Rekonstrukcja (architektura): Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Berlin: drobne merytoryczne
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
Linia 462: Linia 462:
* Zamek w Narwie w [[Estonia|Estonii]] (po 1966)
* Zamek w Narwie w [[Estonia|Estonii]] (po 1966)
* Kościół św. Euzebiusza w [[Arnhem]] w [[Holandia|Holandii]]
* Kościół św. Euzebiusza w [[Arnhem]] w [[Holandia|Holandii]]
* Rietveld Pavilion z 1955 roku w [[Otterlo]] w Holandii (pierwotnie w Arnhem, zrekonstruowany w 1965 i 2010 w Otterlo)
* Kaplica Hofskirkja (í Öræfum) na [[Islandia|Islandii]]
* Kaplica Hofskirkja (í Öræfum) na [[Islandia|Islandii]]
* St Kilda Pavilion w [[Australia|Australii]] (2006)
* St Kilda Pavilion w [[Australia|Australii]] (2006)

Wersja z 10:49, 27 lut 2018

Dzwonnica św. Marka w Wenecji po rekonstrukcji z 1912 roku
Sukiennice w Ypres w 1921 roku
Sukiennice w Ypres po rekonstrukcji w latach 1933-1967

Rekonstrukcja – odtworzenie zniszczonego, zabytkowego budynku lub jego nieistniejących już detali do stanu sprzed zniszczenia, które dokonywane jest na podstawie zachowanych planów, projektów, fotografii lub szkiców. Może towarzyszyć konserwacji zabytków, gdy wymaga tego potrzeba zachowania większej części oryginalnych elementów (np. rekonstrukcja części pieca w obozie Auschwitz-Birkenau). Rekonstrukcji poddawane są obiekty (oprócz budynków mogą to być również np. pomniki) o dużej wartości historycznej, kulturowej, krajobrazowej, estetycznej lub duchowej i symbolicznej dla społeczeństwa. Po częściowych rekonstrukcjach dokonywanych w XIX wieku, jak np. niektóre zabudowania zamku w Malborku, czy elementy średniowiecznych fortyfikacji miasta Carcassonne za pierwszą kompletną rekonstrukcję można uznać odbudowanie dzwonnicy na Placu Św. Marka w Wenecji, która zawaliła się w 1902 roku. Kolejne rekonstrukcje prowadzono po zniszczeniach I wojny światowej (np. Sukiennice w Ypres).

Szczególne znaczenie zagadnienie rekonstrukcji zniszczonych zabytków zaczęło mieć po zakończeniu II wojny światowej. Jan Zachwatowicz 1 września 1945 roku na Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Sztuki powiedział:

Nie mogąc się zgodzić na wydarcie nam pomników kultury, będziemy je rekonstruowali, będziemy je odbudowywali od fundamentów, aby przekazać pokoleniom, jeśli nie autentyczną, to przynajmniej dokładną formę tych pomników, żywą w pamięci i dostępną w materiałach. (...) Poczucie odpowiedzialności wobec przyszłych pokoleń domaga się odbudowy tego, co nam zniszczono, odbudowy pełnej, świadomej tragizmu popełnionego fałszu konserwatorskiego[1].

Przykładem rekonstrukcji związanych z przywracaniem struktury architektonicznej zniszczonej w wyniku działań wojennych było odbudowanie Starego Miasta w Warszawie w latach 1948-1953, a także w późniejszych latach Długiego Targu w Gdańsku, Starego Miasta w Poznaniu, Starego Miasta we Wrocławiu, zamku w Szczecinie i zamku w Malborku. W latach 1971-1974 odbudowano Zamek Królewski w Warszawie co spotkało się z uznaniem UNESCO, które odbudowany zespół warszawskiego Starego Miasta i zamku wpisało w 1980 roku na Listę Światowego Dziedzictwa. Często jednak rekonstrukcje dokonywane na terenie Warszawy odwoływały się do kształtu wcześniejszego niż stan sprzed zniszczenia (np. Pałac Biskupów Krakowskich w Warszawie). Pomimo kładących nacisk na ochronę autentyzmu substancji zabytkowej zapisów Karty Weneckiej (w szczególności jej interpretowanego jako zakaz rekonstrukcji artykułu 9., postulującego zastępowanie rekonstrukcji stosowaniem formy, materiałów i technologii charakterystycznych dla danego czasu powstania[2][3]), a także krytyki realizowania rekonstrukcji przez zwolenników budowy obiektów wyłącznie w stylach współczesnych zarzucających "fałszowanie historii", rekonstrukcje są prowadzone nieprzerwanie w wielu europejskich krajach szczególnie od zakończenia II wojny światowej, podczas której zniszczono wiele budynków o ogromnym znaczeniu duchowym, krajobrazowym i kulturowym dla społeczeństw europejskich. Po 1990 roku szczególnie dużo rekonstrukcji zniszczonych budynków prowadzonych jest w Niemczech, pomimo tego, że od ich zburzenia minęło ponad pół wieku (np. zamek w Berlinie, kamienice przy Neumarkt w Dreźnie, kamienice staromiejskie we Frankfurcie nad Menem). Prowadzone są także rekonstrukcje budynków zniszczonych kilkaset lat temu, ale które mają duże znaczenie emocjonalne dla społeczności, jak np. będący w ruinie od XVII wieku zamek w Trokach czy zniszczony w XVIII wieku Zamek Dolny w Wilnie. Rekonstrukcje prowadzone są też na skutek zniszczenia zabytku w wyniku katastrofy budowlanej (np. wspomniana wcześniej Dzwonnica św. Marka w Wenecji) lub zniszczonych wskutek klęsk żywiołowych (np. historyczna zabudowa miasta Venzone). Dokonuje się ich również w celach edukacyjnych i dydaktycznych, aby przedstawić wygląd obiektów zniszczonych wiele wieków temu, np. wille rzymskie (np. Villa Getty), gród w Biskupinie, fragmenty rzymskiego Limes (np. Saalburg pod Bad Homburg vor der Höhe, Walzheim, Biriciana) i inne.

Rekonstrukcje a kreacje i stylizacje

Rekonstrukcje, które zawsze są oparte na materiale ikonograficznym sporządzonym w przeszłości i prowadzone według wskazówek historyków sztuki, a często też przy wykorzystaniu materiałów stosowanych w przeszłości, należy odróżnić od budowy obiektów, które nie posiadają ikonografii przedstawiającej ich wygląd sprzed zniszczenia (np. część południowa zamku w Poznaniu, zamek w Tykocinie, zamek w Gostyninie) i które są jedynie kreacją przypuszczalnego wyglądu z przeszłości lub świadomą stylizacją. Tego typu kreacje powstawały często także w XIX wieku w Niemczech (Neuschwanstein) i we Francji (zamek w Pierrefonds) w związku z popularnością idei romantycznych, jednak, z uwagi na koncentrowanie się przy ich budowie na malowniczości, a nie walorach naukowych, należy odróżnić je od rekonstrukcji sensu stricto. Budynki takie określa się jako zbudowane w stylistyce historyzmu, kreacji historyzującej lub stylizacji. Stylizacje historyczne były stosowane też po 1918 roku, gdy odbudowywano zniszczone podczas I wojny światowej miasta, tj. Kalisz, Kazimierz nad Wisłą, Niedzica, Działdowo, a także po 1945 roku, np. podczas budowy jednej z pierzei rynku w Sandomierzu, przy wznoszeniu osiedla Mariensztat w Warszawie, przy uzupełnianiu zabudowy na Podzamczu w Lublinie, na rynku w Raciborzu czy na rynku w Gliwicach. Za rekonstrukcje nie można uznać nowych budynków, wybudowanych w zgodzie z zasadami dawnej urbanistyki na obszarach historycznych centrów takich miast jak np. Kołobrzeg, Szczecin, Głogów czy Elbląg, które wzniesiono, pomimo posiadanych dokładnych informacji co do formy i kształtu budynków istniejących w tym miejscu wcześniej. Takie budynki są określane jako zbudowane w stylu retrowersji.

Przykłady rekonstrukcji:

Rekonstrukcje w Polsce

Zamek Królewski w Warszawie
Kamienice przy rynku na Starym Mieście w Warszawie
Barbakan w Warszawie
Zamek Ujazdowski w Warszawie
Kościół św. Kazimierza w Warszawie
Zamek Ostrogskich
Kościół św. Krzyża
Poznań - Waga na rynku
Białystok, ratusz
Malbork - dach (1915) i kaplica św. Katarzyny (1919)
Malbork - Wieża główna (1967)
Skrzydło południowe zamku w Sierakowie
Ratusz w Kamieniu Pomorskim

Warszawa

Wrocław

Gdańsk

Poznań

Głogów

Elbląg

  • Katedra św. Mikołaja w Elblągu (1948-1965)
  • Dom Królewski przy Starym Rynku w Elblągu
  • Kamienica, ul. Wigilijna 18 w Elblągu
  • Kamienica gotycka, ul. Studzienna 34 w Elblągu
  • Hotel pod Lwem, ul. Kowalska w Elblągu

Stargard

Szczecin

Białystok

Zamość

  • attyka i babiniec w Synagodze na podstawie reliktów (1967-1972)
  • attyka na Ratuszu (1937-1939)
  • attyka oraz skarpa w narożnej kamienicy przy ul. Kolegiackiej (1978)
  • attyka w kamienicy "Pod Madonną", Rynek Wielki nr 22, na podstawie fotografii z XIX w. (1979)
  • attyka w kamienicy Rynek Wielki nr 28, na podstawie akwareli z 1853 r. (1979)
  • attyka w kamienicy Rynek Wielki nr 30, na podstawie akwareli z 1853 r. (1979)
  • attyka w kamienicy Rynek Wielki nr 24 (1979)
  • attyka w kamienicy Rynek Wielki nr 26 (1979)
  • szczyt Katedry Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła w Zamościu

Inne

Rekonstrukcje w Belgii

  • Katedra św. Marcina w Ypres w Belgii zniszczona w latach 1914-1918 (odbudowa 1920)
  • Lakenhal (sukiennice) w Ypres zniszczone w latach 1914-1918 (odbudowa 1933-1967)
  • Kościół św. Mikołaja w Diksmuide, zniszczony w 1914 (odbudowa: 1920-1945)

Rekonstrukcje w Niemczech

Rekonstruowany zamek w Berlinie w 2017 roku
Pałac miejski w Poczdamie
Kościół Marii Panny w Dreźnie
Część zrekonstruowanych kamienic przy drezdeńskim Neumarkt
Frankfurt nad Menem - pierzeja zrekonstruowanych w latach 80. XX wieku kamienic przy Römerbergu
Rekonstruowane w ramach Dom-Römer-Projekt kamienice we Frankfurcie nad Menem w 2017 roku
Alte Waage w Brunszwiku
Residenzschloss w Brunszwiku
Schloss Herrenhausen w Hanowerze

Berlin

Poczdam

  • Wiatrak w Sanssouci z 1787 roku, zniszczony w 1945 roku, odbudowa w 1993 roku
  • Monopteros (2004)
  • Belvedere w Poczdamie (2005)
  • Villa Jacobs z 1842 roku (2005-2008)
  • Pałac miejski w Poczdamie (2011-2013)
  • Pałac Barberini (2013-2016)
  • Noacksches Haus (2016)
  • Palazzo Pompei (2016)

Drezno

Frankfurt nad Menem

  • Goethe-Haus (1951)
  • Römer przy Römerbergu (1952)
  • Alte Oper (1981)
  • Samstagsberg (1983)
  • Pierzeja kamienic przy Römerbergu (1981-1984)
  • Biblioteka Miejska (2005)
  • Palais Thurn und Taxis (2009)
  • [[{{{1}}}|Saalhof]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] (2011)
  • Kamienice staromiejskie w ramach [[{{{1}}}|Dom-Römer-Projekt]][[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]] (od 2012)

Brema

Inne

Rekonstrukcje na Litwie

  • Zamek Dolny w Wilnie
    Zamek Dolny w Wilnie
  • Zamek w Trokach
    Zamek w Trokach
  • Kamienica w Wilnie
    Kamienica w Wilnie
  • Zamek w Birżach
    Zamek w Birżach
  • Wieża Giedymina
    Wieża Giedymina

Rekonstrukcje na Białorusi

  • Mińsk - ratusz (2004)
    Mińsk - ratusz (2004)
  • Mińsk - Cerkiew bazylianów pw. św. Ducha
    Mińsk - Cerkiew bazylianów pw. św. Ducha
  • Mińsk - wieże Katedry katolickiej
    Mińsk - wieże Katedry katolickiej
  • Witebsk - Cerkiew Zmartwychwastania
    Witebsk - Cerkiew Zmartwychwastania
  • Witebsk - Cerkiew unicka (ob. prawosławny Sobór Zaśnięcia NMP) - 2000-2011
    Witebsk - Cerkiew unicka (ob. prawosławny Sobór Zaśnięcia NMP) - 2000-2011
  • Ratusz w Mohylewie
    Ratusz w Mohylewie
  • Orsza - Kolegium Jezuitów
    Orsza - Kolegium Jezuitów
  • Lida - zamek
    Lida - zamek
  • Słonim - Sobór św. Spasa
    Słonim - Sobór św. Spasa
  • Brama kościoła bernardynek w Słonimiu
    Brama kościoła bernardynek w Słonimiu

Rekonstrukcje na Ukrainie

  • Kijów - Monaster św. Michała Archanioła
    Kijów - Monaster św. Michała Archanioła
  • Kijów - Cerkiew Narodzenia Pańskiego
    Kijów - Cerkiew Narodzenia Pańskiego
  • Kijów - Złota Brama
    Kijów - Złota Brama
  • Odessa - Sobór Przemienienia Pańskiego
    Odessa - Sobór Przemienienia Pańskiego

Rekonstrukcje w Rosji

  • Moskwa - Sobór Chrystusa Zbawiciela
    Moskwa - Sobór Chrystusa Zbawiciela
  • Moskwa - Sobór Kazańskiej Ikony Matki Bożej
    Moskwa - Sobór Kazańskiej Ikony Matki Bożej
  • Jekaterynburg - Wielki Złatoust
    Jekaterynburg - Wielki Złatoust
  • Omsk - Sobór Zaśnięcia Matki Bożej
    Omsk - Sobór Zaśnięcia Matki Bożej

Rekonstrukcje w Stanach Zjednoczonych

Governors Palace
  • Pałac Gubernatora w Williamsburgu, Wirginia, z lat 1706-1722, przebudowany w 1781, zniszczony w czasie Wojny Secesyjnej 1861-1865, zrekonstruowano w latach 1932-1934[8]

Rekonstrukcje we Francji

Rekonstrukcje na Węgrzech

Zamek w Nyírbátor

Rekonstrukcje we Włoszech

Klasztor Monte Cassino

Rekonstrukcje w Wielkiej Brytanii

Londyn, Teatr Globe (1997)
  • Kaplica St. Ethelburga-the-Virgin within Bishopsgate z 1411 r., zburzona przez IRA w 1993, zrekonstruowana w 2002 r.
  • Teatr Shakespeare's Globe w Londynie
  • Rzymski fort w Lunt w Wielkiej Brytanii
  • Rzymski fort Arbeia w Wielkiej Brytanii
  • Wieś średniowieczna Cosmeston w Wielkiej Brytanii
  • Rzymski Fort w Cardiff w Wielkiej Brytanii
  • Starożytna farma w Butser w Wielkiej Brytanii
  • Villa Urbana we Wroxeter w Wielkiej Brytanii
  • zamek Borthwick Castle w Szkocji
  • zamek Castle Stalker w Szkocji
  • zamek Eilean Donan w Szkocji (1919-1932)
  • zamek Huntingtower Castle w Szkocji
  • zamek Newark Castle w Szkocji
  • zamek Castell Coch w Cardiff w Walii (1871-1891)
  • budynek na rogu Lansdowne Road/Tottenham High Road w Londynie, spalony podczas zamieszek w 2011 roku, rozebrany i zrekonstruowany

Rekonstrukcje w Chorwacji

Rekonstrukcje w Czechach

Praga, Kaplica Betlejemska

Rekonstrukcje w innych krajach

Dom Bractwa Czarnogłowych w Rydze
Stary Most w Mostarze

Rekonstrukcje cyfrowe

Rekonstrukcja cyfrowa Starego Miasta we Frankfurcie nad Menem

Oprócz odtworzenia budynków w „naturze”, często można spotykać wirtualną formą rekonstrukcji przeznaczona do prezentacji w formie filmu, slajdów lub wydruków.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Piotr Majewski, Ideologia i Konserwacja, Warszawa 2009, s. 53
  2. ↑ Gdańsk Strefa Prestiżu: Karta Wenecka – eksperyment, który się nie powiódł. [w:] Felieton [on-line]. gdanskstrefa.com, 2017-06-20. [dostęp 2017-11-07]. (pol.).
  3. ↑ Monika Jaszczak: Rekonstrukcje w obiektach zabytkowych – teoria i praktyka. konserwatorzabytkow.pl. [dostęp 2015-03-20]. (pol.).
  4. ↑ http://sedina.pl/wordpress/index.php2006/06/05/odbudowa-zamku-po-1945-roku/
  5. ↑ S. Kwilecki, Historia i odbudowa Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, [w:] „Kronika Miasta Szczecina 1985″, Szczecin 1986
  6. ↑ Baszta Nowa już otwarta, „chojnice.com” [dostęp 2017-05-09] (pol.).
  7. ↑ Die Geschichte des Braunschweiger Schlosses [online], www.braunschweig.de [dostęp 2017-11-26].
  8. ↑ Governor's Palace : The Colonial Williamsburg Official History & Citizenship Site [online], www.history.org [dostęp 2017-11-26].

Bibliografia

  • Biegański P., O problemach odbudowy staromiejskich zespołów, „Architektura” 3/4, 1951, 110-119
  • Górski J., Warszawa w latach 1944–1949: odbudowa, Warszawa 1990
  • Podlewski W., Zagadnienie odbudowy miast zabytkowych Pomorza Zachodniego, „Ochrona Zabytków” 3/4, 1946
  • Stare Miasto w Warszawie. Odbudowa, [w:] „Teka Konserwatorska”, z. 4, Warszawa 1956
  • Braum Michael, Ursula Baus: Rekonstruktion in Deutschland: Positionen zu einem umstrittenen Thema. Birkhäuser Verlag, Basel 2009, ISBN 978-3-0346-0067-5.
  • Hanselmann Jan: Rekonstruktion in der Denkmalpflege – Texte aus Geschichte und Gegenwart. Fraunhofer IRB Verlag, Stuttgart 2009, ISBN 978-3-8167-7825-7
  • Biegański P., Pierwsza wystawa konserwatorska, Ochrona Zabytków 3, 1949.
  • Bobiński S., Problemy i trudności odbudowy Gdańska, Rocznik Gdański, t. 13, 1954.
  • Borowski J., Ochrona zabytków, Gdańsk 1954.
  • Ochrona i konserwacja dóbr kultury w Polsce 1944–1989, Warszawa 1996.
  • Chrzanowski T., Konserwacja zabytków w Polsce po II wojnie światowej, Znak, t. 18, 1966.
  • Chrzanowski T., Rekonstrukcja – odtwarzanie – makieta, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, t. 11, 1977.
  • Deurer W.G., Danzig: die Dokumentation 52 historischer Kirchen, Wesel 1996.
  • Kadłuczka A., Ochrona zabytków architektury, t. 1: Zarys doktryn i teorii, Wyd. PK, Kraków 2000.
  • Kalinowski K., Odbudowa zabytkowych miast w Polsce. Teoretyczne podstawy i realizacja na przykładzie Gdańska, [w:] Ochrona dziedzictwa kulturowego zachodnich i północnych ziem Polski, Warszawa 1995.
  • Kowalski T., Rekonstrukcja zabytków architektury, Teoria a praktyka, Warszawa 1985.
  • Massalski R., Odbudowa renesansowej szkoły mariackiej w Gdańsku, Rocznik Gdański, t. 34, 1974/75.
  • Massalski R., Ostatnio odbudowane zabytki Gdańska, Architektura 11–12, 1962.
  • Odbudowa Warszawy w latach 1944–1949, wybór dokumentów i materiałów, wstęp i red. Górski J., Warszawa 1977.
  • Rymaszewski B., Rozważania o rekonstrukcji w kontekście doktryn konserwatorskich dawniej i dziś, Ochrona Zabytków 3, Warszawa 1993, 227-234.
  • Stankiewicz J., Myśli o rekonstrukcji zabytków i jej problemach, Spotkania z Zabytkami 4, 1980.
  • Szkice Staromiejskie, praca zbiorowa, red. Puciaty O., Żaryn S., Warszawa 1955.
  • Szmygin B., Kształtowanie koncepcji zabytku i doktryny konserwatorskiej w Polsce w XX wieku, Lublin 2000.
  • Warszawskie Stare Miasto – z dziejów odbudowy, red. Szwankowska H., Warszawa 1982.
  • Wspomnienia z odbudowy Głównego Miasta, red. Trojanowska I., Gdańsk 1978.
  • Vademecum konserwatora zabytków, Międzynarodowe normy ochrony dziedzictwa kultury, red. Pawłowski K., Konopka M., Warszawa 1996, [w:] Wiadomości Konserwatorskie 5, 1999.
  • Zachwatowicz J., Ochrona Zabytków w Polsce, Warszawa 1965.
  • Żaryn S., Trzynaście kamienic staromiejskich: strona Dekerta, Warszawa 1972.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rekonstrukcja_(architektura)&oldid=52592206”