Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2015/09

Aktualnie na stronie głównej

Kutry patrolowe projektu 918 – seria polskich kutrów patrolowych zbudowanych w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. Łącznie wybudowano 5 jednostek z serii, które wprowadzono do służby w latach 1973–1976. Uzbrojenie okrętów było typowe dla ich klasy. Do czasu remontu głównego, który odbył się w 1987 roku, okręty uzbrojone były w podwójną armatę morską 2M-3M kal. 25 mm umiejscowiona na dziobie jednostek. Zestaw ważył 1515 kg i był obsługiwany przez jednego żołnierza, który zajmował miejsce wewnątrz wieżyczki. W wyniku remontu armaty wymieniono na nowocześniejszy zestaw krajowej produkcji ZU-23-2M Wróbel. Okręty służyły początkowo w Morskiej Brygadzie Okrętów Pogranicza, a po rozwiązaniu tej jednostki, w 1991 roku, weszły w skład nowo powstałej Straży Granicznej, gdzie zasiliły Morski Oddział Straży Granicznej. Proces wycofywania jednostek rozpoczął się w 1999 roku, kiedy wycofano trzy kutry, zaś w 2008 oraz 2011 roku wycofano dwie ostatnie jednostki z serii. Rozwinięciem tej serii były kutry zwalczania okrętów podwodnych projektu 918M. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 września[edytuj kod]

PKP Intercity – spółka akcyjna grupy PKP, obsługująca kolejowe dalekobieżne przewozy pasażerskie: pośpieszne – pod markami Twoje Linie Kolejowe i InterCity oraz ekspresowe – pod markami Express InterCity i Express InterCity Premium. Przewoźnik obsługuje również przewozy w wagonach sypialnych i z miejscami do leżenia. W 2014 roku przewoźnik miał 9-procentowy udział w rynku mierzony pod względem liczby pasażerów oraz 39-procentowy udział w rynku mierzony pod względem pracy przewozowej mierzonej w pasażerokilometrach. Według stanu na dzień 31 grudnia 2013 roku spółka dysponowała 2681 wagonami, z których 60,9% stanowiły wagony 2. klasy, 22,2% wagony 1 klasy. 492 wagony posiadały klimatyzację. 64,3% wagonów dostosowanych było do prędkości 160 km/h, a 5,9% do prędkości 200 km/h. Średni wiek wagonów wynosił 28 lat. W czerwcu 2014 roku spółka posiadała 1500 sprawnych wagonów, z których 518 było klimatyzowanych.

2 września[edytuj kod]

Widłogłówka – rodzaj naczelnych z grupy Strepsirrhini i rodziny lemurkowatych. Obejmuje cztery gatunki. Jak wszystkie lemurokształtne, pochodzą z Madagaskaru, zamieszkują zachodnią, północną i wschodnią część wyspy. Zamieszkują różnorodne siedliska, od suchych lasów liściastych do lasów deszczowych. Poruszają się wśród gałęzi drzew na czterech łapach. Ich dieta składa się głównie z gum i innych substancji wydzielanych przez drzewa, uzupełniają ją polując późno w nocy na niewielkie stawonogi. Są monogamiczne, w parze dominującą rolę odgrywa samica. Uważa się, że wydają na świat tylko jedno młode co dwa lata lub nawet rzadziej. Trzem gatunkom zagraża wyginięcie, a czwarty uznawany jest za wrażliwy. Liczebność ich populacji maleje z powodu niszczenia lasów. Jak wszystkie lemurokształtne, podlegają ochronie przed handlem komercyjnym przez CITES.

3 września[edytuj kod]

Metal Gear Solid – gra komputerowa wydana w 1998 roku przez japońskie studio Konami na konsolę PlayStation. Jej gatunek został określony przez producenta jako taktyczna akcja szpiegowska. Została zaprojektowana, wyreżyserowana oraz wyprodukowana przez Hideo Kojimę i jest bezpośrednią kontynuacją Metal Gear oraz Metal Gear 2: Solid Snake. Głównym protagonistą gry jest Solid Snake, żołnierz, który infiltruje bazę nuklearną w celu neutralizacji zagrożenia terrorystycznego pochodzącego z tajnej jednostki sił specjalnych – Foxhound. Snake musi uwolnić dwóch zakładników: szefa agencji DARPA i prezesa firmy uzbrojeniowej ArmsTech, zmierzyć się z terrorystami i powstrzymać ich przed rozpoczęciem ataku nuklearnego. Gra została bardzo wysoko oceniona przez recenzentów, zdobywając najwyższe noty. Osiągnęła ponadto komercyjny sukces, sprzedając się w liczbie ponad 6 milionów egzemplarzy.

4 września[edytuj kod]

Żarłacz żółty – gatunek dużego rekina z rodziny żarłaczowatych. Występuje w tropikalnych wodach u wybrzeży wschodniego Oceanu Spokojnego oraz w wodach Oceanu Atlantyckiego u wybrzeży północno-zachodniej Afryki oraz u wybrzeży obu Ameryk, od Nowego Jorku na północy po Montevideo na południu. Zamieszkuje płytkie wody o głębokości nie przekraczającej 90 m, wzdłuż górnych krawędzi szelfów kontynentalnych. Podobnie jak inne żarłaczowate jest żyworodny. Kopulacja odbywa się za pomocą pterygopodium, narządu płciowego samca. Po trwającej około 10−12 miesięcy ciąży samica rodzi 4−17 młodych, mierzących 60−65 cm. Dieta tego rekina składa się z ryb kostnoszkieletowych, ryb chrzęstnoszkieletowych, głowonogów i skorupiaków. Łupem padają również ptaki i ssaki morskie.

5 września[edytuj kod]

Rączna – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Liszki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego. Miejscowość znajduje się w południowo-zachodniej części gminy, położona jest 15 km na zachód od centrum Krakowa. Jej powierzchnia wynosi 8,02 km², liczy 1805 mieszkańców. W Rącznej znajduje się szkoła podstawowa, działająca od 1810 roku, jednostka ochotniczej straży pożarnej, parafia rzymskokatolicka pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa oraz cmentarz. W miejscowości działa przedszkole „Leśna Polana” znajdujące się na Wielkiej Drodze oraz klub sportowy Strażak Rączna.

6 września[edytuj kod]

ORP Generał Haller – polska kanonierka z okresu międzywojennego. Zbudowana w Finlandii na zamówienie rosyjskiej carskiej marynarki wojennej. Nieukończony okręt został przejęty w 1917 roku przez Finów, a następnie w 1920 roku sprzedany polskiej marynarce wojennej. W polskiej flocie pełnił funkcję okrętu szkolnego; wziął udział w kampanii wrześniowej. Podczas nalotu niemieckich samolotów z 3 eskadry wielozadaniowej z dywizjonu lotnictwa przybrzeżnego, 3 września 1939 roku ok. godz. 16:00 Generał Haller został uszkodzony bliskim wybuchem bomby, który zerwał część poszycia. Na skutek kolejnego nalotu, 6 września 1939 roku okręt zatonął. Wrak następnie został wydobyty przez Niemców. Z powodu licznych uszkodzeń, m.in. popękanych fundamentów maszyn, został pocięty na złom

7 września[edytuj kod]

Via Maris – ważny strategicznie starożytny szlak handlowy, który łączył Afrykę Północną z krajami Lewantu na północy i był jednym z głównych traktów w starożytnej Palestynie. Nazwa Via Maris była używana od czasów rzymskich, lecz w źródłach nie występowała łącznie z opisami przebiegu trasy. Szlak został powiązany z nazwą Via Maris dopiero w początku XX wieku. W czasach antycznych trasa bywała także określana jako droga nadbrzeżna lub droga Filistynów. Różni autorzy wskazują, że poszczególne miejscowości skomunikowane ze sobą tym szlakiem istniały już co najmniej od epoki brązu. Współczesna identyfikacja szlaku i jego dokładnego przebiegu jest trudna.

8 września[edytuj kod]

Deinocheir – rodzaj dinozaura, dużego ornitomimozaura żyjącego w kredzie późnej, około 70 milionów lat temu. W 1965 roku odkryto parę wielkich kończyn przednich, obręcz barkową i kilka innych kości w formacji Nemegt w Mongolii. W 1970 roku okaz ten określono holotypem gatunku w monotypowym rodzaju, Deinocheirus mirificus. Nazwa rodzajowa pochodzi z greki, oznaczając „straszną rękę”. Przez prawie 50 następnych lat nie znaleziono kolejnych szczątków. Deinocheirus był niezwykłym ornitomimozaurem, największym przedstawicielem tego kladu. Mierzył 11 m długości i ważył 6,36 ton. Cechował się ciężką budową, jednak jego szkielet obfitował w wydrążone kości, co zmniejszało jego masę. Kończyny przednie należały do największych wśród dwunożnych dinozaurów i mierzyły 2,4 m długości, kończąc się wielkimi, tępymi pazurami na trójpalczastych dłoniach. Kończyny tylne były zaś względnie krótkie, zakończone tępymi pazurami.

9 września[edytuj kod]

Brabham BT46 – samochód Formuły 1 zaprojektowany dla zespołu Brabham przez Gordona Murraya. Model BT46 wystawiony był w sezonie 1978 Formuły 1 oraz w jednym Grand Prix sezonu 1979. W konstrukcji samochodu wprowadzono kilka istotnych zmian w porównaniu do poprzedniego modelu. Jedną z nich było zamontowanie stałych wymienników ciepła na nadwoziu w celu zastąpienia tradycyjnej chłodnicy wody i oleju. Model BT46, napędzany silnikiem o przeciwległych cylindrach konstrukcji Alfy Romeo, przez większą część sezonu wyposażony był w tradycyjne chłodnice, znajdujące się na nosie samochodu. Podczas Grand Prix Szwecji wprowadzono model BT46B, w języku angielskim potocznie zwany "fan car". Formalnie zamontowany z tyłu ogromny wentylator miał chłodzić przegrzewający się silnik. Wentylator wysysał również powietrze spod bolidu, przyciągając go tym samym do podłoża. Po Grand Prix Szwecji FIA uznała to rozwiązanie za niedozwolone.

10 września[edytuj kod]

Atanazy Brzeski – mnich prawosławny, przełożony monasteru św. Symeona Słupnika w Brześciu, święty męczennik prawosławny. Kult Atanazego jako męczennika pojawił się krótko po jego śmierci. Formalna kanonizacja nastąpiła najpóźniej w XIX wieku. Szczególnym ośrodkiem kultu duchownego pozostawał Brześć, jego relikwie w latach 1894-1915 znajdowały się także w monasterze w Leśnej. Po rewolucji październikowej kult ten osłabł. Jego ożywienie nastąpiło na niepodległej Białorusi oraz po 1996 roku w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym. Na Białorusi głównym ośrodkiem kultu Atanazego jest Brześć, natomiast w Polsce – cerkiew Świętych Cyryla i Metodego w Białej Podlaskiej. Według Antoniego Mironowicza Atanazy Brzeski jest jednym z symboli prawosławnych Białorusinów, przypomina o ich walce w obronie prawosławia, która była równocześnie walką o zachowanie tożsamości etnicznej.

11 września[edytuj kod]

Pacyfikacja Czerniakowa – fala masowych mordów, grabieży i gwałtów, które przetoczyły się przez warszawski Solec w czasie powstania warszawskiego. Podczas walk prowadzonych na Powiślu Czerniakowskim w dniach 11–23 września 1944 roku oddziały niemieckiej Grupy Bojowej „Reinefarth” zamordowały setki wziętych do niewoli żołnierzy Armii Krajowej, w tym wielu pacjentów powstańczych szpitali, jak również dopuściły się szeregu zbrodni na cywilnej ludności Górnego Czerniakowa. Sceny mordów i gwałtów dokonywanych przez Niemców w powstańczym szpitalu na Czerniakowie zostały ukazane w drugim tomie powieści Romana Bratnego Kolumbowie. Rocznik 20, jak również w ostatnim odcinku serialu nakręconego na podstawie powieści

12 września[edytuj kod]

Konstal 114Na – tramwaj niskopodłogowy członowy, wyprodukowany w 1997 przez zakłady Konstal w Chorzowie dla Gdańskiego Zakładu Komunikacji Miejskiej. Jest to pierwszy w Polsce tramwaj z niską podłogą wyprodukowany seryjnie. Znaczna część rozwiązań została przejęta z wyprodukowanego wcześniej w jednym egzemplarzu tramwaju Konstal 112N. W 1997 roku wyprodukowano dwa tramwaje nowego typu, będącego konstrukcyjnie rozwinięciem wozu 112N. 114Na od poprzednika odróżnia przede wszystkim dodatkowy człon środkowy, w którym znajduje się niska podłoga. Prototyp trafił na gdańskie tory w marcu 1997 roku. Dzięki tej konstrukcji Gdańsk stał się drugim w Polsce miastem posiadającym tramwaj częściowo niskopodłogowy i pierwszym mającym więcej niż jeden egzemplarz takiego rodzaju.

13 września[edytuj kod]

Klon wytworny – gatunek rośliny z rodziny mydleńcowatych. Drzewo występujące naturalnie w południowych Chinach, zwykle rosnące w dolinach górskich lasów na wysokości od 200 do 1400 m n.p.m. W kolekcjach uprawia się go dość rzadko. W Polsce introdukowany był w 1982 roku do arboretum w Rogowie, a stamtąd w 1986 roku też do arboretum w Glinnej. Ekologia gatunku w naturalnym zasięgu jest słabo poznana. Najlepiej rośnie na żyznej, wilgotnej, lecz dobrze przepuszczalnej glebie. Gatunek opisany został po raz pierwszy przez chińskich botaników – Fang Wen-Pei i Chiu Pao-ling z Uniwersytetu Syczuańskiego dopiero w 1979 roku na podstawie materiału zielnikowego zebranego w latach 50. XX wieku. Gatunek nie był oceniany w odniesieniu do kryteriów IUCN i nie jest ujęty w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.

14 września[edytuj kod]

Via Maris – ważny strategicznie starożytny szlak handlowy, który łączył Afrykę Północną z krajami Lewantu na północy i był jednym z głównych traktów w starożytnej Palestynie. Nazwa Via Maris była używana od czasów rzymskich, lecz w źródłach nie występowała łącznie z opisami przebiegu trasy. Szlak został powiązany z nazwą Via Maris dopiero w początku XX wieku. W czasach antycznych trasa bywała także określana jako droga nadbrzeżna lub droga Filistynów. Różni autorzy wskazują, że poszczególne miejscowości skomunikowane ze sobą tym szlakiem istniały już co najmniej od epoki brązu. Współczesna identyfikacja szlaku i jego dokładnego przebiegu jest trudna.

15 września[edytuj kod]

Deinocheir – rodzaj dinozaura, dużego ornitomimozaura żyjącego w kredzie późnej, około 70 milionów lat temu. W 1965 roku odkryto parę wielkich kończyn przednich, obręcz barkową i kilka innych kości w formacji Nemegt w Mongolii. W 1970 roku okaz ten określono holotypem gatunku w monotypowym rodzaju, Deinocheirus mirificus. Nazwa rodzajowa pochodzi z greki, oznaczając „straszną rękę”. Przez prawie 50 następnych lat nie znaleziono kolejnych szczątków. Deinocheirus był niezwykłym ornitomimozaurem, największym przedstawicielem tego kladu. Mierzył 11 m długości i ważył 6,36 ton. Cechował się ciężką budową, jednak jego szkielet obfitował w wydrążone kości, co zmniejszało jego masę. Kończyny przednie należały do największych wśród dwunożnych dinozaurów i mierzyły 2,4 m długości, kończąc się wielkimi, tępymi pazurami na trójpalczastych dłoniach. Kończyny tylne były zaś względnie krótkie, zakończone tępymi pazurami.

16 września[edytuj kod]

Brabham BT46 – samochód Formuły 1 zaprojektowany dla zespołu Brabham przez Gordona Murraya. Model BT46 wystawiony był w sezonie 1978 Formuły 1 oraz w jednym Grand Prix sezonu 1979. W konstrukcji samochodu wprowadzono kilka istotnych zmian w porównaniu do poprzedniego modelu. Jedną z nich było zamontowanie stałych wymienników ciepła na nadwoziu w celu zastąpienia tradycyjnej chłodnicy wody i oleju. Model BT46, napędzany silnikiem o przeciwległych cylindrach konstrukcji Alfy Romeo, przez większą część sezonu wyposażony był w tradycyjne chłodnice, znajdujące się na nosie samochodu. Podczas Grand Prix Szwecji wprowadzono model BT46B, w języku angielskim potocznie zwany "fan car". Formalnie zamontowany z tyłu ogromny wentylator miał chłodzić przegrzewający się silnik. Wentylator wysysał również powietrze spod bolidu, przyciągając go tym samym do podłoża. Po Grand Prix Szwecji FIA uznała to rozwiązanie za niedozwolone.

17 września[edytuj kod]

Atanazy Brzeski – mnich prawosławny, przełożony monasteru św. Symeona Słupnika w Brześciu, święty męczennik prawosławny. Kult Atanazego jako męczennika pojawił się krótko po jego śmierci. Formalna kanonizacja nastąpiła najpóźniej w XIX wieku. Szczególnym ośrodkiem kultu duchownego pozostawał Brześć, jego relikwie w latach 1894-1915 znajdowały się także w monasterze w Leśnej. Po rewolucji październikowej kult ten osłabł. Jego ożywienie nastąpiło na niepodległej Białorusi oraz po 1996 roku w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym. Na Białorusi głównym ośrodkiem kultu Atanazego jest Brześć, natomiast w Polsce – cerkiew Świętych Cyryla i Metodego w Białej Podlaskiej. Według Antoniego Mironowicza Atanazy Brzeski jest jednym z symboli prawosławnych Białorusinów, przypomina o ich walce w obronie prawosławia, która była równocześnie walką o zachowanie tożsamości etnicznej.

18 września[edytuj kod]

Pacyfikacja Czerniakowa – fala masowych mordów, grabieży i gwałtów, które przetoczyły się przez warszawski Solec w czasie powstania warszawskiego. Podczas walk prowadzonych na Powiślu Czerniakowskim w dniach 11–23 września 1944 roku oddziały niemieckiej Grupy Bojowej „Reinefarth” zamordowały setki wziętych do niewoli żołnierzy Armii Krajowej, w tym wielu pacjentów powstańczych szpitali, jak również dopuściły się szeregu zbrodni na cywilnej ludności Górnego Czerniakowa. Sceny mordów i gwałtów dokonywanych przez Niemców w powstańczym szpitalu na Czerniakowie zostały ukazane w drugim tomie powieści Romana Bratnego Kolumbowie. Rocznik 20, jak również w ostatnim odcinku serialu nakręconego na podstawie powieści

19 września[edytuj kod]

Konstal 114Na – tramwaj niskopodłogowy członowy, wyprodukowany w 1997 przez zakłady Konstal w Chorzowie dla Gdańskiego Zakładu Komunikacji Miejskiej. Jest to pierwszy w Polsce tramwaj z niską podłogą wyprodukowany seryjnie. Znaczna część rozwiązań została przejęta z wyprodukowanego wcześniej w jednym egzemplarzu tramwaju Konstal 112N. W 1997 roku wyprodukowano dwa tramwaje nowego typu, będącego konstrukcyjnie rozwinięciem wozu 112N. 114Na od poprzednika odróżnia przede wszystkim dodatkowy człon środkowy, w którym znajduje się niska podłoga. Prototyp trafił na gdańskie tory w marcu 1997 roku. Dzięki tej konstrukcji Gdańsk stał się drugim w Polsce miastem posiadającym tramwaj częściowo niskopodłogowy i pierwszym mającym więcej niż jeden egzemplarz takiego rodzaju.

20 września[edytuj kod]

Klon wytworny – gatunek rośliny z rodziny mydleńcowatych. Drzewo występujące naturalnie w południowych Chinach, zwykle rosnące w dolinach górskich lasów na wysokości od 200 do 1400 m n.p.m. W kolekcjach uprawia się go dość rzadko. W Polsce introdukowany był w 1982 roku do arboretum w Rogowie, a stamtąd w 1986 roku też do arboretum w Glinnej. Ekologia gatunku w naturalnym zasięgu jest słabo poznana. Najlepiej rośnie na żyznej, wilgotnej, lecz dobrze przepuszczalnej glebie. Gatunek opisany został po raz pierwszy przez chińskich botaników – Fang Wen-Pei i Chiu Pao-ling z Uniwersytetu Syczuańskiego dopiero w 1979 roku na podstawie materiału zielnikowego zebranego w latach 50. XX wieku. Gatunek nie był oceniany w odniesieniu do kryteriów IUCN i nie jest ujęty w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.

21 września[edytuj kod]

Fink – brytyjski wokalista, autor tekstów, gitarzysta, producent muzyczny, kompozytor i DJ, z potrzeby grania elektronicznej muzyki tanecznej stworzył swoje alter ego pod nazwą Sideshow. W 2000 roku ukazał się debiutancki album studyjny wokalisty Fresh Produce. W 2006 roku miała miejsce premiera drugiej płyty Biscuits for Breakfast. W następnym roku opublikowano album Distance and Time, a dwa lata później płytę Sort of Revolution. W 2011 roku ukazał się album Perfect Darkness, a w 2014 roku Hard Believer, który osiągnął największy komercyjny sukces spośród wszystkich wydawnictw muzyka. W 2015 roku opublikowano album Horizontalism zawierający nowe wersje utworów z poprzedniego albumu oraz premierowe kompozycje wokalisty. W lipcu 2013 roku muzyk otrzymał nominację do nagrody Independent Music Awards w kategorii Najlepszy występ na żywo.

22 września[edytuj kod]

Bitwa o Morotai – część wojny na Pacyfiku, trwająca od 15 września 1944 roku do sierpnia 1945. Walki zapoczątkował desant wojsk amerykańskich i australijskich, w południowo-zachodniej części Morotai, najbardziej na północ wysuniętej wyspy archipelagu Moluków. Przed wojną wyspa należała do Holenderskich Indii Wschodnich. Morotai była dla aliantów ważna ze względu na plany rozbudowy istniejącej na niej dużej bazy lotniczej, mającej wspierać późniejsze wyzwolenie Filipin. Alianckie siły inwazyjne znacznie przewyższały japońskie siły obronne, co pozwoliło na osiągnięcie założonych celów w ciągu dwóch tygodni. Posiłki japońskie docierały na wyspę pomiędzy wrześniem a listopadem, jednak braki w zaopatrzeniu nie pozwoliły na skuteczny atak na alianckie pozycje obronne. Wyspa została zabezpieczona przez aliantów 4 października, co zakończyło pierwszy etap bitwy. Sporadyczne potyczki trwały jednak do samego końca wojny. Wojska japońskie poniosły w walkach znaczne straty również z powodu głodu i chorób.

23 września[edytuj kod]

Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Szczebrzeszynie – prawosławna cerkiew filialna w Szczebrzeszynie. Budynek został w swojej obecnej postaci wzniesiony w XVI wieku, na fundamentach starszej świątyni. Przez pierwsze kilka dziesięcioleci funkcjonowania była to cerkiew prawosławna, po 1596 roku przyjęła unię. Po wejściu w życie ukazu tolerancyjnego cara Mikołaja II zdecydowana większość wiernych parafii szczebrzeszyńskiej, zmuszonych wcześniej do przyjęcia prawosławia, przeszła do Kościoła rzymskokatolickiego. Cerkiew pozostała jednak czynna do 1915 roku, tj. do momentu, gdy w mieście przebywali rosyjscy urzędnicy i wojskowi. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę nie została ponownie otwarta, gdyż w Szczebrzeszynie pozostały tylko dwie osoby wyznania prawosławnego.

24 września[edytuj kod]

TK-3 – polska tankietka z czasów dwudziestolecia międzywojennego. Konstrukcyjnie oparta była na angielskiej tankietce Carden-Loyd. Seryjna produkcja tych pojazdów odbywała się w fabryce Ursus w Czechowicach pod Warszawą. W latach 1931-1933 powstało ok. 300 tych wozów. W oparciu o TK-3 powstały prototypowe pojazdy – tankietka z wieżą (TKW) i działo samobieżne (TKD), a także głęboko zmodernizowana tankietka TKS. W roku 1938 tankietki TK-3 wykorzystywano w operacji zajmowania Zaolzia. Podczas kampanii wrześniowej ok. 470 tankietek TK-3 i TKS służyło głównie do zadań rozpoznawczych i patrolowych, poza tym do wspierania atakującej kawalerii i piechoty, a także do osłony wycofujących się jednostek. Do września 1939 roku jedynym użytkownikiem tych tankietek było Wojsko Polskie. Po kampanii wrześniowej część wozów trafiła do armii niemieckiej oraz węgierskiej.

25 września[edytuj kod]

Pancerniki typu H – seria projektów niemieckich pancerników przeznaczonych dla Kriegsmarine. Miały wypełnić założenia planu Z pod koniec lat 30. i na początku lat 40. XX wieku. Pierwszy wariant, H-39, zakładał budowę sześciu okrętów, które były powiększoną wersją pancerników typu Bismarck uzbrojonych tym razem w działa kalibru 406 mm. Projekt H-41 zakładał powstanie jednostek z działami kal. 420 mm. Dwa kolejne plany: H-42 i H-43, przewidywały dla okrętów działa artylerii głównej kalibru 480 mm. Ostatni projekt, H-44 miał być wyposażony w działa kal. 508 mm. Wielkość jednostek wahała się od 277,8 metrów długości i wyporności ponad 56 000 ton w przypadku projektu H-39 do 345 m długości i wyporności 131 000 ton w przypadku projektu H-44. Prędkość maksymalna projektowanych okrętów miała przekraczać 30 węzłów. Po wybuchu II wojny światowej zarzucono prace nad budową wielkich artyleryjskich okrętów nawodnych. Położono jedynie stępki dwóch jednostek typu H-39, ale prace zostały wstrzymane, zbudowane fragmenty jednostek znajdowały się na pochylniach do listopada 1941 roku, gdy Oberkommando der Marine nakazało ich złomowanie

26 września[edytuj kod]

Kodeks 0121 – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu na pergaminie, paleograficznie datowany na X wiek. Tekst pisany jest czerwonym atramentem, co jest rzadkością wśród rękopisów. Fragment cytowany jest w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Tekst kodeksu reprezentuje mieszaną tradycję tekstualną. Hermann von Soden był zdania, że reprezentuje recenzję dokonaną przez Hezychiusza z Aleksandrii w IV wieku. Filolog Günther Zuntz twierdził, że należy do rodziny 1739, która reprezentuje tekst cezarejski w Listach Pawła. Kurt Aland zaklasyfikował go do kategorii III, co oznacza, że jest ważny dla poznania historii tekstu Nowego Testamentu. Rękopis przechowywany jest w Bibliotece Brytyjskiej w Londynie.

27 września[edytuj kod]

Klon wytworny – gatunek rośliny z rodziny mydleńcowatych. Drzewo występujące naturalnie w południowych Chinach, zwykle rosnące w dolinach górskich lasów na wysokości od 200 do 1400 m n.p.m. W kolekcjach uprawia się go dość rzadko. W Polsce introdukowany był w 1982 roku do arboretum w Rogowie, a stamtąd w 1986 roku też do arboretum w Glinnej. Ekologia gatunku w naturalnym zasięgu jest słabo poznana. Najlepiej rośnie na żyznej, wilgotnej, lecz dobrze przepuszczalnej glebie. Gatunek opisany został po raz pierwszy przez chińskich botaników – Fang Wen-Pei i Chiu Pao-ling z Uniwersytetu Syczuańskiego dopiero w 1979 roku na podstawie materiału zielnikowego zebranego w latach 50. XX wieku. Gatunek nie był oceniany w odniesieniu do kryteriów IUCN i nie jest ujęty w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych.

28 września[edytuj kod]

Fink – brytyjski wokalista, autor tekstów, gitarzysta, producent muzyczny, kompozytor i DJ, z potrzeby grania elektronicznej muzyki tanecznej stworzył swoje alter ego pod nazwą Sideshow. W 2000 roku ukazał się debiutancki album studyjny wokalisty Fresh Produce. W 2006 roku miała miejsce premiera drugiej płyty Biscuits for Breakfast. W następnym roku opublikowano album Distance and Time, a dwa lata później płytę Sort of Revolution. W 2011 roku ukazał się album Perfect Darkness, a w 2014 roku Hard Believer, który osiągnął największy komercyjny sukces spośród wszystkich wydawnictw muzyka. W 2015 roku opublikowano album Horizontalism zawierający nowe wersje utworów z poprzedniego albumu oraz premierowe kompozycje wokalisty. W lipcu 2013 roku muzyk otrzymał nominację do nagrody Independent Music Awards w kategorii Najlepszy występ na żywo.

29 września[edytuj kod]

Hawajka półżuchwowa – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczaków. Endemiczny dla trzech wysp na Hawajach. Hawajka półżchwowa to mierzący około 13–15 cm długości ptak o brązowooliwkowym wierzchem ciała z jaśniejszym wierzchem głowy, skrzydłami i pokrywami nadogonowymi. Spód ciała przybiera kolor żółty. Charakterystyczną cechą jest wspomniana w nazwie dysproporcja między szczęką górną a żuchwą, która jest znacznie krótsza. Gatunek jest dzielony przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny na 3 podgatunki, z czego każdy zasiedlał inną wyspę Hawajów – Kauaʻi, Oʻahu i Maui. Ptaki żywią się owadami i nektarem. Od 1994 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje gatunek za krytycznie zagrożony wyginięciem; ostatni raz pewna obserwacja odbyła się w 1996 roku. Prawdopodobnie gatunek wymarły.

30 września[edytuj kod]

Andrzej Galica – polski skoczek narciarski, dwukrotny drużynowy medalista mistrzostw kraju z 1997 i 2000, dwukrotny mistrz Polski juniorów i trzykrotny uczestnik mistrzostw świata juniorów. W latach juniorskich Galica regularnie startował w Lidze Szkolnej w Zakopanem. Wystąpił w jednym konkursie głównym Pucharu Świata, 20 stycznia 2002 roku w Zakopanem, gdzie zajął 42. miejsce. Punktował w Pucharze Kontynentalnym 1997/1998, najwyższe – dziewiąte – miejsce zajmując w Zakopanem. Obecnie jest sędzią skoków, sędziował m.in. zawody Pucharu Świata w lotach i skokach, Mistrzostw Świata Juniorów 2014, Pucharu Kontynentalnego, FIS Cup, Pucharu Karpat oraz mistrzostw Polski. W październiku 2013 roku był jednym z dwunastu polskich sędziów posiadających uprawnienia do oceniania skoków w najważniejszych zawodach FIS.