Bardo (miasto): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
Linia 51: | Linia 51: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
[[Plik:Bardo - kościół.jpg|thumb|180px|left|Sanktuarium maryjne: kościół i klasztor w Bardzie]] |
[[Plik:Bardo - kościół.jpg|thumb|180px|left|Sanktuarium maryjne: kościół i klasztor w Bardzie]] |
||
Założone w [[X wiek|X]] w. jako [[gród]] obronny w [[Góry Bardzkie|Górach Bardzkich]] nad [[Przełom Nysy Kłodzkiej|przełomem Nysy Kłodzkiej]]. O polskości tego terenu świadczy fakt, że kasztelanami bardzkimi byli wyłącznie rycerze polscy, a okoliczne miejscowości w większości już istniały i były zamieszkane przez ludność słowiańską. Na terenie grodu istniała już wówczas kaplica, wymieniona po raz pierwszy w [[1189]] r. jako |
Założone w [[X wiek|X]] w. jako [[gród]] obronny w [[Góry Bardzkie|Górach Bardzkich]] nad [[Przełom Nysy Kłodzkiej|przełomem Nysy Kłodzkiej]]. Gród wymieniony był po raz pierwszy przez kronikarza [[Kosmas]]a pod rokiem 1096 jako zniszczone przez czeskiego księcia Brzetysława II. O polskości tego terenu świadczy fakt, że kasztelanami bardzkimi byli wyłącznie rycerze polscy (Sobiesław w 1203 r., Dzierżko-Peregryn w 1223 r., Bogusław Jarosławowic w 1261 r., Jan syn Żerzucha w 1269 r., Jarosław Mroczkowic z Owiesna w 1283), a okoliczne miejscowości w większości już istniały i były zamieszkane przez ludność słowiańską. Gród po czeskim najeździe został odbudowany o czym świadczą wzmianki z 1155 i 1245 r. Na terenie grodu istniała już wówczas kaplica, wymieniona po raz pierwszy w [[1189]] r. jako przekazana przez biskupa [[Żyrosław]]a [[Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników św. Jana z Jerozolimy z Rodos i z Malty|zakonowi joannitów]]. W 1210 roku biskup Wawrzyniec przekazał kościół kanonikom regularnym z Kamieńca. Wg tradycji już ok. [[1200]] r. szerzył się tutaj kult maryjny, związany z cudowną figurką Matki Boskiej, która jest do dzisiaj największym skarbem Barda. Około [[1290]] r. Bardo przestało być kasztelanią. W związku z budową przez Bolka II nowego murowanego zamku na Kalwarii (Góra Bardzka) teren grodu w [[1301]] r. kupili cystersi i od tego momentu do [[1810]] r. byli właścicielami miejscowości. Od połowy [[XIV wiek|XIV]] w. Bardo rozwijało się dzięki swojemu położeniu i coraz częściej przyjeżdżającym tutaj pątnikom. [[Prawa miejskie]] od początku [[XIV wiek|XIV]] w. W [[1874]] r. wybudowano linię kolejową [[Wrocław]] – [[Kłodzko]]. W [[1945]] r. miejscowość znalazła się w granicach Polski i ze względu na niewielki rozmiar utraciła prawa miejskie. Dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Bardo uzyskało status osiedla w [[1954]] r. Ponownie miasto od [[1969]]. Obecne Bardo jest niewielkim letniskiem, specjalizującym się w koloniach dziecięcych oraz ważnym ośrodkiem turystyki. Zlokalizowany jest też tu drobny przemysł papierniczy i meblarski. |
||
Jak podają miejscowe przekazy i legendy, już ok. [[1200]] r. szerzył się tutaj kult maryjny, związany z cudowną figurką Matki Boskiej, która jest po dziś dzień największym skarbem Barda. Czyim jest dziełem i kiedy znalazła się w Bardzie, nie wiadomo. Wiadomym jest, że już od połowy [[XIV wiek|XIV]] w. Bardo rozwijało się dzięki swojemu położeniu i coraz częściej przyjeżdżającym tutaj pątnikom. [[Prawa miejskie]] od początku [[XIV wiek|XIV]] w. W [[1874]] r. wybudowano linię kolejową [[Wrocław]] – [[Kłodzko]]. |
|||
W [[1945]] r. miejscowość znalazła się w granicach Polski i ze względu na niewielki rozmiar utraciła prawa miejskie. Dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Bardo uzyskało status osiedla w [[1954]] r. Ponownie miasto od [[1969]]. Obecne Bardo jest niewielkim letniskiem, specjalizującym się w koloniach dziecięcych oraz ważnym ośrodkiem turystyki. Zlokalizowany jest też tu drobny przemysł papierniczy i meblarski. |
|||
== Administracja == |
== Administracja == |
Wersja z 22:54, 8 sie 2011
| |||||
Państwo | {{{państwo}}} | ||||
---|---|---|---|---|---|
Zarządzający |
Burmistrz | ||||
Powierzchnia |
4,71 km² | ||||
Wysokość |
260-320 m n.p.m. | ||||
Populacja (2009) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
{{{numer kierunkowy}}} | ||||
Kod pocztowy |
{{{kod pocztowy}}} | ||||
Tablice rejestracyjne |
{{{tablice rejestracyjne}}} | ||||
Położenie na mapie brak Brak mapy: {{państwo dane {{{państwo}}} | mapa/core | wariant = {{{państwo}}} }} Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} | |||||
Strona internetowa |
Bardo (niem. Wartha) – miasto leżące na granicy Śląska (Dolnego Śląska) i ziemi kłodzkiej, w woj. dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Bardo, nad Nysą Kłodzką. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. wałbrzyskiego.
Według danych GUS z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 2 739 mieszkańców.
Historia
Założone w X w. jako gród obronny w Górach Bardzkich nad przełomem Nysy Kłodzkiej. Gród wymieniony był po raz pierwszy przez kronikarza Kosmasa pod rokiem 1096 jako zniszczone przez czeskiego księcia Brzetysława II. O polskości tego terenu świadczy fakt, że kasztelanami bardzkimi byli wyłącznie rycerze polscy (Sobiesław w 1203 r., Dzierżko-Peregryn w 1223 r., Bogusław Jarosławowic w 1261 r., Jan syn Żerzucha w 1269 r., Jarosław Mroczkowic z Owiesna w 1283), a okoliczne miejscowości w większości już istniały i były zamieszkane przez ludność słowiańską. Gród po czeskim najeździe został odbudowany o czym świadczą wzmianki z 1155 i 1245 r. Na terenie grodu istniała już wówczas kaplica, wymieniona po raz pierwszy w 1189 r. jako przekazana przez biskupa Żyrosława zakonowi joannitów. W 1210 roku biskup Wawrzyniec przekazał kościół kanonikom regularnym z Kamieńca. Wg tradycji już ok. 1200 r. szerzył się tutaj kult maryjny, związany z cudowną figurką Matki Boskiej, która jest do dzisiaj największym skarbem Barda. Około 1290 r. Bardo przestało być kasztelanią. W związku z budową przez Bolka II nowego murowanego zamku na Kalwarii (Góra Bardzka) teren grodu w 1301 r. kupili cystersi i od tego momentu do 1810 r. byli właścicielami miejscowości. Od połowy XIV w. Bardo rozwijało się dzięki swojemu położeniu i coraz częściej przyjeżdżającym tutaj pątnikom. Prawa miejskie od początku XIV w. W 1874 r. wybudowano linię kolejową Wrocław – Kłodzko. W 1945 r. miejscowość znalazła się w granicach Polski i ze względu na niewielki rozmiar utraciła prawa miejskie. Dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. Bardo uzyskało status osiedla w 1954 r. Ponownie miasto od 1969. Obecne Bardo jest niewielkim letniskiem, specjalizującym się w koloniach dziecięcych oraz ważnym ośrodkiem turystyki. Zlokalizowany jest też tu drobny przemysł papierniczy i meblarski.
Administracja
Kalendarium wydarzeń
- Xw.-1322 – polski gród graniczny na Śląsku
- 1322 r. – nadanie praw miejskich, znajduje się w granicach księstwa świdnickiego
- 1322-1548 – w granicach księstwa ziębickiego
- 1548-1565 – należało do księstwa legnicko-brzeskiego
- 1565-1742 – w księstwie ziębickim
- 1742-1945 – w Królestwie Pruskim, następnie w Niemczech
- 1816-1945 – miasto należało do Powiatu Ząbkowickiego
- od 1945 r. w granicach Polski
- 1945-1954 – miasto w powiecie ząbkowickim w województwie wrocławskim
- 1954-1969 – osiedle w powiecie ząbkowickim w województwie wrocławskim
- 1969-1973 – miasto w powiecie ząbkowickim w województwie wrocławskim
- 1973-1975 – miasto i gmina w powiecie ząbkowickim w województwie wrocławskim
- 1975-1990 – miasto i gmina w województwie wałbrzyskim
- 1990-1998 – miasto i gmina w rejonie ząbkowickim w województwie wałbrzyskim
- od 1999 r. – miasto i gmina w powiecie ząbkowickim w województwie dolnośląskim
Rozwój terytorialny
Najstarsza część miasta położona jest na lewym brzegu Nysy Kłodzkiej. W 1808 r. w wyniku reorganizacji granic do Barda przyłączono Radkowice, Brune oraz część Przyłęku (ul. Fabryczna). W latach 1808-1969 przynależały do niego część Opolnicy i Dębowiny.
Honorowi obywatele miasta
- Józef Zych – polski prawnik i polityk, poseł na Sejm nieprzerwanie od 1989 (X, I, II, III, IV, V i VI kadencji), były marszałek i wicemarszałek Sejmu.
- o.Michał Reinke CSsR - redemptorysta, m.in. wieloletni duszpasterz i proboszcz w Bardzie.
- Jerzy Widzyk - – polski polityk, poseł na Sejm III kadencji, minister w rządzie Jerzego Buzka, samorządowiec.
- Carl Hamerling i Wiel Rutjens - holendrzy prowadzący fundację pomocy Polsce i mieszkający w Bardzie Śląskim. Wielokrotnie przywozili do kraju niezliczoną ilość darów w postaci sprzętu rehabilitacyjnego, mebli, odzieży, sprzętu gospodarstwa domowego i sprzętu szkolnego.
- ks. kard. Henryk Gulbinowicz – polski biskup rzymskokatolicki, administrator wileński w Białymstoku w latach 1970–1976, arcybiskup metropolita wrocławski w latach 1976–2004, od 2004 arcybiskup senior wrocławski, kardynał prezbiter od 1985.
- o. Stanisław Golec CSsR - proboszcz m.in. w Bardzie i we Wrocławiu. Twórca muzeum klasztornego w Bardzie i Golgoty Wschodu we Wrocławiu.
- Olga Tokarczuk – polska pisarka, eseistka, autorka scenariuszy, poetka, psycholog, laureatka nagrody literackiej Nike. Autorka wiersza Bardo.Szopka nawiązującego do ruchomej szopki znajdującej się w klasztorze redemptorystów w Bardzie.
- o. Roman Wantuch CSsR - jeden z twórców ruchomej bardzkiej szopki, wieloletni duszpasterz i mieszkaniec klasztoru w Bardzie.
- Lech Wierzchowski - przedsiębiorca, właściciel firmy Danako, sponsora Domów Opieki Społecznej Zamek i Oleńka.
- Waldy Dzikowski - polski polityk i samorządowiec, chemik, poseł na Sejm IV, V i VI kadencji.
- ks. bp. Ignacy Dec – polski biskup rzymskokatolicki, biskup diecezjalny świdnicki od 2004, teolog, uczestnik koronacji Cudownej Figurki Matki Bożej Bardzkiej w 1966. Przy jego wsparciu kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Bardzie otrzymał tytuł Bazyliki Mniejszej.
Zabytki
- kościół Nawiedzenia NMP z XV w.; przebudowany XVII i XVIII w., teraz barokowa bazylika – (sanktuarium maryjne)
- Kamienny most z XV w.
- Kaplice różańcowe położone na wzgórzu nad miastem
- Kaplica Górska położona na szczycie góry Kalwaria (Bardzka Góra) w Górach Bardzkich
Transport
Przez miasto przebiega:
- droga krajowa nr 8: Kudowa-Zdrój – Budzisko
- linia kolejowa nr 276: Wrocław Główny – Międzylesie, w mieście znajduje się stacja kolejowa Bardo Śląskie
Ciekawostki
- W Bardzie i jego okolicach toczy się część akcji powieści historycznej Andrzeja Sapkowskiego Narrenturm[2].
- Na terenie Barda kręcono film Marcowe migdały (w filmie wyraźnie widać charakterystyczne budynki miasta, a także dworzec kolejowy i Górę Bardzką z kapliczkami drogi krzyżowej).
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym, stan 31.12.2009
- ↑ Sapkowski A., Narrenturm, SuperNowa, Warszawa, 2002
Bibliografia
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Góry Bardzkie, pod red. M. Staffa, t. 12, wyd. I-BIS, Wrocław 1993.
- K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, wyd. Actus, Kłodzko 1995.