Odolanów: Różnice pomiędzy wersjami
![Ziemia](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png)
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) →Średniowiecze – lokacja miasta: drobne merytoryczne |
→Turystyka i zabytki: drobne merytoryczne |
||
Linia 237: | Linia 237: | ||
|- |
|- |
||
|[[Plik:SM Odolanów Kościół ewangelicki (2) ID 653762.jpg|thumb|Dawny kościół ewangelicki]] |
|[[Plik:SM Odolanów Kościół ewangelicki (2) ID 653762.jpg|thumb|Dawny kościół ewangelicki]] |
||
|| [[Plik:Obiekt zabytkowy.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Obiekt_zabytkowy.svg|18x18px|Zabytek]] '''Dawny kościół ewangelicki''' (1770–1780). Jeden z najstarszych zabytkowych kościołów [[Powiat ostrowski (województwo wielkopolskie)|powiatu ostrowskiego]]. Wybudowany w epoce późnego [[barok]]u na rzucie ośmioboku<ref>{{Cytuj|tytuł=Ostrów Wielkopolski – dzieje miasta i regionu|data=1990|isbn=83-210-0851-8|miejsce=Poznań|wydawca=[[Wydawnictwo Poznańskie]]}}</ref>. Do 1832 roku |
|| [[Plik:Obiekt zabytkowy.svg|link=https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Obiekt_zabytkowy.svg|18x18px|Zabytek]] '''Dawny kościół ewangelicki''' (1770–1780). Jeden z najstarszych zabytkowych kościołów [[Powiat ostrowski (województwo wielkopolskie)|powiatu ostrowskiego]]. Wybudowany w epoce późnego [[barok]]u na rzucie ośmioboku<ref>{{Cytuj|tytuł=Ostrów Wielkopolski – dzieje miasta i regionu|data=1990|isbn=83-210-0851-8|miejsce=Poznań|wydawca=[[Wydawnictwo Poznańskie]]}}</ref>. Do 1832 roku w pobliżu kościoła stał zamek królewski (na osi ulicy Zamkowej przy placu Kościuszki<ref>Tomala Janusz, ''Budownictwo obronne powiatu kaliskiego w XIV–XVIII wieku'', Poznań 1995</ref>), istniejący od czasów [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]]<ref name=":7" />. |
||
|- |
|- |
||
|[[Plik:SM Odolanów Kościół św Barbary 2016 (18) ID 653761.jpg|thumb|Kościół cmentarny pw. św. Barbary]] |
|[[Plik:SM Odolanów Kościół św Barbary 2016 (18) ID 653761.jpg|thumb|Kościół cmentarny pw. św. Barbary]] |
Wersja z 12:27, 10 paź 2019
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Odolanów | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Gmina | |||||
Prawa miejskie | |||||
Burmistrz |
Marian Janicki | ||||
Powierzchnia |
4,76 km² | ||||
Wysokość |
116 m n.p.m. | ||||
Populacja (2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna |
(+48) 62 | ||||
Kod pocztowy |
63-430 | ||||
Tablice rejestracyjne |
POS | ||||
Położenie na mapie gminy Odolanów ![]() | |||||
Położenie na mapie Polski ![]() | |||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego ![]() | |||||
Położenie na mapie powiatu ostrowskiego ![]() | |||||
![]() | |||||
TERC (TERYT) |
3017034 | ||||
SIMC |
0937110 | ||||
Urząd miejski Rynek 163-430 Odolanów | |||||
Strona internetowa |
Odolanów (niem. Adelnau[2]) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie ostrowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Odolanów, w Kaliskiem, nad Baryczą i Kurochem, ośrodek przemysłowy w Kalisko-Ostrowskim Okręgu Przemysłowym, w aglomeracji kalisko-ostrowskiej, ok. 11 km na wschód od Sulmierzyc, ok. 13 km na południowy zachód od Ostrowa Wielkopolskiego, ok. 27 km na północ od Twardogóry.
Według danych z 1 stycznia 2019 roku miasto liczyło 5130 mieszkańców[1]. Drugie pod względem liczby ludności, po Ostrowie Wielkopolskim miasto powiatu ostrowskiego. Lokalny ośrodek usługowo–przemysłowy, zakład przetwórstwa gazu ziemnego[3].
Najstarsze historycznie miasto regionu ostrowskiego. Siedziba dawnego powiatu odolanowskiego[3].
Położenie
Odolanów leży w południowej Wielkopolsce, na Nizinie Południowowielkopolskiej, w dolinie Baryczy i Kurocha.
1 stycznia 2019 roku powierzchnia miasta wynosiła 4,76 km²[1].
Nazwa
Nazwa Odolanów została stworzona prawdopodobnie przez mieszkańców pobliskiego Bogdaja, którzy mieli trudnić się rozbojem, a łupy przechowywać w miejscu oddalonym, otoczonym wodą, pośród bagien i błota[2].
Historia
Średniowiecze – lokacja miasta
Historia miejscowości sięga czasów średniowiecza[4]. Gród wraz z zamkiem istniał od XIV wieku[4], a Odolanów był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[5] i siedzibą powiatu[4]. Na początku XIV wieku, Odolanów był niewielkim miasteczkiem z około 20 domami[4]. Z biegiem lat wyodrębniły się trzy części: Śródmieście (obszar zamkowy–miasto właściwe[2]) i dwa przedmieścia Zamkowe oraz Górka[4].
W 1372 roku król Ludwik Węgierski, przekazał Odolanów dla pochodzącego z Łużyc, rycerza i możnowładcy Bartosza Wezenborga (nazywanego później Bartoszem z Odolanowa), który z zamku zaczął organizować wyprawy m.in. przeciwko Krzyżakom, około 1380 roku wypatrzył z wieży 59 rycerzy zmierzających do Malborka – uwięził ich i zażądał za nich okupu 27 tys. florenów[6][7]. W rezultacie na początku września 1382 roku, wojska Ludwika Węgierskiego, na czele z 14-letnim Zygmuntem Luksemburskim, stanęły pod murami Odolanowa – oblężenie trwało kilka dni i zakończyło się ugodą z Bartoszem (zm. ok. 1395)[7].
Lokacja miejska miała miejsce przed 1393 rokiem[8]. W 1403 roku król Władysław II Jagiełło, na mocy dokumentu wydanego w Koninie, uwolnił miasto Odolanów od podatków celnych i kontrybucji[9][10].
W czasie wojny trzynastoletniej Odolanów wystawił w 1458 roku 4 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[11].
Konstancja (XVII w.)
Historyczne przedmieście Górka (obecnie część miasta: Odolanów–Górka), położone na lewym brzegu Baryczy, na początku XVII wieku przez kilka lat było odrębnym miastem o nazwie Konstancja[4]. Konstancję założono w 1629 roku z myślą o napływających ze Śląska uchodźcach religijnych[3].
Rozwój miasta
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/WielkoPolska_epoki_Piastowskiej.jpg/220px-WielkoPolska_epoki_Piastowskiej.jpg)
W 1721 roku Odolanów liczył 148 mieszkańców[4]. Od połowy XVIII wieku miasto przeżywało swój rozkwit[4]. Starostą odolanowskim był Aleksander Antoni Sułkowski herbu Sulima, a liczba mieszkańców w 1793 roku zwiększyła się niemal szcześciokrotnie i wynosiła 996 osób[2]. W tym czasie w Odolanowie wzniesiono trzy świątynie (istniejące do dziś): kościół ewangelicki (1770–1780), kościół cmentarny pw. św. Barbary (1784) oraz kościół pw. św. Marcina (1794)[12]. W wyniku II rozbioru Polski w 1793 roku Odolanów został włączony do Królestwa Prus.
W latach 1807–1815 należał do departamentu kaliskiego Księstwa Warszawskiego.
W 1883 roku Odolanów liczył 2192 mieszkańców[2] i był miastem wielokulturowym i wieloreligijnym[4]. Pod koniec XVIIII wieku, pod względem wyznania mieszkańców: 1664 stanowili katolicy, 325 protestanci, a 203 żydzi[2].
W 1909 roku oddano do użytku połączenie kolejowe na trasie Odolanów ↔ Ostrów[13][4].
Mieszkańcy Odolanowa brali udział w walkach o niepodległość na ziemiach polskich w tym: w Wiośnie Ludów, a także jako wsparcie w Powstaniu Styczniowym i w Powstaniu Wielkopolskim[4]. W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonował komisariat Straży Granicznej i placówka II linii SG „Odolanów”[14].
Odkrycie złóż gazu ziemnego w pobliżu Odolanowa, na przełomie lat 60. i 70. XX wieku i wybudowanie Zakładu Odazotowania Gazu Ziemnego, przyspieszyło rozwój miasta i napływ ludności[4].
Przynależność administracyjna
Okres | Flaga | Państwo | Jednostka administracyjna |
---|---|---|---|
1945–1975 | ![]() |
Rzeczpospolita Polska | województwo poznańskie, powiat ostrowski |
1975–1998 | ![]() |
województwo kaliskie | |
1999– | ![]() |
województwo wielkopolskie, powiat ostrowski |
Demografia
Ludność
Liczba mieszkańców Odolanowa wg GUS[15] | ||||
---|---|---|---|---|
Data
(stan na 1 stycznia) |
Liczba ludności | Przyrost | Gęst. zaludnienia
[os./km²] |
Powierzchnia
[km²] |
2012 | 5098 | – | 1071 | 4,76 |
2013 | 5089 | ![]() |
1069 | |
2014 | 5116 | ![]() |
1075 | |
2015 | 5134 | ![]() |
1079 | |
2016 | 5104 | ![]() |
1072 | |
2017 | 5138 | ![]() |
1079 | |
2018 | 5155 | ![]() |
1083 | |
2019 | 5130 | ![]() |
1078 |
Gospodarka
Lokalny ośrodek usługowo–przemysłowy, zakład przetwórstwa gazu ziemnego[3], jeden z ośrodków aglomeracji kalisko-ostrowskiej i Kalisko-Ostrowskiego Okręgu Przemysłowego. W 2017 roku w rejestrze REGON zarejestrowanych było 557 podmiotów gospodarczych w Odolanowie[16].
Największe firmy na terenie Odolanowa[17] | |
---|---|
Nazwa firmy | Branża/przemysł |
Deftrans | produkcja mebli łazienkowych |
Dinopol[18]
(funkcjonuje od 1993 roku) |
produkcja opakowań z masy papierowej |
Dombud
(funkcjonuje od 1990 roku) |
budownictwo przemysłowe |
Dozagro | produkcja, montaż i serwis urządzeń rolniczych |
Krio Serwis | naprawa silników przemysłowych |
M-Rol[19]
(funkcjonuje od 1974 roku) |
produkcja mieszalników rolniczych |
Pupil Foods | produkcja karmy dla zwierząt |
Wiązary Burkietowicz[20]
(funkcjonuje od 1895 roku) |
konstrukcje drewniane |
Woseba | spożywcza (kawa) |
Zakłady PGNiG | przeróbka i wytwarzanie: gazu wysokometanowego, skroplonego metanu, ciekłego azotu, helu i tlenu |
Transport
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Odolan%C3%B3w_train_station_01.jpg/220px-Odolan%C3%B3w_train_station_01.jpg)
Transport drogowy
Drogi wojewódzkie | |
---|---|
Nr | Relacja |
444 | Krotoszyn – Odolanów – Ostrzeszów |
445 | Ostrów Wielkopolski – Odolanów |
Transport kolejowy
Linie kolejowe | |
---|---|
Nr | Relacja |
355 | Ostrów Wielkopolski ↔ Odolanów ↔ Grabowno Wielkie |
Turystyka i zabytki
Zabytki
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Turystyka
Atrakcję turystyczną stanowi zabytkowy układ architektoniczny Odolanowa z XIV wieku oraz Muzeum Regionalne (zbiory etnograficzne, historyczne, dzieła sztuki i wykopaliska archeologiczne)[3]. Do historycznych budynków zalicza się także: neogotycki ratusz (1898) z tablicą ku czci powstańców z czasów Wiosny Ludów[3] oraz dawną synagogę.
Sport
Dyscyplina | Nazwa/klub |
---|---|
Piłka nożna | MLKS Odolanovia Odolanów[24] |
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie[25]: Szablon:Kolumna-podział
Ludzie związani z Odolanowem
- Tadeusz Gaworzewski – artysta plastyk
- Fryderyk Koebcke – astronom, członek Komitetu Astronomicznego PAN, prorektor UAM w Poznaniu
- Kazimierz Glabisz – generał, prezes PZPN, przewodniczący PKOl
- Marian Janicki – poseł X kadencji i IV kadencji
- Julian Kaczmarek – profesor doktor habilitowany nauk wojskowych, teoretyk wojskowości
- Franciszek Kociński – duchowny katolicki, dziekan dekanatu koźmińskiego
- Stanisław Leszczyński – król Polski, dziedzic lotaryński, starosta odolanowski
- Roman Łyczywek – prawnik, obrońca w procesach członków NSZZ „Solidarność”.
- Jan Mertka – pierwszy poległy powstaniec wielkopolski
- Józef Mertka – działacz społeczny
- Arthur Rhode – duchowny ewangelicko-augsburski, superintendent diecezji ostrzeszowskiej, historyk protestantyzmu, doktor honoris causa ewangelickiego fakultetu teologicznego Uniwersytetu Eberharda-Karola w Tybindze
- Jan Zborowski – hetman nadworny koronny, sekretarz królewski, kasztelan gnieźnieński, starosta odolanowski, starosta grudziądzki
- Bartłomiej Piszczygłowa – proboszcz odolanowski w latach 1924–1942, członek odolanowskiej Rady Miejskiej, zginął w KL Dachau 20 czerwca 1942 roku[26]
Z miastem związana jest również Kapela znad Baryczy.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2019 roku. [dostęp 2019-06-27]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VII, dir.icm.edu.pl, 1886 [dostęp 2019-07-11] .
- ↑ a b c d e f g h Paweł Anders, Województwo kaliskie, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980 .
- ↑ a b c d e f g h i j k l Historia Gmina i Miasto Odolanów [online], www.odolanow.pl [dostęp 2019-07-07] .
- ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 13.
- ↑ Bali się go wszyscy. Rycerz z Odolanowa siał postrach w całym kraju – Infostrow.pl – portal informacyjno – rozrywkowy [online], DlaWas.info [dostęp 2019-07-08] (pol.).
- ↑ a b Rycerz, który sprzymierzył się z samym diabłem. Bartoszowi z Odolanowa nie w głowie były wiejskie sielanki, Danusie i wojny [online], facet.onet.pl, 16 kwietnia 2019 [dostęp 2019-07-08] (pol.).
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 56–57.
- ↑ Józef Duczmal: Kronika Odolanowa. Odolanów: 2003, s. 15.
- ↑ Franciszek Olszanowski: Parafia Świętego Marcina w Odolanowie. Odolanów: 1994, s. 25–35.
- ↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
- ↑ Zestawienia zabytków nieruchomych [online], www.nid.pl [dostęp 2019-07-11] .
- ↑ Józef Duczmal: Kronika Odolanowa. Odolanów: 2003, s. 63.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 23. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-07-27] .
- ↑ Odolanów (wielkopolskie) [online], Polska w liczbach, 2017 [dostęp 2019-07-27] (pol.).
- ↑ Lokalny Program Rewitalizacji Dla Gminy i Miasta Odolanów na lata 2017–2022 .
- ↑ Firma DINOPOL Sp. z o.o. [online], DINOPOL Sp. z o.o. [dostęp 2019-07-20] (pol.).
- ↑ O firmie [online], M-ROL – Maszyny rolnicze [dostęp 2019-07-20] (pol.).
- ↑ Najlepszy producent dachów – Wiązary [online], wiazary.pl [dostęp 2019-07-20] .
- ↑ Ostrów Wielkopolski – dzieje miasta i regionu, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, ISBN 83-210-0851-8 .
- ↑ Tomala Janusz, Budownictwo obronne powiatu kaliskiego w XIV–XVIII wieku, Poznań 1995
- ↑ a b c Zabytki Gmina i Miasto Odolanów [online], www.odolanow.pl [dostęp 2019-07-27] .
- ↑ Odolanovia Odolanów – strona klubu [online], mlksodolanovia.futbolowo.pl [dostęp 2019-07-27] .
- ↑ Miasta partnerskie, Gmina i Miasto Odolanów [online], odolanow.pl [dostęp 2018-06-16] (pol.).
- ↑ Franciszek Olszanowski Parafia Świętego Marcina w Odolanowie, Odolanów 1994, s. 189–193.
Linki zewnętrzne
- Odolanów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 380 .