Shirley MacLaine
Shirley MacLaine (1960) | |
Imię i nazwisko |
Shirley MacLean Beaty |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
24 kwietnia 1934 |
Zawód |
aktorka, piosenkarka, tancerka, pisarka, aktywistka społeczna |
Współmałżonek |
Steve Parker (1954–1982) |
Lata aktywności |
od 1955 |
Shirley MacLaine, właśc. Shirley MacLean Beaty (ur. 24 kwietnia 1934 w Richmond w Wirginii) – amerykańska aktorka, piosenkarka, tancerka, pisarka i aktywistka społeczna, zdobywczyni Oscara, znana z wielu ról filmowych.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodziła się w Richmond[1] w Wirginii jako córka Kathlyn Corinne Beaty (z domu MacLean; 1903-1993)[2], nauczycielki teatralnej z Nowej Szkocji, i Iry Owensa Beaty’ego (1903-1987)[3][4], profesora psychologii, administratora szkół publicznych i agenta nieruchomości. Jej ojciec był Amerykaninem z Wirginii, a matka Kanadyjką z Cape Breton w Nowej Szkocji[5]. Jej młodszy brat, Warren Beatty, który zmienił nazwisko z Beaty na Beatty, to aktor i reżyser.
W 1954 roku wyszła za mąż za Steve’a Parkera. Rozwiedli się w 1982 roku. Ma jedną córkę Stephanie (Sachi).
Karierę sceniczną zaczęła w 1950 roku w Oklahomie jako tancerka. Na ekranie debiutowała w filmie Alfreda Hitchcocka Kłopoty z Harrym (1955). W 1970 roku miała serię programów TV zatytułowanych Shirley's World. Od 1977 roku występowała w Las Vegas we własnym show, z którym objechała Europę i Amerykę Południową.
Była czterokrotnie nominowana do Nagrody Akademii, m.in. za główną rolę w Garsonierze Billy’ego Wildera. Zdobyła wiele nagród zagranicznych (m.in. na festiwalach w Wenecji i Berlinie oraz nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej). W 1983 roku zdobyła Oscara dla najlepszej aktorki za rolę Aurory Greenway w Czułych słówkach w reżyserii Jamesa L. Brooksa („Naprawdę na to zasłużyłam” – powiedziała odbierając statuetkę). Była współrealizatorką dokumentalnego filmu The Other Half of the Sky: A China Memoir, powstałego na podstawie jej wrażeń z podróży do Chin.
Autorka kilku książek autobiograficznych (debiut literacki w 1970 roku książką Don't Fall Off the Mountain). Na krawędzi (Out on a Limb) ukazała się w 1983 roku.
MacLaine jest wyznawczynią ruchu New Age. Utrzymuje, że w poprzednim życiu przed 35 tysiącami lat mieszkała na Atlantydzie i była siostrą nadprzyrodzonego bytu imieniem Ramtha, który komunikuje się ze światem za pośrednictwem medium J.Z. Knight[6].
Zasiadała w jury konkursu głównego na 20. MFF w Cannes (1967). Laureatka nagrody im. Cecila B. DeMille’a w 1998 roku.
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]- Filmy fabularne
- 1955: Artyści i modele (Artists and Models) jako Bessie Sparrowbrush
- 1955: Kłopoty z Harrym (The Trouble with Harry) jako Jennifer Rogers
- 1956: W 80 dni dookoła świata (Around the World in Eighty Days) jako księżniczka Aouda
- 1958: Swatka (The Matchmaker) jako Irene Molloy
- 1958: Jeden przeciw wszystkim (The Sheepman) jako Dell Payton
- 1958: Długi tydzień w Parkman (Some Came Running) jako Ginny Moorhead
- 1958: Hot Spell jako Virginia Duval
- 1959: Jak zdobyć męża (Ask Any Girl) jako Meg Wheeler
- 1959: Career jako Sharon Kensington
- 1960: Ocean’s Eleven jako Tipsy Girl
- 1960: Garsoniera (The Apartment) jako Fran Kubelik
- 1960: Kankan (Can-Can) jako Simone Pistache
- 1961: Niewiniątka (The Children's Hour) jako Martha Dobie
- 1961: Two Loves jako Anna Vorontosov
- 1961: Dziewczyna w hotelu (All in a Night's Work) jako Katie Robbins
- 1962: Dwoje na huśtawce (Two for the Seesaw) jako Gittel Mosca
- 1962: Gejsza (My Geisha) jako Lucy Dell / Yoko Mori
- 1963: Słodka Irma (Irma la Douce) jako Irma
- 1964: Żółty Rolls-Royce (The Yellow Rolls-Royce) jako Mae Jenkins
- 1964: Pięciu mężów pani Lizy (What a Way to Go!) jako Louisa Foster
- 1965: John Goldfarb, Please Come Home jako Jenny Ericson
- 1966: Gambit jako Nicole Chang
- 1967: Siedem razy kobieta (Woman Times Seven) jako Paulette / Maria Teresa / Linda / Edith / Eve Minou / Marie / Jeanne
- 1968: The Bliss of Mrs. Blossom jako Harriet Blossom
- 1969: Słodka Charity (Sweet Charity) jako Charity Hope Valentine
- 1970: Dwa muły dla siostry Sary (Two Mules for Sister Sara) jako Sara
- 1971: Pustka (Desperate Characters) jako Sophie Bentwood
- 1972: Opętanie Joela Delaneya (The Possession of Joel Delaney) jako Norah Benson
- 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir
- 1977: Punkt zwrotny (The Turning Point) jako Deedee Rodgers
- 1979: Wystarczy być (Being There) jako Eve Rand
- 1980: Zmiana pór roku (A Change of Seasons) jako Karyn Evans
- 1980: Nieoczekiwany romans (Loving Couples) jako Evelyn
- 1983: Czułe słówka (Terms of Endearment) jako Aurora Greenway
- 1984: Wyścig armatniej kuli II (Cannonball Run II) jako Veronica
- 1988: Madame Sousatzka jako madame Sousatzka
- 1989: Stalowe magnolie (Steel Magnolias) jako Ouiser Boudreaux
- 1990: Czekając na światło (Waiting for the Light) jako Aunt Zena
- 1990: Pocztówki znad krawędzi (Postcards from the Edge) jako Doris Mann
- 1992: Druga miłość (Used People) jako Pearl Berman
- 1993: Zapasy z Ernestem Hemingwayem (Wrestling Ernest Hemingway) jako Helen
- 1994: Strażnik pierwszej damy (Guarding Tess) jako Tess Carlisle
- 1995: Walc z West Side'u (The West Side Waltz) jako Margaret Mary Elderdice
- 1996: Czułe słówka: ciąg dalszy (The Evening Star) jako Aurora Greenway
- 1996: Pani Winterbourne (Mrs. Winterbourne) jako Grace Winterbourne
- 1997: Twój uśmiech (A Smile Like Yours) jako Martha
- 1999: Joanna d’Arc (Joan of Arc) jako madame de Beaurevoir
- 2000: Bruno jako Helen
- 2001: Wieczny blask gwiazd (These Old Broads) jako Kate Westbourne
- 2002: Hell on Heels: The Battle of Mary Kay jako Mary Kay Ash
- 2002: Salem Witch Trials jako Rebecca Nurse
- 2003: Carolina jako babcia Mirabeau
- 2005: Czarownica (Bewitched) jako Iris Smythson / Endora
- 2005: Siostry (In Her Shoes) jako Ella
- 2005: Z ust do ust (Rumor Has It...) jako Katharine Richelieu
- 2007: Znak miłości (Closing the Ring) jako Ethel Ann
- 2008: Coco Chanel jako starsza Coco Chanel
- 2008: Ania z Zielonego Wzgórza – Nowy początek (Anne of Green Gables: A New Beginning) jako Amelia Thomas
- 2010: Walentynki (Valentine's Day) jako Estelle
- 2011: Bernie jako Marjorie Nugent
- 2013: Sekretne życie Waltera Mitty (The Secret Life of Walter Mitty) jako Edna Mitty
- 2014: Elsa & Fred jako Elsa Hayes
- 2016: Wild Oats jako Eva
- 2017: Ostatnie słowo (The Last Word) jako Harriett Lauler
- 2018: Mała syrenka (The Little Mermaid ) jako babcia Eloise
- 2019: Noelle jako Elf Polly
- 2022: American Dreamer jako Astrid Fanelli
- Seriale telewizyjne
- 1955: Shower of Stars
- 1971-1972: Shirley's World jako Shirley Logan
- 1998: Michaił Barysznikow – bajki z mojego dzieciństwa Dziadek do orzechów (odc. 11) jako narrator (głos)
- Scenariusz
- 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir
- 1987: Out on a Limb
- 1999: Kingdom Come
- Reżyseria
- 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir
- 2000: Bruno
- Produkcja
- 1974: Shirley MacLaine: If They Could See Me Now (producent)
- 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir (producent)
- 1977: The Shirley MacLaine Special: Where Do We Go from Here? (producent wykonawczy)
- 1982: Shirley MacLaine... Illusions (producent)
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Nagroda Akademii Filmowej Najlepsza aktorka pierwszoplanowa: 1984 Czułe słówka
- Złoty Glob
- 1998 Nagroda im. Cecila B. DeMille’a: Najlepsza aktorka w filmie dramatycznym: 1989 Madame Sousatzka
- 1984 Czułe słówka
- Najlepsza aktorka w filmie komediowym lub musicalu: 1964 Słodka Irma
- 1961 Garsoniera
- 1955 Najbardziej obiecująca debiutantka
- Nagroda BAFTA
- Najlepsza aktorka zagraniczna: 1961 Garsoniera
- 1960 Jak zdobyć męża
- Nagroda na MFF w Berlinie
- 1999 Honorowy Złoty Niedźwiedź: Najlepsza aktorka: 1971 Pustka
- 1959 Jak zdobyć męża
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Shirley MacLaine - Sztárlexikon. Starity.hu. [dostęp 2016-12-24]. (węg.).
- ↑ Kathlyn Corinne MacLean Beaty (1903-1993). Find A Grave Memorial. [dostęp 2022-06-15]. (ang.).
- ↑ Ira Owens Beaty (1903-1987). Find a Grave Memorial. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
- ↑ William Addams Reitwiesner: Ancestry of Shirley MacLaine and Warren Beatty. ancestry.com. [dostęp 2014-05-23]. (ang.).
- ↑ Shirley MacLaine What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2022-06-15]. (ang.).
- ↑ George D. Chryssides: Historical Dictionary of New Religious Movements. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 202.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Shirley Maclaine w bazie IMDb (ang.)
- Shirley Maclaine w bazie Filmweb
- Shirley MacLaine w bazie Notable Names Database (ang.)
- ISNI: 0000000368560947, 0000000109343905
- VIAF: 110276203
- LCCN: n80049823
- GND: 118575945
- NDL: 00448430
- LIBRIS: hftwz09136pl7c8
- BnF: 119138120
- SUDOC: 029430429
- SBN: CFIV059608
- NLA: 35320140
- NKC: jn20000701110
- BNE: XX866350
- NTA: 070121125
- BIBSYS: 90204521
- CiNii: DA03207719
- Open Library: OL447712A
- PLWABN: 9810574372905606
- NUKAT: n94000555
- J9U: 987007308241605171
- PTBNP: 35663
- CANTIC: a10116862
- LNB: 000005361
- NSK: 000230240
- CONOR: 11463779
- BNC: 000161429
- ΕΒΕ: 67282
- BLBNB: 000285792
- KRNLK: KAC2018H8921
- LIH: LNB:CUbn;=B4
- Amerykanie pochodzenia brytyjskiego
- Amerykanie pochodzenia kanadyjskiego
- Amerykańscy autorzy pamiętników i dzienników
- Amerykańscy producenci filmowi
- Amerykańscy reżyserzy filmowi
- Amerykańscy scenarzyści XX wieku
- Amerykańskie aktorki filmowe
- Amerykańskie aktorki telewizyjne
- Amerykańskie tancerki
- Laureaci AFI Life Achievement Award
- Laureaci Honorowego Złotego Niedźwiedzia
- Laureaci Kennedy Center Honors
- Laureatki nagrody BAFTA dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej
- Laureaci Nagrody David di Donatello
- Laureaci Nagrody im. Cecila B. DeMille’a
- Laureatki Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej
- Laureatki Pucharu Volpiego dla najlepszej aktorki
- Laureatki Srebrnego Niedźwiedzia dla najlepszej aktorki
- Laureatki Złotego Globu dla najlepszej aktorki w filmie dramatycznym
- Laureatki Złotego Globu dla najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu
- Ludzie urodzeni w Richmond (Wirginia)
- Urodzeni w 1934