Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2019/11

Aktualnie na stronie głównej Język Adamowy – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich uniwersalny prajęzyk. Osadzony w mormońskich pismach świętych, wypowiedziach pierwszych przywódców Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich oraz z późniejszej tradycji. Określany jako czysty i niesplugawiony, wykorzystywany miał być do prowadzenia księgi pamięci. Stanowi obiekt spekulacji teologicznych. Język Adamowy był częścią obrzędów świątynnych, praktyk stanowiących kulminację życia religijnego świętych w dniach ostatnich. Wszelkie mające przynależeć doń sylaby zostały usunięte z obrzędu obdarowania na skutek reformy z 1990 roku. Mimo to, język jedt utrwalony w mormońskiej tradycji. W początkach mormońskiej historii niektóre słowa pochodzące z tej mowy mogły zostać objawione Josephowi Smithowi oraz Brighamowi Youngowi. Tradycja zalicza do nich chociażby nazwę Adam-ondi-Ahman, czy też imię Ahman. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

---

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

2008: wrzesień • październik • listopad • grudzień
2009: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2010: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2011: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2012: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2013: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2014: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2015: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2016: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2017: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2018: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2019: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2020: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2021: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2022: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2023: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień

---

1 listopada

Zofia Nakoneczna (ur. 10 czerwca 1910 w Krakowie, zm. 19 października 1976 w Nowym Jorku lub Kalifornii) – polsko-amerykańska aktorka filmowa i teatralna. Karierę sceniczną rozpoczęła w 1930 roku w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, następnie w latach 1932–1939 występowała w teatrach warszawskich. Zagrała w dwóch filmach fabularnych – Przebudzeniu oraz Amerykańskiej awanturze – które nie zachowały się do czasów współczesnych. Wysoka blondynka zyskiwała uznanie krytyków, którzy opisywali jej drugoplanowe role komediowe i dramatyczne. W recenzjach dotyczących Nakonecznej często można było przeczytać o jej „wiośnianym wdzięku”, „finezji” bądź „szczerym sentymencie”. Po wybuchu II wojny światowej wyemigrowała wraz z mężem, dyrektorem koncernu Ilustrowanego Kuriera Codziennego, Mieczysławem Dobiją do Francji, a w 1941 roku do Stanów Zjednoczonych. W tym czasie angażowała się w prace efemerycznych Teatru Polskiego w Paryżu oraz Polskiego Teatru Artystów w Nowym Jorku. Dobijowie nigdy nie powrócili do Polski, otrzymując w 1949 roku obywatelstwo amerykańskie.

2 listopada

HMS Unicorn – unikatowy lekki lotniskowiec i okręt warsztatowy dla samolotów, zbudowany dla Royal Navy w początkowym okresie II wojny światowej. Został ukończony w 1943 roku i zapewniał osłonę lotniczą operacji desantowej w Salerno we wrześniu tego roku. Został przeniesiony do brytyjskiej Eastern Fleet na Oceanie Indyjskim pod koniec 1943 roku. Lotniskowiec wspierał operacje lotniskowców do czasu sformowania Brytyjskiej Floty Pacyfiku w listopadzie 1944 roku. Przeszedł do Australii na początku 1945 roku, by wspierać brytyjskie okręty w czasie operacji Iceberg. By skrócić czas potrzebny na uzupełnianie samolotów na pokładach brytyjskich lotniskowców, okręt bazował na Wyspach Admiralicji i Filipinach do kapitulacji Japonii w sierpniu. Unicorn został wycofany ze służby i umieszczony w rezerwie po powrocie do Wielkiej Brytanii w styczniu 1946 roku. Unicorn przywrócony został do służby w 1949 roku, by wspierać lekki lotniskowiec Floty Dalekiego Wschodu. Wyładowywał samoloty i sprzęt w Singapurze w czerwcu 1950 roku, gdy wybuchła wojna koreańska. Spędził większość tego konfliktu przewożąc samoloty, żołnierzy, zapasy i ekwipunek. Wrócił do Wielkiej Brytanii po wojnie. Wystawiony do sprzedaży w 1958 roku, został rok później sprzedany na złom.

3 listopada

Kopalnia Szarlej – zlikwidowana kopalnia rud cynku, która istniała na terenie obecnych Piekar Śląskich-Szarleja. Została założona w 1811 roku, działała do około 1896 roku; do połowy XIX wieku była największą i najbogatszą kopalnią rud cynku na Górnym Śląsku, jedna z największych kopalń galmanu w Europie. Pole wydobywcze kopalni Szarlej wynosiło 175 318 m². Wydobycie prowadzono metodą odkrywkową poprzez tworzenie teras. Złoże zalegało na głębokości około 1 do 4 łatrów pod powierzchnią ziemi; wydobycie prowadzono w dwóch odkrywkach: wschodniej i zachodniej, głębokość odkrywek przed 1849 rokiem dochodziła do 31 i 33 metrów. Urobek lepszej jakości był transportowany na powierzchnię taczkami przez kobiety, następnie zwałowano go w pobliżu drogi biegnącej z Bytomia do Piekar Śląskich. Materiał zanieczyszczony i wymieszany z gliną kierowano do wapiennych osadników, gdzie był łączony z wodą i odzielany z wykorzystaniem procesu sedymentacji. Ze względu na dopływ wód gruntowych prowadzono także wydobycie metodą podziemną.

4 listopada

Ibis siwopióry – gatunek dużego, częściowo wędrownego ptaka z rodziny ibisów. Występuje w Azji – na Półwyspie Indyjskim, Półwyspie Indochińskim oraz we wschodniej Azji, gdzie niegdyś był bardziej rozpowszechniony. Ibisy te zasiedlają różnorodne środowiska, zarówno na wybrzeżu, jak i w głębi lądu, zmienna jest także ich wilgotność. Widywane są w siedliskach ludzkich, w tym na polach ryżowych. Żyją głównie na terenach nizinnych, choć odnotowywano je do 950 m n.p.m. Pożywienia szukają głównie w stadach lub niewielkich grupach, rzadziej w parach. Ich pokarmem są niewielkie zwierzęta, zarówno bezkręgowce, jak i kręgowce; uzupełniają dietę o materię roślinną. Klasyfikowane są jako gatunek bliski zagrożenia wyginięciem nieprzerwanie od 1994 roku. Zagrożenie dla tych ptaków stanowi osuszanie terenu, niepokojenie przez ludzi, zanieczyszczenie środowiska, przekształcanie środowiska ich życia w tereny rolnicze, odłów oraz wybieranie jaj i młodych z gniazd.

5 listopada

Call of Duty: Modern Warfare 2 – osadzona w realiach konfliktów współczesnych gra komputerowa z gatunku strzelanek pierwszoosobowych, wyprodukowana przez amerykańskie studio Infinity Ward i wydana 5 listopada 2009 roku przez Activision. Jest to szósta część serii gier Call of Duty. Akcja Call of Duty: Modern Warfare 2 rozgrywa się w trójwymiarowym środowisku wzorowanym na świecie współczesnym grze. Po wydarzeniach z Call of Duty 4: Modern Warfare w ogarniętej wojną domową Rosji władzę zdobywają siły ultranacjonalistyczne, które aranżują zamach terrorystyczny na moskiewskim lotnisku, aby uzasadnić swój plan inwazji na Stany Zjednoczone. Specjalna międzynarodowa jednostka o nazwie Task Force 141 otrzymuje rozkaz wytropienia przywódcy terrorystów, Władimira Makarowa. W kampanii przeznaczonej dla jednej osoby gracz wciela się w kilku różnych żołnierzy, wykonując zadania oparte na eliminacji przeciwników, destrukcji wrogiej infrastruktury oraz obronie zajętych pozycji. Oprócz kampanii dostępne są tryb kooperacji polegający na zaliczaniu misji przez kilka osób oraz rozbudowany tryb rozgrywki wieloosobowej, oparty podobnie jak w pierwowzorze na systemie nagród i punktach doświadczenia. Modern Warfare 2 została pozytywnie przyjęta przez anglosaską krytykę, zbierając pochwały przede wszystkim za mechanikę trybu wieloosobowego oraz profesjonalne prowadzenie akcji.

6 listopada

Pafawag 1E – normalnotorowa pasażerska lokomotywa elektryczna produkcji polskiej wyprodukowana w latach 1953–1957 w liczbie 8 sztuk w zakładach Państwowej Fabryki Wagonów we Wrocławiu. W latach 1953–1954 z wrocławskich zakładów wyjechało siedem elektrowozów, z brytyjską częścią elektryczną, oznaczonych pierwotnie od E110 do E116, a później serią EP02. W 1957 roku wyprodukowano ósmy pojazd z silnikami rodzimej produkcji. Do lat 60. XX wieku pracowały przy pociągach pospiesznych, później zatrudniane przy pociągach osobowych, które prowadziły do 1971 roku. Trzy lokomotywy serii zachowano do celów muzealnych. Elektrowozy tej serii nie były konstrukcjami udanymi, co potwierdzają opinie maszynistów i serwisantów. Maszyniści skarżyli się na zimno w kabinach, nieskuteczny system wentylacji, nieszczelności przedziałów maszynowych czy słabą ergonomię, a także niespokojny bieg lokomotyw przy wyższych prędkościach. Zwracano też uwagę na słabą jakość materiałów użytych do produkcji. Jednak doświadczenie zebrane podczas projektowania, budowy i eksploatacji tych lokomotyw zaowocowało powstaniem projektu szeroko stosowanych w Polsce lokomotyw towarowych Pafawag 3E.

7 listopada

Liceum Ogólnokształcące im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim – liceum ogólnokształcące w Tomaszowie Lubelskim z ponad stuletnią tradycją. Mieści się przy ul. Wyspiańskiego 8, w budynku projektu Witolda Minkiewicza z 1929 roku. Razem z Gimnazjum oraz Liceum Profilowanym tworzą Zespół Szkół nr 1 w Tomaszowie Lubelskim. Szkołę otwarto 16 września 1917 roku jako Gimnazjum Realne Samorządowe Męskie. Tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, podpisany został akt upaństwowienia gimnazjum. Podczas kampanii wrześniowej, w budynku szkoły mieścił się szpital polowy przygotowany na ok. 500 rannych, walczących w bitwie pod Tomaszowem. Rannymi opiekowali się nauczyciele oraz uczniowie gimnazjum, wobec braku personelu medycznego. W 2018 roku szkoła została wyróżniona znakiem jakości Srebrnej Tarczy w rankingu Perspektyw, oceniającym wyniki na egzaminie maturalnym oraz w olimpiadach przedmiotowych, znajdując się tym samym w grupie 500 najlepszych szkół średnich w Polsce.

8 listopada

Krzysztof Zalewski (ur. 24 sierpnia 1984 w Lublinie) – polski piosenkarz wykonujący rock i pop, multiinstrumentalista, kompozytor, autor tekstów i aktor. Po trzyletnim okresie gry na gitarze w lokalnym zespole Loch Ness, w 2002 roku Zalewski wziął udział w drugiej edycji wokalnego talent show Idol telewizji Polsat, którą wygrał. W ramach nagrody w 2004 roku wydał pod pseudonimem Zalef swój debiutancki album studyjny, Pistolet. Wykonywał wówczas muzykę z pogranicza heavy metalu i rocka. W 2009 roku zadebiutował jako aktor główną rolą w filmie Historia Roja, wydanym siedem lat później. Od 2013 roku ponownie nagrywa i występuje solowo, już pod własnym nazwiskiem. Od tej pory wydał trzy albumy studyjne: Zelig, Złoto oraz Zalewski śpiewa Niemena. Ponadto w 2018 i 2019 roku był częścią supergrupy Męskie Granie Orkiestra, w ramach której nagrał przeboje Początek oraz Sobie i Wam. Laureat trzech Fryderyków, Mateusza i trzech złotych płyt. Albumy Złoto i Zalewski śpiewa Niemena były notowane w pierwszej dziesiątce ogólnopolskiej listy sprzedaży OLiS. Siedem utworów Zalewskiego dotarło do pierwszej dziesiątki Listy przebojów Programu Trzeciego, z czego cztery do miejsca pierwszego.

9 listopada

Rękopis znaleziony w Saragossie – pełnometrażowy polski film fabularny z 1964 roku w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa, nakręcony na podstawie powieści Jana Potockiego o tym samym tytule. Film zachowuje szkatułkową strukturę pierwowzoru (w znanej wtedy wersji). Jego głównym bohaterem jest młody oficer Alfons van Worden (Zbigniew Cybulski), który na swej drodze do Madrytu napotyka szereg symbolicznych postaci i wysłuchuje ich opowieści. W Polsce film emitowany był w pełnej wersji trwającej 180 minut. We Francji i w Stanach Zjednoczonych film został skrócony odpowiednio do 152 i 125 minut. W Polsce Rękopis znaleziony w Saragossie został początkowo przyjęty z rezerwą. Mało miejsca w swojej Historii kina poświęcił mu Jerzy Płażewski, nazywając film „zabawnym pastiszem romansu płaszcza i szpady, zalecającym się pomysłową plastyką i przeglądem różnobarwnych kreacji aktorskich”. W latach dziewięćdziesiątych Jerry Garcia, Martin Scorsese oraz Francis Ford Coppola sfinansowali zrekonstruowanie oryginalnej kopii filmu, który ukazał się w standardzie VHS oraz DVD w 2001 roku.

10 listopada

Salmanasar V – król Asyrii, syn i następca Tiglat-Pilesera III; według Asyryjskiej listy królów panować miał przez 5 lat. Jego rządy datowane są na lata 726-722 p.n.e. Salmanasar V jest jednym z niewielu władców asyryjskich, o których przetrwały informacje z czasów, gdy był jeszcze następcą tronu. W Kalchu odnaleziono pięć listów, które wysłał on do swego ojca, króla Tiglat-Pilesera III. Z ich treści wynika, iż na Salmanasarze, jako na następcy tronu, spoczywały różne obowiązki. Jednym z nich było uzupełnianie pałacowych zapasów w lód, który zbierany był w górach i transportowany do Kalchu rzeką na tratwach. O krótkich rządach Salmanasara V wiadomo jest bardzo mało, gdyż pozostawił po sobie bardzo niewiele własnych inskrypcji. Według asyryjskiej kroniki eponimów poprowadził co najmniej cztery wyprawy wojenne, ale ich cele – z powodu uszkodzenia tekstu – nie są znane. Okoliczności towarzyszące śmierci Salmanasara V i przejęciu tronu asyryjskiego w 722 roku p.n.e. przez Sargona II, najprawdopodobniej jego brata nie są znane, aczkolwiek wiele wskazuje na to, iż dojść musiało do przewrotu pałacowego.

11 listopada

Ibis siwopióry – gatunek dużego, częściowo wędrownego ptaka z rodziny ibisów. Występuje w Azji – na Półwyspie Indyjskim, Półwyspie Indochińskim oraz we wschodniej Azji, gdzie niegdyś był bardziej rozpowszechniony. Ibisy te zasiedlają różnorodne środowiska, zarówno na wybrzeżu, jak i w głębi lądu, zmienna jest także ich wilgotność. Widywane są w siedliskach ludzkich, w tym na polach ryżowych. Żyją głównie na terenach nizinnych, choć odnotowywano je do 950 m n.p.m. Pożywienia szukają głównie w stadach lub niewielkich grupach, rzadziej w parach. Ich pokarmem są niewielkie zwierzęta, zarówno bezkręgowce, jak i kręgowce; uzupełniają dietę o materię roślinną. Klasyfikowane są jako gatunek bliski zagrożenia wyginięciem nieprzerwanie od 1994 roku. Zagrożenie dla tych ptaków stanowi osuszanie terenu, niepokojenie przez ludzi, zanieczyszczenie środowiska, przekształcanie środowiska ich życia w tereny rolnicze, odłów oraz wybieranie jaj i młodych z gniazd.

12 listopada

XXIII Puchar Gordona Bennetta – zawody balonów wolnych o Puchar Gordona Bennetta, które rozpoczęły się 15 września 1935 roku w Warszawie. Polska została po raz drugi organizatorem zawodów, dzięki zwycięstwu w 1934 roku załogi balonu Kościuszko. Zawody, w których uczestniczyło 13 balonów z 7 państw, poprzedził meeting lotniczy. Zwyciężył polski balon Polonia II pilotowany przez Zbigniewa Burzyńskiego. Dzięki temu zwycięstwu Aeroklub Rzeczypospolitej Polskiej otrzymał puchar na własność. Był to czwarty w historii zawodów puchar, którego fundatorem w 1933 roku została redakcja Chicago Daily News. Nagrody zostały ufundowane przez przedstawicieli władz oraz polskie firmy. Otrzymali je najlepsi zawodnicy, a konkurs na przewidywanie miejsca lądowania wygrał belgijski pilot Ernest Demuyter. Poczta Polska z okazji zawodów umożliwiła wysyłanie przesyłek pocztą balonową. Zostały one ostemplowane odpowiednimi stemplami, a po przewiezieniu balonem Legionowo wysłane z Sokołowa Podlaskiego.

13 listopada

U-1 – niemiecki okręt podwodny typu IIA z okresu II wojny światowej, pierwszy okręt podwodny III Rzeszy. Należał do typu okrętów zaprojektowanych z pogwałceniem traktatu wersalskiego w tajnym niemieckim biurze projektowym IvS w Holandii. Stępkę pod budowę jednostki położono 11 lutego 1935 roku w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, gdzie został zwodowany 15 czerwca 1935 roku. Przyjęty do służby w Kriegsmarine 29 czerwca 1935 roku – zaledwie 11 dni po zawarciu niemiecko-brytyjskiego traktatu morskiego, zezwalającego Niemcom na budowę ograniczonej liczby okrętów podwodnych. Załogę okrętu stanowiło 25 osób. Do wiosny 1940 roku U-1 pełnił rolę szkoleniową, po rozpoczęciu zaś niemieckiej inwazji na Norwegię skierowany został do wsparcia sił inwazyjnych. Przeprowadził dwa patrole wojenne, podczas których nie odniósł żadnych sukcesów. Na początku kwietnia 1940 roku zatonął na minie na Morzu Północnym podczas drugiego z nich.

14 listopada

Konstal 1Mw – dwukierunkowy, czteroosiowy wąskotorowy wagon silnikowy wyprodukowany w Chorzowskiej Wytwórni Konstrukcji Stalowych Konstal w latach 1960–1966 w liczbie 4 sztuk. Wagon przystosowany jest do kursowania na torze o rozstawie szyn 750 mm. Napędzany był silnikiem wysokoprężnym typu Wola DTK 150 o mocy 150 KM i wyposażony w pięciostopniową przekładnię mechaniczną. W latach 80. XX wieku podczas napraw głównych silniki Wola DTK 150 wymieniono na nowocześniejsze i mocniejsze silniki typu Wola-Henschel 14H6, skrzynie biegów zastąpiono pochodzącymi z samochodów KAMAZ, zaś przekładnie osiowe – pochodzącymi z lokomotyw serii FAUR L45H. Pierwszy z wyprodukowanych wagonów typu 1Mw (Mx201, później przenumerowany na MBxd1-201) przekazano w 1960 roku do eksploatacji próbnej na Krotoszyńską Kolej Dojazdową. Mimo tego, że w początkowym okresie eksploatacji wagon sprawował się dobrze, szybko pojawiły się liczne usterki. Na PKP wagony te nosiły oznaczenia Mx-201 do 204 zmienione następnie na MBxd1-201 do 204.

15 listopada

Fonologia i fonetyka języka angielskiego – zjawiska fonetyczne i fonologiczne zachodzące w języku angielskim. Język angielski jest bogaty w samogłoski oraz dysponuje porównywalną z innymi językami indoeuropejskimi liczbą spółgłosek. Angielskie dźwięki mają swoiste miejsce i sposób artykulacji, a ich wymowa jest jedynie zbliżona do ich odpowiedników. Ponadto w systemie fonologicznym angielskiego jest 8 dyftongów, opadających lub centrujących, oraz trzy tryftongi, które mają jednak tendencję do zaniku. Większość samogłosek ma charakter swoisty dla angielszczyzny, czasami można znaleźć niewiele odpowiedników w innych językach. Bardziej przystępny dla cudzoziemców jest system spółgłoskowy, choć również istnieją spółgłoski podobne, acz realizowane w nieco odmienny sposób. System dźwiękowy języka angielskiego składa się z samogłosek i spółgłosek. Choć angielski alfabet składa się z 26 liter, w mowie używa się 44 dźwięków: samogłosek, spółgłosek oraz dyftongów. Nie istnieje jedna jednolita odmiana języka angielskiego, tak samo jak nie istnieje jeden wzorzec wymowy. Najbardziej rozpowszechniony i uważany za standardowy jest wzorzec Received Pronunciation, zwany również BBC English.

16 listopada

Kodeks Moskiewski II – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu, paleograficznie datowany na IX wiek. Rękopis nie jest pełny, niektóre jego partie zostały utracone. Według oceny Christiana Fredericka Matthaei, skryba pisał starannie i sumiennie. Kodeks został przystosowany do czytań liturgicznych. Pochodzi z Athos i jest jednym z rękopisów sprowadzonych w 1655 roku do Moskwy. Zawiera Epistula ad Carpianum oraz tablice do Kanonów Euzebiusza, umieszczone na początku rękopisu, przed Ewangeliami. Do tego samego rękopisu dołączony został fragment Chronologii Hipolita z Teb, z której zachowała się tylko jedna karta. Tekst jest nisko oceniany przez współczesnych krytyków tekstu, dlatego krytyczne wydania Nowego Testamentu rzadko go cytują. Od 1920 roku rękopis przechowywany jest w Państwowym Muzeum Historycznym w Moskwie.

17 listopada

Tone – japoński krążownik pancernopokładowy z okresu I wojny światowej, klasyfikowany jako krążownik II klasy. Zbudowany w Japonii, do służby we flocie cesarskiej wszedł w 1910 roku. Pozostał jedynym okrętem swojego typu. Był pierwszym krążownikiem skonstruowanym w Japonii i ostatnim krążownikiem japońskim napędzanym tłokowymi maszynami parowymi. Pozwalały mu one na rozwinięcie prędkości do 23 węzłów. Główne uzbrojenie tego okrętu stanowiły dwa działa kalibru 152 mm i dziesięć dział kalibru 120 mm. Uczestniczył w działaniach I wojny światowej, między innymi podczas oblężenia Tsingtau, a następnie w służbie patrolowej. W latach 20. stacjonował na wodach chińskich. Został wycofany ze służby w 1931 roku, po czym zatopiony w 1933 roku jako okręt-cel. Taką samą nazwę, pochodzącą od rzeki Tone, nosił następnie inny krążownik z czasów II wojny światowej.

18 listopada

Droga śmierci Mińsk-Czerwień – szlak kaźni więźniów ewakuowanych z więzień w Mińsku, których po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej NKWD usiłowało odeskortować na wschód. Likwidację więzień rozpoczęto prawdopodobnie już w nocy z 22 na 23 czerwca 1941 roku. Część więźniów enkawudziści zamordowali jeszcze na terenie Mińska. Pozostałych pognali pieszo w kierunku Mohylewa. Podczas kilkudniowego marszu więźniowie cierpieli na skutek upału, głodu i pragnienia. Byli także masowo mordowani przez konwojentów. 26 lub 27 czerwca kolumny marszowe dotarły do Czerwienia, gdzie NKWD rozstrzelało jeszcze od kilkuset do tysiąca więźniów. Nieliczni ocaleli dzięki ucieczce strażników i nadejściu wojsk niemieckich. Liczba więźniów zamordowanych na „drodze śmierci” pozostaje nieznana. Według niektórych szacunków, prawdopodobnie jednak zawyżonych, mogła sięgnąć nawet 18 tysięcy. Wśród ofiar było wielu obywateli polskich, których aresztowano na okupowanych Kresach Wschodnich.

19 listopada

XXIII Puchar Gordona Bennetta – zawody balonów wolnych o Puchar Gordona Bennetta, które rozpoczęły się 15 września 1935 roku w Warszawie. Polska została po raz drugi organizatorem zawodów, dzięki zwycięstwu w 1934 roku załogi balonu Kościuszko. Zawody, w których uczestniczyło 13 balonów z 7 państw, poprzedził meeting lotniczy. Zwyciężył polski balon Polonia II pilotowany przez Zbigniewa Burzyńskiego. Dzięki temu zwycięstwu Aeroklub Rzeczypospolitej Polskiej otrzymał puchar na własność. Był to czwarty w historii zawodów puchar, którego fundatorem w 1933 roku została redakcja Chicago Daily News. Nagrody zostały ufundowane przez przedstawicieli władz oraz polskie firmy. Otrzymali je najlepsi zawodnicy, a konkurs na przewidywanie miejsca lądowania wygrał belgijski pilot Ernest Demuyter. Poczta Polska z okazji zawodów umożliwiła wysyłanie przesyłek pocztą balonową. Zostały one ostemplowane odpowiednimi stemplami, a po przewiezieniu balonem Legionowo wysłane z Sokołowa Podlaskiego.

20 listopada

U-1 – niemiecki okręt podwodny typu IIA z okresu II wojny światowej, pierwszy okręt podwodny III Rzeszy. Należał do typu okrętów zaprojektowanych z pogwałceniem traktatu wersalskiego w tajnym niemieckim biurze projektowym IvS w Holandii. Stępkę pod budowę jednostki położono 11 lutego 1935 roku w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, gdzie został zwodowany 15 czerwca 1935 roku. Przyjęty do służby w Kriegsmarine 29 czerwca 1935 roku – zaledwie 11 dni po zawarciu niemiecko-brytyjskiego traktatu morskiego, zezwalającego Niemcom na budowę ograniczonej liczby okrętów podwodnych. Załogę okrętu stanowiło 25 osób. Do wiosny 1940 roku U-1 pełnił rolę szkoleniową, po rozpoczęciu zaś niemieckiej inwazji na Norwegię skierowany został do wsparcia sił inwazyjnych. Przeprowadził dwa patrole wojenne, podczas których nie odniósł żadnych sukcesów. Na początku kwietnia 1940 roku zatonął na minie na Morzu Północnym podczas drugiego z nich.

21 listopada

Konstal 1Mw – dwukierunkowy, czteroosiowy wąskotorowy wagon silnikowy wyprodukowany w Chorzowskiej Wytwórni Konstrukcji Stalowych Konstal w latach 1960–1966 w liczbie 4 sztuk. Wagon przystosowany jest do kursowania na torze o rozstawie szyn 750 mm. Napędzany był silnikiem wysokoprężnym typu Wola DTK 150 o mocy 150 KM i wyposażony w pięciostopniową przekładnię mechaniczną. W latach 80. XX wieku podczas napraw głównych silniki Wola DTK 150 wymieniono na nowocześniejsze i mocniejsze silniki typu Wola-Henschel 14H6, skrzynie biegów zastąpiono pochodzącymi z samochodów KAMAZ, zaś przekładnie osiowe – pochodzącymi z lokomotyw serii FAUR L45H. Pierwszy z wyprodukowanych wagonów typu 1Mw (Mx201, później przenumerowany na MBxd1-201) przekazano w 1960 roku do eksploatacji próbnej na Krotoszyńską Kolej Dojazdową. Mimo tego, że w początkowym okresie eksploatacji wagon sprawował się dobrze, szybko pojawiły się liczne usterki. Na PKP wagony te nosiły oznaczenia Mx-201 do 204 zmienione następnie na MBxd1-201 do 204.

22 listopada

Fonologia i fonetyka języka angielskiego – zjawiska fonetyczne i fonologiczne zachodzące w języku angielskim. Język angielski jest bogaty w samogłoski oraz dysponuje porównywalną z innymi językami indoeuropejskimi liczbą spółgłosek. Angielskie dźwięki mają swoiste miejsce i sposób artykulacji, a ich wymowa jest jedynie zbliżona do ich odpowiedników. Ponadto w systemie fonologicznym angielskiego jest 8 dyftongów, opadających lub centrujących, oraz trzy tryftongi, które mają jednak tendencję do zaniku. Większość samogłosek ma charakter swoisty dla angielszczyzny, czasami można znaleźć niewiele odpowiedników w innych językach. Bardziej przystępny dla cudzoziemców jest system spółgłoskowy, choć również istnieją spółgłoski podobne, acz realizowane w nieco odmienny sposób. System dźwiękowy języka angielskiego składa się z samogłosek i spółgłosek. Choć angielski alfabet składa się z 26 liter, w mowie używa się 44 dźwięków: samogłosek, spółgłosek oraz dyftongów. Nie istnieje jedna jednolita odmiana języka angielskiego, tak samo jak nie istnieje jeden wzorzec wymowy. Najbardziej rozpowszechniony i uważany za standardowy jest wzorzec Received Pronunciation, zwany również BBC English.

23 listopada

Kodeks Moskiewski II – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu, paleograficznie datowany na IX wiek. Rękopis nie jest pełny, niektóre jego partie zostały utracone. Według oceny Christiana Fredericka Matthaei, skryba pisał starannie i sumiennie. Kodeks został przystosowany do czytań liturgicznych. Pochodzi z Athos i jest jednym z rękopisów sprowadzonych w 1655 roku do Moskwy. Zawiera Epistula ad Carpianum oraz tablice do Kanonów Euzebiusza, umieszczone na początku rękopisu, przed Ewangeliami. Do tego samego rękopisu dołączony został fragment Chronologii Hipolita z Teb, z której zachowała się tylko jedna karta. Tekst jest nisko oceniany przez współczesnych krytyków tekstu, dlatego krytyczne wydania Nowego Testamentu rzadko go cytują. Od 1920 roku rękopis przechowywany jest w Państwowym Muzeum Historycznym w Moskwie.

24 listopada

Tone – japoński krążownik pancernopokładowy z okresu I wojny światowej, klasyfikowany jako krążownik II klasy. Zbudowany w Japonii, do służby we flocie cesarskiej wszedł w 1910 roku. Pozostał jedynym okrętem swojego typu. Był pierwszym krążownikiem skonstruowanym w Japonii i ostatnim krążownikiem japońskim napędzanym tłokowymi maszynami parowymi. Pozwalały mu one na rozwinięcie prędkości do 23 węzłów. Główne uzbrojenie tego okrętu stanowiły dwa działa kalibru 152 mm i dziesięć dział kalibru 120 mm. Uczestniczył w działaniach I wojny światowej, między innymi podczas oblężenia Tsingtau, a następnie w służbie patrolowej. W latach 20. stacjonował na wodach chińskich. Został wycofany ze służby w 1931 roku, po czym zatopiony w 1933 roku jako okręt-cel. Taką samą nazwę, pochodzącą od rzeki Tone, nosił następnie inny krążownik z czasów II wojny światowej.

25 listopada

Droga śmierci Mińsk-Czerwień – szlak kaźni więźniów ewakuowanych z więzień w Mińsku, których po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej NKWD usiłowało odeskortować na wschód. Likwidację więzień rozpoczęto prawdopodobnie już w nocy z 22 na 23 czerwca 1941 roku. Część więźniów enkawudziści zamordowali jeszcze na terenie Mińska. Pozostałych pognali pieszo w kierunku Mohylewa. Podczas kilkudniowego marszu więźniowie cierpieli na skutek upału, głodu i pragnienia. Byli także masowo mordowani przez konwojentów. 26 lub 27 czerwca kolumny marszowe dotarły do Czerwienia, gdzie NKWD rozstrzelało jeszcze od kilkuset do tysiąca więźniów. Nieliczni ocaleli dzięki ucieczce strażników i nadejściu wojsk niemieckich. Liczba więźniów zamordowanych na „drodze śmierci” pozostaje nieznana. Według niektórych szacunków, prawdopodobnie jednak zawyżonych, mogła sięgnąć nawet 18 tysięcy. Wśród ofiar było wielu obywateli polskich, których aresztowano na okupowanych Kresach Wschodnich.

26 listopada

XXIII Puchar Gordona Bennetta – zawody balonów wolnych o Puchar Gordona Bennetta, które rozpoczęły się 15 września 1935 roku w Warszawie. Polska została po raz drugi organizatorem zawodów, dzięki zwycięstwu w 1934 roku załogi balonu Kościuszko. Zawody, w których uczestniczyło 13 balonów z 7 państw, poprzedził meeting lotniczy. Zwyciężył polski balon Polonia II pilotowany przez Zbigniewa Burzyńskiego. Dzięki temu zwycięstwu Aeroklub Rzeczypospolitej Polskiej otrzymał puchar na własność. Był to czwarty w historii zawodów puchar, którego fundatorem w 1933 roku została redakcja Chicago Daily News. Nagrody zostały ufundowane przez przedstawicieli władz oraz polskie firmy. Otrzymali je najlepsi zawodnicy, a konkurs na przewidywanie miejsca lądowania wygrał belgijski pilot Ernest Demuyter. Poczta Polska z okazji zawodów umożliwiła wysyłanie przesyłek pocztą balonową. Zostały one ostemplowane odpowiednimi stemplami, a po przewiezieniu balonem Legionowo wysłane z Sokołowa Podlaskiego.

27 listopada

U-1 – niemiecki okręt podwodny typu IIA z okresu II wojny światowej, pierwszy okręt podwodny III Rzeszy. Należał do typu okrętów zaprojektowanych z pogwałceniem traktatu wersalskiego w tajnym niemieckim biurze projektowym IvS w Holandii. Stępkę pod budowę jednostki położono 11 lutego 1935 roku w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, gdzie został zwodowany 15 czerwca 1935 roku. Przyjęty do służby w Kriegsmarine 29 czerwca 1935 roku – zaledwie 11 dni po zawarciu niemiecko-brytyjskiego traktatu morskiego, zezwalającego Niemcom na budowę ograniczonej liczby okrętów podwodnych. Załogę okrętu stanowiło 25 osób. Do wiosny 1940 roku U-1 pełnił rolę szkoleniową, po rozpoczęciu zaś niemieckiej inwazji na Norwegię skierowany został do wsparcia sił inwazyjnych. Przeprowadził dwa patrole wojenne, podczas których nie odniósł żadnych sukcesów. Na początku kwietnia 1940 roku zatonął na minie na Morzu Północnym podczas drugiego z nich.

28 listopada

Konstal 1Mw – dwukierunkowy, czteroosiowy wąskotorowy wagon silnikowy wyprodukowany w Chorzowskiej Wytwórni Konstrukcji Stalowych Konstal w latach 1960–1966 w liczbie 4 sztuk. Wagon przystosowany jest do kursowania na torze o rozstawie szyn 750 mm. Napędzany był silnikiem wysokoprężnym typu Wola DTK 150 o mocy 150 KM i wyposażony w pięciostopniową przekładnię mechaniczną. W latach 80. XX wieku podczas napraw głównych silniki Wola DTK 150 wymieniono na nowocześniejsze i mocniejsze silniki typu Wola-Henschel 14H6, skrzynie biegów zastąpiono pochodzącymi z samochodów KAMAZ, zaś przekładnie osiowe – pochodzącymi z lokomotyw serii FAUR L45H. Pierwszy z wyprodukowanych wagonów typu 1Mw (Mx201, później przenumerowany na MBxd1-201) przekazano w 1960 roku do eksploatacji próbnej na Krotoszyńską Kolej Dojazdową. Mimo tego, że w początkowym okresie eksploatacji wagon sprawował się dobrze, szybko pojawiły się liczne usterki. Na PKP wagony te nosiły oznaczenia Mx-201 do 204 zmienione następnie na MBxd1-201 do 204.

29 listopada

Fonologia i fonetyka języka angielskiego – zjawiska fonetyczne i fonologiczne zachodzące w języku angielskim. Język angielski jest bogaty w samogłoski oraz dysponuje porównywalną z innymi językami indoeuropejskimi liczbą spółgłosek. Angielskie dźwięki mają swoiste miejsce i sposób artykulacji, a ich wymowa jest jedynie zbliżona do ich odpowiedników. Ponadto w systemie fonologicznym angielskiego jest 8 dyftongów, opadających lub centrujących, oraz trzy tryftongi, które mają jednak tendencję do zaniku. Większość samogłosek ma charakter swoisty dla angielszczyzny, czasami można znaleźć niewiele odpowiedników w innych językach. Bardziej przystępny dla cudzoziemców jest system spółgłoskowy, choć również istnieją spółgłoski podobne, acz realizowane w nieco odmienny sposób. System dźwiękowy języka angielskiego składa się z samogłosek i spółgłosek. Choć angielski alfabet składa się z 26 liter, w mowie używa się 44 dźwięków: samogłosek, spółgłosek oraz dyftongów. Nie istnieje jedna jednolita odmiana języka angielskiego, tak samo jak nie istnieje jeden wzorzec wymowy. Najbardziej rozpowszechniony i uważany za standardowy jest wzorzec Received Pronunciation, zwany również BBC English.

30 listopada

Kodeks Moskiewski II – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu, paleograficznie datowany na IX wiek. Rękopis nie jest pełny, niektóre jego partie zostały utracone. Według oceny Christiana Fredericka Matthaei, skryba pisał starannie i sumiennie. Kodeks został przystosowany do czytań liturgicznych. Pochodzi z Athos i jest jednym z rękopisów sprowadzonych w 1655 roku do Moskwy. Zawiera Epistula ad Carpianum oraz tablice do Kanonów Euzebiusza, umieszczone na początku rękopisu, przed Ewangeliami. Do tego samego rękopisu dołączony został fragment Chronologii Hipolita z Teb, z której zachowała się tylko jedna karta. Tekst jest nisko oceniany przez współczesnych krytyków tekstu, dlatego krytyczne wydania Nowego Testamentu rzadko go cytują. Od 1920 roku rękopis przechowywany jest w Państwowym Muzeum Historycznym w Moskwie.