Yoichiro Nambu

Yoichiro Nambu
南部陽一郎
	; Yoichiro Nambu w 2005 roku
Państwo działania	Japonia
Data i miejsce urodzenia	18 stycznia 1921 ; Tokio
Data i miejsce śmierci	5 lipca 2015 ; Osaka
	Specjalność: fizyka
Alma Mater	Cesarski Uniwersytet w Tokio
Uczelnia	Osaka City University,; University of Chicago
	Odznaczenia
	Nagrody
	Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki; Nagroda Wolfa
	Multimedia w Wikimedia Commons

Yoichiro Nambu (jap. 南部陽一郎 Nanbu Yōichirō; ur. 18 stycznia 1921 w Tokio, zm. 5 lipca 2015 w Osace) – japońsko-amerykański fizyk teoretyk, noblista, profesor uniwersytetów w Osace i Chicago. Specjalizował się w fizyce cząstek elementarnych, w tym chromodynamice kwantowej i teorii strun, którą współtworzył.

Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymał w 2008 roku, za odkrycie mechanizmu spontanicznego łamania symetrii w fizyce cząstek elementarnych. Niezależnie od niego laureatami zostali Toshihide Masukawa i Makoto Kobayashi^[1].

Życiorys

Yoichiro Nambu urodził się w 1921 roku w Tokio, ale wychowywał się w Fukui. W latach 1940–1942 studiował fizykę na Cesarskim Uniwersytecie w Tokio. Po uzyskaniu tytułu magistra został powołany do wojska, służył w laboratorium radarów^[1]. Przeżył amerykańskie naloty na Tokio^[2]. Po zakończeniu II wojny światowej, w 1946 roku, wrócił na Uniwersytet Tokijski, w 1952 uzyskał tam stopień doktora^[3].

W 1950 roku został profesorem na Osaka City University, pracował na nim do 1956 roku. W 1952 roku został zaproszony do Institute for Advanced Study, a w 1954 został pracownikiem naukowym na University of Chicago. Z tą uczelnią związał swoją karierę, w 1956 roku został tam associate professor, a w 1958 – profesorem. W 1970 roku uzyskał amerykańskie obywatelstwo^[4].

W czasie studiów na Uniwersytecie zetknął się z Shin’ichirō Tomonagą, który w tym czasie rozwijał teorię renormalizacji. Yoichiro Nambu współpracując z jego grupą badawczą rozpoczął badania nad fizyką cząstek elementarnych. Był jednym z twórców teorii strun oraz pionierów w dziedzinie chromodynamiki kwantowej^[4]. W swoich eksperymentach zaobserwował przechodzenie materii ze stanu symetrycznego do asymetrycznego. Zjawisko to nazwane spontanicznym łamaniem symetrii spotkało się początkowo ze sceptycyzmem ówczesnych fizyków^[2].

Laureat Nagrody Sakurai przyznawanej przez Amerykańskie Towarzystwo Fizyczne (APS) teoretykom cząstek elementarnych (1994)^[5].

Zmarł 5 lipca 2015 roku w Osace w wyniku ataku serca^[6].

Nagrody i wyróżnienia

1985: Medal Maxa Plancka,
1986: Medal Diraca,
1994: Nagroda Wolfa,
2008: Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki.

Przypisy

↑ ^a ^b Yoichiro Nambu – Facts. nobelprize.org. [dostęp 2014-01-20]. (ang.).
↑ ^a ^b Yoichiro Nambu, physicist who won Nobel Prize in 2008, dies at 94, [w:] The Washington Post [online], 18 lipca 2015 [dostęp 2020-08-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-21] (ang.).
↑ Yoichiro Nambu. Biographical. [w:] nobelprize.org [on-line]. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).
↑ ^a ^b Yoichiro Nambu, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-08-01] (ang.).
↑ J. J. Sakurai Prize for Theoretical Particle Physics, aps.org [dostęp 2022-01-05].
↑ WilliamW. Grimes WilliamW., Yoichiro Nambu, Nobel-Winning Physicist, Dies at 94 [online], nytimes.com, 17 lipca 2015 [dostęp 2015-07-18] (ang.).

[nobelprize-1] Yoichiro Nambu – Facts. nobelprize.org. [dostęp 2014-01-20]. (ang.).

[wp-2] Yoichiro Nambu, physicist who won Nobel Prize in 2008, dies at 94, [w:] The Washington Post [online], 18 lipca 2015 [dostęp 2020-08-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-21] (ang.).

[nobelprizebio-3] Yoichiro Nambu. Biographical. [w:] nobelprize.org [on-line]. [dostęp 2020-08-01]. (ang.).

[Britannica-4] Yoichiro Nambu, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-08-01] (ang.).

[5] J. J. Sakurai Prize for Theoretical Particle Physics, aps.org [dostęp 2022-01-05].

[NYT-6] WilliamW. Grimes WilliamW., Yoichiro Nambu, Nobel-Winning Physicist, Dies at 94 [online], nytimes.com, 17 lipca 2015 [dostęp 2015-07-18] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

1981	Philip Handler
1982	Philip W. Anderson Seymour Benzer Glenn W. Burton Mildred Cohn F. Albert Cotton Ed Heinemann Donald L. Katz Yoichiro Nambu Marshall Harvey Stone Gilbert Stork Edward Teller Charles H. Townes
1983	Howard L. Bachrach Paul Berg Margaret Burbidge Maurice Goldhaber Hermann Heine Goldstine William Hewlett Roald Hoffmann Helmut E. Landsberg George Michael Low Walter Munk George C. Pimentel Frederick Reines Wendell L. Roelofs Bruno Rossi Berta Scharrer John Robert Schrieffer Isadore M. Singer John G. Trump Richard N. Zare
1986	Solomon J. Buchsbaum Stanley Cohen Horace R. Crane Herman Feshbach Harry Gray Donald Henderson Robert Hofstadter Peter Lax Yuan T. Lee Hans Wolfgang Liepmann Tung-Yen Lin Carl S. Marvel Vernon Mountcastle Bernard M. Oliver George Emil Palade Herbert Simon Joan Steitz Frank Westheimer Chen Ning Yang Antoni Zygmund
1987	Philip Hauge Abelson Anne Anastasi Robert B. Bird Raoul Bott Michael Ellis DeBakey Theodor O. Diener Harry Eagle Walter Elsasser Michael Freedman William Summer Johnson Har Gobind Khorana Paul Christian Lauterbur Rita Levi-Montalcini George Pake H. Bolton Seed George Stigler Walter H. Stockmayer Max Tishler James van Allen Ernst Weber
1988	William O. Baker Konrad Bloch David Allan Bromley Michael Stuart Brown Paul Chu Stanley N. Cohen Elias James Corey Jr. Daniel C. Drucker Milton Friedman Joseph Leonard Goldstein Ralph Gomory Willis Hawkins Maurice Hilleman George W. Housner Eric R. Kandel Joseph B. Keller Walter Kohn Norman Ramsey Jack Steinberger Rosalyn Sussman Yalow
1989	Arnold Orville Beckman Richard B. Bernstein Melvin Calvin Harry George Drickamer Katherine Esau Herbert Grier Viktor Hamburger Samuel Karlin Philip Leder Joshua Lederberg Saunders Mac Lane Rudolph Arthur Marcus Harden M. McConnell Eugene Parker Robert P. Sharp Donald Spencer Roger Sperry Henry Stommel Harland G. Wood