Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2017/05

Aktualnie na stronie głównej

Giętkojęzykowe – podrząd lądowych ssaków łożyskowych z rzędu włochaczy i grupy szczerbaków. Obejmuje rodziny mrówkojadowatych iotaz mrówkojadkowatych, licząc w sumie wedle starszych ujęć cztery, wedle nowszych 10 gatunków. Obejmuje zwierzęta żywiące się mrówkami i termitami, które wykształciły do tego liczne przystosowania. Większość żyje na drzewach, prócz naziemnego mrówkojada wielkiego. Zapis kopalny jest ubogi. Żyją w Ameryce od Meksyku do Argentyny. U giętkojęzykowych występuje opóźniona implantacja skutkująca ciążą przedłużoną, wobec czego po pół roku rodzi się pojedyncze młode. Przypomina ono osobnika dorosłego. Matka opiekuje się nim przez następne pół roku, karmiąc go swym mlekiem. Nie pozostawia go jednak w norze, której w przeciwieństwie do pancernikowców giętkojęzykowe nie kopią, tylko w dziupli, bądź pomiędzy gęstymi gałęziami drzew w przypadku gatunków nadrzewnych, bądź też w ogóle nie zostawia potomka bez opieki, nosząc go na swym grzbiecie, jak to czyni mrówkojad wielki. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

---

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

2008: wrzesień • październik • listopad • grudzień
2009: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2010: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2011: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2012: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2013: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2014: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2015: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2016: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2017: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2018: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2019: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2020: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2021: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2022: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2023: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień

---

1 maja

Aleja 1 Maja w Łodzi – ulica na Polesiu w Łodzi w obszarze SIM Stare Polesie, o długości około 1,8 km, łącząca ul. Wólczańską z al. Włókniarzy. Początkowy odcinek alei – między ul. Wólczańską a ul. Gdańską – należy do turystyczno-historycznej strefy miasta. Na większej części swojej długości aleja jest od 30 lipca 1974 roku jednokierunkowa, a ruch odbywa się z zachodu na wschód, w kierunku centrum. Odcinek od ul. Zielonej do al. Włókniarzy jest dwukierunkowy. Aleja ma status drogi powiatowejklasy D. Podczas II wojny światowej, okupant nadał jej w 1940 roku nazwę Scharnhorststraße, ku czci pruskiego generała Gerharda von Scharnhorsta .Po zakończeniu wojny powrócono do przedwojennej nazwy, wygodnej dla władz komunistycznych, choć w istocie wprowadziły ją przedwojenne władze miasta związane z PPS, upamiętniając obchodzone 1 maja międzynarodowe święto klasy robotniczej.

2 maja

Historia Żydów w Polsce – liczy sobie ponad 1000 lat od czasu pojawienia się pierwszych kupców, uchodźców i osadników żydowskich po dzień dzisiejszy. Były w niej długie okresy religijnej tolerancji ze strony państwa polskiego i pomyślnej koniunktury dla polskiej wspólnoty żydowskiej, ale również niemal całkowita eksterminacja, dokonana na ziemiach polskich przez nazistowskie państwo niemieckie podczas okupacji. Po wojnie wielu z ok. 180–240 tys. ocalonych zdecydowało się na emigrację z komunistycznej Polski. Większość tych, którzy pozostali, zmuszono do emigracji w późnych latach 60., w wyniku inspirowanej przez PZPR antysemickiej kampanii. Po upadku komunizmu w Polsce w 1989 sytuacja Żydów uległa normalizacji, a ci, którzy byli polskimi obywatelami przed II wojną światową lub utracili obywatelstwo w latach komunizmu, mają możliwość jego odzyskania. Polska społeczność żydowska oceniana jest obecnie na liczącą od 8 do 12 tys. członków, choć liczba osób mających żydowskie korzenie, ale niezwiązanych z judaizmem czy kulturą żydowską, może być kilkakrotnie większa.

3 maja

Wybory prezydenckie w Gabonie w 2009 roku – wybory przeprowadzone w Gabonie 30 sierpnia 2009 roku i zorganizowane po śmierci urzędującego prezydenta Omara Bongo. Według konstytucji powinny zostać przeprowadzone w terminie od 30 do 45 dni od daty opróżnienia urzędu, jednakże Sąd Konstytucyjny zaakceptował prośbę rządu o przesunięciu daty głosowania z powodu nadzwyczajnych okoliczności. W wyborach uczestniczyło 17 kandydatów, po wcześniejszym wycofaniu się 6 innych zarejestrowanych osób. Głównym faworytem był syn zmarłego prezydenta, Ali Bongo. Jego największymi rywalami byli: były minister spraw wewnętrznych André Mba Obame oraz lider opozycji Pierre Mamboundou. Zwycięstwo odniósł Ali Bongo, zdobywając 41,73% głosów. Wyniki wyborów zostały odrzucone przez opozycję, która zarzuciła władzy fałszerstwa wyborcze. W Libreville oraz Port-Gentil doszło do protestów i starć zwolenników opozycji z policją, a w kraju wprowadzono godzinę policyjną. Według oficjalnych informacji w wyniku protestów zginęły 3 osoby.

4 maja

John Cena – amerykański wrestler, raper, aktor i prowadzący reality show. Cena rozpoczął karierę wrestlera w 1999 roku w federacji Ultimate Pro Wrestling; podczas pobytu w UPW zdobył UPW Heavyweight Championship. W 2001 roku podpisał kontrakt z World Wrestling Federation. W federacji zadebiutował w 2002 roku. Cena jest szesnastokrotnym mistrzem świata, pięciokrotnym zdobywcą WWE United States Championship i czterokrotnym posiadaczem tytułów drużynowych. Ponadto jest zdobywcą walizki WWE Money in the Bank z 2012 roku i dwukrotnym zwycięzcą Royal Rumble matchu. Pięciokrotnie wystąpił w walce wieczoru. Obecnie występuje w amerykańskiej federacji wrestlingu WWE w brandzie SmackDown. W 2005 roku Cena wydał album raperski You Can't See Me, który zadebiutował na 15. miejscu listy magazynu Billboard. Wystąpił w sześciu filmach pełnometrażowych, jak również w wielu programach telewizyjnych. Współpracuje z kilkoma organizacjami dobroczynnymi, szczególnie z fundacją Make-A-Wish.

5 maja

Żarłacz galapagoski – gatunek rekina z rodziny żarłaczowatych. Preferuje czyste wody raf koralowych wokół oceanicznych wysp, gdzie jest najliczniej występującym gatunkiem rekina. Jeden z większych rekinów, osiąga niekiedy 3,3 m długości. Z powodu wrzecionowatej budowy ciała typowej dla przedstawicieli Carcharhinus gatunek ten czasami mylony jest z żarłaczem ciemnoskórym oraz żarłaczem rafowym. Cechą charakterystyczną, umożliwiającą poprawną identyfikację jest wysoka, zaokrąglona na szczycie pierwsza płetwa grzbietowa, której proksymalna krawędź podstawy leży za dystalną krawędzią płetw piersiowych. Te aktywne drapieżniki często spotyka się w dużych grupach. Żarłacz galapagoski poluje głównie na żyjące przy dnie ryby kostnoszkieletowe oraz głowonogi. Większe osobniki mają bardziej zróżnicowaną dietę, żywią się niekiedy innymi mniejszymi gatunkami rekinów, legwanami morskimi, uchatkami, a nawet odpadami.

6 maja

Cezary Skoryna – polski przemysłowiec działający w branży maszyn dla młynarstwa, społecznik i filantrop. Po ukończeniu edukacji przejął rodzinną wytwórnię kamieni młyńskich na warszawskiej Pradze. Rozwinął ją w nagradzane na wystawach międzynarodowych przedsiębiorstwo produkujące i sprzedające pełny asortyment maszyn i materiałów dla młynarstwa, aż do budowy gotowych młynów na zamówienie włącznie. Przez pewien czas był też współwłaścicielem firmy kamieniarskiej. Należał do charytatywnej Archikonfraterni Literackiej i Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Opiekował się cmentarzem cholerycznym w Warszawie i współpracował przy tworzeniu cmentarza Bródnowskiego. Prowadził ożywioną działalność społeczną, zarówno w ramach różnych komisji miejskich, jak też jako osoba prywatna. Był także członkiem komisji poborowej, delegowanym przez obywateli miasta. Pilnował w niej zgodnej z prawem procedury poboru do wojska.

7 maja

Drzewo Życia – biblijne rajskie drzewo, którego owoce miały zapewniać nieśmiertelność. Mimo iż ozdobne drzewo jako motyw mitologiczny występowało w wierzeniach wielu ludów – w czasach prehistorycznych w Mezopotamii, a w starożytności między innymi w Egipcie, Grecji, Babilonii, Persji i Indiach – to Drzewo Życia jest symbolem odnajdywanym dopiero w świętych księgach judaizmu, a także chrześcijaństwa, które widziało w nim prefigurację ukrzyżowanego Mesjasza. Drzewo Życia postrzegane jako wzorzec kulturowy symbolizowało wieczne odradzanie się przyrody, a równocześnie przemijanie ludzkiego losu. Dla chrześcijan utożsamiane z nim drzewo Krzyża jest miejscem, w którym śmierć stała się początkiem życia. Na przestrzeni wieków, motyw Drzewa Życia był regularnie poruszany przez pisarzy chrześcijańskich. W wiekach średnich, pod wpływem dzieła Bonawentury Lignum vitae, rozpowszechniło się obrazowanie krzyża jako Drzewa Życia w formie ulistnionego pnia z gałęziami, owocami i sękami. Z tego powodu te wyobrażenia krzyża nosiły nazwę „krucyfiksy gałęziowe”. Motyw Drzewa Życia był także często wykorzystywany w żydowskiej kabale, chrześcijańskiej architekturze sakralnej oraz w sztuce.

8 maja

Aleja 1 Maja w Łodzi – ulica na Polesiu w Łodzi w obszarze SIM Stare Polesie, o długości około 1,8 km, łącząca ul. Wólczańską z al. Włókniarzy. Początkowy odcinek alei – między ul. Wólczańską a ul. Gdańską – należy do turystyczno-historycznej strefy miasta. Na większej części swojej długości aleja jest od 30 lipca 1974 roku jednokierunkowa, a ruch odbywa się z zachodu na wschód, w kierunku centrum. Odcinek od ul. Zielonej do al. Włókniarzy jest dwukierunkowy. Aleja ma status drogi powiatowejklasy D. Podczas II wojny światowej, okupant nadał jej w 1940 roku nazwę Scharnhorststraße, ku czci pruskiego generała Gerharda von Scharnhorsta .Po zakończeniu wojny powrócono do przedwojennej nazwy, wygodnej dla władz komunistycznych, choć w istocie wprowadziły ją przedwojenne władze miasta związane z PPS, upamiętniając obchodzone 1 maja międzynarodowe święto klasy robotniczej.

9 maja

Historia Żydów w Polsce – liczy sobie ponad 1000 lat od czasu pojawienia się pierwszych kupców, uchodźców i osadników żydowskich po dzień dzisiejszy. Były w niej długie okresy religijnej tolerancji ze strony państwa polskiego i pomyślnej koniunktury dla polskiej wspólnoty żydowskiej, ale również niemal całkowita eksterminacja, dokonana na ziemiach polskich przez nazistowskie państwo niemieckie podczas okupacji. Po wojnie wielu z ok. 180–240 tys. ocalonych zdecydowało się na emigrację z komunistycznej Polski. Większość tych, którzy pozostali, zmuszono do emigracji w późnych latach 60., w wyniku inspirowanej przez PZPR antysemickiej kampanii. Po upadku komunizmu w Polsce w 1989 sytuacja Żydów uległa normalizacji, a ci, którzy byli polskimi obywatelami przed II wojną światową lub utracili obywatelstwo w latach komunizmu, mają możliwość jego odzyskania. Polska społeczność żydowska oceniana jest obecnie na liczącą od 8 do 12 tys. członków, choć liczba osób mających żydowskie korzenie, ale niezwiązanych z judaizmem czy kulturą żydowską, może być kilkakrotnie większa.

10 maja

Wybory prezydenckie w Gabonie w 2009 roku – wybory przeprowadzone w Gabonie 30 sierpnia 2009 roku i zorganizowane po śmierci urzędującego prezydenta Omara Bongo. Według konstytucji powinny zostać przeprowadzone w terminie od 30 do 45 dni od daty opróżnienia urzędu, jednakże Sąd Konstytucyjny zaakceptował prośbę rządu o przesunięciu daty głosowania z powodu nadzwyczajnych okoliczności. W wyborach uczestniczyło 17 kandydatów, po wcześniejszym wycofaniu się 6 innych zarejestrowanych osób. Głównym faworytem był syn zmarłego prezydenta, Ali Bongo. Jego największymi rywalami byli: były minister spraw wewnętrznych André Mba Obame oraz lider opozycji Pierre Mamboundou. Zwycięstwo odniósł Ali Bongo, zdobywając 41,73% głosów. Wyniki wyborów zostały odrzucone przez opozycję, która zarzuciła władzy fałszerstwa wyborcze. W Libreville oraz Port-Gentil doszło do protestów i starć zwolenników opozycji z policją, a w kraju wprowadzono godzinę policyjną. Według oficjalnych informacji w wyniku protestów zginęły 3 osoby.

11 maja

John Cena – amerykański wrestler, raper, aktor i prowadzący reality show. Cena rozpoczął karierę wrestlera w 1999 roku w federacji Ultimate Pro Wrestling; podczas pobytu w UPW zdobył UPW Heavyweight Championship. W 2001 roku podpisał kontrakt z World Wrestling Federation. W federacji zadebiutował w 2002 roku. Cena jest szesnastokrotnym mistrzem świata, pięciokrotnym zdobywcą WWE United States Championship i czterokrotnym posiadaczem tytułów drużynowych. Ponadto jest zdobywcą walizki WWE Money in the Bank z 2012 roku i dwukrotnym zwycięzcą Royal Rumble matchu. Pięciokrotnie wystąpił w walce wieczoru. Obecnie występuje w amerykańskiej federacji wrestlingu WWE w brandzie SmackDown. W 2005 roku Cena wydał album raperski You Can't See Me, który zadebiutował na 15. miejscu listy magazynu Billboard. Wystąpił w sześciu filmach pełnometrażowych, jak również w wielu programach telewizyjnych. Współpracuje z kilkoma organizacjami dobroczynnymi, szczególnie z fundacją Make-A-Wish.

12 maja

Gliese 876 c – odkryta w 2001 roku planeta pozasłoneczna orbitująca wokół gwiazdy Gliese 876, w konstelacji (gwiazdozbiorze) Wodnika. Gliese 876 c jest częścią systemu planetarnego Gliese 876, w skład którego wchodzą również odkryta wcześniej planeta Gliese 876 b oraz odkryte później Gliese 876 d oraz Gliese 876 e. Istniejące szacunki masy planety są niedokładne. Jednym z ograniczeń metody użytej do odkrycia planety Gliese 876 c jest to, że pozwala ona wyznaczyć jedynie kres dolny masy planety, który wynosi około 62% masy Jowisza. Rzeczywista masa planety zależy od nachylenia jej orbity, które w ogólnym przypadku jest nieznane. Z uwagi na masę planety jest prawdopodobne, że Gliese 876 c jest gazowym gigantem nie posiadającym powierzchni stałej. Ze względu na to, że planeta została odkryta metodą pośrednią, wiele z jej cech takich jak promień, skład chemiczny lub temperatura, pozostaje nieznanych.

13 maja

Konkurs Piosenki Eurowizji 2003 – 48. Konkurs Piosenki Eurowizji został zorganizowany 24 maja 2003 roku w wyremontowanej specjalnie na tę okazję Skonto Olympic Hall w Rydze. Gospodarzem wydarzenia był łotewski nadawca publiczny Latvijas Televīzija (LTV), dzięki zwycięstwu Marie N., reprezentantki Łotwy podczas konkursu w 2002 roku. Koncert finałowy, który prowadziła ubiegłoroczna zwyciężczyni razem z wokalistą zespołu Brainstorm Renārsem Kaupersem, wygrała Sertab Erener, reprezentantka Turcji z utworem Everyway That I Can autorstwa jej samej oraz Demira Demirkana, za który zdobyła łącznie 167 punktów. Dwa miesiące przed konkursem jeden z portali poświęconych konkursowi, All Time ESC, zasugerował swoim czytelnikom zbojkotowanie w głosowaniu reprezentantów krajów, których władze wsparły wojnę w Iraku. Fani serwisu stwierdzili, że polityka i wojna nie powinny być mieszane z Konkursem Piosenki Eurowizji, który poświęcony jest muzyce.

14 maja

Bitwa pod Kłuszynem – batalistyczny obraz olejny namalowany w 1620 roku przez polskiego malarza ormiańskiego pochodzenia Szymona Boguszowicza. Powstał na zlecenie i „pod okiem” hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego, który odniósł zwycięstwo w bitwie pod Kłuszynem nad wojskami rosyjsko-szwedzkimi, 4 lipca 1610 roku. Dzieło upamiętniające ten triumf było przeznaczone dla kościoła parafialnego w Żółkwi, gdzie pozostało aż do II połowy XX stulecia. Mimo malarskich niedoskonałości obraz Bitwa pod Kłuszynem uznaje się za ważny przykład ówczesnej batalistyki polskiej, o wręcz nieocenionej wartości jako źródła ikonograficznego dotyczącego zarówno wojskowości staropolskiej, jak i moskiewskiej oraz zachodnioeuropejskiej. Malarz z realizmem oddał uzbrojenie i strój wojskowy walczących stron, w ujęciu symultanicznym przedstawił szereg epizodów bitwy. Porównując płótno ze źródłami pisanymi dostrzeżono tylko pewną różnicę w ujęciu szyku moskiewskiego: umieszczenie strzelców za jazdą bojarską, odwrotnie niż podają to relacje o bitwie.

15 maja

Instytut Pojazdów Szynowych „Tabor” – jedyny w Polsce instytut badawczy kompleksowo realizujący prace związane z projektowaniem, konstruowaniem i badaniami pojazdów szynowych. Jednostka powstała 1 września 1945 roku w Poznaniu w wyniku wydzielenia biura konstrukcyjnego ze struktur Zakładów Cegielskiego. W okresie PRL ośrodek wykonał ponad 280 projektów pojazdów, na podstawie których polski przemysł wyprodukował tabor dla PKP, kolei przemysłowych i na eksport. W całym okresie swego istnienia instytut zaprojektował ponad 400 konstrukcji pojazdów szynowych różnych rodzajów, a ponadto wykonał kilkadziesiąt projektów konstrukcyjnych i technicznych na potrzeby modernizacji, remotoryzacji i doposażenia (tzw. polonizacji) lokomotyw elektrycznych i spalinowych oraz spalinowych zespołów trakcyjnych. Od 2000 roku instytut funkcjonuje pod obecną nazwą, a od 2015 roku jest nadzorowany przez Ministerstwo Rozwoju.

16 maja

Srokosz – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzierzb. Część populacji wędrowna. Zamieszkuje północne i środkowe regiony Palearktyki; populacje wędrowne zimują na południe od miejsc gniazdowania. Nie jest zagrożony wyginięciem. Srokosze mierzą około 24–25 cm, ich masa ciała wynosi 48–81 g. Mają czarno–szaro–białe upierzenie, nieco zmienne w zależności od podgatunku. Charakterystycznym jego elementem jest czarny pasek, ciągnący się od kantarka po pokrywy uszne. Klasyfikacja srokosza jest niejasna; wyróżnia się około 6 podgatunków. Środowiskiem ich życia są obszary o rzadkiej i niewysokiej roślinności, zależnie od miejsca występowania mogą to być świetliste lasy w strefie tajgi, mokradła, krawędzie lasów, obszary rolnicze. W miejscach ich występowania muszą znajdować się odpowiednie wysoko położone punkty, z których srokosze mogą wypatrywać zdobyczy, takie jak obumarłe wierzchołki drzew, linie wysokiego napięcia, ambony strzelnicze, kołki czy słupki graniczne. Żywią się różnorodnym pokarmem, od owadów, naziemnych kręgowców – takich jak żaby, traszki, jaszczurki i ssaki (np. norniki, ryjówki, myszy) po inne ptaki; niestrawione resztki wydalają w wypluwkach.

17 maja

Frederick William Hope – angielski entomolog związany z Uniwersytetem Oksfordzkim, kolekcjoner owadów oraz rycin, założyciel „Hope Department of Entomology”, członek Royal Society. Był synem Johna i Ellen Hope, spadkobierczyni Sir Thomasa Edwardesa. Do dwudziestego roku życia uczył się w domu, pod opieką korepetytora. W latach 1817–1823 studiował historię naturalną w Christ Church w Oksfordzie, m.in. geologię i zoologię. Był najbardziej zainteresowany entomologią, a przede wszystkim chrząszczami, które kolekcjonował. Po skończeniu studiów zły stan zdrowia uniemożliwił mu wypełnianie obowiązków wikariusza w parafii Frodesley. Poświęcił się obserwacjom, kolekcjonowaniu i opisywaniu owadów. Utrzymywał kontakty z wieloma entomologami – specjalistami i amatorami. Wkrótce został członkiem Linnean Society oraz członkiem-współzałożycielem Zoological Society i Entomological Society. W 1834 roku został wybrany na członka Royal Society. Zawarł związek małżeński z Ellen Meredith – majętną panną, która była również bardzo zainteresowana kolekcjonerstwem. Wspólnie stworzyli prywatne „Muzeum Hope”, które w 1849 roku przekazali do Oksfordu.

18 maja

Choroby genetyczne człowieka – grupa chorób uwarunkowanych genetycznie występujących u człowieka; upośledzające sprawność życiową odchylenia od stanu prawidłowego, które mogą być przekazywane jako cecha dziedziczna z pokolenia na pokolenie lub powstawać de novo na skutek zmian i zaburzeń w mechanizmach przekazywania cech dziedzicznych. Powstałe de novo zmiany mogą być przekazywane potomstwu jako cecha dziedziczna. Mogą być spowodowane aberracjami strukturalnymi chromosomów, zmianami liczbowymi oraz mutacjami genowymi. Podział chorób genetycznych jest oparty tradycyjnie na podstawowych prawach dziedziczenia. Wyróżnia się choroby jednogenowe, które są dziedziczone zgodnie z prawami Gregora Mendla i uwarunkowane treścią informacyjną jednego genu, tj. w obrębie pary alleli, występujących w określonym locus genowym. Kolejną grupę stanowią choroby wielogenowe, warunkowane współdziałaniem wielu genów umiejscowionych w różnych loci. Często objawy tych chorób występują na skutek interakcji z czynnikami środowiskowymi i ujawniają się dopiero wówczas, gdy nasilenie działania tych czynników osiągnie pewną wartość progową, dlatego też mówi się o chorobach wieloczynnikowych.

19 maja

ORP Sokół – polski okręt podwodny z czasów II wojny światowej. Należał do brytyjskiego typu U, został wydzierżawiony przez Polską Marynarkę Wojenną, polską banderę podniesiono na nim w styczniu 1941 roku. W trakcie służby we flocie polskiej odbył dwie kampanie na Morzu Śródziemnym. Operując z baz na Malcie, a następnie w Bejrucie, odniósł sukcesy w wojnie podwodnej przeciw żegludze państw Osi, zatapiając co najmniej 14 jednostek przeciwnika: 13 statków oraz 1 jednostkę wojenną. Dzięki sukcesom bojowym Sokół wraz z bliźniaczym Dzikiem zyskał sobie miano Terrible Twins („straszne bliźniaki”). Po zakończeniu działań wojennych Sokół został zwrócony Royal Navy, po czym zezłomowany w 1949 roku. Podczas służby w Polskiej Marynarce Wojennej Sokół odbył 32 patrole bojowe, przebywając na morzu 630 dni.

20 maja

Zatoczek rogowy – gatunek słodkowodnego ślimaka z rodziny zatoczkowatych, szeroko rozprzestrzeniony w Palearktyce. Największy przedstawiciel rodziny występujący w Polsce, jeden z najpospolitszych i największych ślimaków występujących w Polsce. Gatunek eurytopowy, polimorficzny, o dużej odporności na wysychanie, niewrażliwy na eutrofizację wód i fluktuacje warunków środowiskowych. Obojnak zdolny do samozapłodnienia, składający jaja w kokonach jajowych o charakterystycznej budowie. Jest żywicielem pośrednim wielu gatunków pasożytniczych przywr. Stanowi pokarm wielu bezkręgowców oraz kręgowców wodnych. Zatoczek rogowy w niektórych siedliskach i niektórych typach zbiorników wodnych jest jednym z dominujących gatunków mięczaków i jako taki odgrywa dużą rolę w produkcji i transformacji detrytusu, a w rezultacie w obiegu materii w ekosystemie. Gatunek popularny wśród akwarystów.

21 maja

Pafawag 1B/2B – elektryczne zespoły trakcyjne wyprodukowane w latach 1954–1956 przez zakłady Pafawag we Wrocławiu w liczbie 20 sztuk. Były to pierwsze EZT zaprojektowane w powojennej Polsce. Po kilku latach eksploatacji zaczęły pękać ramy wózków. W późniejszym okresie w części serii fabryczne mocowania pantografów zastąpiono prostszą konstrukcją stosowaną w pojazdach serii EW55 oraz EN57. Składały się na nią cztery wsporniki w kształcie odwróconej litery V przyspawane do dachu. Do 1985 roku były eksploatowane na liniach podmiejskich w Warszawskim Węźle Kolejowym. Po zakończeniu służby na PKP większość pojazdów zezłomowano nie zachowując żadnego egzemplarza do celów muzealnych. Pudła niektórych wagonów rozrządczych służyły przez pewien czas jako magazyny.

22 maja

Instytut Pojazdów Szynowych „Tabor” – jedyny w Polsce instytut badawczy kompleksowo realizujący prace związane z projektowaniem, konstruowaniem i badaniami pojazdów szynowych. Jednostka powstała 1 września 1945 roku w Poznaniu w wyniku wydzielenia biura konstrukcyjnego ze struktur Zakładów Cegielskiego. W okresie PRL ośrodek wykonał ponad 280 projektów pojazdów, na podstawie których polski przemysł wyprodukował tabor dla PKP, kolei przemysłowych i na eksport. W całym okresie swego istnienia instytut zaprojektował ponad 400 konstrukcji pojazdów szynowych różnych rodzajów, a ponadto wykonał kilkadziesiąt projektów konstrukcyjnych i technicznych na potrzeby modernizacji, remotoryzacji i doposażenia (tzw. polonizacji) lokomotyw elektrycznych i spalinowych oraz spalinowych zespołów trakcyjnych. Od 2000 roku instytut funkcjonuje pod obecną nazwą, a od 2015 roku jest nadzorowany przez Ministerstwo Rozwoju.

23 maja

Srokosz – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzierzb. Część populacji wędrowna. Zamieszkuje północne i środkowe regiony Palearktyki; populacje wędrowne zimują na południe od miejsc gniazdowania. Nie jest zagrożony wyginięciem. Srokosze mierzą około 24–25 cm, ich masa ciała wynosi 48–81 g. Mają czarno–szaro–białe upierzenie, nieco zmienne w zależności od podgatunku. Charakterystycznym jego elementem jest czarny pasek, ciągnący się od kantarka po pokrywy uszne. Klasyfikacja srokosza jest niejasna; wyróżnia się około 6 podgatunków. Środowiskiem ich życia są obszary o rzadkiej i niewysokiej roślinności, zależnie od miejsca występowania mogą to być świetliste lasy w strefie tajgi, mokradła, krawędzie lasów, obszary rolnicze. W miejscach ich występowania muszą znajdować się odpowiednie wysoko położone punkty, z których srokosze mogą wypatrywać zdobyczy, takie jak obumarłe wierzchołki drzew, linie wysokiego napięcia, ambony strzelnicze, kołki czy słupki graniczne. Żywią się różnorodnym pokarmem, od owadów, naziemnych kręgowców – takich jak żaby, traszki, jaszczurki i ssaki (np. norniki, ryjówki, myszy) po inne ptaki; niestrawione resztki wydalają w wypluwkach.

24 maja

Frederick William Hope – angielski entomolog związany z Uniwersytetem Oksfordzkim, kolekcjoner owadów oraz rycin, założyciel „Hope Department of Entomology”, członek Royal Society. Był synem Johna i Ellen Hope, spadkobierczyni Sir Thomasa Edwardesa. Do dwudziestego roku życia uczył się w domu, pod opieką korepetytora. W latach 1817–1823 studiował historię naturalną w Christ Church w Oksfordzie, m.in. geologię i zoologię. Był najbardziej zainteresowany entomologią, a przede wszystkim chrząszczami, które kolekcjonował. Po skończeniu studiów zły stan zdrowia uniemożliwił mu wypełnianie obowiązków wikariusza w parafii Frodesley. Poświęcił się obserwacjom, kolekcjonowaniu i opisywaniu owadów. Utrzymywał kontakty z wieloma entomologami – specjalistami i amatorami. Wkrótce został członkiem Linnean Society oraz członkiem-współzałożycielem Zoological Society i Entomological Society. W 1834 roku został wybrany na członka Royal Society. Zawarł związek małżeński z Ellen Meredith – majętną panną, która była również bardzo zainteresowana kolekcjonerstwem. Wspólnie stworzyli prywatne „Muzeum Hope”, które w 1849 roku przekazali do Oksfordu.

25 maja

Choroby genetyczne człowieka – grupa chorób uwarunkowanych genetycznie występujących u człowieka; upośledzające sprawność życiową odchylenia od stanu prawidłowego, które mogą być przekazywane jako cecha dziedziczna z pokolenia na pokolenie lub powstawać de novo na skutek zmian i zaburzeń w mechanizmach przekazywania cech dziedzicznych. Powstałe de novo zmiany mogą być przekazywane potomstwu jako cecha dziedziczna. Mogą być spowodowane aberracjami strukturalnymi chromosomów, zmianami liczbowymi oraz mutacjami genowymi. Podział chorób genetycznych jest oparty tradycyjnie na podstawowych prawach dziedziczenia. Wyróżnia się choroby jednogenowe, które są dziedziczone zgodnie z prawami Gregora Mendla i uwarunkowane treścią informacyjną jednego genu, tj. w obrębie pary alleli, występujących w określonym locus genowym. Kolejną grupę stanowią choroby wielogenowe, warunkowane współdziałaniem wielu genów umiejscowionych w różnych loci. Często objawy tych chorób występują na skutek interakcji z czynnikami środowiskowymi i ujawniają się dopiero wówczas, gdy nasilenie działania tych czynników osiągnie pewną wartość progową, dlatego też mówi się o chorobach wieloczynnikowych.

26 maja

ORP Sokół – polski okręt podwodny z czasów II wojny światowej. Należał do brytyjskiego typu U, został wydzierżawiony przez Polską Marynarkę Wojenną, polską banderę podniesiono na nim w styczniu 1941 roku. W trakcie służby we flocie polskiej odbył dwie kampanie na Morzu Śródziemnym. Operując z baz na Malcie, a następnie w Bejrucie, odniósł sukcesy w wojnie podwodnej przeciw żegludze państw Osi, zatapiając co najmniej 14 jednostek przeciwnika: 13 statków oraz 1 jednostkę wojenną. Dzięki sukcesom bojowym Sokół wraz z bliźniaczym Dzikiem zyskał sobie miano Terrible Twins („straszne bliźniaki”). Po zakończeniu działań wojennych Sokół został zwrócony Royal Navy, po czym zezłomowany w 1949 roku. Podczas służby w Polskiej Marynarce Wojennej Sokół odbył 32 patrole bojowe, przebywając na morzu 630 dni.

27 maja

Zatoczek rogowy – gatunek słodkowodnego ślimaka z rodziny zatoczkowatych, szeroko rozprzestrzeniony w Palearktyce. Największy przedstawiciel rodziny występujący w Polsce, jeden z najpospolitszych i największych ślimaków występujących w Polsce. Gatunek eurytopowy, polimorficzny, o dużej odporności na wysychanie, niewrażliwy na eutrofizację wód i fluktuacje warunków środowiskowych. Obojnak zdolny do samozapłodnienia, składający jaja w kokonach jajowych o charakterystycznej budowie. Jest żywicielem pośrednim wielu gatunków pasożytniczych przywr. Stanowi pokarm wielu bezkręgowców oraz kręgowców wodnych. Zatoczek rogowy w niektórych siedliskach i niektórych typach zbiorników wodnych jest jednym z dominujących gatunków mięczaków i jako taki odgrywa dużą rolę w produkcji i transformacji detrytusu, a w rezultacie w obiegu materii w ekosystemie. Gatunek popularny wśród akwarystów.

28 maja

Pafawag 1B/2B – elektryczne zespoły trakcyjne wyprodukowane w latach 1954–1956 przez zakłady Pafawag we Wrocławiu w liczbie 20 sztuk. Były to pierwsze EZT zaprojektowane w powojennej Polsce. Po kilku latach eksploatacji zaczęły pękać ramy wózków. W późniejszym okresie w części serii fabryczne mocowania pantografów zastąpiono prostszą konstrukcją stosowaną w pojazdach serii EW55 oraz EN57. Składały się na nią cztery wsporniki w kształcie odwróconej litery V przyspawane do dachu. Do 1985 roku były eksploatowane na liniach podmiejskich w Warszawskim Węźle Kolejowym. Po zakończeniu służby na PKP większość pojazdów zezłomowano nie zachowując żadnego egzemplarza do celów muzealnych. Pudła niektórych wagonów rozrządczych służyły przez pewien czas jako magazyny.

29 maja

RTP Unia Racibórz – kobiecy klub piłki nożnej z Raciborza działający w latach 2000–2013. Występował w krajowych rozgrywkach od 2003 roku, początkowo jako sekcja żeńska Unii Racibórz, a od 2008 roku jako niezależny klub. Zdobył pięciokrotnie mistrzostwo Polski, trzykrotnie Puchar Polski oraz czterokrotnie mistrzostwo Polski w rozgrywkach halowych. Początki klubu wiążą się z jego trenerem, a zarazem prezesem i sponsorem Remigiuszem Trawińskim, który wcześniej, od roku 2000 był prezesem Unii Racibórz, prowadzącej wtedy jedynie męskie drużyny. Jego dwie córki wraz z koleżankami, chcąc również trenować piłkę nożną wyszły z inicjatywą założenia kobiecego zespołu. Trawiński przystał na ten pomysł i w ten sposób utworzona została kobieca sekcja klubu, licząca około 40 zawodniczek. Po zakończeniu rundy jesiennej sezonu 2013/2014 na skutek problemów finansowych klub postanowił wycofać się z rozgrywek ekstraligi kobiet, po czym ogłoszono zakończenie działalności klubu.

30 maja

Papirus 115 – wczesny grecki rękopis Nowego Testamentu, spisany w formie kodeksu na papirusie. Paleograficznie datowany jest na III wiek. Zawiera 26 fragmentów Apokalipsy św. Jana. Osobliwością rękopisu jest to, że w tekście Ap 13,18 liczba Bestii uzyskuje wartość 616. Pomimo tego tekst rękopisu jest wysoko oceniany przez krytyków tekstu i przypuszcza się, że spośród zachowanych rękopisów Apokalipsy, może być najbliższym oryginałowi. Nie posiada żadnych osobliwych wariantów tekstowych, które nie występowałyby w innych rękopisach, a to oznacza, że skryba wiernie kopiował. David C. Parker przypuszcza, że rękopis może rzucać światło na najważniejszy okres ewolucji tekstu Apokalipsy. Obecnie przechowywany jest w Ashmolean Museum w Oksfordzie.

31 maja

SM U-93 – niemiecki okręt podwodny typu U-93, zbudowany w stoczni Friedrich Krupp Germaniawerft w Kilonii w latach 1915–1917. Wcielony do służby w Kaiserliche Marine w lutym 1917 roku, a w kwietniu został przydzielony do IV Flotylli U-Bootów. Dowodzony kolejno przez kapitanów: barona Edgara von Spiegel von und zu Peckelsheima oraz Helmuta Gerlacha. Wielkość załogi składającej się nominalnie czterech oficerów oraz 32 podoficerów i marynarzy, w czasie służby okrętu wzrosła do około 40 osób. W czasie pięciu patroli zatopił 34 statki nieprzyjaciela o łącznej pojemności 87 872 BRT oraz uszkodził trzy o łącznej pojemności 12 628 BRT. Zaginął bez wieści wraz z całą załogą 15 stycznia 1918 roku na kanale La Manche. Niektóre źródła wskazują jednak, że U-93 zatonął 7 stycznia 1918 roku, w pobliżu Lizard Point, w wyniku staranowania przez parowiec Braeniel.