Przejdź do zawartości

Paris Saint-Germain F.C.

Przejrzana
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Paris Saint-Germain
Pełna nazwa

Paris Saint-Germain Football Club

Kod

PAR

Przydomek

PSG
Les Rouge-et-Bleu (Czerwono-Niebiescy)
Les Parisiens (Paryżanie)

Maskotka

Ryś Germain

Barwy

           
granatowo-biało-czerwone

Data założenia

12 sierpnia 1970

Debiut w najwyższej lidze

11 sierpnia 1971
Angers SCO 2:0 PSG

Liga

Ligue 1

Państwo

 Francja

Region

 Île-de-France

Siedziba

Paryż

Adres

24 rue du Commandant-Guilbaud, 75016 Paryż

Stadion

Parc des Princes
(pojemność: 48 583)

Sponsor techniczny

Nike

Właściciel

Qatar Sport Investments

Prezes

Nasser Al-Khelaïfi

Trener

Luis Enrique

Asystent trenera

João Sacramento
Thierry Oleksiak

Stroje
domowe
Stroje
wyjazdowe
Strona internetowa

Paris Saint-Germain Football Clubfrancuski klub piłkarski z siedzibą w Paryżu, rozgrywający mecze na stadionie Parc des Princes. Założony został w 1970 roku i aktualnie występuje w rozgrywkach Ligue 1. Drużyna należy do najbardziej utytułowanych w swoim kraju, mając na koncie m.in. jedenaście mistrzostw Francji, czternaście Pucharów Francji, dzięsięć[1] Superpucharów Francji, dziewięć Pucharów Ligi Francuskiej oraz Puchar Zdobywców Pucharów i Puchar Intertoto.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Początki klubu (1970–1978)

[edytuj | edytuj kod]

Klub PSG utworzony został 26 czerwca 1970 roku[2] na skutek fuzji dwóch zespołów paryskich: Stade Saint-Germain (istniejącego od czerwca 1904 do czerwca 1970 – prawdziwego protoplasty PSG) i Paris FC. Oficjalnie zarejestrowany został 12 sierpnia 1970. Jego nazwa pochodzi od nazwy podparyskiej miejscowości Saint-Germain-en-Laye. PSG miał status klubu zawodowego od lipca 1971 do maja 1972. Ponownie klubem zawodowym PSG został w lipcu 1974 i jest nim do dziś.

W pierwszym swoim sezonie (1970/1971) drużyna wystąpiła w drugiej klasie rozgrywkowej, by już po roku świętować pierwszy historyczny awans do Division 1. Debiutancki mecz Paryżanie rozegrali 11 sierpnia 1971 przegrywając na wyjeździe z zespołem Angers SCO 0:2. Po pierwszym sezonie w najwyższej klasie rozgrywkowej PSG uplasował się zaledwie na 16 pozycji, odnosząc 10 zwycięstw przy 18 porażkach w 38 spotkaniach. W maju 1972 nastąpił rozłam klubu ponownie na Paris FC, który kontynuował występy w Division 1 oraz na dzisiejszy klub PSG, który w nowym sezonie miał występować zaledwie na poziomie 3 ligi. Jednak już po roku udało się wywalczyć awans, by w sezonie 1973/1974 po zajęciu 2. miejsca w grupie B drugiej ligi uzyskać szansę powrotu do ścisłej czołówki we Francji. PSG poprzez fazę play-off wykorzystał ją eliminując w dwumeczu zespół Valenciennes FC (1:2 i 4:2). Ważny odnotowania również jest fakt, że od tego momentu drużyna już zawsze rywalizowała wyłącznie na arenach pierwszoligowych. W lipcu 1974 do użytku klubu oddano stadion Parc des Princes, na którym rozgrywa swe mecze do dziś.

W czerwcu 1973 stanowisko prezesa objął projektant mody Daniel Hechter, który jako pierwszy dokonał zmiany wyglądu strojów meczowych. Dotychczasowe niemal jednolicie czerwone koszulki zastąpione zostały przez niebieskie z czerwonym pionowym pasem pośrodku otoczonym z obu stron białymi prążkami. Debiut nowych strojów miał miejsce już w sezonie 1973/1974 kiedy to zespół występował jeszcze w drugiej lidze. Mimo że włodarze wielokrotnie próbowali zmienić ich wygląd, wzór ten zachował się do dziś stając się jednym z symboli paryskiej drużyny.

Prezes Francis Borelli (1978–1991)

[edytuj | edytuj kod]

W okresie trzynastu lat, począwszy od stycznia 1978, w którym stanowisko prezesa klubu piastował Francis Borelli klub ze stolicy Francji odnotował swoje pierwsze znaczące sukcesy na arenie krajowej. Pierwszymi osiągnięciami PSG było zdobycie Pucharu Francji w latach 1982 i 1983 oraz mistrzostwo Francji w roku 1986.

15 maja 1982 w finale Pucharu Francji, na stadionie Parc des Princes przy udziale ponad 46-tysięcznej widowni, paryska drużyna zmierzyła się z zespołem AS Saint-Étienne. Po dramatycznym meczu, zakończonym w regulaminowym czasie wynikiem remisowym 1:1 i zdobyciu w ostatniej minucie dogrywki bramki dla PSG na 2:2 (Toko 58', Rocheteau 120'), zwycięzca musiał zostać wyłoniony poprzez konkurs rzutów karnych. Triumfatorem został zespół ze stolicy Francji, który pewniej egzekwując jedenastki wygrał 6:5.

15 września 1982 klub zadebiutował w europejskich rozgrywkach wyjazdowym meczem 1/16 finału Pucharu Zdobywców Pucharów przeciwko drużynie Łokomotiwu Sofia. Z pojedynku tego zwycięsko wyszli gospodarze, zdobywając jedyną bramkę już w 15 minucie. Ostatecznie awans uzyskała jednak drużyna PSG, deklasując w meczu rewanżowym przeciwnika aż 5:1 (Toko 20' i 81', Bathenay 66', N’Gom 85', Lemoult 88'). Przygoda z europejskimi rozgrywkami zakończyła się jednak w 1/4 finału, kiedy to w pojedynku przeciwko Waterschei Thor Genk, po pewnym zwycięstwie 2:0 (Fernández 43', Pilorget 57') na Parc des Princes, Paryżanie w meczu rewanżowym ulegli Belgom po dogrywce 0:3.

11 czerwca 1983, rok po zdobyciu pierwszego w swojej historii Pucharu Francji, PSG obronił zdobyty tytuł pokonując w finale FC Nantes 3:2 (Zaremba 3', Sušić 65', Toko 82').

Sezon 1985/1986 stał się przełomowym w historii klubu. Odnosząc 23 zwycięstwa przy 5 porażkach w 38 spotkaniach PSG po raz pierwszy zwyciężył w krajowych rozgrywkach, uzyskując tym samym prawo startu w ówczesnym Pucharze Europy Mistrzów Krajowych. Jednak już w pierwszej rundzie, po remisie na Parc des Princes 2:2 i rewanżowej porażce 0:1, Paryżanie musieli uznać wyższość czeskiego zespołu Vítkovice Ostrawa.

Zawodnikami tego okresu, którzy stanowili o sile drużyny i na stałe zapisali się w historii klubu są: Carlos Bianchi, Dominique Baratelli, Luis Fernández, Ivica Šurjak, Dominique Bathenay, Dominique Rocheteau, Safet Sušić, Joël Bats oraz Gabriel Calderón.

Do najwybitniejszych trenerów tej kadencji zaliczają się: Georges Peyroche, Gérard Houllier, Lucien Leduc i Tomislav Ivić.

Era Canal+ (1991–2006)

[edytuj | edytuj kod]

W 1991 nastąpiło przejęcie klubu przez Canal+, który miał stworzyć silną drużynę przeciw dominacji Olympique Marsylii. Po trzech latach, w 1994 roku, PSG świętował zdobycie drugiego w swojej historii mistrzostwa Francji, odnosząc zaledwie 3 porażki w 38 spotkaniach. Dało to tym samym przepustkę by w sezonie 1994/1995, po blisko 10 latach, po raz drugi wystąpić w elitarnej Lidze Mistrzów. Klub zdołał osiągnąć półfinał tych rozgrywek, kiedy po dwóch porażkach kolejno 0:1 i 0:2 musiał uznać wyższość włoskiego A.C. Milan.

Pierwszym sukcesem na arenie międzynarodowej było zdobycie Pucharu Zdobywców Pucharów w 1996 wygrywając 1:0 (N’Gotty 28') w finale przeciwko drużynie Rapidu Wiedeń. Rok później nie zdołano obronić zdobytego trofeum ulegając w tym samym stosunku bramkowym hiszpańskiej FC Barcelonie.

Finał Pucharu Zdobywców Pucharów 1995/1996

8 maja 1996 Paris Saint-Germain FC Francja 1–0 Austria SK Rapid Wiedeń Stadion Króla Baudouina I, Bruksela
Widzów: 37000
Sędzia: Pierluigi Pairetto Włochy
Bruno N’Gotty Gol 28' (1–0)


Bernard Lama (kapitan) – Paul Le Guen, Patrick Colleter, Bruno N’Gotty, Alain RocheYouri Djorkaeff, Daniel Bravo, Vincent Guérin, Laurent Fournier ('78 Francis Llacer) – Raí ('12 Julio César Dely Valdés), Patrice Loko; Trener: Luis Fernández Michael Konsel (kapitan) – Michael Hatz, Peter Guggi, Peter Schöttel, Trifon IwanowPeter Stöger, Dietmar Kühbauer, Stefan MarasekCarsten Jancker, Christian Stumpf ('46 Zoran Barisic), Andreas Heraf; Trener: Ernst Dokupil

Finał Pucharu Zdobywców Pucharów 1996/1997

14 maja 1997 FC Barcelona Hiszpania 1–0 Francja Paris Saint-Germain FC Feijenoord Stadion, Rotterdam
Widzów: 52000
Sędzia: Markus Merk Niemcy
Ronaldo Gol 37' (k.) (1–0)


Vítor BaíaAlbert Ferrer, Abelardo, Fernando Couto, Sergi BarjuánJosep Guardiola, Gheorghe Popescu (kapitan) ('46 Guillermo Amor), Iván de la Peña ('85 Christo Stoiczkow), Luis Enrique ('89 Juan Antonio Pizzi) – Luís Figo, Ronaldo; Trener: Bobby Robson Bernard LamaLaurent Fournier (‘58 Jimmy Algerino), Bruno N’Gotty, Paul Le Guen, Didier DomiJérôme Leroy, Vincent Guérin ('69 Julio César Dely Valdés), Raí (kapitan) – Patrice Loko ('78 Cyrille Pouget), Leonardo; Trener: Ricardo Gomes

W latach 1991–2006 PSG pięciokrotnie święcił triumfy w Pucharze Francji (1993, 1995, 1998, 2004, 2006), ponadto zdobywając dwa Puchary Ligi (1995, 1998). W 2000 drużyna została jednym z założycielskich członków grupy G-14. Ponowny powrót na stanowisko trenerskie Luisa Fernándeza w grudniu tego samego roku oraz posiadanie w swoich szeregach wielkiego talentu Ronaldinho nie poprawiło pogarszającej się sytuacji w klubie, wynikającej głównie z lawinowo rosnącego zadłużenia. Dopiero w sezonie 2003/2004 osiągnięto oczekiwany sukces, zdobywając Puchar Francji oraz wicemistrzostwo pod wodzą już nowego trenera Vahida Halilhodžicia, uzyskując tym samym po 4 latach awans do upragnionych rozgrywek Ligi Mistrzów.

W dniu 11 kwietnia 2006 Canal+ ogłosił definitywną sprzedaż swoich udziałów w klubie amerykańskiej firmie inwestycyjnej Colony Capital, amerykańskiemu bankowi inwestycyjnemu Morgan Stanley oraz francuskiej spółce inwestycyjnej Butler Capital Partners. Przejęcie PSG stało się faktem z dniem 20 czerwca 2006 roku, po którym nowym prezesem klubu został Alain Cayzac.

Do najlepszych zawodników okresu Canal+ zaliczają się: Bernard Lama, Alain Roche, Ricardo Gomes, Patrice Loko, Valdo, David Ginola, George Weah, Raí oraz Youri Djorkaeff.

Nowa era (2006–2011)

[edytuj | edytuj kod]

Pod nowym kierownictwem PSG nie radził sobie jednak najlepiej. W sezonie 2006/2007 zajmuje ostatecznie daleką, 15. lokatę, by również rok później cudem uniknąć historycznego spadku do Ligue 2, wygrywając dwa z czterech ostatnich ligowych meczów. Jedynym pocieszeniem dla kibiców było zdobycie 29 marca 2008 trzeciego w historii zespołu Pucharu Ligi Francuskiej, pokonując w finale drużynę RC Lens 2:1 (Pauleta 19', Mendy 90'k.). Godnym odnotowania jest również fakt strzelenia przez Pedro Pauletę 109. bramki w barwach klubu z Paryża, co tym samym czyni go najskuteczniejszym zawodnikiem we wszystkich rozgrywkach w historii PSG.

Dopiero w maju 2008, po przejęciu stanowiska prezesa klubu przez Charles’a Villeneuve’a, kibice spojrzeli w przyszłość z optymizmem. Wywiązywanie się z wcześniejszych obietnic poskutkowało sprowadzeniem zawodników mających przywrócić PSG zasłużone najwyższe miejsca w tabeli. Do piłkarzy tych zaliczali się: Claude Makélélé, Ludovic Giuly, Mateja Kežman, Stéphane Sessègnon, czy król strzelców Ligue 2 sezonu 2007/2008 w barwach Le Havre AC, Guillaume Hoarau. Na efekty nie trzeba było długo czekać, ponieważ już na półmetku rozgrywek sezonu 2008/2009 paryżanie zajęli wysoką 4. lokatę (zwyciężając w 10 z 19 spotkań), ze stratą zaledwie 5 punktów do prowadzącego Olympique Lyon.

W letnim okienku transferowym sezonu 2009/10 klub pozyskał tureckiego napastnika Mevlüta Erdinga, francuskiego obrońcę Christophea Jallet oraz wykupiony został z Fenerbahçe SKMateja Kežman. Kadencja Charles’a Villeneuve’a nie trwała jednak długo, gdyż już w styczniu 2009 do opinii publicznej dotarła zaskakująca wiadomość o jego rezygnacji ze stanowiska prezesa. Jednym z powodów takiej decyzji miała być inna wizja budowy drużyny w stosunku do właścicieli klubu. Oficjalnie 4 lutego 2009 jego miejsce zajął Sébastien Bazin, przedstawiciel głównego akcjonariusza klubu, amerykańskiego funduszu inwestycyjnego Colony Capital. W sezonie 2010/11 zespół zasilili Nenê, Siaka Tiéné i Mathieu Bodmer. Do West Bromwich Albion za 7 mln euro sprzedany został Stéphane Sessègnon

Era prezesa Nassera Al-Khelaifiego (2011–)

[edytuj | edytuj kod]
Zlatan Ibrahimović jako zawodnik PSG w sezonach 2012/13 oraz 2013/14 zdobył tytuł króla strzelców.

W maju 2011 nowym właścicielem klubu został fundusz Qatar Sports Investments. Prezesem klubu został Nasser Al-Khelaïfi, natomiast dyrektorem sportowym Leonardo. Katarczycy zwiększyli budżet klubu do 150 mln euro, dzięki czemu możliwe było przyjście m.in. argentyńskiego pomocnika Javiera Pastore za 42 mln euro. Oprócz niego do klubu zostali sprowadzeni Blaise Matuidi, Jérémy Ménez, Maxwell, Thiago Motta oraz Salvatore Sirigu. Dzięki udanym transferom PSG kończył rundę jesienną sezonu 2011/2012 na pierwszym miejscu w tabeli (po raz pierwszy od sezonu 1996/1997), jednak 23 grudnia 2011 zwolniono trenera Antoine’a Kombouaré, którego zastąpił znany z sukcesów odnoszonych z A.C. Milan włoski trener, Carlo Ancelotti. Sezon 2011/2012 PSG zakończył na drugim miejscu co dało awans do Ligi Mistrzów UEFA. W letnim okienku transferowym sezonu 2012/13 do Paris-Saint Germain przybyli: Ezequiel Lavezzi, młody talent Marco Verratti, gwiazdor Zlatan Ibrahimovic oraz Thiago Silva. Pod wodzą Carlo Ancelottiego tak wzmocniony zespół zdobył mistrzostwo ligi francuskiej oraz dotarł do ćwierćfinału Ligi Mistrzów ulegając FC Barcelonie. Ponadto w zimowym okienku tego sezonu do klubu przybyła gwiazda angielskiej piłki David Beckham, holenderski obrońca Gregory van der Wiel oraz młody brazylijski talent Lucas Moura.

W lipcu 2013 ze stanowiska trenera odszedł Carlo Ancelotti, a na jego miejsce zatrudniono Francuza Laurenta Blanca. Do klubu zostali sprowadzeni Edinson Cavani, Marquinhos oraz Lucas Digne za łączną kwotę 108 milionów euro. Klub opuścił Francuz Kévin Gameiro, który przeniósł się do hiszpańskiej Sevilli. Ponadto z zespołem rozstali się tacy zawodnicy jak Mathieu Bodmer, Mamadou Sakho, Mohamed Sissoko czy Diego Lugano. 3 sierpnia 2013 roku zespół, po piętnastu latach wywalczył superpuchar Francji, pokonując w finale Bordeaux 2:1[3]. W sezonie 2013/14 PSG obronił tytuł mistrza Francji. Koronę króla strzelców po raz drugi z rzędu zdobył Zlatan Ibrahimović. Szwed strzelił 26 bramek.

W sezonie 2014/15 zespół dokonał historycznego osiągnięcia. Po raz pierwszy Paryżanie zdobyli wszystko co było do zdobycia na krajowym podwórku. W ręce PSG powędrowało trzecie z rzędu, a piąte w ogóle mistrzostwo kraju, drugi raz z rzędu Coupe de la Ligue, Coupe de France oraz drugi raz z rzędu Superpuchar. Na arenie międzynarodowej PSG wystąpił w Lidze Mistrzów, gdzie po raz trzeci zakończył udział na ćwierćfinale (z Barceloną, porażki 1:3, 0:2), eliminując wcześniej po dramatycznym dwumeczu Chelsea (1:1, 2:2 po dogrywce). Krajową dominację udało się potwierdzić także w następnym sezonie, udanie broniąc wszystkich trofeów. Na drodze do zdobycia piątego z rzędu mistrzostwa kraju w sezonie stanęło AS Monaco. Klubowi z Paryża udało się jednak po raz kolejny zdobyć Coupe de la Ligue, Coupe de France oraz Superpuchar. Od 11 maja 2016 r. Zlatan Ibrahimović jest także samodzielnym liderem klasyfikacji najlepszego ligowego strzelca PSG, strzelając w trakcie 4-letniego kontraktu 113 ligowych bramek (141 w ogóle).

Sukcesy

[edytuj | edytuj kod]

Trofea międzynarodowe

[edytuj | edytuj kod]
FIFA Zdobyte trofea w rozgrywkach międzynarodowych (stan na: 19-08-2020)
Rozgrywki Osiągnięcie Razy Sezon(y)

Klubowe MŚ
zdobywca 0
finalista 0

Puchar Interkontynentalny
zdobywca 0
finalista 0

Liga Mistrzów
(Puchar Europy)
zdobywca 0
finalista 1 2020
półfinał 3 1995, 2021, 2024

Liga Europy
(Puchar UEFA)
zdobywca 0
finalista 0
półfinał 1 1993

Puchar Zdobywców
zdobywca 1 1996
finalista 1 1997

Superpuchar UEFA
zdobywca 0
finalista 1 1996

Puchar Intertoto
zdobywca 1 2001
finalista 0

Puchar Miast Targowych
zdobywca 0
finalista 0

Krajowe

[edytuj | edytuj kod]
Francja Zdobyte trofea w rozgrywkach Francji (stan na: 25-05-2024)
Rozgrywki Osiągnięcie Razy Sezon(y)

Mistrzostwo
I miejsce 12 (rekord) 1986, 1994, 2013, 2014, 2015, 2016, 2018, 2019, 2020, 2022, 2023, 2024
II miejsce 9 1989, 1993, 1996, 1997, 2000, 2004, 2012, 2017, 2021
III miejsce 3 1983, 1992, 1995

Puchar
zdobywca 15 (rekord) 1982, 1983, 1993, 1995, 1998, 2004, 2006, 2010, 2015, 2016, 2017, 2018, 2020, 2021, 2024
finalista 5 1985, 2003, 2008, 2011, 2019

Superpuchar
zdobywca 12 (rekord) 1995, 1998, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2022, 2023
finalista 4 1986, 2004, 2006, 2010

Puchar Ligi
zdobywca 9 (rekord) 1995, 1998, 2008, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2020
finalista 1 2000

II liga
I miejsce 1 1971
II miejsce
III miejsce

Rekordy

[edytuj | edytuj kod]

Rekordy drużynowe

[edytuj | edytuj kod]
Pauleta – przez długi czas najskuteczniejszy strzelec w historii PSG
  • Najwyższe zwycięstwo w Ligue 1 u siebie:
    • 9:0, w sezonie 2018/2019 z EA Guingamp
  • Najwyższe zwycięstwo w Ligue 1 na wyjeździe:
  • Najwyższe zwycięstwo w europejskich pucharach u siebie:
  • Najwyższe zwycięstwo w europejskich pucharach na wyjeździe:
    • 0:5 w sezonie 2012/2013 z Anderlecht Bruksela
  • Najwyższa porażka w Ligue 1 u siebie:
  • 1:5, w sezonie 2018/2019 z LOSC Lilie
  • Najwyższa porażka w Ligue 1 na wyjeździe:
  • Najwyższa porażka w europejskich pucharach u siebie:
  • Najwyższa porażka w europejskich pucharach na wyjeździe:

Rekordy indywidualne

[edytuj | edytuj kod]
Najwięcej bramek we wszystkich rozgrywkach[5]
Lp. Zawodnik Bramki Lata gry
1 Francja Kylian Mbappé 228 2017–
2 Urugwaj Edinson Cavani 200 2013–2020
3 Szwecja Zlatan Ibrahimović 156 2012–2016
4 Brazylia Neymar 118 2017–2023
5 Portugalia Pauleta 109 2003–2008
6 Francja Dominique Rocheteau 100 1980–1987
7 Algieria Mustapha Dahleb 98 1974–1984
8 Kongo François M’Pelé 95 1973–1979
9 Argentyna Ángel Di Maria 93 2015–2022
10 Safet Sušić 85 1982–1991
Najwięcej asyst we wszystkich rozgrywkach[6]
Lp. Zawodnik Asysty Lata gry
1 Argentyna Ángel Di Maria 119 2015–2022
2 Francja Kylian Mbappé 96 2017–
3 Safet Sušić 95 1982–1991
4 Algieria Mustapha Dahleb 80 1974–1984
5 Brazylia Neymar 77 2017-2023
6 Włochy Marco Verratti 61 2012–
7 Szwecja Zlatan Ibrahimović 61 2012–2016
8 Argentyna Javier Pastore 60 2011–2018
9 Francja Jérôme Rothen 52 2004–2009/2010
10 Brazylia Lucas Moura 48 2013–2018
Najwięcej meczów we wszystkich rozgrywkach[7]
Lp. Zawodnik Mecze Lata gry
1 Francja Jean-Marc Pilorget(inne języki) 435 1975–1987/1988–1989
2 Włochy Marco Verratti 405 2012–
3 Brazylia Marquinhos 397 2013–
4 Francja Sylvain Armand 380 2004–2013
5 Safet Sušić 344 1982–1991
5 Francja Paul Le Guen 344 1991-1998
7 Francja Bernard Lama 318 1992-1997/1998-2000
8 Brazylia Thiago Silva 315 2012–2020
9 Algieria Mustapha Dahleb 310 1974–1984
10 Urugwaj Edinson Cavani 301 2013–2020

Rekordy transferowe

[edytuj | edytuj kod]
Najdroższe transfery przychodzące do PSG[10]
Lp. Zawodnik Kwota Skąd
1 Brazylia Neymar 222 mln € FC Barcelona
2 Francja Kylian Mbappé 135 mln € AS Monaco
3 Urugwaj Edinson Cavani 64,5 mln € SSC Napoli
4 Argentyna Ángel Di Maria 63 mln € Manchester United
5 Argentyna Mauro Icardi 50 mln € Inter Mediolan
6 Brazylia David Luiz 49,50 mln € Chelsea FC
7 Brazylia Thiago Silva 42 mln € A.C. Milan
7 Argentyna Javier Pastore 42 mln € US Palermo
9 Brazylia Lucas Moura 40 mln € São Paulo FC
9 Argentyna Leandro Paredes 40 mln € Zenit Petersburg
Najdroższe transfery odchodzące z PSG[11]
Lp. Zawodnik Kwota Do
1 Portugalia Gonçalo Guedes 40 mln € Valencia CF
2 Brazylia David Luiz 35 mln € Chelsea FC
3 Brazylia Ronaldinho 32,25 mln € FC Barcelona
4 Brazylia Lucas Moura 28,40 mln € Tottenham Hotspur
5 Francja Blaise Matuidi 25 mln € Juventus FC
5 Wybrzeże Kości Słoniowej Serge Aurier 25 mln € Tottenham Hotspur
7 Argentyna Javier Pastore 24,70 mln € AS Roma
8 Hiszpania Yuri Berchiche 24 mln € Athletic Bilbao
9 Argentyna Giovani Lo Celso 22 mln € Real Betis
10 Francja Mamadou Sakho 19 mln € Liverpool FC

Sezony

[edytuj | edytuj kod]

Europejskie puchary

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy mecz w europejskich pucharach drużyna PSG rozegrała w sezonie 1982/1983 w ramach rozgrywek Pucharu Zdobywców Pucharów. 15 września 1982 w Sofii, przy udziale piętnastu tysięcy widzów, Paryżanie zmierzyli się z tamtejszym Lokomotiwem, przegrywając 0:1. Pierwsze zwycięstwo przyszło już niespełna 2 tygodnie później, kiedy to w spotkaniu rewanżowym 28 września 1982 Bułgarzy musieli uznać wyższość jedenastki ze stolicy Francji, ulegając wysoko 5:1 (Toko 20' i 81', Bathenay 66', N’Gom 85', Lemoult 88').

Największym sukcesem klubu na arenie międzynarodowej było zdobycie Pucharu Zdobywców Pucharów w sezonie 1995/1996. W meczu finałowym na stadionie Króla Baudouina I w Brukseli Paryżanie pokonali zespół Rapidu Wiedeń 1:0 (Bruno N’Gotty 28').

Klubowa rywalizacja

[edytuj | edytuj kod]

Le Classique

[edytuj | edytuj kod]

Le Classique, również znany jako Derby Francji, to spotkanie rozgrywane pomiędzy najbardziej prestiżowymi drużynami kraju, Paris Saint-Germain oraz Olympique Marsylia. Główną różnicą „klasyku” w porównaniu do innych krajowych derbów jest nie tylko rywalizacja na linii największych miast, ale również pomiędzy klasami społecznymi. Paryż to mekka francuskiego społeczeństwa i stylu, gdzie mieszkańcy często dominowali w polityce, ekonomii oraz kulturze. Marsylia natomiast to portowe miasto zamieszkiwane w większości przez klasę robotniczą, nie popierającej paryskiej kultury. Każda konfrontacja odbija się również ogromnym echem politycznym, z racji rywalizacji północ-południe oraz opozycji południowych prowincji kraju wobec rządów stolicy[12] Derby mają historyczne, kulturalne oraz polityczne podłoże, zrodzone również z prowokacji międzyklubowej. Nieoficjalnie mówi się, iż piłkarskim założycielem tej rywalizacji jest Bernard Tapie, właściciel OM w latach 80. XX wieku, a jej promotorami m.in. Canal+ w latach 90.

Zarówno PSG, jak i OM, to jedyne drużyny, które mogą pochwalić się zdobyciem europejskich pucharów oraz byciem jedynymi dominującymi klubami we francuskiej lidze do czasów przejęcia schedy przez Olympique Lyon od 2001 roku. Mimo niepokojących rezultatów obu klubów na przestrzeni 8 lat od rozpoczęcia milenium, wciąż wraz z AS Saint-Étienne, posiadały najbardziej rozbudowaną siatkę kibicowską w kraju oraz poza granicami.

Stosunki między kibicami są bardzo napięte przez co często grupy zwolenników klubowych oraz pseudokibice po meczach ustawiają się ze sobą na bójki. Lokalne władze podejmują wszelkie metody doprowadzające do zwiększenia bezpieczeństwa podczas tego szlagieru oraz zapobiegania konfrontacjom kibicowskim, co przekłada się jednakże na różne rezultaty, z racji wciąż pojawiających się niebezpiecznych incydentów. Zgodnie ze statystykami od 11 kwietnia 1995 do 18 marca 2010 roku, w starciach pomiędzy kibicami PSG, a OM zostało aresztowanych 305 osób, a 43 zostały ranne[13]. Śmierć poniosły 2 osoby.

Po przejęciu PSG przez katarskich inwestorów stosunki na linii Paryż-Marsylia jeszcze bardziej się zaostrzyły, głównie przez aspekty finansowe.

Statystyki pomiędzy klubami: (stan na 23.10.2016[14]):

  • 38 zwycięstw PSG, 33 zwycięstwa OM, 19 remisów
  • 119 bramek PSG, 112 bramek OM

Olympique Lyonnais

[edytuj | edytuj kod]

W gronie dwóch najważniejszych rywali PSG znajduje się Olympique Lyon. Podłoże rywalizacji jednak nie ma już nic wspólnego z warstwą społeczną, polityczną czy historyczną, a jedynie sportową. Lyon jest zawsze brany pod uwagę w walce o mistrzostwo Francji, szczególnie po okresie 7 lat zdobywania mistrza z rzędu. Z tego względu spotkania między obiema drużynami są bardzo ekscytujące dla kibiców. Stosunki między kibicami w większości są neutralne, pomijając kilka incydentów pseudokibicowskich.

Statystyki pomiędzy klubami: (stan na 31.05.2015)[15]:

  • 18 zwycięstw PSG, 7 zwycięstw OL, 11 remisów
  • 60 bramek PSG, 31 bramek OL

Stroje

[edytuj | edytuj kod]
1970–1975
1976–1988
1989–1999
2000–2016
2017–2021
2022–2026
2027–2033
2034–2037
2038–2044

Najbardziej rozpoznawalnymi strojami PSG były ciemnoniebieskie koszulki z czerwonym pionowym pasem pośrodku otoczonym z obu stron białymi prążkami. Po raz pierwszy wzór ten zaprezentowany został w 1973, gdy w sezonie 1973/1974 drużyna występowała jeszcze w drugiej lidze, a jego projektantem był ówczesny prezes Daniel Hechter. Stroje te zastąpiły pierwsze noszone przez trzy lata niemal jednolicie czerwone koszulki, które w połączeniu z białymi spodenkami oraz niebieskimi getrami nawiązywały do pochodzenia klubu (biel – Stade Saint-Germain, czerwień oraz niebieski – Paris FC).

W 1981 prezes Francis Borelli postanowił zmienić wzór wprowadzając białe koszulki udekorowane dwoma pionowymi prążkami: czerwonym oraz niebieskim. Tym samym dotychczasowe, wykreowane w 1973, stały się jedynie strojami wyjazdowymi. W 1990 dokonano kolejnej korekty wyglądu koszulek, zmieniając ułożenie pasków, które od tej pory razem kształtem miały przypominać wieżę Eiffla. Wzór ten utrzymał się przez dwa lata, aż do sezonu 1992/1993.

Dopiero w 1994 zdecydowano się powrócić do koszulek projektu Daniela Hechtera, które mimo licznych, lecz nieznacznych przekształceń przetrwały do roku 2009. W sezonie 2009/2010 pierwszymi strojami drużyny zostały ciemnoniebieskie koszulki udekorowane czerwonymi prążkami, ciemnoniebieskie spodenki i getry.

Sponsorzy techniczni

[edytuj | edytuj kod]

Sponsorzy główni

[edytuj | edytuj kod]

Stadion

[edytuj | edytuj kod]

Stade Georges Lefèvre

[edytuj | edytuj kod]
Trening PSG na Stade Georges Lefèvre

Od początku istnienia klubu, aż do roku 1974 PSG rozgrywał swe mecze na stadionie Stade Georges Lefèvre, ulokowanym w podparyskiej miejscowości Saint-Germain-en-Laye. Od tamtej pory obiekt użytkowany jest głównie przez drużyny rezerwowe i wchodzi w skład centrum treningowego klubu – Camp des Loges. Nazwa stadionu nadana została w 1945 i upamiętnia poległego na froncie w 1940 piłkarza zespołu Stade Saint-Germain.

Parc des Princes

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Parc des Princes.
  • Nazwa: Parc des Princes
  • Adres: 24, rue du Commandant-Guilbaud, 75016 Paryż
  • Inauguracja: 25 maja 1972; FrancjaZSRR (reprezentacje olimpijskie)
  • Rekordowa frekwencja: 49 575
  • Pojemność: 48 500
  • Wymiary boiska: brak danych
  • Oświetlenie: 1500 luksów

Klub ze stolicy Francji, nieprzerwanie od lipca 1974 roku, rozgrywa swe mecze na stadionie Parc des Princes. Czterogwiazdkowy obiekt, będący własnością miasta Paryża, ulokowany został w 16. dzielnicy, a swą nazwę zawdzięcza dawnemu parkowi, na terenie którego został wybudowany. Rekordową frekwencję zanotowano 2 marca 1983 roku podczas meczu 1/4 finału Pucharu Zdobywców Pucharów, PSG z belgijskim Waterschei Thor Genk (2:0 – Fernández 43', Pilorget 57'), która wyniosła 49 575 widzów. Do dyspozycji kibiców oddano czterotysięczny parking, a sam obiekt został w całości zamknięty i składa się z czterech zadaszonych trybun: północnej – Auteuil, południowej – Boulogne, wschodniej – Paris i zachodniej – Presidentielle Thomson.

Prezesi w historii

[edytuj | edytuj kod]

Chronologiczny spis prezesów Paris Saint-Germain od czasu istnienia klubu.

Lp. Imię i nazwisko Okres urzędowania
1. Francja Pierre-Etienne Guyot 08.1970 06.1971
2. Francja Guy Crescent 06.1971 12.1971
3. Francja Henri Patrelle 12.1971 06.1973
4. Francja Daniel Hechter 06.1973 01.1978
5. Francja Francis Borelli 01.1978 05.1991
6. Francja Michel Denisot 05.1991 05.1998
7. Francja Charles Bietry 05.1991 12.1998
8. Francja Laurent Perpère 12.1998 06.2003
Lp. Imię i nazwisko Okres urzędowania
9. Francja Francis Graille 06.2003 05.2005
10. Francja Pierre Blayau 05.2005 06.2006
11. Francja Alain Cayzac 06.2006 04.2008
12. Francja Simon Tahar 04.2008 05.2008
13. Francja Charles Villeneuve 05.2008 02.2009
14. Francja Sébastien Bazin 02.2009 09.2009
15. Francja Robin Leproux 09.2009 09.2011
16. Katar Nasser Al-Khelaïfi 09.2011 urzęduje

Władze klubu

[edytuj | edytuj kod]

Obecne władze Klubu[16][17]

Funkcja Imię i nazwisko
Właściciel Katar Tamim ibn Hamad Al Sani
Większościowy udziałowiec Katar Qatar Sports Investments
Prezydent Katar Nasser Al-Khelaïfi
Dyrektor generalny Francja Jean-Claude Blanc
Dyrektor sportowy Brazylia Leonardo
Asystent dyrektora sportowego Włochy Angel Castellazzi
Sekretarz generalny Francja Victoriano Melero
Dyrektor ds. komunikacji Francja Jean-Martial Ribes

Trenerzy

[edytuj | edytuj kod]
Gérard Houllier – pierwszy trener PSG, który zdobył mistrzostwo Francji
Carlo Ancelotti – pierwszy trener PSG w epoce obecnych właścicieli
Thomas Tuchel – w 2020 awansował z PSG do finału Ligi Mistrzów
Luis Enrique – obecny trener PSG

Chronologiczny spis trenerów Paris Saint-Germain od czasu istnienia klubu.

Lp. Imię i nazwisko Okres urzędowania
1. Francja Pierre Phelipon 1970 1972
2. Francja Robert Vicot 1972 1973
3. Francja Just Fontaine
Francja Robert Vicot
1973 1975
4. Francja Just Fontaine 1975 1976
5. Velibor Vasović 1976 1977
6. Ilja Pantelic
Francja Pierre Alonzo
1977 1977
7. Francja Jean-Michel Larqué 1977 1978
8. Francja Pierre Alonzo 1978 1978
9. Velibor Vasović 1978 1979
10. Francja Pierre Alonzo
Francja Camille Choquier
1979 1979
11. Francja Georges Peyroche 1979 1983
12. Francja Lucien Leduc 1983 1984
13. Francja Georges Peyroche 1984 1985
14. Francja Christian Coste 1985 1985
15. Francja Gérard Houllier 1985 1987
16. Francja Erick Mombaerts[18] 1987 1988
17. Francja Erick Mombaerts
Francja Gérard Houllier
1988 1988
18. Tomislav Ivić 1988 1990
19. Francja Henri Michel 1990 1991
20. Portugalia Artur Jorge 1991 1994
21. Francja Luis Fernández 1994 1996
22. Brazylia Ricardo Gomes
Francja Joël Bats
1996 1998
23. Francja Alain Giresse 1998 1998
24. Portugalia Artur Jorge 1998 1999
25. Francja Philippe Bergeroo 1999 2000
26. Francja Luis Fernández 2000 2003
27. Bośnia i Hercegowina Vahid Halilhodžić 2003 2005
28. Francja Laurent Fournier 2005 2005
29. Francja Guy Lacombe 2005 2007
30. Francja Paul Le Guen 2007 2009
31. Francja Antoine Kombouaré 2009 2011
32. Włochy Carlo Ancelotti 2011 2013
33. Francja Laurent Blanc 2013 2016
34. Hiszpania Unai Emery 2016 2018
35. Niemcy Thomas Tuchel 2018 2020
36. Argentyna Mauricio Pochettino 2021 2022
37. Francja Christophe Galtier 2022 2023
38. Hiszpania Luis Enrique 2023 urzęduje

Sztab szkoleniowy

[edytuj | edytuj kod]

Sztab szkoleniowy i medyczny w sezonie 2021/22[19]

Funkcja Imię i nazwisko
Trener Francja Christophe Galtier
Asystent Polska Francja Thierry Oleksiak
Asystent Portugalia João Sacramento
Trener bramkarzy Włochy Gianluca Spinelli
Trener przygotowania fizycznego Francja Denis Lefebvre
Trener przygotowania fizycznego Francja Nicolas Mayer
Analityk Francja Antoine Guillotin
Analityk Francja Vincent Brunet
Analityk Hiszpania Isidre Ramón Madir
Skaut Francja Pierre Reynaud
Koordynator drużyn młodzieżowych Francja Yohan Cabaye
Dyrektor akademii piłkarskiej Francja Jean-François Pien
Koordynator występów klubowych Włochy Gian Nicola Bisciotti
Naukowiec sportowy Francja Denis Lefebve
Naukowiec sportowy Australia Ben Michael Simpson
Naukowiec sportowy Brazylia Ricardo Rosa
Naukowiec sportowy Francja Maxime Coulerot
Naukowiec sportowy Włochy Cristoforo Filetti
Szef sztabu medycznego Francja Christophe Baudot
Lekarz klubowy Francja Quentin Vincent
Koordynator fizjoterapii Francja Cyryl Praud
Fizjoterapeuta Brazylia Rafael Martini
Fizjoterapeuta Francja Joffrey Martin
Fizjoterapeuta Francja Gaël Pasquer
Fizjoterapeuta Włochy Dario Fort
Fizjoterapeuta Włochy Diego Mantovani
Fizjoterapeuta Włochy Angelo Castro
Podolog Francja Gaëlle Scalia
Asystent medyczny Francja Sandrine Jarzaguet

Obecny skład

[edytuj | edytuj kod]

Stan na 13 sierpnia 2024[20]

Nr Poz. Piłkarz
2 OB Maroko Achraf Hakimi
3 OB Francja Presnel Kimpembe (3. kapitan)
4 PO Urugwaj Manuel Ugarte
5 OB Brazylia Marquinhos (kapitan)
8 PO Hiszpania Fabián Ruiz
9 NA Portugalia Gonçalo Ramos
10 NA Francja Ousmane Dembélé
11 NA Hiszpania Marco Asensio
15 OB Portugalia Danilo Pereira (wicekapitan)
17 PO Portugalia Vitinha
19 PO Korea Południowa Lee Kang-in
20 PO Brazylia Gabriel Moscardo
21 OB Francja Lucas Hernández
23 NA Francja Randal Kolo Muani
Nr Poz. Piłkarz
24 PO Francja Senny Mayulu
25 OB Portugalia Nuno Mendes
26 OB Francja Nordi Mukiele
28 PO Hiszpania Carlos Soler
29 NA Francja Bradley Barcola
33 PO Francja Warren Zaïre-Emery
35 OB Brazylia Lucas Beraldo
37 OB Słowacja Milan Škriniar
39 BR Rosja Matwiej Safonow
42 OB Francja Yoram Zague
51 OB Ekwador Willian Pacho
80 BR Hiszpania Arnau Tenas
87 PO Portugalia João Neves
99 BR Włochy Gianluigi Donnarumma

Piłkarze na wypożyczeniu

[edytuj | edytuj kod]
Nr Poz. Piłkarz
PO Portugalia Renato Sanches (w Benfice do 30 czerwca 2025)
Nr Poz. Piłkarz
PO Holandia Xavi Simons (w RB Leipzig do 30 czerwca 2025)

Sponsorzy i partnerzy

[edytuj | edytuj kod]

Sponsorzy i partnerzy w sezonie 2021/22[21]

[edytuj | edytuj kod]
Przedsiębiorstwo Funkcja
Nike Partner techniczny i główny
ACCOR Live Limitless Partner Główny
Visit Qatar Partner Premium
ooredoo Partner Premium
QNB Partner Premium
Visit Rwanda Partner Premium
Qatar Airways Partner Premium
ASPETAR Partner Premium
Orange Partner Premium
beIN SPORTS Partner Premium
EA Sports Partner Premium
AUTOHERO Partner Premium
GEEKVAPE Partner Premium
Coca-Cola Oficjalny partner
MSC Oficjalny partner
McDonald’s Oficjalny partner
UNIBET Oficjalny partner
Hisense Oficjalny partner
socios.com Oficjalny partner
GAUSSIN Oficjalny partner
REPLAY Oficjalny partner
THERAGUN Oficjalny partner
Dior Oficjalny partner
NIVEA MEN Oficjalny partner
crypto.com Oficjalny partner
HotForex Oficjalny partner
American Express Oficjalny dostawca
PITTA Oficjalny dostawca
SMART GOOD THINGS Oficjalny dostawca
leyu.com Partner Regionalny
22BET Partner Regionalny
FONBET Partner Regionalny
PLAYBETR Partner Regionalny

Piłkarze w historii

[edytuj | edytuj kod]

Królowie strzelców

[edytuj | edytuj kod]

Królowie strzelców ligi francuskiej występujący w barwach Paris Saint-Germain.

Zawodnik Bramki Sezon
Argentyna Carlos Bianchi 37 1977/1978
Argentyna Carlos Bianchi 27 1978/1979
Portugalia Pauleta 21 2005/2006
Portugalia Pauleta 15 2006/2007
Szwecja Zlatan Ibrahimović 30 2012/2013
Szwecja Zlatan Ibrahimović 26 2013/2014
Szwecja Zlatan Ibrahimović 38 2015/2016
Urugwaj Edinson Cavani 35 2016/2017
Urugwaj Edinson Cavani 28 2017/2018
Francja Kylian Mbappé 33 2018/2019
Francja Kylian Mbappé 18 2019/2020
Francja Kylian Mbappé 27 2020/2021

Uczestnicy mistrzostw świata

[edytuj | edytuj kod]

Spis piłkarzy uczestniczących w finałach Mistrzostw Świata powołanych z Paris Saint-Germain.

Zawodnik Rok
Algieria Mustapha Dahleb 1982
Francja Dominique Baratelli 1982
Francja Dominique Rocheteau 1982, 1986
Ivica Šurjak 1982
Francja Joël Bats 1986
Francja Michel Bibard 1986
Francja Luis Fernández 1986
Argentyna Gabriel Calderón 1990
Safet Sušić 1990
Zlatko Vujović 1990
Brazylia Raí 1994
Argentyna Mauricio Pochettino 2002
Brazylia Ronaldinho 2002
Nigeria Bartholomew Ogbeche 2002
Nigeria Jay-Jay Okocha 2002
Czechy David Rozehnal 2006
Francja Vikash Dhorasoo 2006
Portugalia Pauleta 2006
Wybrzeże Kości Słoniowej Bonaventure Kalou 2006
Argentyna Ezequiel Lavezzi 2014
Brazylia Thiago Silva 2014, 2018
Brazylia David Luiz 2014
Brazylia Maxwell 2014
Urugwaj Edinson Cavani 2014, 2018
Zawodnik Rok
Włochy Salvatore Sirigu 2014
Włochy Marco Verratti 2014
Włochy Thiago Motta 2014
Francja Yohan Cabaye 2014
Francja Blaise Matuidi 2014
Francja Lucas Digne 2014
Francja Kylian Mbappé 2018, 2022
Francja Alphonse Areola 2018
Francja Presnel Kimpembe 2018
Argentyna Ángel Di María 2018
Argentyna Giovani Lo Celso 2018
Brazylia Marquinhos 2018, 2022
Brazylia Neymar 2018, 2022
Niemcy Kevin Trapp 2018
Niemcy Julian Draxler 2018
Belgia Thomas Meunier 2018
Maroko Achraf Hakimi 2022
Kostaryka Keylor Navas 2022
Portugalia Danilo Pereira 2022
Portugalia Vitinha 2022
Portugalia Nuno Mendes 2022
Hiszpania Pablo Sarabia 2022
Hiszpania Carlos Soler 2022
Argentyna Lionel Messi 2022

Uczestnicy mistrzostw Europy

[edytuj | edytuj kod]

Spis piłkarzy uczestniczących w finałach Mistrzostw Europy powołanych z Paris Saint-Germain.

Zawodnik Rok
Francja Luis Fernández 1984
Francja Dominique Rocheteau 1984
Safet Sušić 1984
Francja Christian Perez 1992
Francja Youri Djorkaeff 1996
Francja Vincent Guérin 1996
Francja Bernard Lama 1996, 2000
Francja Patrice Loko 1996
Francja Alain Roche 1996
Portugalia Pauleta 2004
Włochy Salvatore Sirigu 2012, 2016
Włochy Thiago Motta 2012, 2016
Francja Blaise Matuidi 2012, 2016
Francja Jérémy Ménez 2012
Szwecja Zlatan Ibrahimović 2016
Włochy Marco Verratti 2020

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Superpuchar Francji dla PSG. Piąty z rzędu... [online] [dostęp 2017-08-17].
  2. France – List of Foundation Dates.
  3. PSGFC.pl – Polskie centrum kibiców Paris Saint-Germain – PSG 2-1 Bordeaux: Zabójcza końcówka! Paryżanie z pierwszym trofeum! [online], psgfc.pl [dostęp 2017-12-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-17] (pol.).
  4. Liga Mistrzów: pogrom na Parc des Princes, PSG nie dało szans Celtikowi, „Onet Sport”, 22 listopada 2017 [dostęp 2017-11-23] (pol.).
  5. Le classement historique des buteurs du PSG [online], Histoire du #PSG, 20 maja 2017 [dostęp 2020-08-17].
  6. Le classement historique des passeurs du PSG [online], Histoire du #PSG, 20 maja 2017 [dostęp 2020-08-17].
  7. Le classement des matchs officiels joués au PSG [online], Histoire du #PSG, 25 maja 2017 [dostęp 2020-08-17].
  8. a b Edinson Cavani, Ligue 1 legend [online], Ligue1 [dostęp 2020-08-16] (ang.).
  9. a b c d Les records individuels [online], Histoire du #PSG, 1 czerwca 2017 [dostęp 2020-08-17].
  10. Paris Saint-Germain – Record arrivals [online], _ [dostęp 2020-08-17] (ang.).
  11. Paris Saint-Germain – Most expensive departures [online], www.transfermarkt.pl [dostęp 2020-08-17].
  12. Http://bleacherreport.com/articles/1322606-joey-barton-puts-the-punch-back-into-the-marseille-psg-rivalry” Bleacher Report. 4 września 2012. dostęp: 31 maja 2013.
  13. http://demarseille.pl/dzial/Informacje-o-Le-Clasique, dostęp: 31 maja 2015.
  14. http://www.meilleurescotes.com/PSG-OM-historique-des-matches-et-statistiques.html, dostęp: 2015-05-31.
  15. https://web.archive.org/web/20150826211938/http://www.lequipe.fr/Football/FootballConfrontation26_22.html, dostęp: 31 maja 2015.
  16. Délégation réduite pour le PSG en Champions League [online], CulturePSG [dostęp 2021-11-08] (fr.).
  17. Brat emira potwierdza – Messi trafi do PSG [online], weszlo.com, 7 sierpnia 2021 [dostęp 2021-11-08] (pol.).
  18. Z powodu problemów zdrowotnych Gérarda Houlliera, do protokołów jako pierwszy trener wpisywany był Erick Mombaerts, pełniący faktycznie obowiązki asystenta.
  19. Players [online], EN.PSG.FR [dostęp 2021-11-08] (ang.).
  20. Effectif Equipe première [online], psg.fr [dostęp 2022-06-23] (fr.).
  21. Sponsors [online], EN.PSG.FR [dostęp 2021-10-18] (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]