Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2018/04

Aktualnie na stronie głównej

Euro w Polsce – wprowadzenie euro w Polsce wynika ze zobowiązań płynących z traktatu ateńskiego przyjętego w referendum w 2003 roku. Polska ma status państwa z derogacją, zobowiązała się do spełnienia kryteriów z Maastricht, co oznacza rezygnację z jednostronnej euroizacji. Polska nie jest członkiem Europejskiego Mechanizmu Kursów Walutowych, co stanowi jedną z zasadniczych przeszkód na drodze do przyjęcia euro w krótkim czasie. Ponadto istotny warunek z punktu widzenia prawnego stanowi konieczność nowelizacji Konstytucji. Data zamiany złotego na euro nie jest określona. Polska zobowiązała się do przyjęcia tej waluty, ale nie określiła terminu jej przyjęcia. Rozliczanie w euro dopuszczalne jest jednak w wielu punktach usługowych. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 kwietnia[edytuj kod]

Utwór – dobro niematerialne istniejące niezależnie od rzeczy, na której zostało utrwalone, rezultat twórczej pracy człowieka, przedmiot prawa autorskiego. W różnych państwach obowiązują różne definicje utworu, a prawo międzynarodowe określa tylko minimalne standardy. Nie wszystkie cechy utworu są wymienione wprost w ustawach poszczególnych państw. Niektóre ustawy określają tylko, że przedmiotem prawa autorskiego jest utwór. Inne wymieniają jedynie rodzaje utworów. Pierwszą na świecie ogólną definicję utworu ukuli polscy prawnicy. Ważną rolę w dookreślaniu pojęcia utworu pełni praktyka i nauka prawa. Największe różnice w definicji wynikają z historii prawa autorskiego. Pojęcie utworu, tak jak prawo autorskie w ogóle, przechodzi kryzys. Definicja utworu, pojęcia abstrakcyjnego, nie jest stała. Na przykład w Polsce spór o tę definicję istniał już na etapie prac nad pierwszą polską ustawą o prawie autorskim i 70 lat później, gdy projektowano ustawę z 1994 roku. W XXI wieku wątpliwości się pogłębiły.

2 kwietnia[edytuj kod]

ChZTM TE1 – lokomotywa spalinowa z przekładnią elektryczną produkcji radzieckiej produkowana w latach 1947-1950 przez ChZTM w Charkowie, początkowo pod oznaczeniem TE1-20. W 1945 roku ZSRR otrzymał ramach pomocy wojskowej lend-lease 68 amerykańskich nowoczesnych lokomotyw ALCO RSD-1, oznaczonych w ZSRR jako seria D. Lokomotywa została uznana za udaną i w sierpniu 1945 roku na posiedzeniu u Józefa Stalina, w Dzień Kolejarza, podjęto decyzję rządową o skopiowaniu jej konstrukcji. Lokomotywy TE1 pierwotnie weszły do służby liniowej w kolejach w południowych rejonach ZSRR, a później na innych liniach. Od 1948 roku służyły m.in. do obsługi ruchu pasażerskiego na linii kolejowej moskiewsko-kurskiej. Łącznie powstało 298 sztuk lokomotywy, z czego 16 przebudowano na napęd gazogeneratorowy pod oznaczeniem TE1^G. Większość służyła do lat 80. XX wieku.

3 kwietnia[edytuj kod]

Film dokumentalny – jeden z trzech podstawowych rodzajów filmowych. Filmy dokumentalne w założeniu przedstawiają wycinek rzeczywistości, która podlega możliwie najmniejszej ingerencji ze strony reżysera. Użyte przez Johna Griersona określenie documentary oznacza nadanie twórczego kształtu rzeczywistości, w związku z czym film dokumentalny posługuje się chwytami retorycznymi, które służą przekonaniu widza do wizji świata promowanej przez filmowca. Za pierwsze dokumenty uznawane są eksperymentalne filmy wykonane przez ekipy filmowe Thomasa Edisona oraz braci Lumière, a za pierwszą pracę teoretyczną poświęconą potencjałowi dokumentalnemu sztuki filmowej – Nowe źródło historii Bolesława Matuszewskiego. W latach 20. i 40. XX wieku dokument odegrał szczególną rolę jako narzędzie propagandy – zarówno totalitarnej, jak i w państwach demokratycznych. Współcześnie walor dokumentu jako wiarygodnego zapisu rzeczywistości zanika w obliczu zjawisk takich jak mockument oraz cyfrowa obróbka obrazu, które stwarzają większe możliwości manipulacji widzem.

4 kwietnia[edytuj kod]

Waste Isolation Pilot Plant – jedyne na świecie stałe podziemne składowisko odpadów radioaktywnych zawierających pluton oraz inne transuranowce. Jest zarządzane przez Departament Energii Stanów Zjednoczonych. Przechowuje się w nim odpady powstałe w ramach produkcji i badań nad bronią jądrową, takie jak: skażone ubrania, sprzęt laboratoryjny, gleba itp. Pojemniki z odpadami dzieli się w zależności od dawki promieniowania rejestrowanego przy powierzchni zbiornika. Składowisko jest w stanie Nowy Meksyk, ok. 42 km od miasta Carlsbad i zbudowano je w latach 80. XX wieku. Działanie rozpoczęło w 1999 roku. Zasadnicze składowisko znajduje się na głębokości 655 metrów i jest wykopane w pokładach soli kamiennej formacji Salado sprzed 250 milionów lat, co gwarantować ma, że składowane odpady nie zostaną poddane działaniu wilgoci. Proces gromadzenia odpadów planowany jest na 35 lat. Przewidywany okres składowania wynosi 10 tys. lat. W WIPP pracuje od 800 do 1000 osób.

5 kwietnia[edytuj kod]

Fiszbinowce – klad ssaków, waleni w randze podrzędu, infrarzędu bądź parworzędu. Obejmuje szeroko rozprzestrzenione i zróżnicowane mięsożerne ssaki morskie z rodzin: walowatych, płetwalowatych, walenikowatych oraz pływaczowatych. Obecnie wyróżnia się 15 gatunków. Uważano niegdyś, że walenie wyewoluowały z Mesonychidae, lecz dowody molekularne wskazują na ich bliskie pokrewieństwo z parzystokopytnymi. Fiszbinowce oddzieliły się od zębowców około 34 milionów lat temu. Fiszbinowce różnią się wielkością, osiągając od 6 m długości i 3000 kg w przypadku walenika małego do 34 m długości i 190 ton płetwala błękitnego, będącego największym znanym zwierzęciem żyjącym na Ziemi. Choć szeroko rozprzestrzenione, fiszbinowce w przypadku większości gatunków preferują chłodniejsze wody w okolicach biegunów północnego i południowego. Młode zazwyczaj rodzą się na wiosnę bądź latem, cała odpowiedzialność za nie spoczywa na matce, głodującej przez względnie długi czas migracji, zależnie od gatunku.

6 kwietnia[edytuj kod]

Monika Taubitz – poetka i pisarka niemiecka, związana także ze Śląskiem oraz ziemią kłodzką. Pierwsze lata życia spędziła w Borowie, po śmierci ojca zamieszkała z matką u jej rodziny we Wrocławiu, skąd w obawie przed bombardowaniami przeniosły się w 1944 roku do dziadka ze strony ojca, do Żelazna na ziemi kłodzkiej. W 1946 roku, po wysiedleniu do Niemiec, trafiła do Nordenham. Taubitz pisze lirykę i prozę, jest autorką powieści, opowiadań, esejów i słuchowisk. Twórczość autorki i jej działalność społeczna były poddawane analizie krytyczno-literackiej. Na ten temat napisano prace magisterskie, rozprawy doktorskie i habilitacyjne. Prof. Edward Białek z Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego uważa, że Monika Taubitz przeszła drogę od skupienia na utracie ojczyzny w następstwie tzw. „wypędzenia” do akceptacji rzeczywistości oraz bliskiego, przyjacielskiego kontaktu z wieloma polskimi mieszkańcami Dolnego Śląska, a jej działalność zmieniła nie tylko postrzeganie Polski, ale i świadomość pokolenia wywodzących się ze Śląska niemieckich pisarzy i poetów.

7 kwietnia[edytuj kod]

Wulgaryzmy i przekleństwa w języku angielskim – grupa wyrazów i zwrotów powszechnie uważanych za obsceniczne, dotykających przekonań religijnych, funkcji cielesnych, seksu i prokreacji, części ciała. Zdecydowana większość angielskich wulgaryzmów odnosi się do tabu językowego, czyli postaci, rzeczy czy czynności, o których mówienie było z różnych powodów zakazane, nieprzyjemne bądź żenujące. Angielskie wulgaryzmy i przekleństwa mają różną siłę, a te najsilniejsze jeszcze do niedawna nie mogły pojawiać się w środkach masowego przekazu. Obecnie odbiorcy mass mediów są bardziej tolerancyjni, choć nie pochwalają mocnego języka, a ich największy sprzeciw budzi język nienawiści i nietolerancji rasowej. Dla złagodzenia efektu wulgaryzmu w języku angielskim powstało wiele eufemizmów, zmiękczających i osłabiających znaczenie zastępowanego wyrazu.

8 kwietnia[edytuj kod]

USS Keokuk – okręt pancerny marynarki amerykańskiej z okresu wojny secesyjnej. Jedyny okręt swojego typu; wszedł do służby w marcu 1863 roku. Okręt miał nietypową i oryginalną konstrukcję, zbliżoną do monitorów przez kadłub o niskich burtach, mało wystających nad wodę, lecz nie miał wieży obrotowej. Część nadwodna miała formę skorupy żółwia, opadającej do wody. Zamiast wież, okręt posiadał dwie nieruchome pancerne kazamaty, w formie ściętych stożków, wewnątrz których znajdowało się po jednym odprzodowym gładkolufowym dziale Dahlgrena kalibru 279 mm. Kadłub konstrukcji żelaznej był podzielony trzema wodoszczelnymi grodziami poprzecznymi. USS Keokuk został zatopiony podczas swojej pierwszej akcji 8 kwietnia 1863 roku, na płyciźnie koło wyspy Morris, podczas szturmu na Charleston.

9 kwietnia[edytuj kod]

ChZTM TE1 – lokomotywa spalinowa z przekładnią elektryczną produkcji radzieckiej produkowana w latach 1947-1950 przez ChZTM w Charkowie, początkowo pod oznaczeniem TE1-20. W 1945 roku ZSRR otrzymał ramach pomocy wojskowej lend-lease 68 amerykańskich nowoczesnych lokomotyw ALCO RSD-1, oznaczonych w ZSRR jako seria D. Lokomotywa została uznana za udaną i w sierpniu 1945 roku na posiedzeniu u Józefa Stalina, w Dzień Kolejarza, podjęto decyzję rządową o skopiowaniu jej konstrukcji. Lokomotywy TE1 pierwotnie weszły do służby liniowej w kolejach w południowych rejonach ZSRR, a później na innych liniach. Od 1948 roku służyły m.in. do obsługi ruchu pasażerskiego na linii kolejowej moskiewsko-kurskiej. Łącznie powstało 298 sztuk lokomotywy, z czego 16 przebudowano na napęd gazogeneratorowy pod oznaczeniem TE1^G. Większość służyła do lat 80. XX wieku.

10 kwietnia[edytuj kod]

Film dokumentalny – jeden z trzech podstawowych rodzajów filmowych. Filmy dokumentalne w założeniu przedstawiają wycinek rzeczywistości, która podlega możliwie najmniejszej ingerencji ze strony reżysera. Użyte przez Johna Griersona określenie documentary oznacza nadanie twórczego kształtu rzeczywistości, w związku z czym film dokumentalny posługuje się chwytami retorycznymi, które służą przekonaniu widza do wizji świata promowanej przez filmowca. Za pierwsze dokumenty uznawane są eksperymentalne filmy wykonane przez ekipy filmowe Thomasa Edisona oraz braci Lumière, a za pierwszą pracę teoretyczną poświęconą potencjałowi dokumentalnemu sztuki filmowej – Nowe źródło historii Bolesława Matuszewskiego. W latach 20. i 40. XX wieku dokument odegrał szczególną rolę jako narzędzie propagandy – zarówno totalitarnej, jak i w państwach demokratycznych. Współcześnie walor dokumentu jako wiarygodnego zapisu rzeczywistości zanika w obliczu zjawisk takich jak mockument oraz cyfrowa obróbka obrazu, które stwarzają większe możliwości manipulacji widzem.

11 kwietnia[edytuj kod]

Waste Isolation Pilot Plant – jedyne na świecie stałe podziemne składowisko odpadów radioaktywnych zawierających pluton oraz inne transuranowce. Jest zarządzane przez Departament Energii Stanów Zjednoczonych. Przechowuje się w nim odpady powstałe w ramach produkcji i badań nad bronią jądrową, takie jak: skażone ubrania, sprzęt laboratoryjny, gleba itp. Pojemniki z odpadami dzieli się w zależności od dawki promieniowania rejestrowanego przy powierzchni zbiornika. Składowisko jest w stanie Nowy Meksyk, ok. 42 km od miasta Carlsbad i zbudowano je w latach 80. XX wieku. Działanie rozpoczęło w 1999 roku. Zasadnicze składowisko znajduje się na głębokości 655 metrów i jest wykopane w pokładach soli kamiennej formacji Salado sprzed 250 milionów lat, co gwarantować ma, że składowane odpady nie zostaną poddane działaniu wilgoci. Proces gromadzenia odpadów planowany jest na 35 lat. Przewidywany okres składowania wynosi 10 tys. lat. W WIPP pracuje od 800 do 1000 osób.

12 kwietnia[edytuj kod]

Fiszbinowce – klad ssaków, waleni w randze podrzędu, infrarzędu bądź parworzędu. Obejmuje szeroko rozprzestrzenione i zróżnicowane mięsożerne ssaki morskie z rodzin: walowatych, płetwalowatych, walenikowatych oraz pływaczowatych. Obecnie wyróżnia się 15 gatunków. Uważano niegdyś, że walenie wyewoluowały z Mesonychidae, lecz dowody molekularne wskazują na ich bliskie pokrewieństwo z parzystokopytnymi. Fiszbinowce oddzieliły się od zębowców około 34 milionów lat temu. Fiszbinowce różnią się wielkością, osiągając od 6 m długości i 3000 kg w przypadku walenika małego do 34 m długości i 190 ton płetwala błękitnego, będącego największym znanym zwierzęciem żyjącym na Ziemi. Choć szeroko rozprzestrzenione, fiszbinowce w przypadku większości gatunków preferują chłodniejsze wody w okolicach biegunów północnego i południowego. Młode zazwyczaj rodzą się na wiosnę bądź latem, cała odpowiedzialność za nie spoczywa na matce, głodującej przez względnie długi czas migracji, zależnie od gatunku.

13 kwietnia[edytuj kod]

Monika Taubitz – poetka i pisarka niemiecka, związana także ze Śląskiem oraz ziemią kłodzką. Pierwsze lata życia spędziła w Borowie, po śmierci ojca zamieszkała z matką u jej rodziny we Wrocławiu, skąd w obawie przed bombardowaniami przeniosły się w 1944 roku do dziadka ze strony ojca, do Żelazna na ziemi kłodzkiej. W 1946 roku, po wysiedleniu do Niemiec, trafiła do Nordenham. Taubitz pisze lirykę i prozę, jest autorką powieści, opowiadań, esejów i słuchowisk. Twórczość autorki i jej działalność społeczna były poddawane analizie krytyczno-literackiej. Na ten temat napisano prace magisterskie, rozprawy doktorskie i habilitacyjne. Prof. Edward Białek z Instytutu Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego uważa, że Monika Taubitz przeszła drogę od skupienia na utracie ojczyzny w następstwie tzw. „wypędzenia” do akceptacji rzeczywistości oraz bliskiego, przyjacielskiego kontaktu z wieloma polskimi mieszkańcami Dolnego Śląska, a jej działalność zmieniła nie tylko postrzeganie Polski, ale i świadomość pokolenia wywodzących się ze Śląska niemieckich pisarzy i poetów.

14 kwietnia[edytuj kod]

Wulgaryzmy i przekleństwa w języku angielskim – grupa wyrazów i zwrotów powszechnie uważanych za obsceniczne, dotykających przekonań religijnych, funkcji cielesnych, seksu i prokreacji, części ciała. Zdecydowana większość angielskich wulgaryzmów odnosi się do tabu językowego, czyli postaci, rzeczy czy czynności, o których mówienie było z różnych powodów zakazane, nieprzyjemne bądź żenujące. Angielskie wulgaryzmy i przekleństwa mają różną siłę, a te najsilniejsze jeszcze do niedawna nie mogły pojawiać się w środkach masowego przekazu. Obecnie odbiorcy mass mediów są bardziej tolerancyjni, choć nie pochwalają mocnego języka, a ich największy sprzeciw budzi język nienawiści i nietolerancji rasowej. Dla złagodzenia efektu wulgaryzmu w języku angielskim powstało wiele eufemizmów, zmiękczających i osłabiających znaczenie zastępowanego wyrazu.

15 kwietnia[edytuj kod]

USS Keokuk – okręt pancerny marynarki amerykańskiej z okresu wojny secesyjnej. Jedyny okręt swojego typu; wszedł do służby w marcu 1863 roku. Okręt miał nietypową i oryginalną konstrukcję, zbliżoną do monitorów przez kadłub o niskich burtach, mało wystających nad wodę, lecz nie miał wieży obrotowej. Część nadwodna miała formę skorupy żółwia, opadającej do wody. Zamiast wież, okręt posiadał dwie nieruchome pancerne kazamaty, w formie ściętych stożków, wewnątrz których znajdowało się po jednym odprzodowym gładkolufowym dziale Dahlgrena kalibru 279 mm. Kadłub konstrukcji żelaznej był podzielony trzema wodoszczelnymi grodziami poprzecznymi. USS Keokuk został zatopiony podczas swojej pierwszej akcji 8 kwietnia 1863 roku, na płyciźnie koło wyspy Morris, podczas szturmu na Charleston.

16 kwietnia[edytuj kod]

Marabut indyjski – gatunek ptaka z rodziny bocianów. Należy do rodzaju obejmującego również marabuta jawajskiego oraz marabuta afrykańskiego. Niegdyś występował na dużym obszarze w południowej Azji, głównie w Indiach, choć jego zasięg ciągnął się na wschód po Borneo. Obecnie jest ograniczony do niewielkiego terenu z dwoma znanymi populacjami lęgowymi. Jedna występuje w Indiach, z największą kolonią w stanie Asam. Po sezonie lęgowym u marabutów indyjskich zachodzi dyspersja polęgowa. Są to bociany o masywnych dziobach w kształcie klina, nagiej głowie oraz rzucającym się w oczy worku na gardle. Za dnia szybują w kominach termicznych wraz z sępami, z którymi dzielą zwyczaj poszukiwania padliny. Żywią się głównie truchłami i odpadkami; są jednak oportunistami i niekiedy także polują na kręgowce. Niegdyś były to ptaki bardzo pospolite, jednak ich liczebność spadła, prawdopodobnie ze względu na polepszenie warunków sanitarnych. W 2008 roku oszacowano całkowitą liczebność na blisko 1000 osobników.

17 kwietnia[edytuj kod]

Kąkol polny – gatunek rośliny z rodziny goździkowatych. Pochodzi z zachodniej oraz środkowej Azji, południowej Europy i północnej Afryki. Został szeroko rozprzestrzeniony wraz z uprawami zbóż, w których rośnie jako chwast. W przeszłości był pospolity i problematyczny jako roślina trująca - powodował masowe zatrucia. Współcześnie staje się coraz rzadszy i wymaga ochrony dla zachowania. Bywa uprawiany jako roślina ozdobna. W ziołolecznictwie ludowym wykorzystywano gotowane liście kąkola do czyszczenia i leczenia wrzodów oraz innych chorób skórnych. Dla powstrzymania krwawienia trzymano korzeń kąkola pod językiem. Nasion używać miano jako środka moczopędnego i do „pędzenia miesięcznego”. Dawniej także przy żółtaczce i glistnicy. Kąkol stosowano także do leczenia kataru – po utłuczeniu nasion moczono je w occie, suszono i wąchano.

18 kwietnia[edytuj kod]

Kirił Petkow – bułgarski skoczek narciarski, reprezentant Bułgarii w latach 1982–1988. W sezonie 1985/1986 wziął udział w największej liczbie konkursów w karierze. Uczestnik mistrzostw świata z 1987 roku, na których zajął 28. miejsce na skoczni normalnej. Największe sukcesy odnosił w konkursach Pucharu Europy - zawodach niższej rangi od Pucharu Świata). 26 grudnia 1985 roku był siódmy w Sankt Moritz, a trzy dni później zajął najwyższe w karierze piąte miejsce w konkursie w St. Aegyd am Neuwalde. W czołowej dziesiątce plasował się jeszcze pięciokrotnie, w tym szóste miejsce w hiszpańskiej La Molinie w marcu 1986 roku. Najwyższe miejsce w Pucharze Świata osiągnął 11 grudnia 1988 roku w Lake Placid. Po skoku na 62 m zajął 62. miejsce. Był to również jego ostatni start w zawodach międzynarodowych.

19 kwietnia[edytuj kod]

Solaris Urbino – seria niskopodłogowych autobusów miejskich oraz niskowejściowych autobusów podmiejsko-międzymiastowych produkowana od 1999 roku przez polskie przedsiębiorstwo Solaris Bus & Coach S.A. z Bolechowa koło Poznania. Napęd stanowią klasyczne silniki wysokoprężne lub na paliwa alternatywne - gaz CNG i biogaz, napęd hybrydowy oraz elektryczny. W 2014 roku podczas targów Internationale Automobil-Ausstellung w Hanowerze oraz w Polsce w czasie Transexpo w Kielcach odbyła się premiera pojazdów czwartej generacji, która do produkcji weszła w 2015 roku. Solaris Urbino 12 electric jako pierwszy polski autobus został nagrodzony tytułem Autobus Roku 2017. Solaris Urbino jest obecnie najpopularniejszym pod względem sprzedaży modelem autobusów miejskich w Polsce, a także jednym z najpopularniejszych w Europie. Symbolem graficznym autobusów z rodziny Urbino, wykorzystywanym w celach promocyjnych, jest zielony jamnik, wymyślony i wprowadzony przez ówczesną wiceprezes Solange Olszewską.

20 kwietnia[edytuj kod]

Szamszi-Adad V – władca Asyrii, syn i następca Salmanasara III, ojciec i poprzednik Adad-nirari III; według Asyryjskiej listy królów oraz asyryjskiej kroniki eponimów panować miał przez 13 lat. Akadyjskie imię tego władcy brzmi Šamšī-Adad i znaczy „Słońcem moim jest bóg Adad”. Źródła do poznania panowania Szamszi-Adada V nie są bogate. Składają się na nie dwie wersje jego roczników królewskich, tzw. „list od boga”, uszkodzona kopia traktatu oraz wzmianki w Kronice synchronistycznej i asyryjskiej kronice eponimów. W rocznikach Szamszi-Adada V opisane zostały trzy wyprawy wojenne do Nairi, które najprawdopodobniej miały miejsce w 819, 818 oraz 815 r. p.n.e. Trzy wyprawy wojenne przeciw Babilonii, które miały miejsce w ostatnich latach życia Szamszi-Adada V, przerwały długotrwałe pokojowe relacje panujące pomiędzy oboma państwami. Wydarzenia polityczne za rządów Szamszi-Adada V sprawiły, iż władca ten nie mógł poświęcić zbyt wiele czasu działalności budowlanej. Rozpoczął budowę pałacu w Niniwie, który ukończony został już za panowania jego syna.

21 kwietnia[edytuj kod]

Kodeks Gwelferbytański B – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu, paleograficznie datowany na V wiek. Zachowały się jedynie niektóre partie Ewangelii Łukasza oraz Ewangelii Jana. Tekst rękopisu został nadpisany i zachował się w palimpseście. Reprezentuje wczesną formę bizantyńskiej tradycji tekstualnej i jest rzadko cytowany we współczesnych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Tekst dzielony jest według sekcji Ammoniusza, których numery umieszczono na marginesie, nie posiada jednak odniesień do kanonów Euzebiusza. F.H.A. Scrivener przypuszczał, że oryginalny rękopis, który później zaginął, mógł zawierać Kanony Euzebiusza pisane czerwonym kolorem. Zachodzi nieco podobieństw do kodeksu Gwelferbytańskiego A, oba są pisane w dwóch kolumnach na stronę, stosują sekcje Ammoniusza bez odniesień do kanonów Euzebiusza. Obecnie kodeks przechowywany jest w Herzog August Bibliothek w Wolfenbüttel, w Niemczech.

22 kwietnia[edytuj kod]

SMS Derfflinger – niemiecki krążownik liniowy oddany do służby tuż przed wybuchem I wojny światowej, jako piąta jednostka swej klasy w Kaiserliche Marine. Wraz z Lützowem oraz Hindenburgiem należał do typu Derfflinger, będącego ulepszoną i powiększoną kontynuacją poprzednich konstrukcji niemieckich krążowników liniowych. Nazwę otrzymał na cześć Georga von Derfflingera, brandenburskiego feldmarszałka z czasów wojny trzydziestoletniej. Podczas I wojny światowej Derfflinger brał udział w bitwie na Dogger Bank w 1915 roku i bitwie jutlandzkiej w 1916 roku, uczestniczył także w dwóch operacjach ostrzału miejscowości na wschodnim wybrzeżu Anglii. Po zakończeniu wojny został, wraz z całą Hochseeflotte, internowany w Scapa Flow, gdzie jak pozostałe okręty został zatopiony przez własną załogę w czerwcu 1919 roku. Wrak został wydobyty 20 lat później i zezłomowany po zakończeniu II wojny światowej.

23 kwietnia[edytuj kod]

Marabut indyjski – gatunek ptaka z rodziny bocianów. Należy do rodzaju obejmującego również marabuta jawajskiego oraz marabuta afrykańskiego. Niegdyś występował na dużym obszarze w południowej Azji, głównie w Indiach, choć jego zasięg ciągnął się na wschód po Borneo. Obecnie jest ograniczony do niewielkiego terenu z dwoma znanymi populacjami lęgowymi. Jedna występuje w Indiach, z największą kolonią w stanie Asam. Po sezonie lęgowym u marabutów indyjskich zachodzi dyspersja polęgowa. Są to bociany o masywnych dziobach w kształcie klina, nagiej głowie oraz rzucającym się w oczy worku na gardle. Za dnia szybują w kominach termicznych wraz z sępami, z którymi dzielą zwyczaj poszukiwania padliny. Żywią się głównie truchłami i odpadkami; są jednak oportunistami i niekiedy także polują na kręgowce. Niegdyś były to ptaki bardzo pospolite, jednak ich liczebność spadła, prawdopodobnie ze względu na polepszenie warunków sanitarnych. W 2008 roku oszacowano całkowitą liczebność na blisko 1000 osobników.

24 kwietnia[edytuj kod]

Kąkol polny – gatunek rośliny z rodziny goździkowatych. Pochodzi z zachodniej oraz środkowej Azji, południowej Europy i północnej Afryki. Został szeroko rozprzestrzeniony wraz z uprawami zbóż, w których rośnie jako chwast. W przeszłości był pospolity i problematyczny jako roślina trująca - powodował masowe zatrucia. Współcześnie staje się coraz rzadszy i wymaga ochrony dla zachowania. Bywa uprawiany jako roślina ozdobna. W ziołolecznictwie ludowym wykorzystywano gotowane liście kąkola do czyszczenia i leczenia wrzodów oraz innych chorób skórnych. Dla powstrzymania krwawienia trzymano korzeń kąkola pod językiem. Nasion używać miano jako środka moczopędnego i do „pędzenia miesięcznego”. Dawniej także przy żółtaczce i glistnicy. Kąkol stosowano także do leczenia kataru – po utłuczeniu nasion moczono je w occie, suszono i wąchano.

25 kwietnia[edytuj kod]

Kirił Petkow – bułgarski skoczek narciarski, reprezentant Bułgarii w latach 1982–1988. W sezonie 1985/1986 wziął udział w największej liczbie konkursów w karierze. Uczestnik mistrzostw świata z 1987 roku, na których zajął 28. miejsce na skoczni normalnej. Największe sukcesy odnosił w konkursach Pucharu Europy - zawodach niższej rangi od Pucharu Świata). 26 grudnia 1985 roku był siódmy w Sankt Moritz, a trzy dni później zajął najwyższe w karierze piąte miejsce w konkursie w St. Aegyd am Neuwalde. W czołowej dziesiątce plasował się jeszcze pięciokrotnie, w tym szóste miejsce w hiszpańskiej La Molinie w marcu 1986 roku. Najwyższe miejsce w Pucharze Świata osiągnął 11 grudnia 1988 roku w Lake Placid. Po skoku na 62 m zajął 62. miejsce. Był to również jego ostatni start w zawodach międzynarodowych.

26 kwietnia[edytuj kod]

Solaris Urbino – seria niskopodłogowych autobusów miejskich oraz niskowejściowych autobusów podmiejsko-międzymiastowych produkowana od 1999 roku przez polskie przedsiębiorstwo Solaris Bus & Coach S.A. z Bolechowa koło Poznania. Napęd stanowią klasyczne silniki wysokoprężne lub na paliwa alternatywne - gaz CNG i biogaz, napęd hybrydowy oraz elektryczny. W 2014 roku podczas targów Internationale Automobil-Ausstellung w Hanowerze oraz w Polsce w czasie Transexpo w Kielcach odbyła się premiera pojazdów czwartej generacji, która do produkcji weszła w 2015 roku. Solaris Urbino 12 electric jako pierwszy polski autobus został nagrodzony tytułem Autobus Roku 2017. Solaris Urbino jest obecnie najpopularniejszym pod względem sprzedaży modelem autobusów miejskich w Polsce, a także jednym z najpopularniejszych w Europie. Symbolem graficznym autobusów z rodziny Urbino, wykorzystywanym w celach promocyjnych, jest zielony jamnik, wymyślony i wprowadzony przez ówczesną wiceprezes Solange Olszewską.

27 kwietnia[edytuj kod]

Szamszi-Adad V – władca Asyrii, syn i następca Salmanasara III, ojciec i poprzednik Adad-nirari III; według Asyryjskiej listy królów oraz asyryjskiej kroniki eponimów panować miał przez 13 lat. Akadyjskie imię tego władcy brzmi Šamšī-Adad i znaczy „Słońcem moim jest bóg Adad”. Źródła do poznania panowania Szamszi-Adada V nie są bogate. Składają się na nie dwie wersje jego roczników królewskich, tzw. „list od boga”, uszkodzona kopia traktatu oraz wzmianki w Kronice synchronistycznej i asyryjskiej kronice eponimów. W rocznikach Szamszi-Adada V opisane zostały trzy wyprawy wojenne do Nairi, które najprawdopodobniej miały miejsce w 819, 818 oraz 815 r. p.n.e. Trzy wyprawy wojenne przeciw Babilonii, które miały miejsce w ostatnich latach życia Szamszi-Adada V, przerwały długotrwałe pokojowe relacje panujące pomiędzy oboma państwami. Wydarzenia polityczne za rządów Szamszi-Adada V sprawiły, iż władca ten nie mógł poświęcić zbyt wiele czasu działalności budowlanej. Rozpoczął budowę pałacu w Niniwie, który ukończony został już za panowania jego syna.

28 kwietnia[edytuj kod]

Kodeks Gwelferbytański B – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu, paleograficznie datowany na V wiek. Zachowały się jedynie niektóre partie Ewangelii Łukasza oraz Ewangelii Jana. Tekst rękopisu został nadpisany i zachował się w palimpseście. Reprezentuje wczesną formę bizantyńskiej tradycji tekstualnej i jest rzadko cytowany we współczesnych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Tekst dzielony jest według sekcji Ammoniusza, których numery umieszczono na marginesie, nie posiada jednak odniesień do kanonów Euzebiusza. F.H.A. Scrivener przypuszczał, że oryginalny rękopis, który później zaginął, mógł zawierać Kanony Euzebiusza pisane czerwonym kolorem. Zachodzi nieco podobieństw do kodeksu Gwelferbytańskiego A, oba są pisane w dwóch kolumnach na stronę, stosują sekcje Ammoniusza bez odniesień do kanonów Euzebiusza. Obecnie kodeks przechowywany jest w Herzog August Bibliothek w Wolfenbüttel, w Niemczech.

29 kwietnia[edytuj kod]

SMS Derfflinger – niemiecki krążownik liniowy oddany do służby tuż przed wybuchem I wojny światowej, jako piąta jednostka swej klasy w Kaiserliche Marine. Wraz z Lützowem oraz Hindenburgiem należał do typu Derfflinger, będącego ulepszoną i powiększoną kontynuacją poprzednich konstrukcji niemieckich krążowników liniowych. Nazwę otrzymał na cześć Georga von Derfflingera, brandenburskiego feldmarszałka z czasów wojny trzydziestoletniej. Podczas I wojny światowej Derfflinger brał udział w bitwie na Dogger Bank w 1915 roku i bitwie jutlandzkiej w 1916 roku, uczestniczył także w dwóch operacjach ostrzału miejscowości na wschodnim wybrzeżu Anglii. Po zakończeniu wojny został, wraz z całą Hochseeflotte, internowany w Scapa Flow, gdzie jak pozostałe okręty został zatopiony przez własną załogę w czerwcu 1919 roku. Wrak został wydobyty 20 lat później i zezłomowany po zakończeniu II wojny światowej.

30 kwietnia[edytuj kod]

Marabut indyjski – gatunek ptaka z rodziny bocianów. Należy do rodzaju obejmującego również marabuta jawajskiego oraz marabuta afrykańskiego. Niegdyś występował na dużym obszarze w południowej Azji, głównie w Indiach, choć jego zasięg ciągnął się na wschód po Borneo. Obecnie jest ograniczony do niewielkiego terenu z dwoma znanymi populacjami lęgowymi. Jedna występuje w Indiach, z największą kolonią w stanie Asam. Po sezonie lęgowym u marabutów indyjskich zachodzi dyspersja polęgowa. Są to bociany o masywnych dziobach w kształcie klina, nagiej głowie oraz rzucającym się w oczy worku na gardle. Za dnia szybują w kominach termicznych wraz z sępami, z którymi dzielą zwyczaj poszukiwania padliny. Żywią się głównie truchłami i odpadkami; są jednak oportunistami i niekiedy także polują na kręgowce. Niegdyś były to ptaki bardzo pospolite, jednak ich liczebność spadła, prawdopodobnie ze względu na polepszenie warunków sanitarnych. W 2008 roku oszacowano całkowitą liczebność na blisko 1000 osobników.