Piechowice
50,8556°N 15,6189°E/50,855556 15,618889
| miasto i gmina | |||||
 Barokowy pałac w Piechowicach - Pakoszowie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Data założenia |
XIII–XIV w. | ||||
| Prawa miejskie |
1967 | ||||
| Burmistrz |
Jacek Kubielski | ||||
| Powierzchnia |
43,22 km² | ||||
| Wysokość |
360-480[1] m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 75 | ||||
| Kod pocztowy |
58-573 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
DJE | ||||
Położenie na mapie brak  Brak mapy: powiat jeleniogórski | |||||
Położenie na mapie świata  | |||||
| 50,8556°N 15,6189°E/50,855556 15,618889
| |||||
| TERC (TERYT) |
0206031 | ||||
| SIMC |
0936285 | ||||
Urząd miejski ul. Kryształowa 4958-573 Piechowice | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Piechowice (niem. Petersdorf) – miasto w Polsce, na Śląsku, w województwie dolnośląskim, w powiecie jeleniogórskim.
W latach 1945-54 siedziba wiejskiej gminy Piechowice. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa jeleniogórskiego.
Miejscowość leży nad Kamienną, niewielką rzeką dorzecza Odry, dopływem Bobru oraz uchodzącym doń w Piechowicach dopływem - Małą Kamienną[1].
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 6156 mieszkańców[2].
Położenie
Do Piechowic należą części miejscowości (niektóre mają status osiedla): Górzyniec, Michałowice, Pakoszów, Piastów. W latach 1976-1997 dzielnicą Piechowic był także Jagniątków, przyłączony 1 stycznia 1998 r. do graniczącej z nim Jeleniej Góry. Miasto położone jest na wysokości 360–480 m n.p.m., a granica administracyjna sięga aż do wysokości 1509 m n.p.m., gdzie znajduje się drugi co do wielkości szczyt Karkonoszy - Wielki Szyszak[1].
Sąsiednie gminy
Gmina graniczy z gminami: Jelenia Góra, Stara Kamienica, Szklarska Poręba oraz z Czechami (przez szczyty Karkonoszy).
Historia
Założone na przełomie XIII i XIV wieku, prawa miejskie uzyskało dopiero w 1967 r.(przy czym sąsiednie wsie jako osiedla znalazły się w obrębie nowo powstałego miasta)[1]. Geneza miasta wiąże się z Hansem Paterem, który zbudował młyn na terenie dzisiejszych Piechowic na początku XIV w. - stąd też nasiębierne koło młyńskie we współczesnym herbie miasta[1]. Późniejsze wieki przyniosły rozwój tradycji szklarskich (obecną hutę założył Franz Heckert), podobnie jak w sąsiedniej Szklarskiej Porębie[1]. Nowoczesny przemysł pojawił się w Piechowicach w XX w., co wynika z doprowadzenia kolei (w grudniu 1891 r., przedłużona do Szklarskiej Poręby i Kořenova w czerwcu 1902 r.) i budowy zakładów[1]. Z uwagi na brak działań wojennych w czasie II wojny światowej przeniesiono do Piechowic produkcję z niektórych zakładów Berlina[1]. Pozostały z tego okresu instalacje obronne (np. bunkry w Cichej Dolinie - obecnie znane w Polsce siedlisko nietoperzy)[1].
Nazwy historyczne
- Petirsdorf - 1305 rok
- Petersdorff - 1550 rok
- Pettersdorff - 1687 rok
- Pettersdorf - 1727 rok
- Petersdorf - 1747 rok
- Pitschdorf, Petersdorf - 1845 rok
- Piotrowice - 1945 rok
- Piechowice - 1946 rok[3]
Nazwy ulic
Piechowice aż do 2017 roku posiadały nieproporcjonalnie dużo ulic, których patronami były osoby związane z ruchem komunistycznym. Dopiero w 2017 przemianowano szereg ulic, nadając im nowe nazwy, nawiązujące w znacznej mierze do charakteru i przeszłości miasta:
- Michała Roli Żymierskiego została przemianowana na Kryształową
- Aleksandra Zawadzkiego (w Górzyńcu) na Izerską
- 22 lipca na Lipową (przywrócenie nazwy)
- Mariana Buczka na Papierników
- Karola Świerczewskiego na Przemysłową
- Marcelego Nowotki na Robotniczą[4].
Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[5]:
- dom, ul. Boczna 17 (d. 8), szachulcowy, z XVIII/XIX w.
- pensjonat „Uroczysko”, ul. Wczasowa 6, murowano-drewniany, z 1890 r.
- kolejowa wodociągowa wieża ciśnień, ul. Kolejowa, z 1909 r.
Pakoszów Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[5]:
- zespół pałacowy, z XVII w., przebudowany w XIX w.:
- pałac, barokowy, nad Kamienną z 1725 roku.
- park.
Piastów Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są obiekty[5]:
- kościół fil. pw. Bożego Ciała, późnogotycki, z drugiej poł. XIV w., przebudowany w XV/XVI w.
- cmentarz, z drugiej poł. XIX w.
- ogrodzenie z bramą.
W centrum miejscowości neoromański kościół katolicki św. Antoniego Padewskiego, przy którym znajduje się makieta nieistniejącego kościoła ewangelickiego.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002[6] Piechowice mają obszar 43,22 km², w tym:
- użytki rolne: 16%
- użytki leśne: 71% (w tym teren Karkonoskiego Parku Narodowego).
Miasto stanowi 6,89% powierzchni gminy.
Demografia
Dane z 30 czerwca 2017[7]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 6314 | 100 | 3289 | 52,09 | 3025 | 47,91 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
146 | 76,09 | 69,99 | |||
Piramida wieku mieszkańców Piechowic w 2014 roku[8].
Komunikacja
Piechowice leżą na trasie drogi krajowej nr 3, która przebiega na odcinku Świnoujście – Jakuszyce oraz stanowi polską część międzynarodowej trasy E65 z Malmö do Chania. Od drogi krajowej nr 3 odchodzi droga wojewódzka nr 366 z Piechowic do Kowar, stanowiąca zarazem główną ulicę miasta (ul. Kryształowa). Miasto jest skomunikowane z Jelenią Górą, Szklarską Porębą i Karpaczem (pociągi lub autobusy).
Funkcjonuje połączenie MZK z Jelenią Górą oraz PKS Tour Jelenia Góra z Jelenią Górą i Karpaczem[9].
Oświata i sport
W mieście działają 2 przedszkola, szkoła podstawowa, gimnazjum i zespół szkół ponadgimnazjalnych (zawodówka, technikum i liceum). Po ukończeniu gimnazjum absolwenci wybierają zwykle szkoły w Jeleniej Górze.
Piechowicki sport to przede wszystkim Klub Sportowy Lechia Piechowice. Klub dzieli się na sekcję rowerową i piłkarską, dysponuje stadionem. Prezesem zarządu jest Jacek Kamiński, a wiceprezesem Daniel Potkański. Do klubu należał Marek Galiński - wielokrotny mistrz Polski w kolarstwie górskim i czterokrotny olimpijczyk (w 2008 r. w polskiej reprezentacji na igrzyskach w Pekinie). Z uwagi na dużą ilość górskich tras rowerowych Piechowice są obecnie promowane jako „Kraina rowerów”.
Kultura
Artystyczną wizytówką miasta jest położone w Karkonoszach osiedle Michałowice, w którym funkcjonują: galeria sztuki Pawła Trybalskiego (malarstwo surrealistyczne i metaforyczne) oraz Teatr Nasz i Teatr Cinema. Oba teatry mają charakter niepubliczny, Teatr Nasz specjalizuje się w kabarecie i regularnie wystawia spektakle dla mieszkańców i turystów, a Teatr Cinema interesuje się eksperymentami artystycznymi, uczestnicząc zarazem w krajowych i zagranicznych festiwalach. Funkcje kulturalne pełni również Piechowicki Ośrodek Kultury. Coroczną imprezą kulturalną miasta jest „Kryształowy weekend”, podczas którego prezentują się m.in. wytwórcy kryształów i grawerzy.
Turystyka
Na terenie gminy przebiega wiele szlaków turystycznych PTTK i ścieżek rowerowych[1]. W granicach miasta znajduje się Wodospad Szklarki oraz Śnieżne Kotły[1]. W centralnej części miasta przy ul. Żymierskiego rośnie 500-letni cis (dawniej uznawany za 700-letni) o wysokości ponad 10 m i obwodzie 292 cm, od 1994 objęty ochroną jako pomnik przyrody[1]. Na pograniczu miasta znajduje się także Rezerwat przyrody Krokusy w Górzyńcu utworzony w 1962 roku w celu zachowania dla potrzeb nauki i dydaktyki, prawdopodobnie naturalnego stanowiska szafrana (Crocus L.) - znanego już w roku 1811[1]. Rezerwat chroni izolowane, jedyne poza Tatrami i ich przedpolem, stanowisko tego gatunku w Polsce. Na terenie miasta zabytki: kościół w Piastowie z XIV w., założenie pałacowe w Pakoszowie z XVIII w. oraz ośrodek wypoczynkowy Uroczysko w Michałowicach - dawne sanatorium Luftwaffe[1]. We wrześniu 2013 otworzono w centrum „Szklany Park”, w którym znajdują się wykonane w szkle technologią laserową 3D zdjęcia istniejącego niegdyś w tym miejscu cmentarza i kościoła ewangelickiego oraz zdjęcia Huty Szkła Kryształowego Julia. Całość podświetlana jest diodami LED.
Szlaki turystyczne
Piechowice – Bobrowe Skały
Przełęcz pod Śmielcem – Piechowice – Schronisko PTTK „Kochanówka” – Schronisko PTTK „Pod Łabskim Szczytem”
Borowice – Przesieka – Piechowice – Szklarska Poręba[10]
Miasta partnerskie
Úpice (Czechy)
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 3: Karkonosze. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 151, 152. ISBN 83-7005-168-5.
- ↑ a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-14].
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ PRL – owskie nazwy znikają z Piechowic
- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 52. [dostęp 26 sierpnia 2012].
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Ideo, Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30.06.2017 r., „stat.gov.pl” [dostęp 2017-11-23] (pol.).
- ↑ http://www.polskawliczbach.pl/Piechowice, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Zweckverband Verkehrsverbund Oberlausitz-Niederschlesien (ZVON): Linie autobusowe PKS „TOUR” Jelenia Góra sp. z o.o.. [w:] zvon.de [on-line]. 2018-08-03. [dostęp 2018-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-05)]. (pol.).
- ↑ Mapa turystyczna. [dostęp 2020-08-22].
Bibliografia
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 3 Karkonosze, red. Marek Staffa, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa – Kraków 1993, ISBN 83-7005-168-5.
- Mapa turystyczna Karkonosze polskie i czeskie 1:25 000, Wydawnictwo „Plan”, Jelenia Góra, ISBN 83-88049-26-7
Linki zewnętrzne
