Pałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach
 nr rej. A/303/10 z 30 kwietnia 1948 oraz A/1612/95 z 30 czerwca 1995[1] (pałac i park)
| |
 Pałac w Miechowicach (1918) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Jana Dzierżonia 21 |
| Typ budynku |
pałac |
| Styl architektoniczny |
neogotyk angielski |
| Inwestor | |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Ważniejsze przebudowy | |
| Zniszczono | |
| Odbudowano |
2019-2020 |
| Właściciel |
miasto Bytom |
Położenie na mapie Bytomia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°21′29,5″N 18°51′10,4″E/50,358194 18,852889
| |
Pałac Tiele-Wincklerów w Miechowicach (niem. Schloss Miechowitz) – pałac z XIX wieku w Bytomiu, którego oficyna i inne pozostałości wraz z parkiem pałacowym zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.
Pałac został wzniesiony na początku XIX wieku, przebudowano go w stylu neogotyckim[2] (styl Tudorów). Przez blisko 100 lat pozostawał w posiadaniu Tiele-Wincklerów. W 1945 roku gmach został spalony, a zniszczone pozostałości z wyjątkiem oficyny zostały wysadzone w powietrze w 1954 roku.
Historia pałacu
[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Budowa pałacu rozpoczęła się w 1812 roku i trwała do roku 1817. Inicjatorem budowy był kupiec Ignatz Domes, który w 1812 roku kupił wieś Miechowice. Pałac był prezentem dla córki Domesa – Marii i został wybudowany w stylu klasycystycznym.
Rok 1819 to początek kolejnej epoki w dziejach miechowickiego pałacu. Przybył wówczas na Górny Śląsk 16-letni wówczas Franz Winckler i podjął pracę jako górnik. Dzięki pracowitości i zdolnościom został on po kilku latach pełnomocnikiem Franciszka Aresina, męża Marii Domes[3]. W 1831 roku Franciszek Aresin zmarł, a w rok później epidemia zabrała żonę Franza Wincklera i jego starszą córkę Marię[4]. Winckler ożenił się z o 14 lat od siebie starszą, ale za to posiadającą znaczny majątek właścicielką miechowickiego pałacu – Marią Aresin (maj 1833 roku lub 12 czerwca 1832 roku – według różnych źródeł).
Franz Winckler znacznie przebudował pałac po roku 1844, kiedy Miechowice nawiedziła trąba powietrzna, która zerwała między innymi dach pałacu. Przy okazji odbudowy rozbudowano pałac w stylu negotyckim, inspirowanym XVI-wiecznym angielskim gotykiem (styl Tudorów[2]).
Kolejna przebudowa miała miejsce około 1860 roku. Dobudowano wówczas prawe i lewe skrzydło pałacu, który był już wówczas własnością córki Franza Wincklera z pierwszego małżeństwa – Waleski von Winckler i jej męża Huberta von Tiele.
Postacią silnie związaną z historią Miechowic i miechowickiego pałacu jest córka Waleski von Winckler i Huberta von Tiele – Ewa von Tiele Winckler znana jako Matka Ewa, która spędziła w nim dzieciństwo[2].
Pałac pozostawał własnością rodziny Tiele-Winckler do roku 1925, kiedy hrabia Claus-Hubert von Tiele-Winckler sprzedał go spółce akcyjnej Preussengrube AG, zarządzającej miejscową kopalnią węgla kamiennego Preussen.
27 stycznia 1945 wojska radzieckie rozgrabiły i spaliły pałac[2]. Wypalone mury pałacu wysadzono w powietrze w roku 1954. Do dziś pozostała jedynie pałacowa oficyna (do 2019 roku w stanie ruiny[2]) i park otaczający budowlę. Niewielki pagórek przy ruinach oficyny kryje pozostałości samego pałacu. W 2019 roku przeprowadzono rewitalizację ocalałej oficyny pałacu, która ma być wykorzystywana na cele kulturalne[2].
Park
[edytuj | edytuj kod]
Park pałacowy Tiele-Wincklerów (Park Ludowy, od 26 lutego 2024 roku Park Tiele-Wincklerów[5]) ukształtowany został na początku XIX wieku w typie ogrodu krajobrazowego. W połowie XIX wieku park poszerzono zachowując dotychczasowy układ kompozycyjny. Od 1995 roku park wraz z układem kompozycyjnym, ruiną oficyny pałacowej i pozostałościami pałacu objęty jest ochroną konserwatorską przez wpis do rejestru zabytków[1]. Obecnie stanowi on własność miasta Bytomia[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 25 [dostęp 2019-10-28].
- ↑ a b c d e f Michalina Bednarek: Rozpoczęła się przebudowa zniszczonego pałacu w Bytomiu. [w:] wyborcza.pl Katowice [on-line]. Agora SA, 2019-02-15. [dostęp 2019-10-28].
- ↑ Dzieje rodziny Tiele-Wincklerów. Ewangelik. Kwartalnik Diecezji Katowickiej, 2003. [dostęp 2019-10-28].
- ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Sekrety Katowic, Katowice 2018, s. 7-10. ISBN 978-83-7729-386-7
- ↑ Park Tiele-Wincklerów w Miechowicach. Radni Rady Miejskiej podjęli uchwałę o zmianie nazwy Parku Ludowego [online], Urząd Miejski w Bytomiu [dostęp 2024-02-27] (pol.).
- ↑ Po co właścicielowi zabytek? Bo kupił i nie ma pieniędzy na remont albo siedzi w więzieniu.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- A. Kuzio-Podrucki, Tiele-Wincklerowie. Arystokracja węgla i stali, Bytom 2006, ISBN 83-923733-0-8 (opis dziejów rodu od poł. XVIII w. do czasów współczesnych, obszerna genealogia, bibliografia, zdjęcia archiwalne i współczesne) – informacje o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
- Arkadiusz Kuzio-Podrucki: Die Tiele-Wincklers. Eine Oberschlesische Kohle- und Stahlaristokratie, Tarnowskie Góry Kiel 2007, ISBN 978-83-924291-5-9 (wydanie niem. poszerzone). – info o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
