Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 2024 roku
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Rodzaj | |||
| Data przeprowadzenia |
5 listopada 2024 | ||
| Podstawa prawna | |||
| Ordynacja wyborcza |
Głosowanie w Kolegium Elektorów wybieranych na różnych zasadach w poszczególnych stanach i w Dystrykcie Kolumbia na podstawie głosowania powszechnego w danym terytorium | ||
| |||
Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 2024 roku – sześćdziesiąte wybory prezydenckie zaplanowane na 5 listopada 2024 roku, których celem jest wyznaczenie jednego z kandydatów na stanowisko prezydenta Stanów Zjednoczonych i jednego z kandydatów na wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych na czteroletnią kadencję przewidzianą od 20 stycznia 2025 roku do 20 stycznia 2029 roku.
Tło[edytuj | edytuj kod]
Urzędujący z ramienia Partii Republikańskiej prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump przegrał wybory prezydenckie w 2020 roku, a kandydujący z ramienia Partii Demokratycznej Joe Biden został wybrany na nowego prezydenta[1]. Sam Trump publicznie wyrażał opinię, że wybory zostały sfałszowane[2]. Złożył w związku z tym ponad 60 pozwów, ale żaden z nich nie został rozpatrzony na jego korzyść[3].
6 styczna 2021 roku, przed zaprzysiężeniem Joego Bidena na prezydenta, doszło do ataku na Kapitol przeprowadzonego przez zwolenników Donalda Trumpa[4]. Sam Trump został oskarżony o przyczynienie się do ataku przez dezinformację i namawianie swoich zwolenników do podjęcia działania[5]. W jego sprawie zostało wszczęte śledztwo[5].
15 listopada 2022 roku Donald Trump potwierdził zamiar ubiegania się o ponowny wybór na prezydenta[6].
25 kwietnia 2023 roku urzędujący prezydent Joe Biden ogłosił, że zamierza ubiegać się o reelekcję[7]. Przyznał, że głównym powodem jego decyzji było ogłoszenie swojej kandydatury przez byłego prezydenta Donalda Trumpa[8]. Biden nazwał Trumpa zagrożeniem dla kraju i wyraził opinię, że przez Trumpa demokracja jest zagrożona[8].
Podstawa prawna[edytuj | edytuj kod]
Termin wyborów[edytuj | edytuj kod]
Artykuł 2., sekcja 1. Konstytucji Stanów Zjednoczonych określa, że prezydent jest wybierany na czteroletnią kadencję[9]. Konstytucja weszła w życie 4 marca 1789 roku[10]. Pierwsze wybory prezydenckie odbywały się w różnych stanach i w różnych terminach w latach 1788 i 1789[11]. Dlatego wybory od 1788 roku odbywały się regularnie co 4 lata w XVIII, XIX, XX i XXI wieku[12]. Rok 2024 jest jednym z tych, które na tej podstawie zostały wyznaczone do przewidzenia wyborów prezydenckich[13].
Zgodnie z ustawą An act to establish a uniform time for holding elections for electors of President and Vice-President in all the States of the Union z 23 stycznia 1845 roku wybory prezydenckie muszą odbyć się w pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku listopada roku wyborów[14]. W 2024 roku ta data przypada na 5 listopada[15].
Sposób wyboru prezydenta[edytuj | edytuj kod]
Zgodnie z artykułem 2., sekcja 1. Konstytucji Stanów Zjednoczonych prezydenta i wiceprezydenta wybiera Kolegium Elektorów na określonych przez konstytucję zasadach[9]. Każdy stan i Dystrykt Kolumbia mianuje liczbę elektorów równą całkowitej liczbie senatorów i reprezentantów, jaka przypada danemu terytorium w Kongresie[9]. Sposób wyznaczenia elektorów określa każde terytorium z osobna[9]. Każde terytorium przed 2024 rokiem wprowadziło przepisy, zgodnie z którymi obywatele mogą oddawać głosy na kandydatów na prezydenta w wyborach powszechnych i na podstawie wyników głosowania terytoriu, deleguje na wybory prezydenckie elektorów przypisanych do odpowiedniego kandydata[16]. Większość stanów i Dystrykt Kolumbia wprowadziły system, według którego zwycięski kandydat w danym stanie lub dystrykcie pozyskuje liczbę elektorów równą całkowitej liczbie elektorów przypisanych do danego stanu[16]. Artykuł 2., sekcja 1. Konstytucji Stanów Zjednoczonych określa też, kto może zostać elektorem[9]. Prawo federalne nie zobowiązuje elektorów do zagłosowania na określonego kandydata, ale niektóre stany przewidują kary w przypadku niezagłosowania na kandydata przypisanego do danego elektora[9].
Prawo nie przewiduje reprezentacji w Kolegium Elektorów dla terytoriów zależnych, czyli Guam, Mariany Północne, Portoryko, Samoa Amerykańskie i Wyspy Dziewicze[17]. Oznacza to, że obywatele tych rejonów, pomimo bycia obywatelami Stanów Zjednoczonych, nie mogą brać udziału w wyborach prezydenckich[17].
Zgodnie z artykułem 2., sekcja 1. Konstytucji Stanów Zjednoczonych, osoba, która zdobędzie większość głosów w Kolegium Elektorów zostaje prezydentem[9]. Jeśli żaden kandydat nie uzyska większości, wyboru prezydenta dokonuje Izba Reprezentantów na specjalnych zasadach[9]. Prezydentem może zostać tylko osoba, która jest obywatelem Stanów Zjednoczonych, ukończyła 35 lat i mieszka na terenie Stanów Zjednoczonych przynajmniej przez 14 lat[9].
Kadencja[edytuj | edytuj kod]
Zgodnie z 20. poprawką do Konstytucji Stanów Zjednoczonych początek kadencji prezydenta zaczyna się w południe 20 stycznia kolejnego roku po wyborach prezydenckich[18]. Zgodnie z tym prawem początek kadencji prezydenta wybranego w roku 2024 zaczyna się w południe 20 stycznia 2025, a kończy 20 stycznia 2029 roku. Artykuł 2., sekcja 1. Konstytucji Stanów Zjednoczonych stanowi, że jeśli urząd prezydenta zostaje opróżniony w trakcie kadencji lub prezydent-elekt jest niezdolny do przejęcia urzędu, do końca kadencji urząd pełni wiceprezydent, a w przypadku niezdolności wiceprezydenta do pełnienia urzędu, zastępuje go inny urzędnik zgodnie z ustawami uchwalonymi przez Kongres[9].
Kandydaci[edytuj | edytuj kod]
W Stanach Zjednoczonych od połowy XIX wieku funkcjonował system dwupartyjny[19]. Jedynymi partiami uznawanymi za istotne przez środki masowego przekazu zazwyczaj były Partia Demokratyczna i Partia Republikańska[19]. Przypadki, kiedy osoby niezwiązane z żadną z tych partii wygrywały w tym czasie wybory do Kongresu były rzadkie[19]. Ostatni raz kandydat innego środowiska pozyskał w głosowaniu powszechnym jakiekolwiek głosy elektorskie w 1968 roku[20].
Od 1912 roku Partia Demokratyczna i Partia Republikańska przeprowadzają ogólnokrajowe prawybory do wyznaczenia partyjnych kandydatów na prezydenta[21].
Poniżej wymienieni zostali tylko kandydaci, którzy byli brani pod uwagę w sondażach ogólnokrajowych, otrzymali głosy elektorskie lub zostali wyróżnieni przez swoją partię w przypadku, gdy sondaże brały pod uwagę kandydata danej partii, ale nie podawały konkretnej osoby.
Partia Demokratyczna[edytuj | edytuj kod]
Aktywni kandydaci[edytuj | edytuj kod]
_(cropped).jpg)
Wycofani kandydaci[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Partia Republikańska[edytuj | edytuj kod]
Aktywni kandydaci[edytuj | edytuj kod]
_(cropped).jpg)
Wycofani kandydaci[edytuj | edytuj kod]
_(cropped).jpg)
_(cropped).jpg)
.jpg)
_(cropped).jpg)
_(double_cropped).jpg)
_(cropped).jpg)
_(double_cropped).jpg)
Partia Libertariańska[edytuj | edytuj kod]
Niektóre sondaże ogólnokrajowe uwzględniały kandydatów określonych jako generic libertarian[22][23], odnosząc się do Partia Libertariańskiej ze względu na jej wyróżniające się wyniki na tle innych partii, niż Partia Demokratyczna i Partia Republikańska[24]. W XXI wieku kandydat Partii Libertariańskiej osiągnął swój najlepszy wynik w wyborach w 2016 roku, zdobywając 3,3% głosów powszechnych[24].
Partia Libertariańska zadecydowała o wyborze kandydata w prawyborach[25]. Sześciu kandydatów zakwalifikowało się przynajmniej do większości debat prawyborczych[25].
_(3).jpg)
Partia Zielonych[edytuj | edytuj kod]
Niektóre sondaże ogólnokrajowe uwzględniały kandydatów określonych jako Green Party candidate[22][23], odnosząc się do Partia Zielonych ze względu na jej wyróżniające się wyniki na tle innych partii, niż Partia Demokratyczna i Partia Republikańska[24]. W XXI wieku kandydat Partii Zielonych osiągnął swój najlepszy wynik w wyborach w 2016 roku, zdobywając 1,1% głosów powszechnych[24].
Aktywni[edytuj | edytuj kod]
9 listopada Jill Stein ogłosiła swoją kandydaturę z ramienia Partii Zielonych[26]. Wcześniej dwukrotnie kandydowała na prezydenta z ramienia tej partii[26]. Została też uwzględniona w sondażach ogólnokrajowych[27].
Wycofani[edytuj | edytuj kod]
14 czerwca 2023 roku Cornel West ogłosił chęć ubiegania się o nominację Partii Zielonych na kandydata na prezydenta[28]. Od tego czasu był uwzględniany w sondażach ogólnokrajowych[29]. 5 października wycofał się z decyzji i zapowiedział swoją kandydaturę jako kandydat niezależny[30].
.jpg)
Inni kandydaci[edytuj | edytuj kod]
Sondaże ogólnokrajowe uwzględniały następujące osoby, które zgłosiły swoją kandydaturę:
- Robert F. Kennedy Jr.[27] – aktywista antyszczepionkowy, który 5 kwietnia 2023 roku ogłosił swoją kandydaturę w prawyborach Partii Demokratycznej[31], ale 10 października 2023 roku zrezygnował i zapowiedział udział w wyborach jako kandydat niezależny[32].
- Cornel West[27] – filozof, który 5 czerwca 2023 roku zapowiedział swoją kandydaturę z ramienia Partii Populistycznej[33]. 14 czerwca ogłosił, że jednak będzie ubiegał się o nominację z ramienia Partii Zielonych[28]. 5 października wycofał się z decyzji i zapowiedział swoją kandydaturę jako kandydat niezależny[30].
Rozważane[edytuj | edytuj kod]
Sondaże ogólnokrajowe uwzględniały następujące osoby, które wyraziły zamiar kandydowania:
- Liz Cheney[34] – była członkini Izby Reprezentantów z ramienia Partii Republikańskiej, która 10 maja 2023 roku zapowiedziała, że rozważa udział w wyborach jako kandydatka niezależna[35]
- Joe Manchin[27] – senator z Partii Demokratycznej, który 17 grudnia 2023 roku zapowiadał trasę po całym kraju w celu mobilizowania niezdecydowanych wyborców i przyznał, że nie wyklucza swojej kandydatury jako kandydat niezależny[36].
.jpg)
Liczba elektorów w każdym stanie[edytuj | edytuj kod]
| Stan | Liczba elektorów |
|---|---|
| Alabama | 9 |
| Alaska | 3 |
| Arizona | 11 |
| Arkansas | 6 |
| Connecticut | 7 |
| Dakota Południowa | 3 |
| Dakota Północna | 3 |
| Delaware | 3 |
| Dystrykt Kolumbia | 3 |
| Floryda | 30 |
| Georgia | 16 |
| Hawaje | 4 |
| Idaho | 4 |
| Illinois | 19 |
| Indiana | 11 |
| Iowa | 6 |
| Kalifornia | 54 |
| Kansas | 6 |
| Karolina Południowa | 9 |
| Karolina Północna | 16 |
| Kentucky | 8 |
| Kolorado | 10 |
| Luizjana | 8 |
| Maine | 4 |
| Maryland | 10 |
| Massachusetts | 11 |
| Michigan | 15 |
| Minnesota | 10 |
| Missisipi | 6 |
| Missouri | 10 |
| Montana | 4 |
| Nebraska | 5 |
| Nevada | 6 |
| New Hampshire | 4 |
| New Jersey | 14 |
| Nowy Jork | 28 |
| Nowy Meksyk | 5 |
| Ohio | 17 |
| Oklahoma | 7 |
| Oregon | 8 |
| Pensylwania | 19 |
| Rhode Island | 4 |
| Teksas | 40 |
| Tennessee | 11 |
| Utah | 6 |
| Vermont | 3 |
| Waszyngton | 12 |
| Wirginia | 13 |
| Wirginia Zachodnia | 4 |
| Wisconsin | 10 |
| Wyoming | 3 |
Debaty[edytuj | edytuj kod]
20 listopada 2023 roku organizacja Commission on Presidential Debates ogłosiła zaplanowane terminy debat prezydenckich[38]. Aby zakwalifikować się do debaty kandydat musiałby mieć szansę pozyskać wystarczającą liczbę przypisanych do siebie elektorów, aby wygrać wybory[38]. Szacowane miałoby być to na podstawie stanów, w których kandydat znajdowałby się na listach wyborczych[38]. Kandydat musiałby także osiągnąć wynik przynajmniej 15% w sondażach opublikowanych przez organizacje wskazane przez Commission on Presidential Debates[38].
| Data | Miejsce |
|---|---|
| 16 września 2024(dts) |  Texas State University, San Marcos, Teksas
|
| 25 września 2024(dts) |  Lafayette College, Easton, Pensylwania
|
| 1 października 2024(dts) |  Virginia State University, Petersburg, Wirginia
|
| 9 października 2024(dts) |  Uniwersytet Utah, Salt Lake City, Utah
|
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Matthew Choi, Poll: Majority of Republicans would support Trump in 2024 [online], POLITICO, 24 listopada 2020 [dostęp 2024-01-04] (ang.).
- ↑ Trump: Przedstawię dowody, że wygraliśmy wybory [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-01-04] (pol.).
- ↑ William Cummings, Joey Garrison, Jim Sergent, By the numbers: President Donald Trump's failed efforts to overturn the election [online], USA Today, 6 stycznia 2021 [dostęp 2024-01-04] (ang.).
- ↑ Jan. 6 committee condemns Trump as 'central cause' of insurrection in sweeping report [online], ABC News, 19 grudnia 2022 [dostęp 2024-01-04] (ang.).
- ↑ a b Patricia Zengerle, Richard Cowan and Doina Chiacu, Trump incited Jan. 6 attack after 'unhinged' White House meeting, panel told [online], Reuters, 13 lipca 2022 (ang.).
- ↑ 2024 Presidential Candidates Fast Facts [online], CNN, 10 marca 2023 [dostęp 2024-01-04] (ang.).
- ↑ Wybory w USA. Joe Biden ogłosił swoją decyzję [online], Polsat News, 25 kwietnia 2023 [dostęp 2024-01-04] (pol.).
- ↑ a b Niespodziewane wyznanie Joe Bidena dotyczące wyborów. Zaskoczyło nawet jego doradców [online], TVN24, 6 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-04] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j U.S. Constitution [online], National Constitution Center [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ On this day, government begins under our Constitution [online], National Constitution Center, 4 marca 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ The Electoral Count for the Presidential Election of 1789 [online], Papers of George Washington, 14 września 2013 [dostęp 2024-01-07] [zarchiwizowane z adresu] (ang.).
- ↑ November 2020 - History - U.S. Census Bureau [online], Census History Staff US Census Bureau [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Martín González Gómez, Maggie Astor, Who’s Running for President in 2024?, „The New York Times”, 22 lutego 2023, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Frederick Charles Brightly, Supplement to Purdon's Digest ... A Digest of the Laws of Pennsylvania, from the Twenty-second Day of April, One Thousand Eight Hundred and Forty-six, to the Eleventh Day of April, One Thousand Eight Hundred and Forty-eight, Etc, J. Kay, Jun. & Bro., 1848, s. 33 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Rozina Sabur, 2024 US election: Your complete guide, The Telegraph, 16 sierpnia 2023, ISSN 0307-1235 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b How Are Electoral College Electors Chosen? [online], History, 14 grudnia 2020 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b Stacey Plaskett, The Second-Class Treatment of U.S. Territories Is Un-American [online], The Atlantic, 11 marca 2021 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Why Does Inauguration Day Fall on January 20? [online], History, 31 października 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b c Edyta Bieńczak, Amerykańskie prawybory: Jak wybiera się kandydata na prezydenta USA? [online], RMF24, 2 lutego 2020 [dostęp 2024-01-07] (pol.).
- ↑ Zachary B. Wolf, The curse of third-party presidential candidates [online], CNN, 17 lipca 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Leonard Weinberg, Joseph Crowley, Primary Success as a Measure of Presidential Election Victory: A Research Note, „Midwest Journal of Political Science”, 14 (3), 1970, s. 506–513, ISSN 0026-3397, JSTOR: 2110317 (ang.).
- ↑ a b Hannah Bleau Knudsen, Poll: Donald Trump and Biden Tied in Head-to-Head Matchup [online], Breitbart, 25 września 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b Danielle Kurtzleben, Trump's voters are more excited than Biden's. But Trump could lose a lot if convicted [online], npr, 4 października 2023 (ang.).
- ↑ a b c d Steven Shepard, The Electoral College is the big factor in a third-party nightmare for Democrats [online], POLITICO, 15 lipca 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b George Phillies, Stewart Flood Reports: South Carolina Libertarian Party Presidential Debate [online], Independent Political Report, 12 listopada 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b Aaron Pellish, Jill Stein announces 2024 bid under Green Party line [online], CNN, 9 listopada 2023 (ang.).
- ↑ a b c d National Survey Results 1,000 General Election Likely Voters Political Environment, Trends & Analysis [online], Mclaughlin & Associates (ang.).
- ↑ a b Jared Gans, Cornel West seeking Green Party nomination for presidential run [online], The Hill, 14 czerwca 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Camille Mumford, August 2023 National Poll: Trump Debate Snub May Open Door for Other Candidates [online], Emerson Polling, 28 sierpnia 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b Brittany Gibson, Cornel West leaves the Green Party in favor of an independent bid [online], POLITICO, 5 października 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Kennedy kontra Biden? Bratanek byłego prezydenta stanie w szranki z obecnym [online], Bankier.pl, 6 kwietnia 2023 [dostęp 2024-01-07] (pol.).
- ↑ Maciej Czarnecki, USA. Robert F. Kennedy jr. wystartuje jako kandydat niezależny. Odbierze głosy i Bidenowi, i Trumpowi? [online], Gazeta Wyborcza, 10 października 2023 [dostęp 2024-01-04] (pol.).
- ↑ Kierra Frazier, Cornel West announces he's running for president [online], POLITICO, 5 czerwca 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Andrew Howard, New poll indicates a Liz Cheney presidential run would hurt Biden more than Trump [online], Yahoo News, 23 sierpnia 2022 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Andrew Howard, Liz Cheney says she's considering a third-party presidential bid [online], POLITICO, 5 grudnia 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Shauneen Miranda, Manchin: "No timeline” for decision on potential third-party White House run [online], Axios, 17 grudnia 2023 (ang.).
- ↑ Distribution of Electoral Votes [online], National Archives, 19 września 2019 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ a b c d Ethan Cohen, Commission on Presidential Debates announces dates and locations for 2024 general election debates | CNN Politics [online], CNN, 20 listopada 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
- ↑ Kathryn Watson, Presidential debate commission announces dates and locations for 2024 - CBS News [online], www.cbsnews.com, 21 listopada 2023 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
| Wybory według lat |
|
|---|---|
| Kandydaci | |
| Zasady | |
| Prawybory |
