciele min projektu 206FM. Pozostałe jednostki zostały skreślone z listy floty po blisko kilkudziesięcioletnim okresie użytkowania w latach 1989–2002. Czytaj więcej…

2021-12-16

Paweł Bajeński (ur. 23 grudnia 1908 w Chańkach, zm. 27 listopada 1971 w Warszawie) – działacz ewangelikalny okresu PRL-u; przywódca Zjednoczenia Kościołów Chrystusowych w latach 1951–1953, a w latach 1953-1962 członek Prezydium Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego (ZKE). Był zwolennikiem bliskiej współpracy pomiędzy ewangelikalnymi ugrupowaniami. Był rozpracowywany przez Urząd Bezpieczeństwa. Bajeński był znany z wiernopoddańczego stosunku do władzy. Po wyjściu na wolność w 1951 roku w pismach do władz posuwał się do daleko idących pochlebstw, sądząc, że dzięki temu uzyska ich przychylność. W listopadzie 1952 roku wraz z Konstantym Sacewiczem wysłał do Urzędu ds. Wyznań telegram z wyrazami wdzięczności „za wolność wyznaniową”. W tym samym czasie inni członkowie Zarządu Kościoła siedzieli w więzieniu. Po śmierci Józefa Stalina napisał, iż śmierć Stalina (...) okryła żałobą wszystkie narody postępowe świata. Czytaj więcej…

2021-12-17

Krzysztof Krauze (ur. 2 kwietnia 1953 w Warszawie, zm. 24 grudnia 2014 tamże) – polski reżyser, scenarzysta oraz operator filmowy, komandor Orderu Odrodzenia Polski. Swoją karierę zaczynał jako reżyser filmów krótkometrażowych oraz dokumentów. Sławę twórcy zajmującego się problematyką społeczną zdobył obficie nagradzanymi filmami Dług oraz Plac Zbawiciela. Realizował też biografie Nikifora Krynickiego oraz Bronisławy Wajs. W filmach Krauzego przeważały albo fabularyzowane warianty prawdziwych historii, albo biografie prawdziwych postaci, w których istotną rolę odgrywały wartości chrześcijańskie takie jak empatia, miłosierdzie, przebaczenie. Laureat licznych nagród, między innymi nagrody FIPRESCI na Krakowskim Festiwalu Filmowym, Złotych Lwów na Festiwalu Polskim Filmów Fabularnych oraz Kryształowego Globusa na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach. Czytaj więcej…

2021-12-18

Judeochrześcijanie – w pierwotnym chrześcijaństwie wyznawcy wywodzący się ze społeczności żydowskiej wraz z prozelitami, zachowujący judaistyczne tradycje, ryty oraz pobożność. Byli wówczas traktowani jako jeden z odłamów judaizmu. W pierwszym stadium rozwoju chrześcijaństwa judeochrześcijaństwo było jedyną jego formą. Później grupa ta stanowiła większość we wspólnocie chrześcijańskiej. Na osobę i działalność Jezusa z Nazaretu patrzyli przez pryzmat Biblii hebrajskiej, z interpretacją opartą na judaistycznej metodologii i argumentacji. Środowisko judeochrześcijan było pod względem socjologicznym i doktrynalnym bardzo złożone. Grupa obejmowała wielu autorów Nowego Testamentu i wyznawców z gmin pierwszych chrześcijan, ale z czasem judeochrześcijanie znaleźli się w mniejszości. Podczas zgromadzenia na Soborze jerozolimskim apostołowie ustalili, że chrześcijanie są wolni od obowiązku zachowywania szczegółowych kultowych przepisów Prawa Mojżeszowego, co spowodowało uwolnienie nowej religii od nakazów i religijnych praktyk judaizmu. Gdy po wojnie żydowskiej społeczność żydowska konsolidowała się wokół tradycji faryzejskiej, judeochrześcijanie zaczęli być wykluczani z gmin żydowskich. Ostateczny kres ich istnienia przyniósł najazd perski w VII wieku. Czytaj więcej…

2021-12-19

Puchar Karpat kobiet w skokach narciarskich 2017/2018 – piąta edycja Pucharu Karpat kobiet, przeprowadzona na skoczniach w Słowenii, Polsce oraz Rumunii. Turniej rozpoczął się dwoma konkursami w słoweńskiej Planicy, rozegranymi 12 i 13 sierpnia 2017 roku, następnie 9 i 10 września zawodniczki rywalizowały w Szczyrku. Zawody zakończył się na skoczni w Râșnovie 20 września. Wszystkie rywalizacje były konkursami indywidualnymi. Pierwszego dnia turnieju w Planicy na obiekcie HS82 zwyciężyła Polka Kamila Karpiel. Mimo że konkurs odbył się w Słowenii, był organizowany przez Węgierski Związek Narciarski. Oba konkursy w Szczyrku wygrała Kamila Karpiel, tym samym zapewniając sobie zwycięstwo w klasyfikacji generalnej pucharu. Dwukrotnie na trzecim miejscu stawała Kinga Rajda, w drugich zawodach zajmując ostatni stopień podium wspólnie z Anną Twardosz, która w pierwszym konkursie stanęła na drugim miejscu. W drugim konkursie drugą pozycję na podium wywalczyła Czeszka Štěpánka Ptáčková. 20 września w Râșnovie odbył się finałowy konkurs cyklu. Piąte zwycięstwo z rzędu zdobyła Kamila Karpiel. Triumfatorką FIS Carpath Cup z kompletem punków została Kamila Karpiel, tuż za nią uplasowała się reprezentantka Rumunii Diana Trâmbițaș, a na najniższym stopniu podium znalazła się Paulina Cieślar. W cyklu wystartowały łącznie 32 zawodniczki z dziesięciu narodowych reprezentacji. Czytaj więcej…

2021-12-20

Przesłuchanie – polski dramat polityczny z 1982 roku w reżyserii i według scenariusza Ryszarda Bugajskiego. Akcja filmu toczy się w okresie stalinizmu w Polsce. Bohaterka filmu, grana przez Krystynę Jandę piosenkarka Antonina Dziwisz, bez konkretnego powodu zostaje aresztowana przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i osadzona w więzieniu tylko po to, by jej zeznaniami można było obciążyć jej znajomego. Tortury, jakimi ją poddaje major „Kąpielowy”, tylko wzmagają w niej przekorę i opór wobec śledczych. Przesłuchanie, wyprodukowane przez Zespół Filmowy „X” pod kierownictwem Andrzeja Wajdy, przyczyniło się do rozwiązania tego zespołu. Film otrzymał zakaz rozpowszechniania, który uchylony został dopiero w 1989 roku, po transformacji systemowej. Wcześniej film krążył w obiegu podziemnym dzięki zabiegom Bugajskiego, który nagrał swoje dzieło w formacie VHS do odtwarzania na kasetach wideo, za co został zmuszony do wyemigrowania do Kanady. Film był nagradzany w latach 1989–1990 na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni: podczas 14. edycji w 1989 roku otrzymał nagrodę dziennikarzy i publiczności, a rok później – nagrodę specjalną jury oraz nagrody aktorskie dla Krystyny Jandy, Janusza Gajosa oraz Anny Romantowskiej. Czytaj więcej…

2021-12-21

Express InterCity Premium – najwyższa kategoria pociągów uruchomionych przez spółkę PKP Intercity. Pociągi kategorii Express InterCity Premium kursują od 14 grudnia 2014 roku. Są one prowadzone elektrycznymi zespołami trakcyjnymi Alstom EMU250 Pendolino i obsługują relacje łączące Warszawę z Bielskiem-Białą, Gliwicami, Gdynią, Jelenią Górą, Katowicami, Kołobrzegiem, Krakowem, Rzeszowem oraz Wrocławiem. Każdy pociąg ma 7 członów, w których znajdują się 402 miejsca siedzące. Pociągi są klimatyzowane, umożliwiają przewóz rowerów, mają strefę barową, strefę ciszy oraz przysługuje w nich darmowy poczęstunek. Maksymalna prędkość, z jaką jeżdżą pociągi EIP, to 200 km/h, co jest największą prędkością osiąganą w Polsce w regularnej eksploatacji z pasażerami. Prędkość 200 km/h jest rozwijana na około 140-kilometrowym odcinku linii kolejowej nr 4 oraz na 113-kilometrowym odcinku linii kolejowej nr 9. Czytaj więcej…

2021-12-22

Trałowce projektu 206F – seria 12 polskich trałowców bazowych z lat 60. XX wieku, nazywanych też typem Orlik od pierwszego okrętu serii, a w kodzie NATO typem Krogulec. Jednostki mierzyły 58,2 metra długości, 7,97 metra szerokości i miały zanurzenie 2,14 metra, a ich wyporność pełna wynosiła 470 ton. Uzbrojone były w trzy podwójne zestawy działek automatycznych 2M-3M kalibru 25 mm i bomby głębinowe, a ponadto były przystosowane do przewozu i stawiania min morskich. Wszystkie okręty zostały zbudowane w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni w latach 1961–1966, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto je w latach 1963–1967. Intensywnie eksploatowane jednostki cały okres służby spędziły w 13. Dywizjonie Trałowców 9. Flotylli Obrony Wybrzeża w Helu. W latach 1998–2000 trzy okręty zostały przebudowane na niszczyciele min projektu 206FM. Pozostałe jednostki zostały skreślone z listy floty po blisko kilkudziesięcioletnim okresie użytkowania w latach 1989–2002. Czytaj więcej…

2021-12-23

Paweł Bajeński (ur. 23 grudnia 1908 w Chańkach, zm. 27 listopada 1971 w Warszawie) – działacz ewangelikalny okresu PRL-u; przywódca Zjednoczenia Kościołów Chrystusowych w latach 1951–1953, a w latach 1953-1962 członek Prezydium Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego (ZKE). Był zwolennikiem bliskiej współpracy pomiędzy ewangelikalnymi ugrupowaniami. Był rozpracowywany przez Urząd Bezpieczeństwa. Bajeński był znany z wiernopoddańczego stosunku do władzy. Po wyjściu na wolność w 1951 roku w pismach do władz posuwał się do daleko idących pochlebstw, sądząc, że dzięki temu uzyska ich przychylność. W listopadzie 1952 roku wraz z Konstantym Sacewiczem wysłał do Urzędu ds. Wyznań telegram z wyrazami wdzięczności „za wolność wyznaniową”. W tym samym czasie inni członkowie Zarządu Kościoła siedzieli w więzieniu. Po śmierci Józefa Stalina napisał, iż śmierć Stalina (...) okryła żałobą wszystkie narody postępowe świata. Czytaj więcej…

2021-12-24

Krzysztof Krauze (ur. 2 kwietnia 1953 w Warszawie, zm. 24 grudnia 2014 tamże) – polski reżyser, scenarzysta oraz operator filmowy, komandor Orderu Odrodzenia Polski. Swoją karierę zaczynał jako reżyser filmów krótkometrażowych oraz dokumentów. Sławę twórcy zajmującego się problematyką społeczną zdobył obficie nagradzanymi filmami Dług oraz Plac Zbawiciela. Realizował też biografie Nikifora Krynickiego oraz Bronisławy Wajs. W filmach Krauzego przeważały albo fabularyzowane warianty prawdziwych historii, albo biografie prawdziwych postaci, w których istotną rolę odgrywały wartości chrześcijańskie takie jak empatia, miłosierdzie, przebaczenie. Laureat licznych nagród, między innymi nagrody FIPRESCI na Krakowskim Festiwalu Filmowym, Złotych Lwów na Festiwalu Polskim Filmów Fabularnych oraz Kryształowego Globusa na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach. Czytaj więcej…

2021-12-25

Judeochrześcijanie – w pierwotnym chrześcijaństwie wyznawcy wywodzący się ze społeczności żydowskiej wraz z prozelitami, zachowujący judaistyczne tradycje, ryty oraz pobożność. Byli wówczas traktowani jako jeden z odłamów judaizmu. W pierwszym stadium rozwoju chrześcijaństwa judeochrześcijaństwo było jedyną jego formą. Później grupa ta stanowiła większość we wspólnocie chrześcijańskiej. Na osobę i działalność Jezusa z Nazaretu patrzyli przez pryzmat Biblii hebrajskiej, z interpretacją opartą na judaistycznej metodologii i argumentacji. Środowisko judeochrześcijan było pod względem socjologicznym i doktrynalnym bardzo złożone. Grupa obejmowała wielu autorów Nowego Testamentu i wyznawców z gmin pierwszych chrześcijan, ale z czasem judeochrześcijanie znaleźli się w mniejszości. Podczas zgromadzenia na Soborze jerozolimskim apostołowie ustalili, że chrześcijanie są wolni od obowiązku zachowywania szczegółowych kultowych przepisów Prawa Mojżeszowego, co spowodowało uwolnienie nowej religii od nakazów i religijnych praktyk judaizmu. Gdy po wojnie żydowskiej społeczność żydowska konsolidowała się wokół tradycji faryzejskiej, judeochrześcijanie zaczęli być wykluczani z gmin żydowskich. Ostateczny kres ich istnienia przyniósł najazd perski w VII wieku. Czytaj więcej…

2021-12-26

Puchar Karpat kobiet w skokach narciarskich 2017/2018 – piąta edycja Pucharu Karpat kobiet, przeprowadzona na skoczniach w Słowenii, Polsce oraz Rumunii. Turniej rozpoczął się dwoma konkursami w słoweńskiej Planicy, rozegranymi 12 i 13 sierpnia 2017 roku, następnie 9 i 10 września zawodniczki rywalizowały w Szczyrku. Zawody zakończył się na skoczni w Râșnovie 20 września. Wszystkie rywalizacje były konkursami indywidualnymi. Pierwszego dnia turnieju w Planicy na obiekcie HS82 zwyciężyła Polka Kamila Karpiel. Mimo że konkurs odbył się w Słowenii, był organizowany przez Węgierski Związek Narciarski. Oba konkursy w Szczyrku wygrała Kamila Karpiel, tym samym zapewniając sobie zwycięstwo w klasyfikacji generalnej pucharu. Dwukrotnie na trzecim miejscu stawała Kinga Rajda, w drugich zawodach zajmując ostatni stopień podium wspólnie z Anną Twardosz, która w pierwszym konkursie stanęła na drugim miejscu. W drugim konkursie drugą pozycję na podium wywalczyła Czeszka Štěpánka Ptáčková. 20 września w Râșnovie odbył się finałowy konkurs cyklu. Piąte zwycięstwo z rzędu zdobyła Kamila Karpiel. Triumfatorką FIS Carpath Cup z kompletem punków została Kamila Karpiel, tuż za nią uplasowała się reprezentantka Rumunii Diana Trâmbițaș, a na najniższym stopniu podium znalazła się Paulina Cieślar. W cyklu wystartowały łącznie 32 zawodniczki z dziesięciu narodowych reprezentacji. Czytaj więcej…

2021-12-27

Nagara – japoński krążownik lekki z okresu międzywojennego i II wojny światowej, prototypowa jednostka typu Nagara. Wodowany w kwietniu 1921 roku, wszedł do służby w Dai-Nippon Teikoku Kaigun w kwietniu 1922 roku. Okręt brał udział w wojnie chińsko-japońskiej, a następnie w walkach II wojny światowej na Pacyfiku, w tym w bitwie pod Midway oraz bitwach pod Guadalcanalem. Uzbrojenie główne stanowiło początkowo siedem pojedynczych dział kalibru 140 mm, w późniejszym czasie służby krążownik zyskał podwójne działo uniwersalne kal. 127 mm w miejsce siódmego działa kal. 140 mm oraz stanowiska armat plot. kal. 25 mm. Wyporność standardowa krążownika, o długości 162,5 m, wynosiła początkowo 5170 ts, a po modernizacji w 1944 roku wzrosła do 6050 ts. Napęd stanowiły cztery zespoły turbin, zasilane przez dwanaście kotłów parowych. „Nagara” była w stanie osiągnąć maksymalną prędkość wynoszącą 36 węzłów. Został zatopiony przez amerykański okręt podwodny 7 sierpnia 1944 roku. Zginęło 348 marynarzy. Czytaj więcej…

2021-12-28

Lamah – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich neficki wojskowy żyjący w IV wieku. Jeden z dowódców w bitwie na wzgórzu Kumorah z 385 roku. Przez komentatorów uznawany za generała, we wspomnianym starciu dowodził dziesięcioma tysiącami ludźmi. Poległ w bitwie wraz ze wszystkimi swymi podkomendnymi. Istnienie Lamaha nie znalazło potwierdzenia w źródłach zewnętrznych. Językoznawcy związani z Kościołem Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich rozważali etymologię imienia tego wojskowego. Wywodzili ją z języka hebrajskiego, uznając jej pochodzenie z języka akadyjskiego za mało prawdopodobne. Imię Lamah występuje wśród wyznających mormonizm Maorysów. O imieniu Lamah wspominano przy okazji dyskusji o konieczności opracowania wydania krytycznego Księgi Mormona. Czytaj więcej…

2021-12-29

SM UC-76 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, jedna z 64 zbudowanych jednostek typu UC II. Zwodowany w listopadzie 1916 roku w stoczni AG Vulcan Stettin w Hamburgu, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 17 grudnia 1916 roku. W czasie służby operacyjnej w składzie 1. Flotylli U-Bootów Hochseeflotte okręt odbył dwa patrole bojowe, w wyniku których zatonęło 14 statków o łącznej pojemności 6006 BRT i okręt o wyporności 725 ton, zaś jeden statek o pojemności 10 422 BRT został uszkodzony. Jednostka zatonęła 10 maja 1917 roku w wyniku eksplozji własnej miny w Helgolandzie, a po podniesieniu i remoncie służyła jako okręt szkolny. SM UC-76 został internowany 13 listopada 1918 roku w Karlskronie, a 1 grudnia został poddany Brytyjczykom w wyniku podpisania rozejmu w Compiègne. Okręt został złomowany w latach 1919–1920. Czytaj więcej…

2021-12-30

Abisz – imię żeńskie występujące w wyznaniach należących do ruchu świętych w dniach ostatnich. Pochodzi z Księgi Mormona, w której nosiła je nawrócona Lamanitka, służąca żony króla Lamoniego. Pojawiło się w źródłach już w początkach mormonizmu. Występuje w Stanach Zjednoczonych. Jest rzadkim i dość niechętnie wybieranym imieniem, co wyjaśniano na różne sposoby, choćby wskazując na jego mało dziewczęce brzmienie. Znalazło odzwierciedlenie w szerszej mormońskiej kulturze. Jako imię wywiedzione z pism świętych uznawane jest za powód do dumy, ma także wywierać pozytywny wpływ na życie duchowe noszącego je człowieka. Imię to nosiła m.in. Abish Pratt – adoptowana córka Parleya P. Pratta, duchownego mormońskiego. Czytaj więcej…

2021-12-31

KT-76 – polski kuter torpedowy z okresu zimnej wojny, jeden z dziewiętnastu pozyskanych przez Polskę radzieckich okrętów projektu 183. Jednostkę zbudowano w stoczni numer 5 w Leningradzie, a następnie została wydzierżawiona przez Polskę i 11 października 1958 roku weszła w skład Marynarki Wojennej. Załoga okrętu składała się z 14 osób – 2 oficerów, 9 podoficerów oraz 3 marynarzy. Intensywnie eksploatowany okręt, oznaczony znakami burtowymi KT-76 i 406, zakończył służbę jako kuter torpedowy w grudniu 1967 roku, po czym przystosowano go do pełnienia roli okrętu-celu i oznaczono KS-1. Ostatecznie został skreślony z listy floty 31 grudnia 1985 roku, jako ostatni z polskich kutrów torpedowych proj. 183. Czytaj więcej…