Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2014/11

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Aktualnie na stronie głównej

35 Hudson Yards – wielofunkcyjny wieżowiec położony w zachodniej części Manhattanu w Nowym Jorku. Składa się z apartamentowców oraz hotelu. Budynek został zaprojektowany przez Davida Childsa, pracownika przedsiębiorstwa architektonicznego Skidmore, Owings and Merrill. Wieżowiec położony jest w pobliżu dzielnic Hell's Kitchen i Chelsea oraz stacji kolejowej New York Pennsylvania Station. Jest częścią inwestycji Hudson Yards, wiążącej się z przebudową West Side Yards Metropolitan Transportation Authority. W listopadzie 2022 roku budynek 35 Hudson Yards stał się 28. najwyższym budynkiem w Stanach Zjednoczonych oraz 16. najwyższym budynkiem w Nowym Jorku. W lipcu 2023 roku serwis The Wall Street Journal podał, że 50% mieszkań w budynku 35 Hudson Yards pozostało nadal niesprzedanych. Czytaj więcej…


Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

2008: wrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2009: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2010: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2011: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2012: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2013: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2014: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2015: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2016: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2017: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2018: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2019: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2020: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2021: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2022: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2023: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień


1 listopada[edytuj kod]

Sauvignon blanc – drugi pod względem wielkości światowych upraw biały szczep winorośli, pochodzący przypuszczalnie z regionu Bordeaux we Francji. Sauvignon blanc jest uprawiany w wielu regionach winiarskich świata jako podstawa orzeźwiających i wyrazistych wytrawnych białych win odmianowych. Światową sławę zyskały także deserowe wina z tego szczepu produkowane w apelacjach AOC Sauternes i Barsac we Francji. W zależności od klimatu, aromat sauvignon blanc mieści się w szerokim spektrum smaków i zapachów: od wyraźnie trawiastego aż po słodkawy, przywołujący na myśl owoce egzotyczne. Wina sauvignon blanc pije się zwykle młode, gdyż niewiele zyskują na starzeniu, z wyjątkiem niektórych win starzonych w dębowych beczkach lub baryłkach. Lekko schłodzone wina sauvignon blanc stanowią dobre uzupełnienie dań rybnych i serów, zwłaszcza kozich.

2 listopada[edytuj kod]

Zniczek maderski – gatunek małego ptaka z rodziny mysikrólików; wyodrębniony ze zniczka. Mierzy blisko 10–11 cm długości i wyglądem przypomina eurazjatyckiego zniczka; odróżnia go jaśniejszy czub, dłuższy dziób i nogi, intensywniej czarne skrzydła, krótsza brew i złotobrązowe barkówki. Pożywieniem zniczka maderskiego są niemal wyłącznie owady. Gniazdo przypomina kulę z otworem wejściowym blisko szczytu. Na budulec składa się mech, gałązki, porosty, pajęczyna, a na wyściółkę pierze i włosie. Liczba jaj jest nieznana, prawdopodobnie mniejsza niż u zniczka (7 do 12). Inkubacja trwa do 16,5 dni, młode po maksymalnie 20 dniach od wyklucia są w pełni opierzone. Występuje endemicznie na Maderze w lasach i zadrzewieniach, szczególnie w lasach wawrzynolistnych. Całkowita liczebność jego populacji nie została oszacowana. IUCN uznaje R. madeirensis za gatunek najmniejszej troski.

3 listopada[edytuj kod]

Antyklerykalna kampania rządu Burundi – polityka represji i ograniczania praw Kościoła rzymskokatolickiego, prowadzona w Burundi w latach 19771987 przez reżim prezydenta Jeana-Baptisty Bagazy. Represje wobec Kościoła rzymskokatolickiego były pochodną konfliktu etnicznego, który trawił Burundi od momentu uzyskania niepodległości. Reżim wojskowy reprezentujący interesy mniejszości Tutsi podejrzewał bowiem Kościół o wspieranie dyskryminowanej większości Hutu. Począwszy od 1977 roku rząd prezydenta Bagazy konsekwentnie ograniczał prawa Kościoła, czego przejawami były m.in.: likwidacja katolickiej prasy i szkolnictwa, wydalenie setek zagranicznych misjonarzy, ograniczenie swobody kultu, aresztowania duchownych oraz świeckich działaczy katolickich. Normalizacja stosunków pomiędzy państwem a Kościołem nastąpiła dopiero po obaleniu Bagazy przez wojskowy zamach stanu w 1987 roku.

4 listopada[edytuj kod]

Mil Mi-14radziecki wielozadaniowy śmigłowiec morski. Mi-14 powstał w latach 60. XX wieku jako następca radzieckich maszyn Mi-4 w wariancie morskim. Jego seryjna produkcję rozpoczęto w 1973 roku w Zakładzie nr 387 w Kazaniu. Konstrukcję maszyny oparto na średniej maszynie wielozadaniowej Mi-8. Cechą charakterystyczną śmigłowca Mi-14 jest możliwość wodowania, utrzymywania się na wodzie do 30 minut, a następnie startu z powierzchni morza. Aby osiągnąć tą cechę, dolna część kadłuba śmigłowca została zbudowana jako łódka, a także po bokach zamontowano nadmuchiwane pływaki. Podstawową wersją śmigłowca Mi-14 jest wariant ZOP, później w oparciu o niego powstały m.in. wersja SAR oraz przeciwminowa. W latach 1973–1986 wyprodukowano w sumie 273 śmigłowce, z czego 105–150 maszyn na eksport.

5 listopada[edytuj kod]

(2) Pallas – duża planetoida krążąca w pasie planetoid w Układzie Słonecznym, druga odkryta planetoida (po Ceres), druga pod względem objętości i trzecia pod względem masy w pasie głównym. Szacuje się, że jej masa stanowi 7% łącznej masy pasa planetoid. Ma masę o 10-30% mniejszą niż (4) Westa; jej średnica to ok. 544 km, jest zatem nieco większa od Westy. Prawdopodobnie jest to protoplaneta pozostała z okresu formowania się Układu Słonecznego. Kiedy 28 marca 1802 roku astronom Heinrich Wilhelm Olbers odkrył Pallas, została ona zaliczona do grona planet, podobnie jak inne planetoidy w początku XIX wieku. Odkrycie wielu innych planetoid po 1845 doprowadziło do ich przeklasyfikowania. Powierzchnia Pallas wydaje się być złożona z krzemianów; charakterystyka spektralna powierzchni i szacowana gęstość jest podobna do meteorytów z grupy chondrytów węglistych. Nazwa (2) Pallas pochodzi od przydomka greckiej bogini Ateny.

6 listopada[edytuj kod]

Conchita Wurst – austriacki wokalista wykonujący muzykę pop, jazzową, soulową i R&B, występujący jako drag queen. W listopadzie 2011 roku swoją premierę miał debiutancki singel Wurst – Unbreakable, który trafił na 32. miejsce austriackiej listy przebojów. W tym samym roku drag queen zgłosiła się do koncertu Österreich rockt den Song Contest, będącego krajowymi eliminacjami do 57. Konkursu Piosenki Eurowizji, z utworem That’s What I Am. Konkursowy utwór ostatecznie nie wygrał, jednakże odniósł spory sukces i trafił na 12. miejsce krajowych list przebojów. We wrześniu 2013 roku krajowy nadawca potwierdził, że Conchita Wurst została wybrana wewnętrznie na reprezentantkę Austrii podczas 59. Konkurs Piosenki Eurowizji w 2014 roku. W konkursie, Wurst wystartowała z utworem Rise Like a Phoenix i zwyciężyła w finale, zdobywając łącznie 290 punktów od telewidzów i jurorów.

7 listopada[edytuj kod]

II bitwa o Faludżę – była prowadzona przez siły amerykańskie podczas tzw. stabilizacji Iraku w mieście Faludża, które było bastionem sunnickich ekstremistów i terrorystów z Al-Kaidy. Walki toczone w dniach 7 listopada16 listopada 2004 roku, zakończyły się odbiciem miasta przez sprzymierzonych. Liczba rebeliantów gotowych do obrony miasta wyniosła 4–5 tysięcy, jednak część uciekła przed atakiem sprzymierzonych. Podczas bitwy o miasto, sprzymierzeni stosowali taktykę walki o każdy dom, które po zajęciu przeszukiwane były w celu odnalezienia składów broni i ukrywających się powstańców. 16 listopada armia amerykańska ogłosiła, iż Faludża została odbita z rąk rebeliantów. Od tej pory notowano sporadyczne ataki bojowników w różnych częściach miasta. Pomimo sukcesu militarnego, bitwa wywołała wiele kontrowersji. Największe wzbudziła sprawa używania przez amerykańskie siły bomb zapalających, wypełnionych środkami zapalającymi – białym fosforem oraz napalmem. Była to największa bitwa amerykańskich wojsk od czasu walk w Huế w 1968 roku podczas wojny w Wietnamie.

8 listopada[edytuj kod]

Carska Droga – potoczna nazwa drogi w województwie podlaskim, zaczynającej się w Mężeninie i biegnącej następnie w kierunku północnym i północno-wschodnim przez Strękową Górę, Osowiec, Goniądz, Dąbrowę Białostocką do granicy państwa i dalej do Grodna na Białorusi. Droga została zbudowana na przełomie XIX i XX wieku w celu połączenia carskich twierdz: Łomża, Osowiec i Grodno jako rokada. Termin Carska Droga zwykle jednak jest używany w węższym znaczeniu – w odniesieniu do 33 km odcinka od mostu na Narwi w Strękowej Górze do skrzyżowania z drogą krajową nr 65 w miejscowości Osowiec-Twierdza. Tutaj w większej części przebiega przez Biebrzański Park Narodowy lub po jego granicy – groblą wśród niedostępnych bagien oraz przez wydmy. Odcinek ten znany jest ze spotkań z łosiami.

9 listopada[edytuj kod]

Termometr RNAniekodujące fragmenty cząsteczki kwasu rybonukleinowego (RNA), których struktura drugorzędowa zdeterminowana przez odpowiednie sekwencje zasad, ulega zmianie pod wpływem zmian temperatury, przez co udostępniane lub ukrywane są ważne funkcjonalnie regiony tej cząsteczki RNA, np. miejsca wiązania rybosomów, co wpływa na tempo translacji genu. Termometry RNA biorą udział w regulacji ekspresji genów zaangażowanych w odpowiedź na szok termiczny, spełniają również inne funkcje regulacyjne w patogenności i głodzeniu. Termometry RNA wraz z ryboprzełącznikami traktowane są jako przykłady wspierające hipotezę świata RNA, według której na początku ewolucji życia jedynie RNA, a nie DNA, było nośnikiem informacji genetycznej i dopiero później zastąpione zostało przez obserwowany u współczesnych organizmów systemem DNA → RNA → białka.

10 listopada[edytuj kod]

Trywieżawieś sołecka w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Hajnówka. Nazwa miejscowości sugeruje miejsce, w którym niegdyś stały trzy wieże lub obiekty podobne do nich. Trywieża powstała w XVII wieku, a w XVIII wieku była znana z produkcji żyta i gorzałki. Wieś zawsze była niewielka, liczba domów wahała się od 10 do 30. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego. W końcu XX wieku odkryto tu surowce ilaste. Zachowała się drewniana architektura typowa dla dawnej białoruskiej wsi m.in. pomalowane listwy narożnikowe domów i kolorowe okiennice. Mieszkańcy Trywieży są głównie narodowości białoruskiej i wyznania prawosławnego. Według stanu z grudnia 2012 roku we wsi było 75 stałych mieszkańców.

11 listopada[edytuj kod]

Call of Duty: World at Wargra komputerowa z gatunku first-person shooter osadzona w realiach II wojny światowej, wyprodukowana przez amerykańskie studio Treyarch i wydana przez Activision. Jest to piąta część serii gier Call of Duty. Światowa premiera gry odbyła się 11 listopada 2008 roku. Akcja gry ma miejsce w latach 1942-1945. Gracz kieruje trzema żołnierzami: Amerykaninem C. Millerem z US Marine walczącym na wyspach Oceanu Spokojnego, podoficerem US Navy Locke’iem i Rosjaninem Dmitrijem Petrenką z Armii Czerwonej, biorącym udział w walkach na froncie wschodnim. W stosunku do poprzedniej części serii, Call of Duty 4: Modern Warfare, gra powraca do tematyki II wojny światowej, zwiększono też poziom brutalności występujący podczas rozgrywki. Call of Duty: World at War została pozytywnie przyjęta przez krytyków, osiągając średnią ocen wynoszącą około 85% na wszystkich platformach siódmej generacji według agregatora GameRankings.

12 listopada[edytuj kod]

Kanonierki rzeczne typu Humaitá – typ kanonierek rzecznych używanych przez marynarkę wojenną Paragwaju. Powodem rozbudowy sił zbrojnych Paragwaju w latach dwudziestych XX wieku był narastający konflikt z Boliwią o tereny Gran Chaco. W ramach organizacji sił zbrojnych zdecydowano się na rozbudowę marynarki wojennej. Zamówienie na kanonierki zrealizowała włoska stocznia Cantieri Navali Odero. Zostały wybudowane dwie jednostki tego typu – Humaitá oraz Paraguay. Zwodowane w 1930 roku brały udział w wojnie o Chaco transportując żołnierzy na front. Po wojnie uczestniczyły w licznych rebeliach. W latach siedemdziesiątych XX wieku zostały wycofane z czynnej służby w Armada Nacional. Ostatni raz Humaitá wzięła udział w zamachu stanu w lutym 1989 roku. Wraz z innymi jednostkami ostrzelała ona pałac rządowy, budynek kongresu i fortyfikacje, co przechyliło szalę zwycięstwa na korzyść buntowników.

13 listopada[edytuj kod]

Współczesne wymieranie płazów – obserwowane na całym świecie od lat 80. XX wieku zjawisko przyspieszonego spadku liczebności populacji płazów i wymierania gatunków płazów. Za przyczynę zjawiska uważa się utratę siedlisk, w których występują płazy, nasilone promieniowanie ultrafioletowe, zanieczyszczenie środowiska, ocieplanie klimatu, nadmierną eksploatację populacji przez człowieka oraz choroby, zwłaszcza powodowane przez grzyby skoczkowce. Tempo wymierania płazów jest większe niż jakiejkolwiek innej dużej grupy taksonomicznej. W efekcie płazy są uznawane przez IUCN za najbardziej zagrożoną grupę zwierząt tej rangi taksonomicznej. Jak stwierdzono, zanim dojdzie do spadku liczebności danej populacji płazów, osobniki w tej populacji wykazują rozmaite symptomy stresu, m.in. zwiększoną częstość występowania drobnych zaburzeń rozwojowych, takich jak asymetrie w budowie kończyn.

14 listopada[edytuj kod]

Cerkiew św. Michała Archanioła w Kulnie – świątynia w Kulnie, współużytkowana przez prawosławną parafię Świętej Trójcy w Tarnogrodzie oraz przez rzymskokatolicką parafię św. Andrzeja Boboli w Bystrem. Obecnie istniejący budynek został wzniesiony w XIX wieku w urzędowym stylu bizantyjsko-rosyjskim. W 1875 roku parafia kulnieńska została siłowo przyłączona do prawosławnej eparchii chełmsko-warszawskiej razem z całą unicką diecezją chełmską. W okresie międzywojennym cerkiew w Kulnie pozostawała czynna. Działalność miejscowej parafii zamarła dopiero w 1946 roku, po wysiedleniach ludności ukraińskiej wyznania prawosławnego do ZSRR. Od 1972 roku budynek jest współużytkowany przez parafie prawosławną i rzymskokatolicką – jest to jedyna taka budowla sakralna we wschodniej Polsce. W jego wnętrzu znajduje się wyposażenie typowe dla katolickich kościołów, gdyż dawne utensylia cerkiewne zostały przekazane nowo utworzonej w latach 50. XX wieku prawosławnej świątyni w Malczycach.

15 listopada[edytuj kod]

Zgrupowanie Żmija – oddziały bojowe Armii Krajowej Rejonu 2 – Marymont „XXII-22” Obwodu Żoliborz ZWZ-AK, działające od 1941 roku w okresie okupacji niemieckiej w Polsce, jako struktury Rejonu 2 – Marymont. Od 1 sierpnia 1944 roku oddziały te wzięły udział w powstaniu warszawskim. Walczyły na Marymoncie, Dolnym Żoliborzu oraz w Puszczy Kampinoskiej. Po 15 września 1944 roku zgrupowanie zostało rozwiązane, tworząc kompanię „Szrapnel” podporządkowaną Zgrupowaniu „Żyrafa”, zaś od 29 września walczyły jako odrębne plutony w poszczególnych zgrupowaniach powstańczych. Ocenia się, że przez Zgrupowanie „Żmija” przewinęło się ok. 400 żołnierzy, z czego zidentyfikowano 285 osób. Zginęło blisko 70 żołnierzy, z czego 65 zostało zidentyfikowanych z nazwiska.

16 listopada[edytuj kod]

Pesa Link – rodzina normalnotorowych spalinowych pojazdów pasażerskich oferowana przez firmę Pesa Bydgoszcz. Rodzina Link to trzecia generacja spalinowych pojazdów pasażerskich w ofercie firmy. Link został zaprezentowany na targach InnoTrans w Berlinie we wrześniu 2012 roku. Pojazdy w wersji podstawowej przeznaczone są do jazdy z prędkością do 120 km/h, ale istnieje możliwość ich przystosowania do prędkości maksymalnej 140 km/h. Dwuczłonowe Linki są napędzane przez dwa silniki spalinowe o mocy 390 kW każdy. Dotychczas wyprodukowano pojazdy 1-, 2- i 3-członowe, ale producent przewiduje również wersję 4-członową. Konstrukcja pojazdu spełnia wymagania normy wytrzymałościowej EN-12663 (kat. P II) i normy dla zderzeń EN-15227 (kat. C-1), przewidującej cztery scenariusze zdarzeń. Drugą z wymienionych norm Link spełnił jako pierwszy spalinowy zespół trakcyjny na świecie.

17 listopada[edytuj kod]

Operacja Mallard – kodowa nazwa operacji wojsk powietrznodesantowych British Army przeprowadzonej 6 czerwca 1944 roku jako element alianckiego lądowania w Normandii. Celem operacji było przerzucenie szybowcami transportowymi żołnierzy 6 Brygady Powietrznodesantowej i pododdziałów dywizyjnych celem wsparcia 6 Dywizji Powietrznodesantowej na lewym skrzydle brytyjskich plaż inwazyjnych. Wykorzystując dwa obszary lądowania, jeden na zachód od kanału Caen i drugi na wschód od rzeki Orne, Mallard była trzecią operacją powietrznodesantową tej dywizji w dniu lądowania w Normandii. Pierwsza, Operacja Deadstick, doprowadziła do zajęcia mostów „Pegaz” i „Horsa”. W trakcie trwania drugiej, zrzucono dwie brygady spadochronowe na wschód od Caen. W trakcie Operacji Mallard do stref lądowania dotarło 246 z 256 szybowców holowanych przez samoloty z 38 i 48 Grupy RAF. W lądowaniu wzięły udział, po raz pierwszy, czołgi dostarczone do rejonu walk drogą powietrzną.

18 listopada[edytuj kod]

Pachycefalozaurrodzaj dinozaura grubogłowego żyjącego w późnej kredzie w dzisiejszej Ameryce Północnej. Jego pozostałości znaleziono w Montanie, Dakocie Południowej oraz Wyoming. Rodzaj obejmuje jeden gatunek – P. wyomingensis. Należał on do ostatnich nieptasich dinozaurów sprzed wymierania kredowego. Zsynonimizowano z nim inny rodzaj z zachodniej Ameryki Północnej zwany wcześniej Tylosteus. Jak inne dinozaury grubogłowe, Pachycephalosaurus był roślinożercą lub wszystkożercą. Jest znany z pojedynczej czaszki i kilku niezwykle grubych jej zadaszeń. Czaszka posiadała bardzo grube sklepienie. Poruszał się na dwóch tylnych kończynach, znacznie dłuższych od krótkich przednich. Jako największy z pachycefalozaurów osiągał 4,5 metra długości, a jego masę szacuje się na do 450 kg.

19 listopada[edytuj kod]

Chorwacja na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1994 – reprezentacja Chorwacji na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1994 w Lillehammer liczyła trzech zawodników - wszyscy to mężczyźni, którzy startowali w 2 dyscyplinach. Chorwaci nie zdobyli żadnego medalu. Chorążym reprezentacji Chorwacji był narciarz alpejski Vedran Pavlek, dla którego były to drugie igrzyska. Pavlek osiągnął najlepszy wynik indywidualnie - w konkurencji slalomu giganta zajął 27. pozycję. Najmłodszym reprezentantem Chorwacji był 20-letni biegacz narciarski Antonio Rački, a najstarszym 22-letni biegacz narciarski Siniša Vukonić. Start reprezentacji Chorwacji na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1994 był drugim startem na zimowych igrzyskach olimpijskich w historii tej reprezentacji i trzecim startem na igrzyskach olimpijskich w ogóle.

20 listopada[edytuj kod]

Another Worldfrancuska komputerowa gra platformowa autorstwa Érica Chahiego. Ukazała się w listopadzie 1991 roku, pierwotnie na komputer Amiga. Została przeniesiona także na inne platformy. W Another World gracz wciela się w młodego naukowca, który wskutek nieudanego eksperymentu znalazł się w alternatywnym, futurystycznym świecie. Choć Éric Chahi należał do francuskiego studia Delphine Software, w rzeczywistości samodzielnie pracował nad grą. Muzykę do Another World stworzył Jean-François Freitas. Gra uzyskała jednoznacznie pozytywne oceny krytyków, którzy chwalili ją za oryginalność rozgrywki, kinową fabułę oraz oprawę audiowizualną. Another World ustanowił nowy kanon tworzenia gier w dziejach elektronicznej rozgrywki, nastawiony na zróżnicowane zadania stawiane przed graczem oraz rozbudowaną i pełną przygód akcję. W 2006 roku ukazała się reedycja gry pod nazwą Another World: 15th Anniversary Edition, z odświeżoną oprawą audiowizualną, a w 2011 roku – jubileuszowa wersja pod tytułem Another World – 20th Anniversary. Ogółem w latach 90. XX wieku Another World został sprzedany w liczbie około 1 miliona egzemplarzy.

21 listopada[edytuj kod]

Cerkiew św. Michała Archanioła w Kulnie – świątynia w Kulnie, współużytkowana przez prawosławną parafię Świętej Trójcy w Tarnogrodzie oraz przez rzymskokatolicką parafię św. Andrzeja Boboli w Bystrem. Obecnie istniejący budynek został wzniesiony w XIX wieku w urzędowym stylu bizantyjsko-rosyjskim. W 1875 roku parafia kulnieńska została siłowo przyłączona do prawosławnej eparchii chełmsko-warszawskiej razem z całą unicką diecezją chełmską. W okresie międzywojennym cerkiew w Kulnie pozostawała czynna. Działalność miejscowej parafii zamarła dopiero w 1946 roku, po wysiedleniach ludności ukraińskiej wyznania prawosławnego do ZSRR. Od 1972 roku budynek jest współużytkowany przez parafie prawosławną i rzymskokatolicką – jest to jedyna taka budowla sakralna we wschodniej Polsce. W jego wnętrzu znajduje się wyposażenie typowe dla katolickich kościołów, gdyż dawne utensylia cerkiewne zostały przekazane nowo utworzonej w latach 50. XX wieku prawosławnej świątyni w Malczycach.

22 listopada[edytuj kod]

Zgrupowanie Żmija – oddziały bojowe Armii Krajowej Rejonu 2 – Marymont „XXII-22” Obwodu Żoliborz ZWZ-AK, działające od 1941 roku w okresie okupacji niemieckiej w Polsce, jako struktury Rejonu 2 – Marymont. Od 1 sierpnia 1944 roku oddziały te wzięły udział w powstaniu warszawskim. Walczyły na Marymoncie, Dolnym Żoliborzu oraz w Puszczy Kampinoskiej. Po 15 września 1944 roku zgrupowanie zostało rozwiązane, tworząc kompanię „Szrapnel” podporządkowaną Zgrupowaniu „Żyrafa”, zaś od 29 września walczyły jako odrębne plutony w poszczególnych zgrupowaniach powstańczych. Ocenia się, że przez Zgrupowanie „Żmija” przewinęło się ok. 400 żołnierzy, z czego zidentyfikowano 285 osób. Zginęło blisko 70 żołnierzy, z czego 65 zostało zidentyfikowanych z nazwiska.

23 listopada[edytuj kod]

SM U-93niemiecki okręt podwodny typu U-93, zbudowany w stoczni Friedrich Krupp Germaniawerft w Kilonii w latach 19151917. Wcielony do służby w Kaiserliche Marine 10 lutego 1917 roku, 5 kwietnia został przydzielony do IV Flotylli U-Bootów. Dowodzony był kolejno przez kapitanów: barona Edgara von Spiegel von und zu Peckelsheima oraz Helmuta Gerlacha. W czasie pięciu patroli zatopił 34 statki nieprzyjaciela o łącznej pojemności 87 872 BRT oraz uszkodził trzy o łącznej pojemności 12 628 BRT. Ostatni kontakt z okrętem odnotowano 15 stycznia 1918 roku, po czym zaginął bez wieści wraz z całą 43-osobową załogą na kanale La Manche. Niektóre źródła twierdzą jednak, że U-93 zatonął już 7 stycznia 1918 roku, w pobliżu Lizard Point, w wyniku staranowania przez parowiec Braeniel.

24 listopada[edytuj kod]

Wstęga Trzech Orderówodznaczenie łączące insygnia Wielkich Krzyży trzech z czterech najwyższych orderów portugalskich: Chrystusa, Avis i Jakuba. Obecnie najważniejszy i najwyższy portugalski order, ale znajduje się poza aktualną listą precedencji odznaczeń, jako odznaczenie noszone wyłącznie przez urzędującego prezydenta. Ustanowiony został w 1789 roku przez królową Marię I i w okresie monarchii był noszony przez władców portugalskich oraz ich następców tronu. Wstęgą tą nagradzano też zagraniczne głowy państw, aż do zmiany ustroju i utworzenia Pierwszej Republiki Portugalskiej, której powstanie zniosło wszystkie ordery. W 1918 roku przywrócono order jako odznaczenie państwowe. Od tego momentu nadającym odznaczenie ustanowiono urzędującego prezydenta Portugalii, a odbiorcami były, podobnie jak za czasów monarchii, zagraniczne głowy państw, którym ten order nadawano do 1962 roku, a od tego momentu prezydent jako jedyny ma prawo do jego noszenia.

25 listopada[edytuj kod]

Impressions in Blood – studyjny album polskiej deathmetalowej grupy muzycznej Vader. Wydawnictwo ukazało we wrześniu 2006 roku nakładem wytwórni muzycznych Regain Records, Mystic Production, Candlelight Records oraz Avalon/Marquee Inc. Produkcja odniosła umiarkowany sukces w Polsce uplasowawszy się na 8. miejscu listy sprzedaży OLiS. Wśród fanów zespołu Impressions in Blood spotkał się z pozytywnym odbiorem. Gościnnie w nagraniu utworów na płytę wziął udział występujący w grupie Vesania klawiszowiec Krzysztof "Siegmar" Oloś. Było to drugie wydawnictwo zespołu Vader, na którym zostały opublikowane utwory skomponowane przez gitarzystę Maurycego "Mausera" Stefanowicza. Motywem przewodnim w tekstach na płycie jest krew, ujęta w różnych aspektach życia człowieka. Album uzyskał nominację do Fryderyka w kategorii album roku rock/metal.

26 listopada[edytuj kod]

Historia Żydów w Skarżysku-Kamiennej – artykuł przedstawia dzieje Żydów w Skarżysku-Kamiennej od momentu ich osiedlenia na obszarze dzisiejszego miasta w XVIII wieku do dokonanej przez Niemców Zagłady w okresie II wojny światowej. Determinantą rozwoju społeczności żydowskiej w Kamiennej było powstanie w 1885 roku kolei Iwangorodzko-Dąbrowskiej. Kilka lat później zbudowano pierwszą synagogę. U progu II Rzeczypospolitej co piąty mieszkaniec osady był wyznawcą judaizmu, choć narodowość żydowską deklarowało jedynie 11,6% ogółu mieszkańców. Po niemieckiej agresji na Polskę we wrześniu 1939 roku zaczęły się prześladowania skarżyskich Żydów przez okupantów, uwidaczniające się w morderstwach, gwałtach i pracy przymusowej. W istniejącym w latach 1941–1942 getcie mieszkało ok. 3 tys. Żydów, którzy w momencie jego likwidacji zostali rozstrzelani na miejscu bądź wywiezieni do obozu zagłady w Treblince.

27 listopada[edytuj kod]

Codex Dublinensis – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu, przekazujący fragmenty Ewangelii Mateusza. Zawiera również fragment Księgi Izajasza w przekładzie Septuaginty. Paleograficznie datowany jest na VI wiek. Rękopis został sporządzony w Egipcie. Został odkryty przez Johna Barretta w 1787 roku. Barrett znalazł rękopis, który był przykryty starymi minuskułowymi tekstami. Jest on palimpsestem, zachował się we fragmentarycznym stanie, jego tekst cieszy się zainteresowaniem ze strony krytyków tekstu i jest cytowany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu oraz Septuaginty. W 27 wydaniu Nestle-Alanda zaliczony został do grupy rękopisów cytowanych w pierwszej kolejności. Kodeks przechowywany jest w Trinity College, w Dublinie.

28 listopada[edytuj kod]

Anna Aloysia Esterle – hrabianka austriacka, córka grafa Kaspara Friedricha von Lamberg-Kunstadt, jedna z wielu kochanek króla polskiego i elektora saskiego Augusta II Mocnego. Latem 1696 roku na balu organizowanym przez syna cesarza Leopolda I, króla Niemiec Józefa I Habsburga grafowa Esterle poznała elektora saskiego Fryderyka Augusta I i wkrótce została jego oficjalną metresą. Według przekazu La Saxe Galante Karla Ludwiga von Pöllnitza, gdy mąż Esterle dowiedział się o jej zdradzie, Fryderyk August zawarł z nim umowę, na mocy której graf miał otrzymywać 20 tysięcy rocznej pensji oraz uznać za swoje ewentualne potomstwo Anny i elektora. Anna Aloysia Esterle zarówno w Polsce, jak i w Saksonii była powszechnie krytykowana za swoją wyniosłość i próżność. Jej wpływy na królewskim dworze sprawiły jednak, że o względy grafowej zabiegało wielu przedstawicieli ówczesnej magnaterii polskiej i saskiej.

29 listopada[edytuj kod]

Złoty wiekfrancuski film surrealistyczny z 1930 roku w reżyserii Luisa Buñuela. Akcja filmu toczy się w bliżej nieokreślonych realiach. Ukazując relacje miłosne mężczyzny z kobietą, Złoty wiek stanowi jednocześnie atak skierowany przeciwko tradycyjnym wartościom i obłudzie arystokracji. Mimo że utwór zawierał krytykę wszelkich form organizacji społecznej, został bez większych problemów zaakceptowany przez cenzurę. Dopiero po uroczystej premierze, która odbyła się 29 listopada 1930 roku, na skutek ataków ze strony nacjonalistycznych i antysemickich bojówek, wywiązał się ferment, który doprowadził do zakazu wyświetlania tego filmu w kinach. Zakaz ten faktycznie trwał aż do 1981 roku, kiedy to kina francuskie zaczęły go ignorować. Film po powrocie do kin został zrehabilitowany przez krytykę filmową. Ze względu na konsekwentną realizację postulatów surrealizmu oraz odwagę w łamaniu norm obyczajowych i religijnych film Buñuela zapewnił sobie trwałe miejsce w historii kina

30 listopada[edytuj kod]

SM U-93niemiecki okręt podwodny typu U-93, zbudowany w stoczni Friedrich Krupp Germaniawerft w Kilonii w latach 19151917. Wcielony do służby w Kaiserliche Marine 10 lutego 1917 roku, 5 kwietnia został przydzielony do IV Flotylli U-Bootów. Dowodzony był kolejno przez kapitanów: barona Edgara von Spiegel von und zu Peckelsheima oraz Helmuta Gerlacha. W czasie pięciu patroli zatopił 34 statki nieprzyjaciela o łącznej pojemności 87 872 BRT oraz uszkodził trzy o łącznej pojemności 12 628 BRT. Ostatni kontakt z okrętem odnotowano 15 stycznia 1918 roku, po czym zaginął bez wieści wraz z całą 43-osobową załogą na kanale La Manche. Niektóre źródła twierdzą jednak, że U-93 zatonął już 7 stycznia 1918 roku, w pobliżu Lizard Point, w wyniku staranowania przez parowiec Braeniel.