Sofia: Różnice pomiędzy wersjami

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne merytoryczne
Linia 62: Linia 62:
Sofia była tracką osadą o nazwie Serdika, która pochodziła od [[Trakowie|trackiego]] plemienia [[Serdowie|Serdów]]. Około [[500 p.n.e.|500 r. p.n.e.]] w regionie osiedliło się inne plemię, [[Odryzowie|Odryzów]], które miało swojego króla. Przez krótki okres w czasie [[IV wiek p.n.e.|IV w. p.n.e.]] miasto było w posiadaniu [[Filip II Macedoński|Filipa Macedońskiego]] i jego syna, [[Aleksander Macedoński|Aleksandra Wielkiego]].
Sofia była tracką osadą o nazwie Serdika, która pochodziła od [[Trakowie|trackiego]] plemienia [[Serdowie|Serdów]]. Około [[500 p.n.e.|500 r. p.n.e.]] w regionie osiedliło się inne plemię, [[Odryzowie|Odryzów]], które miało swojego króla. Przez krótki okres w czasie [[IV wiek p.n.e.|IV w. p.n.e.]] miasto było w posiadaniu [[Filip II Macedoński|Filipa Macedońskiego]] i jego syna, [[Aleksander Macedoński|Aleksandra Wielkiego]].


Około [[29|29 roku n.e.]] Sofia została podbita przez Rzymian i jej nazwę zmieniono na '''Ulpia Serdica'''. Pierwsza pisana wzmianka o Serdice pojawia się u [[Klaudiusz Ptolemeusz|Ptolemeusza]] ok. roku [[100|100 n.e.]] W [[106]] [[Trajan]] utworzył rzymską prowincję ''[[Dacja|Dacia]]'', a Serdica stała się municipium, czyli centrem administracji lokalnej. Dzięki temu miasto rozrastało się w miarę budowy wież, [[mur obronny|murów obronnych]], łaźni publicznych i innych świeckich i religijnych budowli. Powstał także wielki [[amfiteatr]] zwany Buleterionem. Utworzoną w [[271]] roku przez cesarza [[Lucjusz Domicjusz Aurelian|Aureliana]] prowincję ''[[Dacia Aureliana]]'' ze stolicą w Serdice, cesarz [[Dioklecjan]] podzielił na dwie części, ''Dacia Ripensis'' ''(Nadbrzeżna)'' na północy leżącą wzdłuż brzegu [[Dunaj]]u i ''Dacia Mediterranea'' ''(Wewnętrzna)'' nieco bardziej na południu, stolicą tej drugiej stała się Serdica. Miasto rozwijało się przez 150 lat, a cesarz [[Konstantyn I Wielki|Konstantyn Wielki]] nazywał ją „swoim Rzymem”.
Około [[29|29 roku n.e.]] Sofia została podbita przez Rzymian i jej nazwę zmieniono na '''Ulpia Serdica'''. Miasto stało się wtedy municipium, czyli centrem administracji lokalnej za czasów cesarza [[Trajan]]a ([[98]]–[[117]]). Pierwsza pisana wzmianka o Serdice pojawia się u [[Klaudiusz Ptolemeusz|Ptolemeusza]] ok. roku [[100|100 n.e.]]

Miasto rozrastało się w miarę budowy wież, [[mur obronny|murów obronnych]], łaźni publicznych i innych świeckich i religijnych budowli. Powstał wtedy także wielki [[amfiteatr]] zwany Buleterionem. Kiedy cesarz [[Dioklecjan]] podzielił [[Dacja|Dację]] na dwie części, Dację Ripensis, leżącą nad brzegami [[Dunaj]]u i Dację Śródziemnomorską, Serdica stała się stolicą tej drugiej. Miasto rozwijało się przez 150 lat, a cesarz [[Konstantyn I Wielki|Konstantyn Wielki]] nazywał ją „swoim Rzymem”.


Miasto zostało zniszczone przez [[Hunowie|Hunów]] w roku [[447]], a potem, odbudowane przez [[Justynian I Wielki|Justyniana]], zmieniło nazwę na '''Triadica'''.
Miasto zostało zniszczone przez [[Hunowie|Hunów]] w roku [[447]], a potem, odbudowane przez [[Justynian I Wielki|Justyniana]], zmieniło nazwę na '''Triadica'''.
Linia 70: Linia 68:
'''Średniowiecze'''
'''Średniowiecze'''


W wiekach średnich miasto stało się częścią pierwszego imperium bułgarskiego pod panowaniem chana [[Krum]]a, który zdobył miasto w [[809|809 roku]] po długim oblężeniu. Miasto było wtedy nazywane przez [[Słowianie|Słowian]] '''Sredec''' i stało się ważną fortecą i centrum administracyjnym. Po zdobyciu północno-wschodniej Bułgarii armię Jana I w roku [[971]], [[Patriarcha Bułgarii|bułgarski patriarcha]] [[Damian (patriarcha Bułgarii)|Damian]] obrał sobie miasto na swoją siedzibę. Później po wielu nieudanych oblężeniach miasto zostało zdobyte przez [[Cesarstwo Bizantyńskie]] w roku [[1018]], lecz później zostało ponownie włączone do odnowionego imperium bułgarskiego pod panowaniem cara Iwana Asena I. Od [[XII wiek|XII]] do [[XIV wiek|XIV w.]] miasto było znaczącym centrem handlu i rzemiosła. W [[1376|1376 roku]] miasto uzyskało swoją obecną nazwę Sofia, choć jeszcze do [[XVI wiek|XVI w.]] używano zamiennie obu nazw: Sofia i Sredec.
Miasto należało do [[Cesarstwo Bizantyńskie|Cesarstwa Bizantyjskiego]] ze stolicą w Konstantynopolu, jednak w [[809]] roku po długim oblężeniu zdobył je bułgarski chan [[Krum]] i przyłączył do pierwszego imperium bułgarskiego. Na krótko odbił je bizantyjski cesarz [[Nicefor I (cesarz bizantyński)|Nicefor I]], jednak wkrótce ponownie opanował je Krum. Miasto było wtedy nazywane przez [[Słowianie|Słowian]] '''Sredec''' (środek) i nazwa ta była używana do 1879 roku, gdy oficjalnie wybrano nazwę dzisiejszą. Po zdobyciu północno-wschodniej Bułgarii przez armię cesarza bizantyjskiego [[Jan I Tzimiskes|Jana I]] w roku [[971]], [[Patriarcha Bułgarii|bułgarski patriarcha]] [[Damian (patriarcha Bułgarii)|Damian]] obrał sobie miasto na swoją siedzibę. Później po wielu nieudanych oblężeniach miasto zostało zdobyte przez [[Cesarstwo Bizantyńskie]] w roku [[1018]]. W 1190 i 1193 toczyły się o miasto walki podczas [[Powstanie Piotra i Asena w Bułgarii|Powstania Piotra i Asena]], po zakończeniu którego zostało ponownie włączone do znajdującego się pod panowaniem cara [[Asen I|Asena I]] tzw. [[Drugie państwo bułgarskie|Drugiego państwa bułgarskiego]]. Pomimo tego, że stolicą było [[Wielkie Tyrnowo|Tyrnowo]], to Sredec/Sofia od [[XII wiek|XII]] do [[XIV wiek|XIV w.]] była znaczącym centrum handlu i rzemiosła. W [[1376|1376 roku]] miasto pierwszy raz zostało wzmiankowane jako ''Sofia'', jednak wcześniejszej nazwy ''Sredec'' używano jeszcze oficjalnie do XIX wieku.


'''Panowanie osmańskie'''
'''Panowanie osmańskie'''


W [[1382|1382 roku]] miasto zostało zdobyte przez sułtana [[Imperium osmańskie|osmańskiego]] [[Murad I|Murada I]]. W [[1443]]-[[1444]] na odsiecz Bułgarii wyruszył z nieudaną wyprawą [[Władcy Polski|polski król]] [[Władysław III Warneńczyk|Władysław III]]. Po tej wyprawie chrześcijańska elita Sofii została unicestwiona, a miasto stało się stolicą osmańskiej prowincji [[Rumelia|Rumelii]]. Sofia pozostawała w rękach Turków osmańskich przez ponad 400 lat, co zachęciło [[Ludy tureckie|ludność turecką]] do osiedlania się w Sofii. Miasto zmieniło swój wygląd i przybrało zdecydowany rys orientalny.
W [[1382|1382 roku]] miasto zostało zdobyte przez sułtana [[Imperium osmańskie|osmańskiego]] [[Murad I|Murada I]]. W [[1443]]-[[1444]] na odsiecz Bułgarii wyruszył z nieudaną wyprawą [[Władcy Polski|polski król]] [[Władysław III Warneńczyk|Władysław III]], w trakcie której król zajął miasto w dniu 1 grudnia 1443 roku. Po tej wyprawie chrześcijańska elita Sofii została unicestwiona, a miasto stało się stolicą osmańskiej prowincji [[Rumelia|Rumelii]]. W 1573 roku w mieście mieszkało 1017 muzułmanów, 257 chrześcijan, 127 żydów i 38 "Roma". Sofia pozostawała w rękach Turków osmańskich przez ponad 400 lat, co zachęciło [[Ludy tureckie|ludność turecką]] do osiedlania się w Sofii. Miasto zmieniło swój wygląd i przybrało zdecydowany rys orientalny.


'''Wolna Bułgaria'''
'''Wolna Bułgaria'''


Wojska [[Rosja|rosyjskie]] zdobyły miasto w roku [[1878]] podczas [[Wojna rosyjsko-turecka (1877–1878)|wojny rosyjsko-tureckiej]] i stało się stolicą autonomicznego [[Księstwo Bułgarii|Księstwa Bułgarii]] w [[1879|1879 roku]]. Państwo stało się [[Carstwo Bułgarii|królestwem bułgarskim]] w roku [[1908]].
Panowanie Imperium Ottomańskiego zakończyło się, gdy wojska [[Rosja|rosyjskie]] wkroczyły do miasta 4 stycznia 1878 roku podczas [[Wojna rosyjsko-turecka (1877–1878)|wojny rosyjsko-tureckiej]]. W 1878 roku zawarto [[Pokój w San Stefano]], a następnie [[Traktat berliński (1878)|Traktat berliński]], po podpisaniu którego powstało [[Księstwo Bułgarii|Księstwo Bułgarii]]. Stosownie do propozycji wysuniętej przez [[Marin Drinow|Marina Drinowa]], stolicę kraju przeniesiono z Tyrnowa do [[Sofia|Sofii]]. To zależne od Turcji państwo w 1908 roku po ogłoszeniu deklaracji niepodległości stało się [[Carstwo Bułgarii|Carstwem Bułgarii]].


W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Bułgaria była sprzymierzeńcem [[III Rzesza|nazistowskich Niemiec]], co doprowadziło do ciężkich bombardowań [[Alianci II wojny światowej|alianckich]] w latach [[1943]]-[[1944]]. Bułgaria została zdobyta przez [[Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona|armię sowiecką]] i po II wojnie światowej Sofia stała się stolicą komunistycznej [[Ludowa Republika Bułgarii|Ludowej Republiki Bułgarii]].
W czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] Bułgaria była sprzymierzeńcem [[III Rzesza|nazistowskich Niemiec]], co doprowadziło do kilkunastu ciężkich bombardowań [[Alianci II wojny światowej|alianckich]] w latach [[1943]]-[[1944]], w wyniku których zginęło 1 374 osób i zniszczono całkowicie 2 670 budynków. Bułgaria została zdobyta przez [[Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona|armię sowiecką]] i po II wojnie światowej Sofia stała się stolicą komunistycznej [[Ludowa Republika Bułgarii|Ludowej Republiki Bułgarii]].


Po roku [[1989]] Bułgaria stała się republiką wolną od wpływów sowieckich, a w roku [[2007]] przystąpiła do [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]].
Po roku [[1989]] Bułgaria stała się republiką wolną od wpływów sowieckich, a w roku [[2007]] przystąpiła do [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]].

Wersja z 12:46, 8 wrz 2016

Sofia
Coфия
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Dewiza: Rośnie, ale się nie starzeje
Państwo

 Bułgaria

Obwód

miejski Sofii

Kmet

Jordanka Fandykowa

Powierzchnia

1038,8 km²

Wysokość

550 m n.p.m.

Populacja (2012)
• liczba ludności
• gęstość


1 212 935[1]
1135 os./km²

Nr kierunkowy

02

Kod pocztowy

1000

Tablice rejestracyjne

C

Położenie na mapie Bułgarii
Mapa konturowa Bułgarii
Brak współrzędnych
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:city}
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Rotunda św. Jerzego
Cerkiew Bojańska
Sobór Aleksandra Newskiego
Pomnik cara Aleksandra II na tle parlamentu
Meczet Banya Bashi ("Piątkowy")
Teatr Narodowy
Pałac Carski (Galeria Narodowa)
Uniwersytet
Centralna Łaźnia Mineralna
Narodowa Galeria Sztuki Obcej
Cerkiew „Sweta Nedelja”

Sofia (bułg.: София; sofia z gr. znaczy również mądrość) – stolica i największe miasto Bułgarii. Położona w zachodniej części Bułgarii, w śródgórskiej kotlinie, u stóp masywu Witoszy. Miasto leży nad rzeką Bojanską, która jest lewym dopływem rzeki Iskyr. Sofia stanowi wydzielony obwód miejski, jest ponadto ośrodkiem administracyjnym obwodu sofijskiego.

Liczba mieszkańców: 1,27 mln (2007), aglomeracja 1,38 mln (2007)

Historia

Starożytność

Sofia była tracką osadą o nazwie Serdika, która pochodziła od trackiego plemienia Serdów. Około 500 r. p.n.e. w regionie osiedliło się inne plemię, Odryzów, które miało swojego króla. Przez krótki okres w czasie IV w. p.n.e. miasto było w posiadaniu Filipa Macedońskiego i jego syna, Aleksandra Wielkiego.

Około 29 roku n.e. Sofia została podbita przez Rzymian i jej nazwę zmieniono na Ulpia Serdica. Pierwsza pisana wzmianka o Serdice pojawia się u Ptolemeusza ok. roku 100 n.e. W 106 Trajan utworzył rzymską prowincję Dacia, a Serdica stała się municipium, czyli centrem administracji lokalnej. Dzięki temu miasto rozrastało się w miarę budowy wież, murów obronnych, łaźni publicznych i innych świeckich i religijnych budowli. Powstał także wielki amfiteatr zwany Buleterionem. Utworzoną w 271 roku przez cesarza Aureliana prowincję Dacia Aureliana ze stolicą w Serdice, cesarz Dioklecjan podzielił na dwie części, Dacia Ripensis (Nadbrzeżna) na północy leżącą wzdłuż brzegu Dunaju i Dacia Mediterranea (Wewnętrzna) nieco bardziej na południu, stolicą tej drugiej stała się Serdica. Miasto rozwijało się przez 150 lat, a cesarz Konstantyn Wielki nazywał ją „swoim Rzymem”.

Miasto zostało zniszczone przez Hunów w roku 447, a potem, odbudowane przez Justyniana, zmieniło nazwę na Triadica.

Średniowiecze

Miasto należało do Cesarstwa Bizantyjskiego ze stolicą w Konstantynopolu, jednak w 809 roku po długim oblężeniu zdobył je bułgarski chan Krum i przyłączył do pierwszego imperium bułgarskiego. Na krótko odbił je bizantyjski cesarz Nicefor I, jednak wkrótce ponownie opanował je Krum. Miasto było wtedy nazywane przez Słowian Sredec (środek) i nazwa ta była używana do 1879 roku, gdy oficjalnie wybrano nazwę dzisiejszą. Po zdobyciu północno-wschodniej Bułgarii przez armię cesarza bizantyjskiego Jana I w roku 971, bułgarski patriarcha Damian obrał sobie miasto na swoją siedzibę. Później po wielu nieudanych oblężeniach miasto zostało zdobyte przez Cesarstwo Bizantyńskie w roku 1018. W 1190 i 1193 toczyły się o miasto walki podczas Powstania Piotra i Asena, po zakończeniu którego zostało ponownie włączone do znajdującego się pod panowaniem cara Asena I tzw. Drugiego państwa bułgarskiego. Pomimo tego, że stolicą było Tyrnowo, to Sredec/Sofia od XII do XIV w. była znaczącym centrum handlu i rzemiosła. W 1376 roku miasto pierwszy raz zostało wzmiankowane jako Sofia, jednak wcześniejszej nazwy Sredec używano jeszcze oficjalnie do XIX wieku.

Panowanie osmańskie

W 1382 roku miasto zostało zdobyte przez sułtana osmańskiego Murada I. W 1443-1444 na odsiecz Bułgarii wyruszył z nieudaną wyprawą polski król Władysław III, w trakcie której król zajął miasto w dniu 1 grudnia 1443 roku. Po tej wyprawie chrześcijańska elita Sofii została unicestwiona, a miasto stało się stolicą osmańskiej prowincji Rumelii. W 1573 roku w mieście mieszkało 1017 muzułmanów, 257 chrześcijan, 127 żydów i 38 "Roma". Sofia pozostawała w rękach Turków osmańskich przez ponad 400 lat, co zachęciło ludność turecką do osiedlania się w Sofii. Miasto zmieniło swój wygląd i przybrało zdecydowany rys orientalny.

Wolna Bułgaria

Panowanie Imperium Ottomańskiego zakończyło się, gdy wojska rosyjskie wkroczyły do miasta 4 stycznia 1878 roku podczas wojny rosyjsko-tureckiej. W 1878 roku zawarto Pokój w San Stefano, a następnie Traktat berliński, po podpisaniu którego powstało Księstwo Bułgarii. Stosownie do propozycji wysuniętej przez Marina Drinowa, stolicę kraju przeniesiono z Tyrnowa do Sofii. To zależne od Turcji państwo w 1908 roku po ogłoszeniu deklaracji niepodległości stało się Carstwem Bułgarii.

W czasie II wojny światowej Bułgaria była sprzymierzeńcem nazistowskich Niemiec, co doprowadziło do kilkunastu ciężkich bombardowań alianckich w latach 1943-1944, w wyniku których zginęło 1 374 osób i zniszczono całkowicie 2 670 budynków. Bułgaria została zdobyta przez armię sowiecką i po II wojnie światowej Sofia stała się stolicą komunistycznej Ludowej Republiki Bułgarii.

Po roku 1989 Bułgaria stała się republiką wolną od wpływów sowieckich, a w roku 2007 przystąpiła do Unii Europejskiej.

Zabytki i turystyka

Demografia

Liczba mieszkańców[1]

Sport

Miasto jako jedyne obok Turynu gościło uczestników tak letniej, jak i zimowej uniwersjady. W 1961 oraz 1977 roku odbyły się zawody letnie, a w 1983 oraz 1989 zimowe. Sofia była kandydatem do organizacji zimowych igrzysk olimpijskich w roku 2014 jednak odpadła w pierwszym etapie wyboru.

Kluby sportowe

Transport

Główną stacją kolejową miasta jest Sofia Centralna.

Miasta partnerskie

Galeria

  • Budynek Rady Ministrów
    Budynek Rady Ministrów
  • Pałac prezydencki
    Pałac prezydencki
  • Narodowy Pałac Kultury
    Narodowy Pałac Kultury
  • Pomnik Aleksandra II
    Pomnik Aleksandra II
  • Pałac Vrana
    Pałac Vrana
  • Wydział teologii
    Wydział teologii
  • Targ Centralny
    Targ Centralny
  • Dom Partii
    Dom Partii
  • Bułgarska Akademia Nauk
    Bułgarska Akademia Nauk
  • Narodowa Akademia Sztuki
    Narodowa Akademia Sztuki
  • Synagoga
    Synagoga
  • Cerkiew św. Sofii
    Cerkiew św. Sofii
  1. ↑ a b гр. София, общ. Столична, обл. София (столица). Код по ЕКАТТЕ – 68134. nsi.bg. [dostęp 2013-11-02]. (bułg.).

Linki zewnętrzne

Podział administracyjny obwodu miejskiego Sofii oraz gminy Stoliczna
Gminy
Rejony
Miasta
Inne miejscowości

Historyczne stolice Bułgarii

Stolice państw Europy
Stolice niepodległych państw
Stolice terytoriów zależnych
i państw nieuznawanych
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sofia&oldid=46764685”