Teodor Andrzej Potocki

Teodor Andrzej Potocki

prymas Polski i Litwy
Data i miejsce urodzenia	13 lutego 1664 Moskwa
Data i miejsce śmierci	12 listopada 1738 Warszawa
Miejsce pochówku	bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie
arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski
Okres sprawowania	1723 - 1738
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	listopad 1688
Sakra biskupia	31 maja 1699
Odznaczenia

{{Duchowny infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = | faksymile = | imię i nazwisko org = | opis grafiki = | miejsce pochówku = | kraj działania = | opis faksymile = Nieznane pola: "imię przybrane oryginalne", "imię i nazwisko oryginalne", "wariant flagi" oraz "państwo".

Teodor Potocki

Pilawa
Rodzina	Potoccy herbu Pilawa
Data i miejsce urodzenia	1664 Moskwa
Data i miejsce śmierci	13.11.1738 Warszawa
Ojciec	Paweł Potocki
Matka	Eleonora Sołtykow

{{Szlachcic infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | rodzeństwo = | faksymile = | opis faksymile =

Teodor Andrzej Potocki herbu Pilawa (ur. 13 lutego 1664 – zm. 12 listopada 1738) – biskup chełmiński (1699-1712), biskup warmiński (1712-1723), prymas Polski (od 1722), sekretarz królewski.

Życiorys

Urodził się w Moskwie, gdzie jego ojciec Paweł Potocki, kasztelan kamieniecki, był jeńcem wojennym i ożenił się z Eleonorą Sołtykow, bratanicą żony cara Aleksego I. Ochrzcił go patriarcha Nikon, a ojcem chrzestnym był car Aleksy. Edukację swoją rozpoczął u jezuitów w Warszawie, później kształcił się w Rzymie, a po powrocie do kraju w 1683 w Krakowie przyjął niższe święcenia kapłańskie. W 1687 został sekretarzem króla Jana III Sobieskiego, a 1688 został wyświęcony na księdza. W 1691 został kanclerzem Jadwigi, żony królewicza Jakuba Sobieskiego. Po obraniu na tron polski, król August II w 1697 desygnował go na biskupa chełmińskiego. Został konsekrowany w 1699. W tych latach był wiernym stronnikiem tego monarchy.

Jako biskup chełmiński był aktywnym administratorem biskupstwa, przeprowadził w 1700 i 1706 r. wizytacje generalne, wydał nową ordynację dla kapituły chełmińskiej. Idąc za racjami wskazywanymi przez jezuitów sprzeciwił się planom osadzenia w Lubawie zakonu pijarów.

Był członkiem konfederacji sandomierskiej 1704 roku.

Po zrzeczeniu się korony przez Augusta II, Stanisław Leszczyński, chcąc przeciągnąć go na swoją stronę, w 1707 nominował go biskupem krakowskim, ale ani godność ta nie została zatwierdzona przez papieża, ani sam Potocki jej nie przyjął. Za przychylność Augustowi II desygnowany został na diecezję warmińską, gdzie odbył uroczysty ingres we wrześniu 1712. Jako biskup warmiński odnowił zamki biskupie w Lidzbarku Warmińskim i Reszlu oraz rozbudował zamek w Ornecie. Fundował nowe kościoły, m.in. w Braniewie i Krośnie. Rozbudował sanktuarium w Stoczku Klasztornym oraz był mecenasem Macieja Meyera i finansował malowanie kościoła w Świętej Lipce, a także ufundował tam główny ołtarz.

W listopadzie 1723 został arcybiskupem gnieźnieńskim i prymasem Polski. Wraz z Józefem Potockim był jednym z przywódców magnackiej opozycji (republikanci) przeciwko Augustowi II i reformatorskim pomysłom Familii. W 1733 roku podpisał elekcję Stanisława Leszczyńskiego.. W 1734 wzięty przez Rosjan do niewoli w Gdańsku, nie chcąc uznać narzuconego przez obcą przemoc Augusta III był więziony przez siedem miesięcy w Elblągu i Toruniu. Został zwolniony dopiero w 1735, gdy zwierzchność tę uznał. Był aktywny na sejmach 1735, 1736 i 1738. W 1736 roku został wyznaczony senatorem rezydentem.

Duszpasterzem był gorliwym, skłonnym jednak do fanatyzmu i bezwzględności. Zmarł w Warszawie, pochowany został w katedrze gnieźnieńskiej w kaplicy Potockiego którą kazał wybudować sobie już za życia.

W 1732 odznaczony Orderem Orła Białego.

Zobacz też

• Potoccy herbu Pilawa

Linki zewnętrzne

• Catholic-Hierarchy

Bibliografia

• Encyklopedyja Powszechna. T. 21. Warszawa: S. Orgelbrand, 1865, s. 427-428.