Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2014/05

Aktualnie na stronie głównej

Kutry patrolowe projektu 918 – seria polskich kutrów patrolowych zbudowanych w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. Łącznie wybudowano 5 jednostek z serii, które wprowadzono do służby w latach 1973–1976. Uzbrojenie okrętów było typowe dla ich klasy. Do czasu remontu głównego, który odbył się w 1987 roku, okręty uzbrojone były w podwójną armatę morską 2M-3M kal. 25 mm umiejscowiona na dziobie jednostek. Zestaw ważył 1515 kg i był obsługiwany przez jednego żołnierza, który zajmował miejsce wewnątrz wieżyczki. W wyniku remontu armaty wymieniono na nowocześniejszy zestaw krajowej produkcji ZU-23-2M Wróbel. Okręty służyły początkowo w Morskiej Brygadzie Okrętów Pogranicza, a po rozwiązaniu tej jednostki, w 1991 roku, weszły w skład nowo powstałej Straży Granicznej, gdzie zasiliły Morski Oddział Straży Granicznej. Proces wycofywania jednostek rozpoczął się w 1999 roku, kiedy wycofano trzy kutry, zaś w 2008 oraz 2011 roku wycofano dwie ostatnie jednostki z serii. Rozwinięciem tej serii były kutry zwalczania okrętów podwodnych projektu 918M. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 maja[edytuj kod]

Safed – najwyżej położone miasto w Izraelu, leżące na wysokości około 850 m n.p.m. w Górnej Galilei w Dystrykcie Północnym. Na zachód od miasta znajduje się głębokie wadi strumienia Amud, za którym wznosi się masyw góry Meron. Teren po wschodniej stronie miasta stromo opada do depresji Rowu Jordanu. Ze względu na położenie w górach, są tutaj ciepłe lata i mroźne zimy, podczas których występują opady śniegu. Piękne otoczenie gór i sosnowych lasów spowodowały, że Safed stał się ulubionym miejscem wypoczynku letniego Izraelczyków i turystów zagranicznych. Od XVII wieku miasto jest uznawane za jedno z czterech świętych miast judaizmu – obok Jerozolimy, Tyberiady oraz Hebronu. Jest to także centrum żydowskiego mistycyzmu koncentrującego się wokół kabały. Hebrajska nazwa miasta Cefat (hebr. צפת) pochodzi od hebrajskiego słowa cfe oznaczającego „obserwować”. Wskazuje to na wysokie położenie miasta w górach, skąd można obserwować całą okolicę.

2 maja[edytuj kod]

Bitwa o Australię – kwestionowany termin historiograficzny odwołujący się do serii bitew toczonych w pobliżu Australii w trakcie Wojny na Pacyfiku, która miała miejsce podczas II wojny światowej. Wyrażenie bitwa o Australię zostało użyte kilka razy podczas II wojny światowej. W szczególności do tego terminu odwoływał się premier Australii John Curtin, który pierwszy raz użył go w trakcie przemówienia do narodu w dniu 16 lutego 1942 roku po przegranej bitwie o Singapur. Mówił on, że upadek Singapuru rozpoczął bitwę o Australię. Termin ten jest kwestionowany ze względu na to, że działania wojenne prowadzone na Pacyfiku nie były bezpośrednio skierowane przeciwko Australii. Odniesienie terminu do poszczególnych bitew prowadzonych w trakcie kampanii na Pacyfiku jest mylące i historycznie nieuzasadnione. Obecnie kontrowersyjny termin nie reprezentuje konkretnej przestrzeni geograficznej w wyobrażeniu narodowym.

3 maja[edytuj kod]

Żeglarstwo na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1912 – rozegrane zostało w dniach 20–22 lipca 1912 roku w Nynäshamn leżącym w pobliżu Sztokholmu, gospodarza tych igrzysk. Była to trzecia edycja olimpijskich zawodów żeglarskich w historii, a organizowane przez Kungliga Svenska Segelsällskapet regaty zostały rozegrane w czterech klasach. Komitet organizacyjny ograniczył zgłoszenia do maksymalnie dwóch jachtów z każdego kraju w każdej z klas. Łącznie zgłosiły się dwadzieścia cztery jednostki reprezentujące sześć krajów, na starcie nie stanęły jednak cztery jachty – jeden w klasie 8 metrów oraz trzy w klasie 6 metrów. W każdym z dwóch rozgrywanych wyścigów punkty zdobywała czołowa trójka, otrzymując odpowiednio siedem punktów za zwycięstwo, trzy za drugie miejsce i jeden punkt za trzecią lokatę. W przypadku równej liczby punktów, zainteresowane jachty startowały w dodatkowym wyścigu, którego kolejność determinowała końcową lokatę. Każda z reprezentacji przystępujących do regat zdobyła co najmniej jeden medal. W klasyfikacji medalowej zwyciężyli Norwegowie, w punktowej zaś Szwedzi.

4 maja[edytuj kod]

Wairau Bar – stanowisko archeologiczne położone około 10 km na wschód od miasta Blenheim na Wyspie Południowej w Nowej Zelandii. Usytuowane jest na północnym krańcu ośmiokilometrowej ławicy, która rozciąga się pomiędzy White Cliffs na południu, a ujściem rzeki Wairau River na północy. Stanowisko odkryte zostało w 1939 roku i odgrywa kluczową rolę w badaniach nad poznaniem prehistorii Nowej Zelandii. Odnalezione zostały na nim jedne z najstarszych śladów działalności Maorysów na Nowej Zelandii. Odkryto łącznie 44 miejsca pochówku, liczne artefakty i kości zwierząt, w tym współcześnie już wymarłych gatunków. Stanowisko datowane jest na okres od 1285 do 1300 roku n.e. i stanowi ślad najstarszej znanej osady ludzkiej na Nowej Zelandii. Badania artefaktów, jak i genetyczne potwierdzają, że Nowa Zelandia została zaludniona przez ludy zamieszkujące wschodnią część Polinezji.

5 maja[edytuj kod]

Bentewi wielki – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tyrankowatych. Jedyny przedstawiciel rodzaju Pitangus. Zamieszkuje oba kontynenty amerykańskie, sięgając po Teksas w Ameryce Północnej oraz centralną Argentynę w Ameryce Południowej. Bentewi wielki żeruje samotnie lub parami. Jest głośnym i łatwym do zauważenia ptakiem. Jest silnie terytorialny, nie odbywa wędrówek, agresywny wobec innych ptaków. Żywi się wieloma rodzajami pokarmu – owocami, owadami, jajami i pisklętami, rybami i nietoperzami. Buduje na drzewie lub krzewie gniazdo o kulistym kształcie z suchych traw i innych miękkich materiałów. W lęgu 2–5 jaj o kremowobiałym tle i brązowych plamkach. Inkubacja trwa 13–15 dni, wysiaduje jedynie samica. W niektórych rejonach panuje przekonanie, że jego okrzyk o południu zwiastuje nadejście gości, zarówno krewnych i przyjaciół, jak i nieznajomych.

6 maja[edytuj kod]

S-56 – radziecki okręt podwodny z okresu II wojny światowej i powojennego, należący do typu S serii IX-bis. Za zasługi wojenne odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru i obdarzony mianem okrętu gwardyjskiego. Jego budowę rozpoczęto w 1936 roku w Leningradzie, a zakończono w 1941 roku we Władywostoku. Główne uzbrojenie okrętu stanowiło sześć wyrzutni torpedowych kal. 533 mm: cztery dziobowe i dwie rufowe, z zapasem 12 torped. Strzał torpedowy był możliwy z głębokości do 15–17 metrów, a po powojennej modernizacji do 30 metrów. Na przełomie 1942 i 1943 roku, wraz z trzema innymi okrętami typu S, przepłynął przez Pacyfik i Kanał Panamski do Murmańska. Uczestniczył w działaniach wojennych w Arktyce, zatapiając dwa niemieckie statki i dwa okręty. W latach 50. powrócił do Władywostoku. Po wycofaniu z czynnej służby był używany jako jednostka pomocnicza, a od 1975 roku pełni funkcję pomnika i muzeum, jako jedyny zachowany okręt swojego typu.

7 maja[edytuj kod]

Akcja pod Arsenałem – akcja zbrojna Grup Szturmowych Szarych Szeregów o kryptonimie „Meksyk II” przeprowadzona 26 marca 1943 roku w Warszawie w pobliżu Arsenału Królewskiego u zbiegu ulic Bielańskiej, Długiej i Nalewek. W jej wyniku uwolniono harcmistrza Jana Bytnara „Rudego” oraz 20 innych więźniów przewożonych po przesłuchaniu z siedziby Gestapo w alei Jana Chrystiana Szucha 25 do więzienia męskiego Pawiak przy ulicy Dzielnej 24. Operacją dowodził Stanisław Broniewski „Orsza” i wzięło w niej udział 29 osób, nie licząc trzyosobowej obsługi punktu sanitarnego oraz jego pięcioosobowego ubezpieczenia. Akcja pod Arsenałem była pierwszą tak poważną uliczną akcją zbrojną przeprowadzoną przez polski ruch oporu w okupowanej stolicy Polski. W marcu 1968 roku na frontowej ścianie Arsenału odsłonięto tablicę upamiętniającą wydarzenie. W marcu 2003 roku, w 60. rocznicę akcji pod Arsenałem, na głazie pamiątkowym przed budynkiem umieszczono tablicę od weteranów z batalionów „Zośka” oraz „Parasol”.

8 maja[edytuj kod]

Ikarus-Zemun IK160P – wysokopodłogowy, przegubowy autobus podmiejski, lokalny i miejski, montowany w latach 1982–1991 przez polską firmę Jelcz na bazie podwozi i nadwozi jugosłowiańskiego przedsiębiorstwa Ikarus-Zemun. Powstało około 880 egzemplarzy. Zemuny produkowane w Polsce wyposażone były w siedzenia identyczne jak w polskich Berlietach i Jelczach montowanych w Jelczu-Laskowicach w tamtym okresie. Pojazd był napędzany polskim silnikiem wysokoprężnym WS Mielec SW 680/56/4 o pojemności skokowej 11,1 dm³ generującym moc maksymalną 185 KM. Pudło było wykonane w technologii typowej dla autobusów. Rama miała konstrukcję kratownicowo-podłużnicową. W odróżnieniu od jugosłowiańskiego oryginału dokonano kilku nieznacznych zmian. Autobus oferował 47 miejsc siedzących oraz 98 stojących. Partia ostatnich 25 autobusów została wykończona w 1991 roku. Na pojazdy te nie było jednak chętnych. Ostatecznie zostały sprzedane dopiero w 1993 roku. Podczas eksploatacji ze względu na spadek liczby przewożonych pasażerów część autobusów tego typu została pozbawiona doczep.

9 maja[edytuj kod]

Konstantyn Bodin – król Zety w latach 1081-1101, syn Michała I. W 1072 roku został przez ojca wysłany na pomoc antybizantyńskiemu powstaniu w Macedonii. Obwołany carem Bułgarów odniósł świetne zwycięstwo pod Prisdianą nad wojskami cesarskimi. Niedługo potem poniósł klęskę pod Paunem i dostał się do niewoli. Po kilkuletnim pobycie w Konstantynopolu powrócił do kraju i objął jako współwładca rządy w Zecie. Po śmierci ojca w 1081 roku został koronowany na króla Zety. Korzystając z trudności, w jakich znalazło się Cesarstwo, zdobył na Bizancjum w latach 1081–1084 Raszkę i Bośnię. W tym czasie podporządkował też swojej władzy leżące na zachodzie Zahumle. Dzięki zabiegom w Rzymie w 1089 roku uzyskał bullę antypapieża Klemensa III erygującą metropolię barską, co pozwoliło mu uporządkować administrację kościelną w swoim państwie. Rozrost terytorialny państwa spowodował pod koniec jego rządów trudności administracyjne i konieczność walki z opozycją możnowładczą. Zmarł około 1101 roku.

10 maja[edytuj kod]

Dania w Konkursie Piosenki Eurowizji – Dania uczestniczy w Konkursie Piosenki Eurowizji od 1957 roku i do tej pory wzięła w nim udział 42 razy. Od czasu debiutu konkursem w Danii zajmuje się krajowy nadawca publiczny Danmarks Radio. Od samego początku duński reprezentant wybierany jest w trakcie corocznego koncertu – Dansk Melodi Grand Prix. Wyjątek stanowi rok 1965, kiedy to na konkurs wysłano wybraną wewnętrznie Birgit Brüel z utworem For din skyld. W 1967 roku duński nadawca wycofał się z udziału w konkursie. Kraj nie uczestniczył w festiwalu aż do 1978 roku. Z powodu słabych wyników nie wystawił swojego reprezentanta w 1994 i 1998 roku. Dania wygrała konkurs trzykrotnie: w 1963, 2000 oraz 2013 roku. Kraj ten był gospodarzem koncertu „Gratulacje: 50 lat Konkursu Piosenki Eurowizji” zorganizowanego w 2005 roku z okazji 50-lecia Konkursu Piosenki Eurowizji. W 2014 roku krajowa telewizja DR będzie odpowiedzialna za zorganizowanie 59. Konkursu Piosenki Eurowizji.

11 maja[edytuj kod]

Celiakia – choroba uwarunkowana odpowiedzią immunologiczną organizmu wywołaną przez gluten i związane z nim prolaminy, występująca u osób genetycznie predysponowanych. Charakteryzuje się obecnością objawów klinicznych zależnych od glutenu, obecnością w surowicy przeciwciał specyficznych dla choroby trzewnej, HLA-DQ2 i/lub DQ8 oraz enteropatią. Nieprawidłowa reakcja immunologiczna polega na nadmiernej odpowiedzi układu odpornościowego na grupę białek zbożowych, zwanych prolaminami, a dokładniej na pochodzące z nich frakcje: gliadynę - w pszenicy, sekalinę - w życie, hordeinę - w jęczmieniu. Istnieją sprzeczne dane co wyłączania owsa (aweniny) z diety, ponieważ wiele badań wskazuje na jego bezpieczeństwo. Owies jest bezpieczny dla 95% pacjentów z chorobą trzewną, jeśli nie jest skażony domieszką innych niedozwolonych ziaren. Jedyną metodą leczenia jest dieta bezglutenowa, która polega na całkowitej i nieprzerwanej eliminacji z pożywienia pszenicy, żyta i jęczmienia.

12 maja[edytuj kod]

Cerkiew Cudownego Zbawiciela w Rogawce – prawosławna cerkiew parafialna. Świątynia została wzniesiona w latach 50. XIX wieku z inicjatywy Szymona Szuma, mieszkańca Rogawki, na miejscu starszej cerkwi istniejącej co najmniej od 1646 roku. Od momentu poświęcenia jest niemal nieprzerwanie czynna (z przerwą w okresie bieżeństwa od 1915 do 1918 roku). Do 1996 była jednym z filialnych obiektów sakralnych parafii św. św. Piotra i Pawła w Siemiatyczach, następnie stała się świątynią samodzielnej parafii. Szczególnym kultem od 1893 roku otaczana była przechowywana w cerkwi ikona Obrazu Chrystusa Nie Ludzką Ręką Uczynionego, skradziona w 1980 roku i zastąpiona dokładną kopią. We wnętrzu świątyni znajduje się XIX-wieczny ikonostas. Cerkiew położona jest w obrębie cmentarza prawosławnego usytuowanego na zalesionym wzgórzu ok. 250 metrów na południowy zachód od drogi przecinającej Rogawkę.

13 maja[edytuj kod]

HCP Z1 – przedziałowy wagon osobowy pierwszej klasy z przedziałami klasy business, produkowany w zakładach H. Cegielskiego - Fabryka Pojazdów Szynowych w Poznaniu. Trzema takimi wagonami PKP Intercity obsługuje pociągi Express InterCity oraz EuroCity. Kolejne cztery takie wagony są własnością spółki FPW Invest. Podwozie wraz z nadwoziem jest konstrukcją samonośną całkowicie spawaną, wykonaną ze stali węglowych o podwyższonej wytrzymałości i odporności na korozję. Przestrzenie wewnętrzne ścian, dachu, podwozia pokryte są masą głuszącą i wyłożone matami z niepalnej wełny mineralnej. We wnętrzu wagonu znajduje się sześć przedziałów sześcioosobowych klasy pierwszej oraz trzy przedziały czteroosobowe klasy business. Wagony wyposażone są w klimatyzację automatyczną, centralny układ diagnostyki i system informacji pasażerskiej. W skład systemu informacji pasażerskiej wchodzą: zewnętrzne tablice kierunkowe LED, monitory LCD pod sufitem i w przedsionkach oraz wyświetlacze informujące o rezerwacji miejsc w danym przedziale.

14 maja[edytuj kod]

Kellee Santiago – amerykańska projektantka i producentka gier komputerowych, współzałożycielka i prezes Thatgamecompany w latach 2006–2012. Santiago wychowywała się w Richmond w stanie Wirginia, gdzie od dziecka grała w gry komputerowe; do eksperymentowania z komputerami została zachęcona przez jej ojca, inżyniera oprogramowania. Podczas studiów na Tisch School of the Arts w ramach New York University wykazała aktywność w kinie eksperymentalnym, a swoje zainteresowania kontynuowała poprzez zdobycie stopnia magistra na wydziale sztuk filmowych University of Southern California. Jednakże podczas pobytu na tej uczelni zaangażowała się też w tworzenie gier komputerowych; przyczyniła się do produkcji gry Cloud autorstwa Jenovy Chena w ramach projektu studenckiego. Sukces tego dzieła nakłonił ją oraz Chena do założenia po zakończeniu studiów spółki Thatgamecompany, której została prezesem.

15 maja[edytuj kod]

New York Crusade – wielka kampania ewangelizacyjna przeprowadzona przez Billy'ego Grahama w Nowym Jorku w 1957 roku. Trwała przez 16 tygodni, od 15 maja do 1 września 1957 roku, a poprzedziły ją dwa lata przygotowań. Graham głosił w hali sportowej Madison Square Garden przy 50th Street, gdzie odbyło się 97 spotkań, a średnia liczba słuchaczy wyniosła 17 828 Trzy specjalne spotkania odbyły się na Forest Hills Tennis Stadium, Times Square oraz Yankee Stadium. Największe zgromadzenie miało miejsce na Times Square – 125 000 osób. Nowojorska krucjata ewangelizacyjna zapoczątkowała tele-ewangelizm – nowy typ religijności bazujący na mediach. Krucjata była codziennie relacjonowana przez The New York Times oraz New York Herald Tribune. Wśród biorących w niej udział mówców byli m.in. wiceprezydent Richard Nixon oraz Martin Luther King. Była to największa kampania ewangelizacyjna, jaką kiedykolwiek przeprowadzono w Nowym Jorku.

16 maja[edytuj kod]

Żabirośl – rodzaj krasnorostu z rodziny żabiroślowatych. Ze względu na skomplikowany cykl życiowy w opisach taksonu typowo opisywane są gametofity, podczas gdy sporofity, tj. karposporofity są nitkowatymi tworami wyrastającymi na gametoficie, od którego są uzależnione, a samodzielnie żyjące sporofity bywały opisywane jako odrębne gatunki z rodzaju Chantransia. Dodatkowo w opisach rodzaju mogą zdarzać się różnice wynikające z różnic w podejściu taksonomicznym, gdyż – podobnie jak w przypadku innych glonów – nowe techniki taksonomiczne skutkują zmianami w przyporządkowaniu poszczególnych gatunków do rodzaju Batrachospermum. Rodzaj jest kosmopolityczny, a jego przedstawiciele występują w słodkich wodach, głównie rzek, rzadko w wodach stojących. Rośliny te mają plechy w postaci okrytych galaretowatą otoczką kłaczków. Żabirośl w odróżnieniu od niektórych morskich krasnorostów nie jest wykorzystywana kulinarnie. Istnieją nieliczne doniesienia o właściwościach przeciwzapalnych B. atrum wykorzystywanych w ludowej medycynie podnóża Himalajów.

17 maja[edytuj kod]

Gilles Panizzi – francuski kierowca rajdowy. Swoją karierę rajdową rozpoczął 1987 roku, a jego pierwszym samochodem był Opel Manta GTE. W styczniu 1997 roku zadebiutował w Rajdowych Mistrzostwach Świata jadąc samochodem Lancia Delta HF Integrale. W debiutanckim Rajdzie Monte Carlo zajął 16. miejsce. W latach 1996 i 1997 wywalczył dwa tytuły mistrza Francji. W kwietniu 1997 roku podczas Rajdu Katalonii 1997 po raz pierwszy w karierze stanął na podium w rajdzie mistrzostw świata – zajął trzecią pozycję. Z kolei w 2000 roku wygrał swój pierwszy rajd w mistrzostwach świata, Rajd Korsyki. W swojej karierze był członkiem dwóch fabrycznych teamów: Peugeota i Mitsubishi. W okresie startów w mistrzostwach świata Panizzi był uważany za specjalistę od jazdy na nawierzchniach asfaltowych. W swojej karierze Panizzi wygrał łącznie siedem rajdów w mistrzostwach świata, wszystkie rozgrywane na nawierzchniach asfaltowych. 14 razy w swojej karierze stawał na podium w rajdach mistrzostw świata. Zdobył w nich 134 punktów. Wygrał 91 odcinków specjalnych.

18 maja[edytuj kod]

Huajangozaur – rodzaj dinozaura z infrarzędu stegozaurów, wyłączanego do osobnej rodziny biorącej od niego nazwę i uznawanego za bazalnego przedstawiciela Stegosauria. Zamieszkiwał tereny dzisiejszych Chin w jurze środkowej. Odżywiał się roślinami. Posiadał cechy niespotykane u swych krewnych, jak zęby przedszczękowe czy długie przednie łapy. Jego szyję, grzbiet i ogon pokrywały niewielkie płyty i kolce. Mogły one służyć do obrony przed drapieżnikami lub do komunikowania się z innymi osobnikami własnego gatunku. Płyty na szyi nie osiągały większych rozmiarów, niż te wyrastające na ogonie. W płytach pokrywających grzbiet zwierzęcia znaleziono jamy mogące mieścić za życia naczynia krwionośne. Czaszkę i fragmenty szkieletu pozaczaszkowego dinozaura, określone później jako holotyp, odnaleziono w 1980 roku. Pochodziły one z dolnej formacji Shaximiao datowanej na środkową jurę, leżącej w Syczuanie w okolicy Zigong.

19 maja[edytuj kod]

Krajowe Eliminacje do Konkursu Piosenki Eurowizji 2003 – polskie selekcje do 48. Konkursu Piosenki Eurowizji, który odbył się w Skonto Olympic Hall w Rydze na Łotwie. Finał eliminacji odbył się 25 stycznia 2003 roku w Studiu 5 w siedzibie TVP przy ulicy Jana Pawła Woronicza 17. Tuż po ogłoszeniu listy piosenek zakwalifikowanych do konkursu preselekcyjnego okazało się, iż doszło do naruszenia regulaminu przez jedną z wokalistek. Georgina Tarasiuk zgłosiła do eliminacji swój utwór Pierwszy raz mając zaledwie trzynaście lat, zaś regulamin Konkursu Piosenki Eurowizji mówi o tym, iż w finale mogą brać udział artyści od szesnastego roku życia. Wokalistkę zdyskwalifikowano. Zwycięzcą konkursu został zespół Ich Troje z utworem Keine Grenzen – Żadnych granic, na który telewidzowie oddali w sumie 31,8% wszystkich głosów. Drugie miejsce zajął zespół Wilki, otrzymując 29,2% głosów, zaś trzecie grupa Blue Café, na którą oddano 17,1% głosów.

20 maja[edytuj kod]

Auge – córka króla Tegei Aleusa, matka Telefosa. Postać z mitologii greckiej. Gdy dorosła, jej ojciec wybrał się do wyroczni delfickiej. Pytia przepowiedziała mu, że syn jego córki zabije dwóch braci jego żony. Po powrocie do domu mianował więc Auge kapłanką w wystawionej przez siebie świątyni Ateny Alei. Umieściwszy córkę w świątyni, ojciec zagroził jej, że ją zabije, jeśli złamie ona śluby czystości. Jakiś czas później przechodził przez Tegeę Herakles, wybierając się do króla Augiasza lub też wracając ze Sparty. Aleus podjął go gościnnie w świątyni Ateny. Podniecony winem Herakles zgwałcił dziewiczą kapłankę w pobliżu fontanny znajdującej się na północ od świątyni, którą podróżnym przybyłym do Tegei pokazywano jeszcze w II wieku. Aleus dowiedział się o ciąży będącej skutkiem gwałtu z opóźnieniem. Kazał córkę uśmiercić, ale ta uniknęła śmierci, urodziła syna i podrzuciła go do lasu na górze Partenion.

21 maja[edytuj kod]

Kodeks 0308 – grecki kodeks uncjalny Nowego Testamentu z tekstem Apokalipsy św. Jana. Rękopis zachował się we fragmentarycznym stanie – przetrwała tylko część jednej pergaminowej karty. Zawiera dwa niewielkie fragmenty 11 rozdziału Apokalipsy świętego Jana (wiersze 15-16 i 17-18). Zachowany fragment kodeksu 0308 ma wymiary 5,9 cm na 4,8 cm. Oryginalne rozmiary kart wynosiły 8 na 8 cm. Litery mają nieregularny kształt, co oznacza, że rękopis nie został sporządzony przez zawodowego skrybę. Atrament przebija pergamin na drugą stronę. Pod względem paleograficznym kodeks może być datowany od połowy III wieku do końca IV wieku. Krytycy tekstu datują go na koniec IV wieku. Kodeks skatalogowany został jako Papirus Oxyrhynchus 4500 i znajduje się w Ashmolean Museum w Oksfordzie. Tekst rękopisu został opublikowany w 1999 roku, jest pokrewny Kodeksowi Synajskiemu.

22 maja[edytuj kod]

Peru na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1956 – reprezentacja Peru na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1956 w Melbourne liczyła ośmiu zawodników - wyłącznie mężczyzn, którzy startowali w strzelectwie, czyli jednej spośród 18 rozgrywanych dyscyplin. Zawodnicy z tego kraju nie zdobyli żadnego medalu. Najmłodszym reprezentantem Peru na igrzyskach był 24-letni Oscar Caceres, a najstarszym przedstawicielem był Guillermo Baldwin, urodzony w 1910 roku. Wszyscy zawodnicy, z wyjątkiem Baldwina, debiutowali na igrzyskach. Był to trzeci oficjalny start tej reprezentacji na igrzyskach olimpijskich. Najlepszym wynikiem, jaki osiągnęli reprezentanci tego kraju na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1956, była 12. pozycja, jaką Rubén Váldez zajął w strzelaniu z karabinu dowolnego w trzech pozycjach z odległości 300 metrów. Liczba peruwiańskich sportowców biorących udział w igrzyskach w Melbourne była najmniejsza w historii letnich igrzysk olimpijskich.

23 maja[edytuj kod]

Newag – polskie przedsiębiorstwo produkcyjne (spółka akcyjna) z siedzibą w Nowym Sączu, specjalizujące się w modernizacji oraz produkcji taboru szynowego, zarówno spalinowego, jak i elektrycznego oraz wagonów pasażerskich. W 1876 roku w Nowym Sączu powstały Cesarsko-Królewskie Warsztaty Kolei stanowiące zaplecze techniczno-remontowe dla nowo wybudowanej Tarnowsko-Leluchowskiej linii kolejowej, która przebiegała przez to miasto. W przededniu wybuchu II wojny światowej, przeprowadzono ewakuację części personelu i urządzeń warsztatowych do Stanisławowa. Po zajęciu Nowego Sącza przez Niemców, zakłady rozbudowano, a w 1944 roku zatrudnienie warsztatów wynosiło 6000 pracowników. Kilka miesięcy przed wyzwoleniem Niemcy rozebrali i wywieźli większość maszyn. W 1952 roku zakłady otrzymały nazwę ZNTK Nowy Sącz. W 1963 roku zakłady zostały uchwałą Rady Ministrów wytypowane do napraw taboru spalinowego. W 2001 roku zakłady znalazły się w trudnej sytuacji finansowej związanej z ograniczoną liczbą zamówień. W 2003 roku akcje spółki zostały nabyte przez prywatnego inwestora oraz wdrożono system zapewniania jakości ISO 9001:2001. W 2005 roku nazwa spółki została zmieniona na NEWAG Spółka Akcyjna.

24 maja[edytuj kod]

Il-2 Sturmovik – seria komputerowych symulatorów lotu osadzonych w realiach II wojny światowej, wydana przez rosyjskie przedsiębiorstwo 1C oraz dystrybuowana na świecie przez Ubisoft. Nazwa pochodzi od radzieckiego samolotu szturmowego Iljuszyn Ił-2. W grach z serii gracz przejmuje kontrolę nad samolotami wojskowymi biorącymi udział w zmaganiach wojennych. Możliwe jest rozgrywanie kampanii podzielonych na misje bądź uczestnictwo w bitwach z innymi graczami. Serię rozpoczęła wydana w 2001 roku gra Il-2 Sturmovik o bitwach powietrznych na froncie wschodnim, pozytywnie oceniona przez graczy i krytyków za oprawę audiowizualną oraz wysoki poziom realizmu. Jej sukces komercyjny spowodował publikację kolejnych gier powiązanych z marką, zawierających nowe kampanie i maszyny: Il-2 Sturmovik: Forgotten Battles, Pacific Fighters, Il-2 Sturmovik: Birds of Prey oraz Il-2 Sturmovik: Cliffs of Dover. Przeważnie pozytywny odbiór tych produktów przyczynił się do utrwalenia renomy przedsiębiorstwa 1C i sukcesu komercyjnego serii.

25 maja[edytuj kod]

Emma Marrone – włoska piosenkarka, autorka tekstów i kompozytorka. Jej kariera rozpoczęła się w 2003 roku wraz z zwycięstwem w programie talent show Superstar Tour. Po zakończeniu programu założyła grupę muzyczną Lucky Star, która prowadziła swoją działalność do 2006 roku. W latach 2007–2009 była wokalistką trzech innych zespołów: M.j.u.r., Anonimo Soul i H2O. Po wygraniu programu Amici di Maria De Filippi w 2010 roku, zaczęła swoją solową karierę. W tym samym roku wydała swój debiutancki minialbum Oltre, który osiągnął status potrójnej platynowej płyty. Kolejne wydawnictwa piosenkarki: A me piace così, Sarò libera i Schiena, powtórzyły ten sukces, zdobywając w sumie 7 platynowych certyfikatów. Wokalistka na swoim koncie ma również wiele nagród i nominacji, w tym także do międzynarodowych nagród takich jak Kids' Choice Awards, World Music Awards czy MTV Europe Music Awards. W 2014 roku została wybrana na reprezentantkę Włoch w 59. Konkursie Piosenki Eurowizji w Kopenhadze z piosenką La mia città. W konkursie zdobyła w sumie 33 punkty, które w rezultacie uplasowały ją na 21. pozycji.

26 maja[edytuj kod]

Władysław Glinka – ziemianin, działacz społeczny i polityczny, pisarz. Pochodził z ziemiańskiej rodziny Glinków, osiadłej w majątku Szczawin. W 1881 roku rozpoczął naukę w prestiżowym paryskim Lycée Louis-le-Grand, ukończył je w 1884 roku, uzyskując I nagrodę i medal, po czym rozpoczął studia na wydziale prawa Sorbony. Po ukończeniu studiów, przejął przepisany mu przez ojca majątek Susk Stary. Zajmował się działalnością gospodarczą, a także udzielał się społecznie. Związał się najpierw z endecją, a potem ze Stronnictwem Polityki Realnej. W czasie I wojny światowej zmuszony do ewakuacji do Rosji, gdzie był więziony, pozostawił z tego okresu pamiętnik. W niepodległej Polsce odsunął się od czynnej polityki, majątek pozostawił synowi, a sam skupił się na publicystyce i działalności założonego przez siebie Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Zmarł w 1930 roku, na atak serca.

27 maja[edytuj kod]

Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Ciechanowcu – zabytkowa prawosławna cerkiew w Ciechanowcu. Jest główną świątynią parafii pod tym samym wezwaniem, która powstała między XIV a XVI stuleciem. Po 1596 roku przyjęła postanowienia unii brzeskiej razem z całą eparchią włodzimiersko-brzeską, której podlegała. Pierwsza ciechanowiecka cerkiew istniała do połowy XVIII wieku, gdy zastąpiono ją nową drewnianą świątynią. W 1839 roku na mocy decyzji synodu połockiego cerkiew przejął Rosyjski Kościół Prawosławny. Murowany obiekt sakralny powstał na miejscu starszego w latach 70. XIX wieku. W momencie konsekracji 22 maja 1877 roku budowli nadano nowe wezwanie Wniebowstąpienia Pańskiego. Cerkiew pozostawała czynna do wyjazdu prawosławnych mieszkańców Ciechanowca na bieżeństwo w 1915 roku. Przez cztery lata pozostawała opuszczona. Poważne straty poniosła także w czasie II wojny światowej. W latach 50. i 70. XX wieku budynek był remontowany, co uchroniło go przed całkowitą ruiną. Nie przetrwało natomiast oryginalne wyposażenie świątyni.

28 maja[edytuj kod]

Eutaryk – gocki następca tronu, konsul w 519 roku, zięć Teodoryka Wielkiego, ojciec Atalaryka i Matasunty, adoptowany syn cesarza Justyna I. Według przekazu Jordanesa Eutaryk miał zostać odnaleziony przez Teodoryka Wielkiego w Hiszpanii niedługo po objęciu przez władcę Ostrogotów opieki nad Amalarykiem, a bezpośrednim powodem zainteresowania nim ze strony Teodoryka miało być odkrycie poczynione przez tego ostatniego, że na Półwyspie Iberyjskim również żyją potomkowie Amala. To „odnalezienie” było w ówczesnej sytuacji niezbędne dla zjednoczenia obu odłamów Gotów pod władzą jednego króla, a Eutaryk jako „Wizygot o amalskiej krwi” był najodpowiedniejszym kandydatem możliwym do uznania przez oba ludy. Amalski rodowód Eutaryka został zapewne stworzony ex post, a jego sfabrykowanie było niezbędne, ponieważ krew amalska była niezbędnym warunkiem objęcia tronu. W 515 roku Eutarykowi została oddana za żonę Amalasunta. Decyzja jej ojca, Teodoryka Wielkiego, o tym mariażu miała nastąpić właśnie dzięki amalskiemu pochodzeniu pana młodego, a samo małżeństwo miało być podstawą do akceptacji jego pozycji przez Ostrogotów.

29 maja[edytuj kod]

Fabijan Szantyr – białoruski lewicowy działacz narodowy i społeczny, polityk, prozaik, poeta, publicysta, tłumacz; delegat na I Zjazd Wszechbiałoruski; w 1919 roku komisarz ds. narodowych Tymczasowego Robotniczo-Chłopskiego Radzieckiego Rządu Białorusi. W latach 1919–1920 wchodził w skład Białoruskiego Kolegium Redakcyjnego Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Litwy i Białorusi. W kwietniu 1920 roku został aresztowany przez Oddział Specjalny 16 Armii pod zarzutem „narodowej kontrrewolucji”. Pomimo wstawiennictwa Wilhelma Knorinsza oraz Alaksandra Czarwiakoua, 26 kwietnia skazano go na najwyższy wymiar kary. 29 maja został rozstrzelany w mieście Nowozybkow. W marcu 1992 roku został zrehabilitowany przez prokuraturę Republiki Białorusi. Jego miejsce pochówku pozostaje nieznane. Zdaniem białoruskiego pisarza Uładzimira Arłoua Fabijan Szantyr stał się pierwszą ofiarą bolszewickiego terroru tak w białoruskiej polityce, jak i w białoruskiej literaturze.

30 maja[edytuj kod]

Kumak górski – gatunek płaza bezogonowego z rodziny kumakowatych (dawniej zaliczany do ropuszkowatych), blisko spokrewniony z kumakiem nizinnym. Cechuje się brązową grzbietową stroną ciała i kontrastującą z nią stroną brzuszną, pokrytą ostrzegawczym deseniem żółci i czerni. Występuje w Europie. Zasiedla różnorodne środowiska. Jest to zwierzę ciepłolubne. W Europie Środkowej spotyka się je od kwietnia do września. Z końcem września-początkiem października płaz ten udaje się na spoczynek zimowy. Znajduje jamę czy miejsce pod kamieniami lub kłodami drewna, gdzie zapada w stan hibernacji. Okres powrotu do aktywności zależy od podwyższenia się temperatury, przypada więc na czas od marca do maja. Rozmnaża się w małych, często istniejących krótkotrwale zbiornikach wodnych, niekiedy zanieczyszczonych. W 2004 roku International Union for Conservation of Nature przyznało kumakowi górskiemu status gatunku najmniejszej troski.

31 maja[edytuj kod]

Siarhiej Babrou – białoruski skoczek narciarski, reprezentant kraju. Jego największym sukcesem było zwycięstwo w konkursie na dużej skoczni podczas Zimowej Uniwersjady 1999 w Popradzie. Jest rekordzistą skoczni MS 1970 A, na której wygrał zawody uniwersjady (rekord – 128,5 m). Zdobył tylko 10 punktów w Pucharze Kontynentalnym - najwyższe miejsce w konkursie to 24; natomiast w Pucharze Świata takowych nigdy nie zdobył - najwyższe miejsce zajął w styczniu 1998 roku na skoczni mamuciej w Oberstdorfie – zajął wówczas 39. miejsce, a dzień później był 41. Dwudniowe zawody na Heini-Klopfer-Skiflugschanze były również turniejem o mistrzostwo świata w lotach narciarskich, w którym to Babrou zajął 41. miejsce. Uczestniczył także w mistrzostwach świata w 1999, w których zajmował 67. miejsce na skoczni normalnej i 68. miejsce na skoczni dużej. Od marca 1999 roku nie skacze na zawodach międzynarodowych.