Nikotyna: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Poprawka odnośnika ponieważ odnosił się do miasta a nie związku chemicznego |
|||
Linia 100: | Linia 100: | ||
Do końca XX w. uważano, że czysta nikotyna nie prowadzi do rozwoju nowotworów{{r|Hecht-1999|Wu-2004}}. W pierwszej dekadzie XXI w. pojawiły się jednak prace podważające ten pogląd{{r|Wu-2004|Ye-2004|Wong-2007|Davis-2009|Chu-2013}}, wywołując debatę wśród naukowców na temat jej [[czynnik rakotwórczy|właściwości rakotwórczych]]{{r|Cardinale-2012}}. |
Do końca XX w. uważano, że czysta nikotyna nie prowadzi do rozwoju nowotworów{{r|Hecht-1999|Wu-2004}}. W pierwszej dekadzie XXI w. pojawiły się jednak prace podważające ten pogląd{{r|Wu-2004|Ye-2004|Wong-2007|Davis-2009|Chu-2013}}, wywołując debatę wśród naukowców na temat jej [[czynnik rakotwórczy|właściwości rakotwórczych]]{{r|Cardinale-2012}}. |
||
Istnieją bardzo rozbieżne opinie w świecie nauki co do potencjału [[uzależnienie|uzależniającego]] nikotyny. Według najnowszych doniesień, właściwości uzależniające wyizolowanej nikotyny nie są znaczące{{r|Guillem-2005}}, a decydujący wpływ na silne uzależnienie od papierosów ma występowanie w dymie tytoniowym [[inhibitory monoaminooksydazy|inhibitorów monoaminooksydazy]] (w szczególności [[harman]] i [[norharman]]). |
Istnieją bardzo rozbieżne opinie w świecie nauki co do potencjału [[uzależnienie|uzależniającego]] nikotyny. Według najnowszych doniesień, właściwości uzależniające wyizolowanej nikotyny nie są znaczące{{r|Guillem-2005}}, a decydujący wpływ na silne uzależnienie od papierosów ma występowanie w dymie tytoniowym [[inhibitory monoaminooksydazy|inhibitorów monoaminooksydazy]] (w szczególności [[harman_(związek_chemiczny)|harman]] i [[norharman]]). |
||
Nikotyna jest silnym [[agonista|agonistą]] [[receptor acetylocholinowy|receptorów N-acetylocholinowych]]. W niskich dawkach (1–3 mg) wykazuje działanie [[stymulanty|stymulujące]], co jest głównym powodem, dla którego [[palenie]] [[Tytoń (produkt)|tytoniu]] sprawia przyjemność. Nikotyna działa na [[organizm]] człowieka na wiele różnych sposobów, gdyż wiąże się trwale i blokuje działanie kilkudziesięciu różnego rodzaju [[enzymy|enzymów]]. W małych dawkach działa ona stymulująco, powodując wzmożone wydzielanie [[adrenalina|adrenaliny]], co powoduje wszystkie związane z tym objawy (zanik [[ból]]u i [[głód|głodu]], przyspieszone bicie [[serce|serca]], rozszerzone źrenice itp). W większych dawkach powoduje trwałe zablokowanie działania [[układ nerwowy|układu nerwowego]], gdyż wiąże się ona trwale z [[receptory nikotynowe|receptorami nikotynowymi]] w komórkach nerwowych zaburzając ich [[metabolizm]]. Pojawia się uczucie lekkości, następnie zmiana percepcji, zmiana postrzegania otoczenia, [[światłowstręt]], zmęczenie, brak energii, uczucie oderwania od rzeczywistości, myślotok, wymioty, biegunka. W jeszcze większych dawkach występuje zamroczenie pola widzenia i pojawić się mogą [[halucynacje]] – zazwyczaj czarno-białe „wizjonerskie” obrazy. W ekstremalnie wysokich dawkach następuje utrata przytomności, drgawki i zgon. |
Nikotyna jest silnym [[agonista|agonistą]] [[receptor acetylocholinowy|receptorów N-acetylocholinowych]]. W niskich dawkach (1–3 mg) wykazuje działanie [[stymulanty|stymulujące]], co jest głównym powodem, dla którego [[palenie]] [[Tytoń (produkt)|tytoniu]] sprawia przyjemność. Nikotyna działa na [[organizm]] człowieka na wiele różnych sposobów, gdyż wiąże się trwale i blokuje działanie kilkudziesięciu różnego rodzaju [[enzymy|enzymów]]. W małych dawkach działa ona stymulująco, powodując wzmożone wydzielanie [[adrenalina|adrenaliny]], co powoduje wszystkie związane z tym objawy (zanik [[ból]]u i [[głód|głodu]], przyspieszone bicie [[serce|serca]], rozszerzone źrenice itp). W większych dawkach powoduje trwałe zablokowanie działania [[układ nerwowy|układu nerwowego]], gdyż wiąże się ona trwale z [[receptory nikotynowe|receptorami nikotynowymi]] w komórkach nerwowych zaburzając ich [[metabolizm]]. Pojawia się uczucie lekkości, następnie zmiana percepcji, zmiana postrzegania otoczenia, [[światłowstręt]], zmęczenie, brak energii, uczucie oderwania od rzeczywistości, myślotok, wymioty, biegunka. W jeszcze większych dawkach występuje zamroczenie pola widzenia i pojawić się mogą [[halucynacje]] – zazwyczaj czarno-białe „wizjonerskie” obrazy. W ekstremalnie wysokich dawkach następuje utrata przytomności, drgawki i zgon. |
Wersja z 18:15, 9 gru 2017
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny |
C10H14N2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa |
162,23 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd |
bezbarwna ciecz brunatniejąca na powietrzu[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem |
{{{nazwa}}}, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: (ang.). | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ATC | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Legalność w Polsce |
substancja niesklasyfikowana | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Nikotyna – organiczny związek chemiczny z grupy alkaloidów pirydynowych. Naturalnie występuje w liściach i korzeniach tytoniu szlachetnego (Nicotiana tabacum)[1].
Zbudowana jest z dwóch pierścieni heterocyklicznych, pirydyny i pirolidyny, której atom węgla w pozycji 2 stanowi centrum chiralne (naturalnie występująca nikotyna jest enancjomerem o konfiguracji S).
Nikotyna według Światowej Organizacji Zdrowia jest narkotykiem[7].
Działanie na organizm
Nikotyna jest dość silną neurotoksyną[potrzebny przypis]. Stosuje się ją m.in. w mieszankach z innymi związkami jako środek owadobójczy. Dawka LD50 to ok. 1–1,5 mg/kg masy ciała. Zawartość nikotyny w tytoniu papierosowym jest rzędu 1–2% suchej masy[8][9], natomiast w dymie papierosowym rzędu 0,2–1 mg/papieros (w zależności od rodzaju i marki papierosów).
Do końca XX w. uważano, że czysta nikotyna nie prowadzi do rozwoju nowotworów[10][11]. W pierwszej dekadzie XXI w. pojawiły się jednak prace podważające ten pogląd[11][12][13][14][15], wywołując debatę wśród naukowców na temat jej właściwości rakotwórczych[16].
Istnieją bardzo rozbieżne opinie w świecie nauki co do potencjału uzależniającego nikotyny. Według najnowszych doniesień, właściwości uzależniające wyizolowanej nikotyny nie są znaczące[17], a decydujący wpływ na silne uzależnienie od papierosów ma występowanie w dymie tytoniowym inhibitorów monoaminooksydazy (w szczególności harman i norharman).
Nikotyna jest silnym agonistą receptorów N-acetylocholinowych. W niskich dawkach (1–3 mg) wykazuje działanie stymulujące, co jest głównym powodem, dla którego palenie tytoniu sprawia przyjemność. Nikotyna działa na organizm człowieka na wiele różnych sposobów, gdyż wiąże się trwale i blokuje działanie kilkudziesięciu różnego rodzaju enzymów. W małych dawkach działa ona stymulująco, powodując wzmożone wydzielanie adrenaliny, co powoduje wszystkie związane z tym objawy (zanik bólu i głodu, przyspieszone bicie serca, rozszerzone źrenice itp). W większych dawkach powoduje trwałe zablokowanie działania układu nerwowego, gdyż wiąże się ona trwale z receptorami nikotynowymi w komórkach nerwowych zaburzając ich metabolizm. Pojawia się uczucie lekkości, następnie zmiana percepcji, zmiana postrzegania otoczenia, światłowstręt, zmęczenie, brak energii, uczucie oderwania od rzeczywistości, myślotok, wymioty, biegunka. W jeszcze większych dawkach występuje zamroczenie pola widzenia i pojawić się mogą halucynacje – zazwyczaj czarno-białe „wizjonerskie” obrazy. W ekstremalnie wysokich dawkach następuje utrata przytomności, drgawki i zgon.
W przypadku palenia papierosa nikotyna działa niemal natychmiast po zażyciu, ok. 7 sekund (czas potrzebny na przedostanie się nikotyny szlakiem jama ustna – płuca – krew krążenia małego – serce – aorta – tętnice mózgu). Biologiczny okres półtrwania nikotyny w mózgu wynosi ok. 2 h[6]. W organizmie człowieka 70–80% nikotyny ulega w wątrobie przemianie do kotyniny. Innymi metabolitami są N-tlenek nikotyny (4–7%) oraz N-tlenek kotyniny[18][19].
Nikotyna zwiększa wydzielanie wazopresyny[20] oraz angiotensyny II i endoteliny-1, które zwiększają ryzyko stanu prozakrzepowego[21].
Palenie papierosów prowadzi do podwyższenia poziomu dopaminy w mózgu, co jest efektem charakterystycznym dla wielu substancji uzależniających[potrzebny przypis].
Historia
Nazwa nikotyny pochodzi od nazwiska francuskiego lekarza, Jeana Nicota, który w XVI wieku zalecał tytoń jako lek. Nikotyna została pierwszy raz wyizolowana w 1828 roku, jej chemiczna budowa odkryta w roku 1843, a otrzymana została po raz pierwszy w 1904 roku[potrzebny przypis].
Przypisy
- ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiepsc
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b c d e f g Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieCRC
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b Nikotyna, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-10] (ang.).
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieAlfa
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieSA-US
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieNakajima
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Lexicon of alcohol and drug terms published by the World Health Organization.
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiedoi10.1021/jf990050r-s3713-3717
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiedoi10.1021/jf062486-s1097-1102
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieHecht-1999
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieWu-2004
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieYe-2004
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieWong-2007
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieDavis-2009
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieChu-2013
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieCardinale-2012
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieGuillem-2005
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieNicotine Pathway Pharmacokinetics
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiepmid20301889-s593-597
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieMarshall2007-s17
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieWpływ palenia tytoniu na
BŁĄD PRZYPISÓW