Pierre Laval
| ||
![]() | ||
Data i miejsce urodzenia | 28 czerwca 1883 Châteldon | |
Data i miejsce śmierci | 15 października 1945 Fresnes | |
101. Premier Republiki Francuskiej | ||
Okres | od 27 stycznia 1931 do 20 lutego 1932 | |
Przynależność polityczna | bezpartyjny | |
Poprzednik | Théodore Steeg | |
Następca | André Tardieu | |
112. Premier Republiki Francuskiej | ||
Okres | od 7 czerwca 1935 do 24 stycznia 1936 | |
Przynależność polityczna | bezpartyjny | |
Poprzednik | Fernand Bouisson | |
Następca | Albert Sarraut | |
120. Premier Państwa Francuskiego | ||
Okres | od 11 lipca 1940 do 13 grudnia 1940 | |
Przynależność polityczna | bezpartyjny | |
Poprzednik | Philippe Pétain | |
Następca | Pierre Étienne Flandin | |
123. Premier Państwa Francuskiego | ||
Okres | od 18 kwietnia 1942 do 17 sierpnia 1944 | |
Przynależność polityczna | bezpartyjny | |
Poprzednik | François Darlan | |
Następca | Charles de Gaulle (tymczasowo) | |
![]() |
Pierre Laval (ur. 28 czerwca 1883 w Châteldon, zm. 15 października 1945 we Fresnes) – francuski prawnik i polityk.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem kupca[1]. Już jako student prawa bronił interesów robotników[2]. W 1903 wstąpił do partii socjalistycznej (SFIO). Po studiach prawniczych zamieszkał w Paryżu, gdzie od 1907 pracował jako adwokat. W 1914 został wybrany do Parlamentu, ale sprzeciw wobec wojny przesuwał go do opozycji wewnątrzpartyjnej[2]. Określał się jako pacyfista i odmówił wstąpienia do wojska[3]. Został zmobilizowany podczas I wojny światowej. W latach 1914-1919 i 1924-1927 był deputowanym do Zgromadzenia Narodowego. W 1919 przegrał wybory, w 1920 wystąpił z partii i stopniowo oddalał się od lewicy. Był deputowanym z Aubervilliers, gdzie w 1923 objął stanowisko mera (urząd pełnił nieprzerwanie do 1944). Od 1927 do 1940 był senatorem. Począwszy od 1925 wielokrotnie pełnił stanowiska ministerialne w różnych gabinetach[1]. W 1931 został przewodniczącym parlamentu Francji. W latach 1931-1932 oraz 1935-1936 był premierem Francji, w latach 1934-1936 ministrem spraw zagranicznych[1]. Był Człowiekiem Roku 1931 tygodnika „Time”[3]. W okresie jego pierwszego gabinetu bezskutecznie próbował walczyć z kryzysem gospodarczym za pomocą ostrych działań deflacyjnych[2]. Od 1936 był w opozycji. Jako charakterystyczny element swojego ubioru nosił biały krawat[1].
Laval chciał zbudować trwały pokój w Europie i utworzyć antyniemiecką koalicję[3]. W celu powstrzymania ekspansji hitlerowskich Niemiec bezskutecznie dążył do poprawy stosunków z sąsiednimi, faszystowskimi Włochami Benito Mussoliniego[1]. Podczas wizyty w Rzymie w 1935 wyraził nieformalną zgodę wobec Mussoliniego na przyszłą agresję Włoch na Etiopię. Z Włochami i Wielką Brytanią zawarł krótkotrwałe porozumienie przeciw niemieckiej agresji, tzw. front Stresa[3]. W maju 1935 zawarł w Moskwie z ZSRR układ o pomocy wzajemnej[1]. W okresie jego drugiego rządu mieszkańcy Terytorium Saary w referendum zagłosowali za powrotem do Niemiec. W 1936 utracił stanowisko w wyniku zbyt dużej pobłażliwości wobec podbojów Mussoliniego w Etiopii[2] (Francuzi oczekiwali, że Laval stanie na straży prawa i powstrzyma Mussoliniego)[3].
Od II wojny światowej[edytuj | edytuj kod]
W 1939 sprzeciwił się wypowiedzeniu wojny Niemcom po ich ataku na Polskę we wrześniu. W czerwcu 1940, po porażce Francji z Niemcami w kampanii francuskiej, został ministrem bez teki w rządzie Philippe'a Pétaina. W lipcu 1940 został wicepremierem, szefem gabinetu, ministrem spraw zagranicznych oraz desygnowanym następcą szefa państwa. Był jedną z najważniejszych osób likwidujących III Republikę Francuską (w wykonaniu szczątkowego Zgromadzenia Narodowego, obradującego w miejscowości Vichy w środkowej Francji) oraz powołujących Państwo Francuskie (tzw. Francja Vichy)[1].
13 października 1940 został usunięty przez Pétaina i osadzony w areszcie domowym, z którego został zwolniony po kilku dniach w wyniku interwencji Niemców. Wskutek nacisku Niemców powrócił do pełnienia funkcji. 22 października 1940 po raz pierwszy spotkał się z Adolfem Hitlerem[1]. Pod koniec listopada 1940 przekazał Niemcom ponad 220 ton francuskiego złota[3].
Nastąpił zamach na życie Lavala, w którym zamachowiec próbował go zastrzelić[3]. 18 czerwca 1942 został mianowany przez marszałka Philippe'a Pétaina szefem rządu Vichy. Dodatkowo kierował resortem spraw wewnętrznych, resortem spraw zagranicznych i resortem informacji. Uwierzył w ostateczne zwycięstwo III Rzeszy, starając się uzyskać dla Francji miejsce w przyszłej „niemieckiej” Europie[1]. Chciał uniknąć bezpośrednich rządów niemieckich we Francji (jak to miało miejsce m.in. w Polsce), dlatego zamierzał uczynić z Francji ulubioną „prowincję” Niemców[2]. Jako premier prowadził politykę kolaboracji z okupantem i ustępstw. Wyraził zgodę na deportację Żydów z Francji do obozów koncentracyjnych w Generalnym Gubernatorstwie. Był wielkim przeciwnikiem Wielkiej Brytanii. Z upływem czasu stawał się osobą coraz bardziej niepopularną. Jego gabinet urzędował do 17 sierpnia 1944[1].
Po lądowaniu aliantów we Francji (operacja Overlord) i rozpoczęciu francuskiego powstania narodowowyzwoleńczego wycofujący się Niemcy zabrali do Rzeszy szefa Państwa Francuskiego Philippe’a Pétaina i premiera Pierre’a Lavala, którzy uznali się za jeńców i nie podjęli czynności politycznych[4]. W październiku 1944 został zaocznie skazany we Francji na karę śmierci. W maju 1945 przedostał się samolotem do Hiszpanii, skąd jednak został wydalony do Austrii, gdzie został zatrzymany przez Amerykanów i przekazany Francuzom[1]. Sądzony w pośpiesznym procesie już po wyzwoleniu Francji, został skazany na karę śmierci i rozstrzelany 15 października 1945 na dziedzińcu więzienia we Fresnes. Charles de Gaulle nie skorzystał z prawa łaski. Kilka godzin przed egzekucją Laval próbował popełnić samobójstwo, zażywając cyjanek potasu, został jednak odratowany[5]. Był jedynym francuskim premierem, który został stracony. Jego rodzina bezskutecznie przez kilkadziesiąt lat starała się o zrewidowanie wyroku[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l Stanisław Żerko Biograficzny leksykon II wojny światowej, wyd. 2013, s. 238 i 239
- ↑ a b c d e Jan Palmowski Słownik najnowszej historii świata 1900-2007, wyd. 2008, tom 3, s. 135 i 136
- ↑ a b c d e f g Serial dokumentalny Kolaboranci Trzeciej Rzeszy, odc. Pierre Laval, 2010
- ↑ Jan Baszkiewicz Historia państw świata w XX wieku. Francja, wyd. 1997, s. 115–117
- ↑ A. Beevor, A. Cooper, Paryż wyzwolony, Znak Horyzont, 2015, s. 222.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Biografia Pierre’a Lavala (ang.)
|
|
|
|
|