Royal Aircraft Factory S.E.5

RAF S.E.5
	Dane podstawowe
Państwo	Wielka Brytania
Producent	Royal Aircraft Factory
Konstruktor	Henry Folland
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	drewniana
Załoga	1
	Historia
Data oblotu	22 listopada 1916
	Dane techniczne
Napęd	1 × Wolseley W4A Viper, rzędowy 8-cylindrowy
Moc	200 KM (147 kW)
	Wymiary
Rozpiętość	8,12 m
Długość	6,38 m
Wysokość	2,40 m
Powierzchnia nośna	22,9 m²
	Masa
Własna	695 kg
Startowa	930 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	212 km/h na wysokości 3000 m
Prędkość wznoszenia	5,26 m/s
Pułap	5950 m
Zasięg	550 km
Długotrwałość lotu	3 godziny
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	1 × karabin maszynowy Vickers kal. 7,69 mm, zsynchronizowany; 1 × karabin maszynowy Lewis kal. 7,69 mm, ruchomy w granicach 5º – 45º, zamocowany pośrodku górnego płata według systemu Fostera
	Użytkownicy
	Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Polska
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Royal Aircraft Factory S.E.5 – brytyjski samolot myśliwski, zaprojektowany i zbudowany w 1916 roku w brytyjskiej wytwórni lotniczej Royal Aircraft Factory w Farnborough.

Historia

W trakcie I wojny światowej w 1916 roku w związku z pojawieniem się nowych niemieckich samolotów myśliwskich Albatros i Fokker, które miały lepsze osiągi od samolotów stosowanych przez lotnictwo brytyjskie, dowództwo lotnictwa brytyjskiego zwróciło się do Royal Aircraft Factory (pol. Królewskie Zakłady Lotnicze) w Farnborough o zaprojektowanie i zbudowanie nowego samolotu myśliwskiego o większej mocy silnika i silniejszym uzbrojeniu od dotychczas produkowanych w Wielkiej Brytanii samolotów myśliwskich. Samolot miał też być łatwiejszy w pilotażu od używanego myśliwca Sopwith Camel.

W lecie 1916 roku zespół konstruktorów pod kierunkiem inż. H.P. Follanda i inż. J. Kenworthy'ego zaprojektował zgodnie z tym zamówieniem nowy samolot myśliwski w układzie dwupłatu o prostej, ale mocnej konstrukcji. Kadłub kratownicowy miał przekrój prostokątny, tylko grzbiet kadłuba był półokrągły. Z przodu mieścił się silnik widlasty, 8 cylindrowy. Za silnikiem do kadłuba w części dolnej był zamocowany za pomocą okuć płat dolny, z którym dwoma parami równoległych słupków połączono płat górny. Oba płaty miały kształt prostokątny. Komorę płatów usztywniono podwójnymi drutami stalowymi, czterema zastrzałami oraz dodatkowymi cięgnami. Lotki usytuowano na obu płatach. Baldachim pokryto sklejką, części zewnętrzne płatów – płótnem. W środkowej części kadłuba znajdowała się odkryta kabina pilota z niezbędnymi urządzeniami sterowniczymi i przyrządami pokładowymi, W końcowej części kadłuba zamontowano usterzenie, kryte płótnem, przy czym statecznik poziomy był nastawny w locie. Pokrycie kadłuba przy silniku stanowiła blacha aluminiowa, w części środkowej sklejka, w tylnej płótno. Do nowatorskich rozwiązań w tym samolocie zaliczyć trzeba jeszcze: regulowany w locie wiatrochron, sterowaną płozę ogonową i aluminiowe osłony amortyzacji gumowej podwozia, chroniące gumę przed kurzem i wpływami atmosferycznymi. Do napędu prototypu zastosowano francuski silnik widlasty Hispano-Suiza o mocy 150 KM (110 kW).

Prototyp samolotu oznaczono jako S.E.5 (skrót od ang. Scout Experimental – pol. Wywiadowczy Doświadczalny). Prototyp oblatano w listopadzie 1916 roku. Jego próby w locie trwały do grudnia 1916 roku, kiedy to mjr pil. F. W. Godden przeleciał nim do Francji. W styczniu 1917 roku prototyp samolotu Royal Aircraft Factory S.E.5 uległ katastrofie z powodu złej jakości okuć płatów i zbyt małej jeszcze sztywności konstrukcji ich komory.

Po szybkim usunięciu usterek i zastosowaniu silnika Hispano-Suiza o większej mocy 200 KM (147 kW) pod koniec stycznia 1917 roku uruchomiono produkcję seryjną samolotu Royal Aircraft Factory S.E.5.

Po wyprodukowaniu 60 samolotów S.E.5 wprowadzono dalsze drobne zmiany w konstrukcji samolotu, m.in. usunięto wielki wiatrochron, zmieniono obrys końcówek płatów, dodano owiewkę za głową pilota, zamontowano długie rury wydechowe i do napędu zastosowano silnik budowany na licencji w Wielkiej Brytanii o nazwie Wolseley Viper. Tak zmodernizowany samolot oznaczono jako Royal Aircraft Factory S.E.5a i produkowano go w tej wersji do końca I wojny światowej.

Łącznie wyprodukowano ok. 5200 samolotów obu wersji.

Użycie w lotnictwie

Samoloty S.E.5 jako pierwszy otrzymał w marcu 1917 roku brytyjski 56 dywizjon myśliwski, a do akcji bojowej weszły na froncie zachodnim 22 kwietnia 1917 roku. W 1918 roku samolotami tego typu dysponowało już 21 brytyjskich i 2 amerykańskie dywizjony myśliwskie.

Samolot S.E 5a był lubiany przez pilotów myśliwskich z uwagi na łatwość pilotażu, wytrzymałą konstrukcję (odporną na uszkodzenia bojowe jak i nieumiejętne lądowanie), dobre osiągi, dobrą widoczność z kabiny pilota i dobre uzbrojenie. Walczyła na nich większość czołowych asów brytyjskich.

Użycie w lotnictwie polskim

W Polsce w styczniu 1920 demonstrowano dwa samoloty S.E.5a należące do zakładów Handley Page. Mimo że S.E.5a zwyciężył w zawodach z myśliwcami Fokker D.VII i Ansaldo A.1 Balilla, zrezygnowano z zakupu samolotów tego typu. Jeden z nich został rozbity 2 lutego 1920, przy czym rany został pilot Antoni Mroczkowski (samolot ten nie należał jednak do polskiego lotnictwa). Wobec ofensywy radzieckiej i braków sprzętu, na przełomie czerwca i lipca 1920 Polska odkupiła drugi egzemplarz S.E.5a, pozostający w Warszawie. 13 lipca 1920 samolot ten przydzielono do 7 eskadry myśliwskiej, jednakże w pierwszym locie bojowym 15 lipca został on zestrzelony przez ogień przeciwlotniczy w rejonie Łucka, pilot Stefan Ciecierski dostał się do niewoli^[1].

Kilka egzemplarzy samolotu zostało przerobionych do lotów reklamowych. Do rur wydechowych samolotu zostało dodane urządzenie dozujące salmiak ze zbiornika wewnątrz kadłuba. Pilot, po osiągnięciu wysokości rzędu 4000 m, otwierał w ściśle określonych położeniach zawory dozujące wypływ salmiaku, który kondensując w chłodnym powietrzu kreślił litery reklamowanego napisu^[2]. Samoloty te, stanowiące własność brytyjskiej firmy, latały w Polsce w 1926 roku^[1].

Opis konstrukcji

Samolot Royal Aircraft Factory S.E.5a był jednomiejscowym samolotem myśliwskim w układzie dwupłata o konstrukcji mieszanej, przeważnie drewnianej. Podwozie klasyczne – stałe. Napęd – 1 silnik rzędowy, śmigło dwułopatowe, drewniane.

Przypisy

↑ ^a ^b Tomasz JanT.J. Kopański Tomasz JanT.J., Samoloty brytyjskie w lotnictwie polskim 1918-1930, Warszawa: Bellona, 2001, s. 51-54, ISBN 83-11-09315-6, OCLC 316548641 .
↑ Witold Rychter Skrzydlate wspomnienia, WKiŁ 1980 r.

Galeria

[kopanski-1] Tomasz JanT.J. Kopański Tomasz JanT.J., Samoloty brytyjskie w lotnictwie polskim 1918-1930, Warszawa: Bellona, 2001, s. 51-54, ISBN 83-11-09315-6, OCLC 316548641 .

[2] Witold Rychter Skrzydlate wspomnienia, WKiŁ 1980 r.

[:1-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

[2]

[A]

Samoloty myśliwskie	Airco DH.1 Airco DH.2 Airco DH.5 Airco DH.6 Bristol F.2 Fighter Bristol M.1 Martinsyde F.4 RAF F.E.2 RAF F.E.8 RAF S.E.5 Sopwith Camel Sopwith Dolphin Sopwith Pup Sopwith Snipe Sopwith Triplane Vickers FB.5 Vickers FB.9 Vickers FB.12
Samoloty bombowe i torpedowe	Airco DH.3 Airco DH.4 Airco DH.9 Armstrong Whitworth F.K.8 Blackburn Kangaroo HP O/400 HP V/1500 RAF B.E.12 RAF F.E.2 RAF R.E.7 RAF R.E.8 Short Bomber Sopwith Cuckoo Vickers Vimy
Wodnosamoloty i łodzie latające	Fairey Campania Felixtowe F.2A Short 184 Sopwith Baby
Samoloty wielozadaniowe	Avro 504 Martinsyde G.100 Sopwith 1½ Strutter Sopwith Tabloid Curtiss JN-4
Samoloty rozpoznawcze	Bristol Scout RAF B.E.2
Konstrukcje prototypowe	Alcock Scout Armstrong Whitworth F.K.1 Armstrong Whitworth F.K.10 Fairey F.2 Kennedy Giant Sopwith Bulldog Westland Wagtail

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43