Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2014/10

Aktualnie na stronie głównej

35 Hudson Yards – wielofunkcyjny wieżowiec położony w zachodniej części Manhattanu w Nowym Jorku. Składa się z apartamentowców oraz hotelu. Budynek został zaprojektowany przez Davida Childsa, pracownika przedsiębiorstwa architektonicznego Skidmore, Owings and Merrill. Wieżowiec położony jest w pobliżu dzielnic Hell's Kitchen i Chelsea oraz stacji kolejowej New York Pennsylvania Station. Jest częścią inwestycji Hudson Yards, wiążącej się z przebudową West Side Yards Metropolitan Transportation Authority. W listopadzie 2022 roku budynek 35 Hudson Yards stał się 28. najwyższym budynkiem w Stanach Zjednoczonych oraz 16. najwyższym budynkiem w Nowym Jorku. W lipcu 2023 roku serwis The Wall Street Journal podał, że 50% mieszkań w budynku 35 Hudson Yards pozostało nadal niesprzedanych. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 października[edytuj kod]

Willamette – jeden z głównych dopływów rzeki Kolumbii, dostarczający 12-15% jej zasobów wodnych. Rzeka ma 301 km długości i w całości znajduje się w północno-zachodnim Oregonie w Stanach Zjednoczonych płynąc w kierunku północnym pomiędzy pasmami Gór Nadbrzeżnych oraz Kaskadowych. Rzeka i jej dopływy mają swoje źródła w żyznej dolinie Willamette, zamieszkiwanej przez dwie trzecie populacji stanu Oregon. Znajdują się tu stolica stanu Salem i jego największe miasto Portland. Dolina ta jest jednym z najżyźniejszych regionów rolniczych Ameryki Północnej. Z tego powodu stała się w XIX wieku celem pionierów wędrujących wzdłuż oregońskiego szlaku. Rzeka była w owym czasie ważną arterią komunikacyjną, jakkolwiek wodospad, grodzący ją tuż powyżej Oregon City, stanowił poważną przeszkodę dla łodzi. Rzekę przecina ponad pięćdziesiąt mostów.

2 października[edytuj kod]

Charles Lee – brytyjski wojskowy, dyplomata, uczestnik amerykańskiej wojny o niepodległość, wojny rosyjsko-tureckiej, wojny siedmioletniej, podpułkownik British Army, generał Armii Kontynentalnej, armii portugalskiej oraz wojsk króla Stanisława Augusta. Jedna z bardziej niezwykłych i kontrowersyjnych postaci rodzących się Stanów Zjednoczonych. Prócz wieloletniej służby wojskowej wsławił się jako publicysta polityczny. Jest jedną z osób, której przypisuje się autorstwo Listów Juniusza. Wkład Lee w amerykańską rewolucję jest bezdyskusyjny. Na początku wojskowe doświadczenie oraz radykalny, wigowski republikanizm były cechami korzystnymi w mobilizacji Amerykanów do walki przeciw brytyjskiej koronie. Jednak z upływem czasu, ten właśnie polityczny radykalizm, połączony z kapryśną osobowością spowodowały, iż stał się ciężarem. Jego biograf John Richard Alden, przedstawił go jako jednego z najbardziej nadzwyczajnych ludzi jacy postawili stopę w Ameryce.

3 października[edytuj kod]

Sosna długowieczna – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych. Sosna długowieczna jest blisko spokrewniona z sosną ościstą oraz z Pinus balfouriana. Niektórzy autorzy zaliczają je do tego samego gatunku, inni uznają, że mają jedynie wspólnego przodka. Gatunki te mają rozłączne zasięgi występowania. Sosna długowieczna występuje na zachodnich obszarach Ameryki Północnej na terenie stanów Utah, Nevada i w Górach Białych we wschodniej Kalifornii. Sosny tego gatunku uważane są za jedne z najbardziej długowiecznych drzew na świecie. Szacuje się, że niektóre okazy znalezione w Górach Białych osiągnęły wiek 3000–5000 lat. Są one podawane jako przykład gatunku o zaniedbywalnym starzeniu się. W 1998 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia VU, uznając gatunek za zagrożony wyginięciem.

4 października[edytuj kod]

Grigorowicz M-5 – rosyjska rozpoznawcza łódź latająca z okresu I wojny światowej, pierwszy budowany masowo wodnosamolot konstrukcji Dymitrija Grigorowicza, pioniera budowy wodnosamolotów w Rosji. Prototyp M-5 oblatano w kwietniu 1915 roku, a już na początku maja pierwsze egzemplarze seryjne weszły do służby. Maszyna była powszechnie używana do szkolenia, rozpoznania i łączności we Flocie Bałtyckiej i Flocie Czarnomorskiej jako samolot lotnictwa morskiego Rosji. Po Wielkiej Wojnie używany był podczas wojny domowej przez białogwardzistów oraz lotnictwo Armii Czerwonej, a z eksploatacji został wycofany w połowie lat 20-tych XX wieku. Łącznie wyprodukowano 183 egzemplarze samolotu, z czego 71 trafiło do Floty Czarnomorskiej, zaś ok. 60 do szkół lotniczych. Do czasów współczesnych zachował się jeden egzemplarz samolotu Grigorowicz M-5, który jest eksponowany jest w Muzeum Lotnictwa Tureckiego w Stambule.

5 października[edytuj kod]

Masakra w Budach – masakra więźniarek karnej kompanii KL Auschwitz, kwaterującej w podobozie Wirtschaftshof Budy, do której doszło w pierwszych dniach października 1942 roku, najprawdopodobniej 5 października. W godzinach wieczornych francuska Żydówka wracała po schodach na poddasze budynku współdzielonego z niemieckimi więźniarkami funkcyjnymi. Jedna z funkcyjnych, uznała, że widzi w jej ręce kamień. Zawołała na pomoc wartowników SS informując ich, że została przez tę więźniarkę pobita. Po wszczęciu alarmu wartownicy razem z więźniarkami funkcyjnymi wbiegli po schodach na poddasze i rozpoczęli masakrę. Żydówki mordowano za pomocą kijów, pałek i siekier. Niektóre kobiety zepchnięto ze schodów, inne wyrzucono przez okno. Po wypędzeniu więźniarek na zewnątrz masakrę kontynuowano za pomocą kolb od karabinów i strzałów. W ciągu nocy, z rąk więźniarek funkcyjnych i wartowników, zginęło około 90 więźniarek, w większości francuskich Żydówek. Po tym zdarzeniu kompania karna istniała nadal. Została zlikwidowana dopiero wiosną 1943 roku.

6 października[edytuj kod]

Ulica Estońska w Warszawie – ulica na Saskiej Kępie, biegnąca od skrzyżowania z ul. Berezyńską do skrzyżowania z ul. Jakubowską. Jej zabudowę stanowią domy mieszkalne, pochodzące częściowo z okresu dwudziestolecia międzywojennego, z czego jeden wpisany jest do rejestru zabytków. Budynki są pozostałością aktywnej działalności architektów promujących rozwiązania w duchu modernizmu i funkcjonalizmu. Szczególnym przykładem jest dom własny Jadwigi Dobrzyńskiej i Zygmunta Łobody z 1932 roku stanowiący pierwotnie przykład skrajnego funkcjonalizmu. Nazwa ulicy poświęcona jest Estonii, jednemu z państw utworzonych po I wojnie światowej, co wpisuje się w nazewnictwo kilku sąsiednich ulic, szczególnie wobec równoległych Finlandzkiej i Łotewskiej.

7 października[edytuj kod]

Śmierć Edgara Allana Poego – okoliczności które doprowadziły do śmierci amerykańskiego pisarza romantycznego, Edgara Allana Poego, podobnie jak bezpośrednia przyczyna zgonu, nie zostały jednoznacznie wyjaśnione. 3 października 1849 roku na ulicy w Baltimore majaczący Poe został znaleziony w stanie wykluczającym jakikolwiek kontakt. Pisarza zabrano do Washington College Hospital, gdzie zmarł 7 października o godzinie piątej nad ranem. Większość informacji o ostatnich dniach życia Poego przekazał jego lekarz, dr John Joseph Moran, jednak wiarygodność tego świadectwa jest podawana w wątpliwość. Po śmierci Poego jego rywal, poeta i krytyk Rufus Wilmot Griswold, pożegnał go oszczerczym nekrologiem, a później opublikował obszerny artykuł biograficzny, opisując pisarza jako zdeprawowanego pijaka i otumanionego narkotykami szaleńca. Uważa się, że wiele z przytoczonych przez niego faktów zostało sfabrykowanych. Poe został pochowany w kwaterze na tyłach cmentarza Westminster Hall and Burying Ground, a w 1875 roku, jego zwłoki przeniesiono do większego grobu.

8 października[edytuj kod]

HCP 123N – wysokopodłogowy jednoczłonowy tramwaj produkowany przez przedsiębiorstwo H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych w Poznaniu. W latach 2006-2007 zbudowano i dostarczono 30 pojazdów tego typu dla spółki Tramwaje Warszawskie. Do końca 2006 roku powstały łącznie 3 sztuki, a pozostałych 27 wagonów wyprodukowano w 2007 roku. W przestrzeni pasażerskiej wagonu znajduje się 20 miejsc siedzących wyłożonych miękką tkaniną i wykonanych jako wandaloodporne oraz ustawionych przodem do kierunku jazdy. Przy środkowych drzwiach zostawiono wolną przestrzeń dla pasażerów. Na system informacji pasażerskiej składają się głośniki emitujące zapowiedzi następnych przystanków oraz duże i małe wyświetlacze wewnętrzne prezentujące m.in. następne przystanki i możliwe przesiadki. Wszystkie wagony HCP 123N wyposażono w kabinę motorniczego, dzięki czemu mogą one być eksploatowane zarówno w składach, jak i pojedynczo. W kabinie zainstalowano pulpit oraz klimatyzator podobne do tych zastosowanych w wagonach Konstal 105N2k/2000.

9 października[edytuj kod]

Superpuchar Polski w Koszykówce Mężczyzn 2013 – mecz koszykarski rozpoczynający sezon koszykarski 2013/2014 w Polsce, w którym zagrały zespoły mistrza Polski z sezonu 2012/2013 – Zastal Zielona Góra oraz zdobywcy Pucharu Polski z tego samego sezonu – Trefl Sopot. Spotkanie, które odbyło się 9 października 2013 roku w Hali MOSiR w Zielonej Górze, zakończyło się zwycięstwem Trefla 76:71. Przed meczem, dziennikarze dawali nieco większe szanse na zwycięstwo zespołowi z Zielonej Góry, który ich zdaniem dysponował silniejszym składem. MVP wybrany został Litwin Šarūnas Vasiliauskas, który zdobył 20 punktów, trafiając 6 z 8 oddanych rzutów za 3 punkty. Sponsorem tytularnym meczu była firma Tauron Polska Energia. Superpuchar był on transmitowany w kanale telewizyjnym Polsat Sport News.

10 października[edytuj kod]

Swiatłana Aleksijewicz – pisarka i dziennikarka narodowości białorusko-rosyjsko-ukraińskiej, tworząca w języku rosyjskim; autorka książek, filmów i sztuk teatralnych; laureatka licznych radzieckich i międzynarodowych nagród, zgłoszona do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Na podstawie książek Swiatłany Aleksijewicz powstawały filmy i sztuki teatralne. Ona sama tworzyła jako dramaturg i scenarzysta, była autorką 21 filmów dokumentalnych i trzech sztuk teatralnych. Aleksijewicz wyraża pogląd, że na Białorusi w pierwszej kolejności należy zbudować demokrację, a dopiero później myśleć o odrodzeniu białoruskiej kultury i języka. Ruchy zmierzające do odrodzenia narodowego oskarża o zbrodniczy romantyzm, z którym należy skończyć. Po dojściu do władzy prezydenta Białorusi Alaksandra Łukaszenki państwowe białoruskie wydawnictwa zaprzestały wydawania książek Swiatłany Aleksijewicz.

11 października[edytuj kod]

ORP Dzik – polski okręt podwodny z okresu II wojny światowej. Był jednym z 34 zbudowanych okrętów trzeciej grupy brytyjskiego typu U. Powstał w stoczni koncernu Vickers Armstrong w Barrow-in-Furness. Wodowanie okrętu odbyło się 11 października 1942 roku, a matką chrzestną jednostki, której nadano, po raz pierwszy w historii polskiej Marynarki Wojennej, nazwę Dzik, była pani Achton, żona pracownika stoczni. Okręt został przejęty przez Marynarkę Wojenną 12 grudnia 1942 roku. Pod biało-czerwoną banderą służył przede wszystkim na Morzu Śródziemnym. Dzik i drugi polski okręt, Sokół, określane były jako „straszne bliźniaki” (ang.: Terrible Twins). Na zweryfikowanej liście jego sukcesów figuruje pięć zatopionych statków o łącznym tonażu ok. 8650 BRT, trzy zatopione promy desantowe oraz jeden uszkodzony statek przeciwnika.

12 października[edytuj kod]

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grodzisku – pierwotnie unicka cerkiew, następnie świątynia prawosławna, zaś od 1923 roku rzymskokatolicki kościół w Grodzisku. Parafia prawosławna w Grodzisku istniała z pewnością przed rokiem 1604; z tego roku pochodzi wzmianka o drewnianej cerkwi. Nie rozstrzyga ona, czy miejscowa wspólnota pozostawała przy prawosławiu, czy też faktycznie, a nie tylko formalnie, przyjęła w 1596 roku unię. Opisywany budynek sakralny powstał w miejscu starszej świątyni w 1709 roku z fundacji starosty drohickiego Marka Antoniego Butlera. Cerkiew pozostawała czynna do 1891 roku, gdy ukończono budowę nowej, murowanej świątyni prawosławnej w Grodzisku. Wówczas zaprzestano jej użytkowania, a część wyposażenia przeniesiono do nowego obiektu sakralnego. W 1923 roku budynek został rekoncyliowany i stał się rzymskokatolickim kościołem parafialnym, w związku z czym w kolejnych latach zaadaptowano go na potrzeby liturgii łacińskiej.

13 października[edytuj kod]

Uncharted 2: Among Thieves – przygodowa gra akcji przedstawiona z perspektywy trzeciej osoby, wyprodukowana przez amerykańskie studio Naughty Dog i wydana przez Sony Computer Entertainment na konsolę gier wideo Sony PlayStation 3. Światowa premiera gry odbyła się 13 października 2009 roku. Uncharted 2 była produkowana przez dwa lata i używa autorskiego silnika Naughty Dog Game Engine 2.0. Akcja gry rozgrywa się dwa lata po wydarzeniach z pierwszej odsłony. Nathan Drake podejmuje się rozwikłania tajemnicy Marco Polo, słynnego weneckiego podróżnika, który w 1292 roku, po dwudziestoletnim pobycie na dworze chińskiego cesarza Kubilaj-chana, zdecydował się powrócić do ojczyzny. Podróżnik dokładnie opisywał swoje wyprawy, jednak o tej nic nie wspomniał, pomimo że z 14 statków i łącznie 600-osobowej załogi powrócił zaledwie jeden okręt i 18 ludzi. Gra została bardzo dobrze przyjęta przez krytyków, uzyskując średnią ocen w agregatorach Metacritic oraz GameRankings 96/100 i 96.41%.

14 października[edytuj kod]

Literatura bizantyńska epoki justyniańskiej 527-610 – okres literatury bizantyńskiej od wstąpienia na tron cesarza Justyniana I Wielkiego w 527 roku do przejęcia władzy przez dynastię heraklijską w 610 roku. Wraz z okresem świetności Cesarstwa Bizantyńskiego pod panowaniem cesarza Justyniana I nastąpił też wszechstronny rozkwit literatury bizantyńskiej. Zwycięskie wojny cesarza opisał w Historii wojen Prokopiusz z Cezarei. Twórczość teologiczna VI wieku nawiązywała do wielkich sporów chrystologicznych poprzedniego stulecia. Twórczość ascetyczną rozwijali mnisi żyjący na pustyni, przede wszystkim Jan Klimak, autor niezwykle poczytnej Drabiny do raju. W szkołach w Atenach i Gazie rozwijała się filozofia platońska i arystotelesowa. Istotne znaczenie dla kultury średniowiecznej miała też praca Kosmasa Indikopleustesa Kosmografia chrześcijańska. Jan Filopon oprócz traktatów filozoficzno-teologicznych pozostawił po sobie prace z zakresu filologii, medycyny i matematyki.

15 października[edytuj kod]

Rugby union na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1920 – było trzecią edycją olimpijskich zawodów w rugby union w historii, a do rywalizacji przystąpiły ostatecznie dwa zespoły. Jedyne spotkanie rozegrane zostało 5 września 1920 roku na głównej arenie igrzysk, Stadionie Olimpijskim w Antwerpii. Mecz rozpoczął się o godzinie siedemnastej, a pomimo padającego deszczu na stadionie zjawiło się około dwudziestu tysięcy widzów. Pojedynek zakończył się wyraźnym zwycięstwem reprezentacji Stanów Zjednoczonych nad faworyzowanymi Francuzami. Pierwsza połowa spotkania zakończyła się bezpunktowym remisem. W połowie drugiej części meczu formacja młyna USA przeniosła grę pod słupy rywali, piłka trafiła następnie do Dinka Templetona, który celnym kopem zdobył trzy punkty. Pod koniec spotkania po błędzie francuskiego łącznika ataku przyłożenie zdobył Lou Hunter. Zostało ono podwyższone ustalając wynik spotkania na 8–0.

16 października[edytuj kod]

Włośniki – cienkościenne uwypuklenia komórek skórki (ryzodermy) występujące u roślin naczyniowych w strefie różnicowania korzenia, zwanej też strefą włośnikową. Strefa ta rozwija się tuż powyżej końców korzeni, zwykle na długości 1–2 cm. Włośniki wyrastają w niej w wielkim zagęszczeniu i osiągają zazwyczaj do ok. 1,5 mm długości, znacznie zwiększając powierzchnię chłonną korzeni. Za pośrednictwem włośników rośliny wchłaniają wodę z roztworu glebowego wraz z rozpuszczonymi w niej jonami soli mineralnych. Włośniki odgrywają także istotną rolę stabilizującą w przypadku siewek oraz w interakcjach z mikroorganizmami glebowymi. Nie wykształcają się na korzeniach wielu roślin wodnych i błotnych oraz tych żyjących w mikoryzie ektotroficznej z grzybami. Ze względu na łatwość obserwacji wzrostu włośników stanowią one model badań procesów różnicowania się i wzrostu komórek.

17 października[edytuj kod]

Bohaterowie serialu animowanego Dom dla zmyślonych przyjaciół pani Foster – artykuł przedstawia fikcyjne postacie występujące w serialu animowanym Dom dla zmyślonych przyjaciół pani Foster autorstwa Craiga McCrackena, emitowanym przez Cartoon Network w latach 2004–2009. Oś fabularną stanowi pomysł, wedle którego wymyśleni przez dzieci przyjaciele pojawiają się w rzeczywistości, a gdy dzieci dorastają, porzucone przez nich twory wyobraźni trafiają do przeznaczonego dla nich domu opieki. Głównym bohaterem serialu jest Bloo, zmyślony przyjaciel wymyślony przez chłopca Maksa. Bloo trafia do tytułowego ośrodka dla wytworów ludzkiej wyobraźni, kierowanego przez ekscentryczną panią Foster i stworzonego przez nią pedantycznego Pana Zająca. Do innych głównych postaci serialu należą zmyśleni przyjaciele Chudy, Eduardo i Koko, a także odpowiadająca za porządki w ośrodku wnuczka pani Foster, Franka.

18 października[edytuj kod]

Jacek Odrowąż – polski duchowny katolicki, dominikanin, święty Kościoła katolickiego, misjonarz i kaznodzieja. Był pierwszym Polakiem, który wstąpił do nowo utworzonego Zakonu Kaznodziejskiego. Przyjął habit dominikański w Rzymie od założyciela zakonu, św. Dominika. Osiadłszy w Krakowie, zorganizował klasztor w kościele św. Trójcy, a następnie udał się na Pomorze i założył placówkę w Gdańsku. W 1228 roku podążył na Ruś i spędził tam około pięciu lat. Z Rusi ponownie udał się na Pomorze, aby nawracać Prusów. Ostatnie lata życia spędził w Krakowie. Walnie przyczynił się do ustanowienia Zakonu Kaznodziejskiego w Polsce i podniesienia poziomu życia religijnego ludności polskiej. Został ogłoszony świętym przez papieża Klemensa VIII w 1594 roku. Był siódmym dominikaninem i piątym Polakiem wyniesionym na ołtarze.

19 października[edytuj kod]

Maciej Terlecki – polski piłkarz, mistrz Europy w 1993 roku w kategorii U-16. Jednokrotny reprezentant kraju. Był wychowankiem Znicza Pruszków. W wieku 15 lat przeprowadził się z rodzinnego miasta do Warszawy i grał w II-ligowej Polonii. Młody pomocnik był czołowym zawodnikiem młodzieżowej reprezentacji Polski, która zdobyła mistrzostwo Europy i była 4. na mistrzostwach Świata. Terlecki po tych sukcesach wyjechał do RSC Anderlecht, ale niepowodzenie w nowym klubie zmusiło go do powrotu do kraju. Trafił do ŁKS-u Łódź. Po ponad dwóch latach przeniósł się do Widzewa Łódź, gdzie został nieprzychylnie powitany przez część kibiców. Szybko jednak przekonał ich do swoich umiejętności piłkarskich. W 1998 roku z drużyną wywalczył tytuł wicemistrza Polski. Opuścił klub zimą 2000 roku i powrócił do grania w piłkę dopiero po półrocznej przerwie. Karierę piłkarską kończył w niższych ligach. Przez krótki okres pełnił również funkcję trenera. Uznawany jest za jeden z najbardziej zmarnowanych talentów w polskiej piłce nożnej.

20 października[edytuj kod]

22 cm moździerz vz. 28 – czechosłowacki moździerz wielkiej mocy, produkowany przez zakłady Škoda. Przeznaczony był m.in. do ostrzału wrogich fortyfikacji. Wymagał transportowania w trzech częściach (lufa, łoże, podstawa), każdy z trzech ciągników holował przyczepę z jedną częścią. Działo to (z pewnymi zmianami konstrukcyjnymi) w okresie międzywojennym znajdowało się na wyposażeniu Wojska Polskiego pod oznaczeniem moździerz 220 mm wzór 32. Moździerze te trafiły także do armii jugosłowiańskiej, gdzie przyjęto je pod oznaczeniem 220 mm M28. Działa „polskie” różniły się od „jugosłowiańskich” m.in. innym typem zamka (śrubowy zamiast klinowego). W trakcie II wojny światowej pewna liczba moździerzy jako zdobycze wojenne znalazła się na wyposażeniu armii niemieckiej i radzieckiej.

21 października[edytuj kod]

Rozrożek – rodzaj chrząszcza z rodziny kusakowatych, podrodziny Pselaphinae. Gatunkiem typowym jest C. testaceus. Chrząszcze te są wyspecjalizowanymi myrmekofilami, przystosowanymi do życia w mrowiskach i całkowicie zależnymi od swoich gospodarzy. W warunkach laboratoryjnych w koloniach podziemnicy zwyczajnej obserwowano interakcje robotnic i larw mrówek z C. testaceus. Mrówki w połowie przypadków gryzą giętkie i wytrzymałe trychomy, nie czyniąc rozrożkowi krzywdy. Larwy mrówek w kontakcie z rozrożkami usiłują gryźć ich oskórek i trychomy. Gruby oskórek owada sprawia, że próby zjedzenia chrząszczy przez larwy mrówek są nieskuteczne. W sytuacji zagrożenia kolonii robotnice chwytają chrząszcze w żuwaczki i przenoszą w bezpieczne miejsce. Rozrożki również aktywnie poszukują mrówek, wdrapują się na nie i często przemieszczają się na ich grzbiecie. Zasięg występowania rodzaju jest palearktyczny.

22 października[edytuj kod]

Led Zeppelin II – drugi album brytyjskiej grupy rockowej Led Zeppelin, wydany w 1969 roku. Sesje nagraniowe odbywały się w różnych miejscach w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, od stycznia do sierpnia 1969 roku. Nad produkcją czuwał gitarzysta Jimmy Page, na albumie po raz pierwszy użyto też technik nagrywania opracowanych przez inżyniera dźwięku, Eddiego Kramera. Led Zeppelin II, poza elementami bluesa i folka, demonstruje ewoluujący styl muzyczny zespołu, cechujący się opartym na gitarowych riffach brzmieniem. Album sprzedawał się dobrze, stając się pierwszym w historii zespołu, który osiągnął najwyższe miejsce na amerykańskich i brytyjskich listach. Został też nominowany do nagrody Grammy w 1970 roku za najlepszą okładkę. W 1999 roku uzyskał status dwunastokrotnej platynowej płyty w Stanach Zjednoczonych po przekroczeniu progu 12 milionów sprzedanych egzemplarzy. W 2003 roku album został sklasyfikowany na 75. miejscu listy 500 albumów wszech czasów magazynu Rolling Stone.

23 października[edytuj kod]

Marcus Grönholm – fiński kierowca rajdowy. Był fabrycznym kierowcą zespołów Toyoty, Peugeota i Forda. Swoją karierę rajdową rozpoczął w 1987 roku, a jego pierwszym samochodem był Ford Escort. W sierpniu 1989 roku zadebiutował w Rajdowych Mistrzostwach Świata jadąc samochodem Lancia Delta HF Integrale. W debiutanckim Rajdzie Finlandii zajął dwudzieste trzecie miejsce. W lutym 2000 roku podczas Rajdu Szwecji po raz pierwszy w karierze stanął na podium rajdu mistrzostw świata, i jednocześnie odniósł swoje pierwsze zwycięstwo. W sezonie 2000 wywalczył swój pierwszy tytuł mistrza świata jadąc Peugeotem 206 WRC, ponownie został mistrzem w 2002 roku. W swojej karierze Grönholm wygrał łącznie 30 rajdów w mistrzostwach świata. 61 razy w swojej karierze stawał na podium w rajdach mistrzostw świata. Zdobył w nich 615 punktów. Wygrał 542 odcinki specjalne.

24 października[edytuj kod]

Gieorgij Skałon – rosyjski wojskowy, generał kawalerii, generał-gubernator warszawski i głównodowodzący wojsk Warszawskiego Okręgu Wojskowego w latach 1905–1914. Wkrótce po objęciu urzędu zwrócił się z prośbą do cesarza Mikołaja II i premiera Siergieja Witte o wprowadzenie na terenie ziem Kraju Nadwiślańskiego stanu wojennego, co też się stało. W okresie stanu wojennego Skałonowi przyznane też zostały nadzwyczajne uprawnienia policyjno-karne, które dopuszczały karanie uczestników protestów o charakterze antyrządowym bez wyroków sądów. Ta drastyczna polityka przyczyniła się do stopniowej likwidacji wrzenia rewolucyjnego na ziemiach polskich. Prasa socjalistyczna określała Skałona jako jednego z najkrwawszych katów ludu polskiego, wiekorządcę carskiego, który setki rodzin okrył żałobą i tysiące ofiar zadręczył po więzieniach i zsyłkach.

25 października[edytuj kod]

USS Nicholas (DD-449) – amerykański niszczyciel typu Fletcher, służący w United States Navy w czasie II wojny światowej, a także przez kolejnych 27 lat i dwie następne wojny - koreańską oraz wietnamską. Nicholas był drugim okrętem Marynarki noszącym nazwę upamiętniającą majora Samuela Nicholasa – pierwszego dowódcę United States Marines. Stępkę okrętu położono w marcu 1941 roku w stoczni Bath Iron Works Corp. w Bath w stanie Maine. Został zwodowany w lutym 1942 roku, a jego matką chrzestną była Florence Elisabeth Mitchell Tryon, potomkini majora Nicholasa. Okręt wszedł do służby 4 czerwca 1942 roku. Według kontradmirała Jamesa Kauffmana, dowódcy sił niszczycieli na Pacyfiku w 1944 roku, był to Wyróżniający się spośród niszczycieli Floty Pacyfiku.

26 października[edytuj kod]

Tp109 – oznaczenie parowozu towarowego rosyjskiej serii CzWP/K stosowane na Polskich Kolejach Państwowych. Parowozy te były produkowane w latach 1909-1911 dla Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Kolej zakupiła łącznie 17 lokomotyw towarowych z przegrzewaczem, w dwóch wersjach: 12 sztuk typu opracowanego w zakładach w Kołomnie i 5 sztuk zbudowanych w Charkowie. Lokomotywy otrzymały numery od 478 do 489 i używane były do ciągnięcia pierwszych ciężkich 40-wagonowych pociągów z węglem o masie 1000 t z Sosnowca do Warszawy. Polskie Koleje Państwowe po I wojnie światowej otrzymały 6 szt. parowozów serii CzWP/K. II wojnę światową przetrwała w Polsce tylko jedna maszyna Tp109-3, która służyła po wojnie w dyrekcji krakowskiej PKP pod nowym numerem Tp109-1, a następnie w 1963 roku została pocięta na złom.

27 października[edytuj kod]

Alexandra Strunin – polska piosenkarka pochodzenia rosyjskiego. W latach 2005–2009 była wokalistką zespołu The Jet Set, z którym nagrała album Just Call Me. Płyta uzyskała status złotej, a pochodzący z niej utwór Time to Party nagrodzony został na Festiwalu w Opolu. W 2007 roku piosenkarka wraz z zespołem reprezentowała Polskę w 52. Konkursie Piosenki Eurowizji, w półfinale zajmując 14. miejsce. Ponadto w 2007 roku zespół nagrodzono statuetkami VIVA Comet Awards oraz Eska Music Awards, obie w kategorii Zespół roku. W 2009 roku rozpoczęła karierę solową. Jej debiutanckie wydawnictwo zatytułowane Sasha ukazało się 21 września 2009 roku. W 2013 roku, łączna sprzedaż jej płyt w Polsce wyniosła prawie 30 tys. egzemplarzy. Wraz z zespołem The Jet Set oraz solowo wokalistka wystąpiła na ponad 300 koncertach.

28 października[edytuj kod]

Iwan Naumowycz – ukraiński duchowny greckokatolicki, a następnie prawosławny, jeden z liderów ruchu moskalofilskiego. W 1851 roku przyjął święcenia kapłańskie. W pierwszych latach działalności duszpasterskiej zainicjował ruch na rzecz oczyszczenia rytu bizantyjsko-ruskiego z elementów pochodzenia łacińskiego. Spotkał się z żywym odzewem wśród innych kapłanów greckokatolickich, jednak został oskarżony o szerzenie sympatii proprawosławnych i prorosyjskich, zmuszony do zakończenia działań w tym kierunku. W 1882 w związku z aferą Hniliczek został skazany na osiem miesięcy pozbawienia wolności za zakłócanie porządku publicznego. Powodem postawienia go w stan oskarżenia było nakłonienie grupy chłopów ze wsi Hniliczki do konwersji na prawosławie. W tym samym roku został wykluczony z Kościoła greckokatolickiego.

29 października[edytuj kod]

Wyspy Salomona na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 2008 – reprezentacja Wysp Salomona na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 2008 w Pekinie liczyła troje zawodników – dwie kobiety i mężczyznę. Kraj miał swoich przedstawicieli w dwóch spośród 28 rozgrywanych dyscyplin. Zawodnicy Wysp Salomona nie zdobyli żadnego medalu. Chorążym reprezentacji była sztangistka Wendy Hale. Najmłodszą reprezentantką była 20-letnia lekkoatletka Pauline Kwalea, a najstarszym przedstawicielem tego kraju był 26-letni lekkoatleta Francis Manioru. Dwoje zawodników debiutowało na igrzyskach. Był to siódmy start tej reprezentacji na igrzyskach olimpijskich. Najlepszym wynikiem, jaki osiągnęli reprezentanci tego wyspiarskiego państwa na Igrzyskach była 12. pozycja, jaką Hale zajęła w rywalizacji sztangistek w kategorii wagowej do 58 kilogramów.

30 października[edytuj kod]

Kodeks 047 – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu na pergaminie, paleograficznie datowany na VIII wiek, choć w niektórych pracach nadal bywa datowany na IX wiek. Posiada pełne marginalia i przystosowany został do czytań liturgicznych. Prawdopodobnie jest jedynym zachowanym rękopisem, którego cały tekst pisany jest w kształcie krzyża. Reprezentuje standardowy tekst bizantyjski i nie cieszy się zainteresowaniem ze strony krytyków tekstu. Rękopis nie zachował się w całości i posiada nieco braków. Odkryty został w 1886 roku przez Caspara René Gregory'ego, który też sporządził pierwszy jego opis. W 1924 roku został nabyty przez Roberta Garretta z Baltimore, który w 1942 roku podarował go bibliotece Princeton University, gdzie odtąd jest przechowywany.

31 października[edytuj kod]

Aleksander Bojda – polski skoczek narciarski i kombinator norweski, były nieoficjalny rekordzista Wielkiej Krokwi. W 1992 roku zdobył tytuł drużynowego mistrza Polski w kombinacji norweskiej. W latach 1995–1999 był uczniem Szkoły Mistrzostwa Sportowego w Zakopanem. Wychowanek klubu KS Wisła, w barwach którego czterokrotnie zdobył medale w drużynowych mistrzostwach Polski w skokach, w tym dwukrotnie został mistrzem Polski oraz zdobył brązowy medal w konkursie indywidualnym w 1996 roku. Reprezentował Polskę na dwóch mistrzostwach świata juniorów i w dwóch konkursach drużynowych Pucharu Świata. Wystąpił na Ogólnopolskiej Olimpiadzie Młodzieży 1996, gdzie zwyciężył w obu konkursach skoków. Został powołany do kadry olimpijskiej na igrzyska w Nagano, ale nie wystąpił w turnieju.