Magnez: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
→Źródła magnezu w pożywieniu: linki zewnętrzne, int. |
|||
Linia 148: | Linia 148: | ||
Najbogatsze źródła (zawartość magnezu w 1 kg produktu)<ref>[http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/magnez-wzmacnia-miesnie-i-koi-nerwy_35514.html Magnez wzmacnia mięśnie i koi nerwy - bezsenność, czekolada, magnez, mięśnie, nerwy - Żywienie - poradnikzdrowie.pl<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>: |
Najbogatsze źródła (zawartość magnezu w 1 kg produktu)<ref>[http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/zasady-zywienia/magnez-wzmacnia-miesnie-i-koi-nerwy_35514.html Magnez wzmacnia mięśnie i koi nerwy - bezsenność, czekolada, magnez, mięśnie, nerwy - Żywienie - poradnikzdrowie.pl<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>: |
||
* [[ |
* [[nigari]] - 167g |
||
* [[ |
* [[kakao]] gorzkie 16% – 4,2g |
||
* [[ |
* [[kasza gryczana]] – 2,2g |
||
* [[ |
* [[fasola]] biała – 1,7g |
||
* [[ |
* [[czekolada]] gorzka – 1,7g |
||
* [[ |
* [[Leszczyna pospolita|orzechy laskowe]] – 1,4g |
||
* [[ |
* [[płatki owsiane]] – 1,3g |
||
* [[ |
* [[ciecierzyca]] – 1,2g |
||
* [[ |
* [[groch]] – 1,2g |
||
* [[ |
* [[szpinak]] – 0,5g |
||
* [[makrela]], [[dorsz]] – 0,3g |
|||
Łatworozpuszczalne ([[mleczan magnezu|mleczan]], [[wodoroasparaginian]], [[chlorek magnezu|chlorek ]], [[siarczan magnezu|siarczan]], [[cytrynian]], [[glicynian]], [[pidolinian]]) jaki i nierozpuszczalne ( [[węglan magnezu|węglan]], [[tlenek magnezu|tlenek]], [[Wodorotlenek magnezu|wodorotlenek]]) związki magnezu wchodzą w skład wielu [[suplement diety| suplementów diety]]. Poszczególne związki różnią się znacznie ilością zawartego w nich czystego jonu Mg<sup>2+</sup>( kilka - kilkanaście %) Dlatego też do porównywania dawkowania preparatów brana jest pod uwagę zawartośc samego jonu Mg<sup>2+</sup>. Preparaty związków łatwo rozpuszczalnych mają lepszą biodostępność, są jednak droższe. Niewielką dostępność związków nierozpuszczalnych można poprawić poprzez przygotowanie ich zawiesiny w wodzie ( np. w postaci [[tabletka musująca|tabletek musujących]], które jednak zawierają istotną ilośc [[sód|sodu]])<ref name="www.ncbi.nlm.nih.gov">{{Cytuj stronę | nazwisko = | imię = | tytuł = Bioavailability of magnesium from different pharma. [Urol Res. 2010] - PubMed result | url = http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20862466 | opublikowany = | data = | data dostępu = 2011-01-09 }}</ref>. Dodatek [[witamina B6|witaminy B6]] potęguje działanie preparatów magnezu. |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
Wersja z 01:53, 10 sty 2011
|
Ten artykuł znajduje się na liście Warsztatu PANDA. Pomóż go ulepszyć. |
{{{poprzedni w okresie}}} ← magnez → {{{następny w okresie}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
{{{wygląd}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[[Plik:{{{3. grafika}}}|240x240px|{{{opis 3. grafiki}}}]] {{{opis 3. grafiki}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nazwa, symbol, l.a. |
magnez, Mg, 12 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Grupa, okres, blok | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stopień utlenienia |
2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Właściwości metaliczne |
{{{właściwości metaliczne}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Właściwości tlenków |
{{{właściwości tlenków}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Masa atomowa |
24,305 u | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stan skupienia |
stały | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gęstość |
1738 kg/m³ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura topnienia |
923 °C ({{{tt warunki niestandardowe}}}){{{tt źródło}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Temperatura wrzenia |
1363 °C ({{{tw warunki niestandardowe}}}){{{tw źródło}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS |
{{{numer CAS}}}Brak numeru CAS | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem |
{{{PubChem}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa) |
Magnez (Mg, łac. magnesium) – pierwiastek chemiczny, metal ziem alkalicznych (druga grupa główna układu okresowego). Izotopy stabilne magnezu to 24Mg, 25Mg oraz 26Mg.
Magnez po raz pierwszy został uznany za pierwiastek przez Josepha Blacka, zaś wyodrębniony w formie czystej w 1808 roku przez Humphry'a Davy'ego. Jako pierwszy polską nazwę – magnez – zaproponował Filip Walter.
Występowanie
Magnez jest jednym z najpospolitszych pierwiastków, występuje w skorupie ziemskiej w ilości 2,74% pod postacią minerałów: dolomitu, magnezytu, kizerytu, biszofitu, karnalitu, kainitu i szenitu. W wodzie morskiej występuje w ilości około 1200 ppm, w postaci roztworu soli Mg2+. Nie występuje w postaci pierwiastkowej.
Otrzymywanie
Magnez można otrzymać poprzez redukcję tlenku magnezu węglem lub elektrolizę stopionego chlorku magnezu.
Związki
Najważniejsze związki magnezu to tlenek magnezu, wodorotlenek magnezu oraz sole. Roztwory wodne, w których występuje duże stężenie jonów Mg2+ mają gorzki smak.
Siarczan magnezu, tzw. sól gorzka, znajduje zastosowanie jako środek przeczyszczający, a w formie bezwodnej jako osuszacz.
Właściwości fizyczne i chemiczne
Magnez jest srebrzystobiałym metalem, który staje się kowalny w wysokiej temperaturze, dość łatwo utlenia się na powietrzu, ale podobnie jak w przypadku glinu, proces korozji magnezu jest zatrzymywany przez pasywację. Pasywacji ulega także w stężonym (98%) kwasie siarkowym (istnieją jednak doniesienia o opornym rozpuszczaniu się magnezu w stęż. H2SO4 (Bunsen), z wydzielaniem SO2 (Liebig) lub H2S i S (A. Ditte)) i wobec par jodu (brak reakcji do temp. 600 °C)[1]. Pasywacyjna warstwa trudnorozpuszczalnego fluorku magnezu chroni go też przed działaniem kwasu fluorowodorowego[2].
Powoli reaguje z gorącą wodą (>70 °C) tworząc wodorotlenek magnezu. Jest całkowicie odporny na działanie alkaliów, natomiast energicznie reaguje z kwasami z wytworzeniem odpowiednich soli i wydzieleniem wodoru[2]. Kationy Mg2+ należą do V grupy kationów.
Na powietrzu spala się oślepiającym białym płomieniem. Produktem głównym jest tlenek magnezu, któremu towarzyszy azotek magnezu[3]:
- 2Mg + O2 → 2MgO
- Mg + N2 → Mg3N2
Spalanie podtrzymywane jest także w atmosferze pary wodnej i dwutlenku węgla[3]:
- Mg + H2O → MgO + H2
- 2Mg + CO2 → 2MgO + C (sadza)
Magnez rozpuszcza się po podgrzaniu w metanolu i etanolu, z wytworzeniem odpowiednich alkoholanów magnezu. Reakcje te inicjowane są przez jod, a inhibowane przez wodę w ilości powyżej 1%[4]:
- 2ROH + Mg → Mg(OR)2 + H2↑
Magnez reaguje też z halogenkami organicznymi z wytworzeniem związków Grignarda[5]:
Zastosowanie
Magnez metaliczny wykorzystuje się w chemii organicznej do otrzymywania związków Grignarda, oraz w postaci prętów do ochrony przed korozją pojemnościowych podgrzewaczy wody, wykonanych z stali(anoda magnezowa, montowana wewnątrz zbiornika)
Stopy magnezu z miedzią są wykorzystywane w przemyśle lotniczym i kosmicznym, tam gdzie stopy tytanu i glinu są za ciężkie. Stopy magnezu z litem są stopami o jednej z najniższych gęstości i lepszym niż dla innych stopów stosunku wytrzymałości mechanicznej do masy. W podobnych zastosowaniach wykorzystywane są także magnale (stopy glinu z magnezem) oraz elektrony (stopy magnezu, glinu, cynku, manganu i krzemu)[6].
Ze stopów magnezowych coraz częściej wykonuje się obudowy urządzeń elektronicznych i precyzyjnych, np.: obudowy notebooków, kamer filmowych i video oraz aparatów fotograficznych.
Znaczenie biologiczne
Magnez wchodzi w skład chlorofilu, jony magnezu odgrywają też dużą rolę w utrzymywaniu ciśnienia osmotycznego krwi i innych tkanek, oraz utrzymywaniu właściwej struktury rybosomów. Jest składnikiem kości, obniża stopień uwodnienia koloidów komórkowych, uczestniczy w przekazywaniu sygnałów w układzie nerwowym.
Objawy niedoboru magnezu u roślin: więdnięcie, chloroza liści, zahamowanie fotosyntezy.
Rola magnezu w organizmie człowieka
Zapotrzebowanie na magnez u osób dorosłych wynosi 300-400 mg na dobę i chociaż w naturalnym środowisku bogato występuje w spożywanych przez człowieka pokarmach, jest go coraz mniej w wyniku nawożenia chemicznego gleby związkami zawierającymi potas oraz stosowania nadmiernej ilości konserwantów żywności. Inne przyczyny niedoboru magnezu to: nadużywanie alkoholu, picie kawy, stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych, stres, spożywanie nadmiernych ilości tłuszczów, niewydolność nerek.
Objawy niedoboru magnezu u człowieka:
- zwiększenie pobudliwości nerwowo-mięśniowej oraz osłabienia i nieprawidłowości pracy serca, czego ofektem są:
- nagłe zawroty głowy
- bolesne skurcze łydek
- uczucia odrętwienia i mrowienia w kończynach
- wzmożone wypadanie włosów
- łamanie się paznokci
- próchnica zębów
- rozdrażnienia, lęki
- stan zagubienia oraz stan depresyjny
- trudności w koncentracji
- zaburzenia snu, nocne poty
- kołatanie serca, arytmii
- bóle głowy, mdłości
- biegunka
- drgania jednej z powiek, czy też częściowo górnych warg.
Suplementacja magnezem może mieć wiele korzystnych skutków dla zdrowia, np. w zaburzeniach takich jak: rzucawka okołoporodowa, zatrucie ciążowe, zaburzenia rytmu serca, astma, migrena, zespół metaboliczny, nietolerancja glukozy, miażdżyca, bolesne miesiączkowanie, zaburzenia zdrowia psychicznego np. depresja, zespół niespokojnych nóg[7].
Magnez a depresja
Istnieją uzasadnione podejrzenia iż niedobór magnezu w diecie może prowadzić do depresji[8][9]. Poziom tego pierwiastka był istotnie mniejszy w płynie mózgowo-rdzeniowym osób z lekooporną depresją grożącą samobójstwem oraz pobranym od osób które popełniły samobójstwo. Poziom magnezu w mózgu nie jest skorelowany bezpośrednio z jego poziomem w surowicy krwi. Jego nieinwazyjny pomiar w mózgu jest możliwy przy użyciu spektroskopii rezonansu magnetycznego 31P in vivo, gdyż przesunięcia chemiczne sygnałów atomu fosforu β nukleozydotrifosforanów można skorelować ze stężeniem wolnych jonów Mg2+[10]. Zawartość magnezu w mózgu osób z lekooporną depresją była istotnie mniejsza niż u osób zdrowych[11]. Metoda pomiaru poziomu magnezu w mózgu in vivo metodą MRI opublikowana została w roku 2008[10][12] i wymaga potwierdzenia w badaniach klinicznych[11].
Chlorek magnezu u osób z cukrzycą typu II i niedoborem magnezu już w niewielkich dawkach był tak skuteczny w leczeniu objawów depresyjnych, jak silny lek przeciwdepresyjny – imipramina[13]. Opisywano przypadki, z których wynikało że suplementacja rozpuszczalną formą magnezu (4 x 125-300 mg jonów Mg2+ dziennie) może nawet w ciągu mniej niż 7 dni znieść objawy kliniczne depresji[14]. Z niektórych badań wynika iż skuteczna terapia tradycyjnymi lekami przeciwdepresyjnymi przebiega ze wzrostem poziomu magnezu w organizmie[15].
Przedawkowanie
Nadmiar magnezu z organizmu jest usuwany przez nerki. Istnieje pewna możliwość przedawkowania preparatów magnezu. Ryzyko to dotyczy więc szczególnie pacjentów starszych, ze znacznie upośledzoną funkcją nerek. Możliwe objawy obejmują: niedociśnienie, nadmierne spowolnienie akcji serca – bradykardia, niewydolność oddechowa, osłabienie odruchów – hyporeflexia, opisano śmierć osoby w podeszłym wieku po przyjęciu bardzo dużej ilości związków magnezu w celu ułatwienia wypróżnienia[16].
Magazynowanie
Ponad połowa magnezu znajduje się w kościach, jedna czwarta w mięśniach szkieletowych, jedna czwarta rozmieszczona jest w całym organizmie, przeważnie w układzie nerwowym i w narządach o dużej aktywności metabolicznej, jak: mięsień sercowy, wątroba, przewód pokarmowy, nerki, gruczoły wydzielania wewnętrznego i zewnętrznego, układ hemolimfatyczny.
Źródła magnezu w pożywieniu
Najbogatsze źródła (zawartość magnezu w 1 kg produktu)[17]:
- nigari - 167g
- kakao gorzkie 16% – 4,2g
- kasza gryczana – 2,2g
- fasola biała – 1,7g
- czekolada gorzka – 1,7g
- orzechy laskowe – 1,4g
- płatki owsiane – 1,3g
- ciecierzyca – 1,2g
- groch – 1,2g
- szpinak – 0,5g
- makrela, dorsz – 0,3g
Łatworozpuszczalne (mleczan, wodoroasparaginian, chlorek , siarczan, cytrynian, glicynian, pidolinian) jaki i nierozpuszczalne ( węglan, tlenek, wodorotlenek) związki magnezu wchodzą w skład wielu suplementów diety. Poszczególne związki różnią się znacznie ilością zawartego w nich czystego jonu Mg2+( kilka - kilkanaście %) Dlatego też do porównywania dawkowania preparatów brana jest pod uwagę zawartośc samego jonu Mg2+. Preparaty związków łatwo rozpuszczalnych mają lepszą biodostępność, są jednak droższe. Niewielką dostępność związków nierozpuszczalnych można poprawić poprzez przygotowanie ich zawiesiny w wodzie ( np. w postaci tabletek musujących, które jednak zawierają istotną ilośc sodu)[18]. Dodatek witaminy B6 potęguje działanie preparatów magnezu.
Cennym źródłem magnezu w diecie może być wschodnioazjatycka przyprawa - nigari, której ok. 95% stanowi chlorek magnezu, zawiera ona aż ok. 165 gramów jonu magnezowego w kilogramie.
- ↑ Leon McCulloch. Reactions of magnesium and aluminum with iodine and with concentrated sulfuric acid. „J. Chem. Educ.”. 24 (5), s. 240, 1947. DOI: 10.1021/ed024p240. (ang.).
- ↑ a b Adam Bielański: Chemia ogólna i nieorganiczna. Warszawa: PWN, 1981, s. 518. ISBN 83-01-02626-X.
- ↑ a b Stanisław Tołłoczko, Wiktor Kemula: Chemia nieorganiczna z zasadami chemii ogólnej. Warszawa: PWN, 1954, s. 405-406.
- ↑ Arthur I. Vogel: Preparatyka Organiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo Techniczne, 1964, s. 168-171.
- ↑ J.D. Roberts, M.C. Caserio: Chemia organiczna. Warszawa: PWN, 1969, s. 360-363.
- ↑ Struktury stopów metali lekkich (Al, Mg i Ti). [dostęp 2009-07-06].
- ↑ MP. Guerrera, SL. Volpe, JJ. Mao. Therapeutic uses of magnesium.. „Am Fam Physician”. 80 (2), s. 157-62, Jul 2009. PMID: 19621856.
- ↑ FN. Jacka, S. Overland, R. Stewart, GS. Tell i inni. Association between magnesium intake and depression and anxiety in community-dwelling adults: the Hordaland Health Study. „Aust N Z J Psychiatry”. 43 (1), s. 45-52, Jan 2009. DOI: 10.1080/00048670802534408. PMID: 19085527.
- ↑ K. Wilson, V. Brakoulias. Magnesium intake and depression.. „Aust N Z J Psychiatry”. 43 (6), s. 580, Jun 2009. PMID: 19452662.
- ↑ a b DV. Iosifescu, NR. Bolo, AA. Nierenberg, JE. Jensen i inni. Brain bioenergetics and response to triiodothyronine augmentation in major depressive disorder. „Biol Psychiatry”. 63 (12), s. 1127-34, 2008. DOI: 10.1016/j.biopsych.2007.11.020. PMID: 18206856.
- ↑ a b GA. Eby, KL. Eby. Magnesium for treatment-resistant depression: a review and hypothesis. „Med Hypotheses”. 74 (4), s. 649-60, Apr 2010. DOI: 10.1016/j.mehy.2009.10.051. PMID: 19944540.
- ↑ S. Iotti, E. Malucelli. In vivo assessment of Mg2+ in human brain and skeletal muscle by 31P-MRS. „Magnes Res”. 21 (3), s. 157-62, 2008. PMID: 19009818.
- ↑ L. Barragán-Rodríguez, M. Rodríguez-Morán, F. Guerrero-Romero. Efficacy and safety of oral magnesium supplementation in the treatment of depression in the elderly with type 2 diabetes: a randomized, equivalent trial.. „Magnes Res”. 21 (4), s. 218-23, Dec 2008. PMID: 19271419.
- ↑ GA. Eby, KL. Eby. Rapid recovery from major depression using magnesium treatment. „Med Hypotheses”. 67 (2), s. 362-70, 2006. DOI: 10.1016/j.mehy.2006.01.047. PMID: 16542786.
- ↑ M. Nechifor. Magnesium in major depression. „Magnes Res”. 22 (3), s. 163S-166S, 2009. PMID: 19780403.
- ↑ S. Onishi, S. Yoshino. Cathartic-induced fatal hypermagnesemia in the elderly.. „Intern Med”. 45 (4), s. 207-10, 2006. PMID: 16543690.
- ↑ Magnez wzmacnia mięśnie i koi nerwy - bezsenność, czekolada, magnez, mięśnie, nerwy - Żywienie - poradnikzdrowie.pl
- ↑ Bioavailability of magnesium from different pharma. [Urol Res. 2010 - PubMed result]. [dostęp 2011-01-09].
Bibliografia
Źródła drukowane
- Jerzy Minczewski, Zygmunt Marczenko Chemia analityczna - 1 podstawy teoretyczne i analiza jakościowa (Wydawnictwo Naukowe PWN) Warszawa 2001 ISBN 83-01-13499-2
Źródła internetowe
Układ okresowy pierwiastków | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 2 | 3[i] | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | |||||||||||||||||||||||||||
1 | H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2 | Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3 | Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4 | K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||||||||||||||
5 | Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||||||||||||||||||
6 | Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||||||||||||
7 | Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | ||||||||||||
8 | Uue | Ubn | ✱ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
✱ | Ubu | Ubb | Ubt | Ubq | Ubp | Ubh | Ubs | ...[ii] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||