McDonnell Douglas F-15E Strike Eagle

Boeing/McDonnell Douglas F-15E Strike Eagle
	; F-15E Strike Eagle
	Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	McDonnell Douglas, obecnie Boeing
Typ	myśliwiec wielozadaniowy (samolot myśliwsko-szturmowy)
Konstrukcja	całkowicie metalowa z elementami tytanowymi
Załoga	2 (pilot i operator uzbrojenia)
	Historia
Data oblotu	11 grudnia 1986
Liczba egz.	418
Liczba wypadków; • w tym katastrof	; 19
	Dane techniczne
Napęd	2 × Pratt & Whitney F100-PW-220 lub F100-PW229 (dwuprzepływowe)
	Wymiary
Rozpiętość	13,05 m
Długość	19,43 m
Wysokość	5,63 m
Powierzchnia nośna	56,50 m²
	Masa
Własna	17 010 kg
	Osiągi
Pułap	18 288 m (60 000 stóp)
Zasięg	3840 (maksymalny, z trzema dodatkowymi zbiornikami paliwa)
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	stałe: 1 × działko M61 Vulcan; pociski rakietowe powietrze-powietrze i powietrze-ziemia; bomby
	Użytkownicy
	Stany Zjednoczone,; Arabia Saudyjska,; Izrael,; Korea Południowa,; Singapur
	Multimedia w Wikimedia Commons

McDonnell Douglas F-15E Strike Eagle – amerykański myśliwiec wielozadaniowy, rozwinięcie konstrukcji F-15 Eagle. W przeciwieństwie do pierwotnych wersji F-15, które są niemal wyłącznie myśliwcami przewagi powietrznej, Strike Eagle to maszyna zdolna do prowadzenia ataków na cele naziemne, także nocą, z małej wysokości i przy dowolnych warunkach pogodowych, zachowując przy tym możliwość walki z innymi samolotami.

Historia

Pierwsze F-15 trafiły do służby w USAF w listopadzie 1974 roku. Pięć lat później na stanie Sił Powietrznych pojawiły się pierwsze F-15C i F-15D.

W 1981 roku do walki o zastąpienie samolotów F-111 Aardvark stanęły F-16XL i F-15E. Po niemal trzech latach prób zapadła decyzja, by zamówić Strike Eagle’a, który okazał się konstrukcją tańszą i bezpieczniejszą dla załogi (dzięki dwóm silnikom), i tak w lipcu 1985 roku zaczęto montaż trzech F-15E. Pierwszy lot (maszyna o numerze seryjnym 86-0183) odbył się 11 grudnia tego samego roku w Saint Louis^[1].

Pierwszy F-15E trafił do służby w 12 kwietnia 1988 roku w bazie Luke w stanie Arizona (461. Myśliwska Szkolna Eskadra Taktyczna)^[2], a 30 września następnego roku maszyny te osiągnęły gotowość bojową w szeregach 336. Eskadry Myśliwskiej. Dla samych sił powietrznych USA wyprodukowano 236 maszyn^[1].

Służba

F-15E po raz pierwszy wzięły udział w walce podczas pierwszej wojny w Zatoce Perskiej^[2]. W trakcie tego konfliktu F-15E odniosły jedno zwycięstwo powietrzne: 14 lutego 1991 roku strącono śmigłowiec Mi-24 za pomocą bomby GBU-10^[2] Od tamtego czasu regularnie brały udział w działaniach USAF-u na Bliskim Wschodzie (operacja Southern Watch, operacja Desert Fox, operacje Provide Comfort) aż po inwazję na Irak. Wykonywały także misje bojowe nad Jugosławią i Afganistanem, a w końcu nad Libią.

Królewskie Saudyjskie Siły Powietrzne wykorzystywały swoje F-15S do ataków na rebeliantów w Jemenie od 2009 roku. Z kolei izraelskie F-15I Raam wykonywały misje bojowe w Libanie i Strefie Gazy, a także w ataku na syryjskie instalacje nuklearne w 2007 roku.

W Stanach Zjednoczonych planowane jest utrzymanie F-15E w czynnej służbie do 2035 roku.

Amerykańscy piloci żargonowo nazywają F-15E Beagle (bomb + Eagle) lub Mudhen.

Opis techniczny

Załoga F-15E składa się z dwóch lotników: pilota (na przednim fotelu) i operatora uzbrojenia. Tylne stanowisko wyposażone jest w cztery monitory, na których wyświetlać można w dowolnej konfiguracji „ruchomą” mapę, dane z radaru, czujników podczerwieni czy systemów walki radioelektronicznej, a także dane o stanie maszyny i uzbrojenia czy o zagrożeniach i celach. Stanowisko pilota ma trzy tego typu ekrany i wyświetlacz HUD. Strike Eagle jest w stanie równocześnie atakować cele powietrzne (odpowiada za to pilot) i naziemne (operator uzbrojenia).

Napęd zapewniają dwa silniki Pratt & Whitney F100-PW-220 lub F100-PW-229. Zapas paliwa w porównaniu do F-15C znacznie powiększono dzięki zastosowaniu dwóch konforemnych (dopasowanych do kształtu kadłuba i zamontowanych wzdłuż niego) zbiorników paliwa, które mieszczą dodatkowe 2839 litrów (750 galonów) paliwa.

Uzbrojenie

Oprócz stałego działka M61 Vulcan (zapas amunicji: 500 sztuk) F-15E może przenosić rakiety powietrze-powietrze AIM-9 Sidewinder i AIM-120 AMRAAM oraz szeroki wachlarz uzbrojenia powietrze-ziemia (pociski rakietowe, bomby konwencjonalne i sterowane, w tym JDAM, Small Diameter Bomb i SLAM ER, a także bomby jądrowe B61).

Awionika

radar APG-70 (w 2008 roku podpisano z Boeingiem kontrakt na wymianę tych radarów na nowocześniejsze APG-82 Active Electronically Scanned Array).
LANTIRN, Litening

Użytkownicy

Zobacz więcej w artykule McDonnell Douglas F-15 Eagle, w sekcji Użytkownicy.

Królewskie Saudyjskie Siły Powietrzne (F-15S/F-15SA)
Siły Powietrzne Izraela (F-15I Ra’am)
Siły Powietrzne Republiki Korei (F-15K Slam Eagle)
Siły Powietrzne Republiki Singapuru (F-15SG)
Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych

W czerwcu 2017 Ministerstwo Obrony Kataru poinformowało o zawarciu kontraktu na zakup 36 Boeing F-15QA^[3].

Aktualni użytkownicy

F-15 Eagle

F-15E Strike Eagle

F-15 Eagle i F-15 Strike Eagle

Galeria

Formacja F-15E w locie ćwiczebnym nad Karoliną Północną
F-15E od przodu. Widoczny LANTIRN, zbiorniki paliwa pod skrzydłami, pociski AIM-120 (z białą głowicą) i AIM-9. Technik pracuje przy zamontowanych pod zbiornikiem konforemnym bombach GBU-12
F-15I Ra’am Sił Powietrznych Izraela
Formacja południowokoreańskich F-15K
F-15S Królewskich Saudyjskich Sił Powietrznych
F-15SG Sił Powietrznych Republiki Singapuru

Przypisy

↑ ^a ^b Jamie Hunter. 30 Years Of Strike Eagles. „Combat Aircraft”. March 2017. s. 37. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Jamie Hunter. 30 Years Of Strike Eagles. „Combat Aircraft”. March 2017. s. 38. (ang.).
↑ Katar kupił 36 F-15QA. altair.com.pl, 2017-06-15.

Bibliografia

Backgrounder. F-15E Strike Eagle. boeing.com. [dostęp 2012-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-18)]. (ang.).
F-15E Strike Eagle. af.mil, 15 kwietnia 2005. [dostęp 2017-02-04]. (ang.).
F-15I Ra’am (Thunder). globalsecurity.org. [dostęp 2012-06-05]. (ang.).
Łukasz Golowanow: Żmije, Prostytutki i Sławojki, czyli o pomysłowości amerykańskich lotników. Konflikty.pl, 2 marca 2011. [dostęp 2017-02-04]. (pol.).

[Hunter_37-1] Jamie Hunter. 30 Years Of Strike Eagles. „Combat Aircraft”. March 2017. s. 37. (ang.).

[Hunter_38-2] Jamie Hunter. 30 Years Of Strike Eagles. „Combat Aircraft”. March 2017. s. 38. (ang.).

[3] Katar kupił 36 F-15QA. altair.com.pl, 2017-06-15.

[:2-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ jednostka zdobyczna

[:1-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y produkcja izraelska

[1]

[2]

[3]

[A]

[B]

Samoloty myśliwskie	F-4 F-5 F-8 F-9 F-11 F-14 F-15 F-15E F-16 F/A-18 F/A-18E/F F-22 F-35 F-80 F-82 F-84 F-84F F-86 F-89 F-94 F-100 F-101 F-102 F-104 F-105 F-106 F-111 FH FJ F2H F3D F3H F4D F6U F7U F8F F9F
Samoloty bombowe	B-1 B-2 B-36 B-45 B-47 B-50 B-52 B-57 B-58 B-66 F-117 P6M
Samoloty szturmowe	A-1 (AD) A-2 (AJ) A-3 A-4 A-5 A-6 A-7 A-10 A-26 A-37 AC-47 AC-119 AC-130 AM AV-8B
Samoloty patrolowe i zwalczania okrętów podwodnych	AF-2/3 P-2 (P2V) P-3 P-8 P4M P5M S-2 S-3
Samoloty rozpoznawcze WRE i dowodzenia	E-1 E-2 E-3 E-4 E-6 E-8 EA-6B EA-18G EC-121 RF-61C MC-12W RC-135 SR-71 U-2 (TR-1) P4M-1Q
Samoloty obserwacyjne	O-1 O-2 OV-1 OV-10
Samoloty szkolno-treningowe	TT T-6 T-28 T-33 T-34 T-37 T-38 T-43
Samoloty transportowe	C-2 C-5 C-7 C-8 C-9 C-17 C-20A/B/C/D/E C-20F/G/H/J C-23 C-32 C-37B C-74 C-97 C-118 C-119 C-123 C-124 C-130 C-131 C-133 C-135 C-140 C-141 L-20/U-6 U-1
Śmigłowce i pionowzloty	AH-1 AH-1Z AH-64 H-21 H-25 CH-34 CH-37 CH-46 CH-47 CH-53 CH-53E CH-54 HH-43 MH-6 MH-53 OH-6 OH-58 SH-2 SH-2G SH-3 SH-60 UH-1 UH-1N UH-1Y UH-19 UH-60 V-22
Bezzałogowe	AQM-91 BQM-74 D-21 FQM-151 Q-2 MQM-105 ScanEagle MQ-1/RQ-1 RQ-2 RQ-3 RQ-4 RQ-5 RQ-6 RQ-7 RQ-8A MQ-4C MQ-9 RQ-21 RQ-170
Konstrukcje doświadczalne i prototypy	A-12 A2D AH-56 AR40 Avenger Compound Seasprite 533 Bird of Prey Charger CL-760 E-10 F5D F2Y F-20 F-107 16H Jet Mentor MQ-25 N-102 NH-3A RAH-66 RQ-37 S-67 S-92 S-97 S-71 S-72 Sioux Scout KingCobra Skyrocket Skystreak Tacit Blue T-46 T-7 X-21 X-44 X-49 XB-46 XB-48 XC-99 XB-51 XB-70 XCG-20 XC-120 XF10F XF-85 XF-87 XF-88 XF-90 XF-91 XF-92 XF-103 XF-108 XF-109 XH-51A Compound XH-59 XP-79 XQ-58 XT-30 YA-9 YAH-63 YAL-1 YB-35 YB-49 YC-125 YF-12 YF-17 YF-23 YF-93 YF-95 YF-96 V-247 V-280 VZ-2 ARH-70

Samoloty myśliwskie i myśliwsko-bombowe	Avia S-199 MD 450 Ouragan MD 452 Mystère Meteor MiG-17^[A] MiG-21^[A] MiG-23^[A] Mirage III (Szachak) Mosquito P-51 Mustang Super Mystère (Sambad) Supermarine Spitfire
Samoloty szturmowe	A-4 Skyhawk (Ajit) Sud Aviation Vautour II
Myśliwce wielozadaniowe	Bristol Beaufighter F-4 Phantom II (Kurnas) F-15I (Baz, Ra’am) F-16 (Nec, Barak, Sufa) F-35 (Adir) Kfir^[B] Lawi^[B] Nesher^[B]
Bombowce	Boening B-17
Samoloty transportowe	A-36 Bonanza (Hofit) Arawa^[B] Avro Anson B-80 Queen Air (Zamir) Britten-Norman Islander Constellation Cessna 180 Cessna 208 C-46 Commando C-47 Dakota C-130 Hercules (Karnaf) C-130J Super Hercules (Szimszon) Douglas DC-4 Douglas DC-5 DH.89 Dragon Rapide Grumman G-44 Widgeon Gulfstream G550 Hudson Lodestar M.57 Aerovan Nord Noratlas Norseman C-64A Pilatus PC-6 Rylle 893 RC-3 Seabee Stratocruiser (Anak) TB-20 Trinidad (Paszosz)
Samoloty zwiadowcze, WRE i wczesnego ostrzegania	Auster Autocrat (Primus) Beechcraft Bonanza Dornier Do 27 (Dror) Fairchild F-24^[A] PA-18 Super Cub RWD-13 RWD-15 Sea Scan (Szachaf)^[B] Taylorcraft BL
Tankowce powietrzne	Boeing 707 (Re’em)
Samoloty szkolno-treningowe	AS-65 Consul Avro Anson B-80 Queen Air (Zamir) Beechcraft T-6 Texan II (Efroni) Bücker Bü 181^[A] BT-13 Valiant Buckaroo Chipmunk CM.170 Magister Cukit^[B] Fokker S-11 Grob G-120A Jak-11^[A] Harvard Stearman PT-17 Kaydet M-346 (Lawi) Mráz M.1 Sokol^[A] Nord 1203 Piaggio P.149 PA-18 Super Cub Tiger Moth
Śmigłowce	Aérospatiale Alouette II AH-64 Apache (Peten, Saraf) Bell 47 Bell 205 Bell 206 (Sajfanit) Bell 212 (Anafa) Bell AH-1 Cobra (Cefa) CH-53 Sea Stallion (Jasur) Eurocopter Panther (Atalef) Gazelle^[A] H-19 Chickasaw H-34 Choctaw HH-65 Dolphin Hughes Defender Mi-8^[A] Super Frelon (Cira) Hiller OH-23 Raven UH-60 Black Hawk (Janszuf)
Bezzałogowe statki powietrzne	Bird Eye Eitan^[B] Hermes 90^[B] Hermes 450^[B] Hermes 900^[B] Mastiff^[B] Moskito^[B] Panter^[B] Rotem L^[B] RQ-5 Hunter^[B] RQ-2 Pioneer^[B] Scout^[B] Searcher^[B] Heron^[B] Skylark I^[B]
Amunicja krążąca	Green Dragon^[B] Harpy^[B] Harop^[B]
Pociski rakietowe	Gabriel^[B] Lahat^[B]