Franciszek Krasiński (1525–1577)

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	6 stycznia 1573
Konsekrator	Jakub Uchański

Franciszek Krasiński
	; Portret Franciszka Krasińskiego; drzeworyt wg rysunku Jana Matejki.
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	10 kwietnia 1525 ; Krasne (?)
Data i miejsce śmierci	16 marca 1577 ; Bodzentyn
	Sekretarz królewski
Okres sprawowania	1560–1577
	Biskup krakowski
Okres sprawowania	1572–1577
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	2 czerwca 1572
Sakra biskupia	6 stycznia 1573
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Krasiński herbu Ślepowron (ur. 10 kwietnia^[1] 1525 prawdopodobnie we wsi Krasne^[2], zm. 16 marca 1577 w Bodzentynie^[2]) – biskup krakowski 1572–1577, podkanclerzy koronny od 1568^[3] lub 1569^[2]^[4] do 1572^[3] lub 1574^[2], od 1560 sekretarz królewski, prepozyt płockiej kapituły katedralnej w latach 1568–1574^[5], archidiakon kaliski, kanonik płockiej kapituły katedralnej^[6].

Rodzina

Franciszek był synem zmarłego w 1546^[7] Jana Krasińskiego, stolnika ciechanowskiego i Katarzyny (określanej mianem: Mrokowska z Murowanego Mniszewa^[8] lub pochodzącej z pieczętującej się Lubiczem rodziny Miszewskich^[3]). Był bratem m.in.: sekretarza królewskiego i archidiakona krakowskiego Stanisława, sędziego ziemskiego ciechanowskiego Andrzeja, kanonika krakowskiego i kustosza kruszwickiego Mikołaja oraz kasztelana sierpeckiego Wojciecha^[9]. Stryj m.in. syna Wojciecha podkomorzego różańskiego Mikołaja^[10] oraz synów Andrzeja: sekretarza królewskiego Jana Andrzeja, kasztelana ciechanowskiego Franciszka oraz wojewody płockiego Stanisława. W przypadku swoich bratanków (synów Andrzeja) był ich protektorem dzięki niemu odebrali oni staranne wykształcenie humanistyczne^[11]. Był także krewnym prymasa Mikołaja Dzierzgowskiego^[3], u którego pełnił funkcję sekretarza^[4].

Studia

Kształcił się początkowo w Zgorzelcu, a następnie studiował w Wittenberdze i w Krakowie, a później we Włoszech: w Bolonii i Rzymie^[4]. Na początku lat 50. XVI wieku uzyskał we Włoszech stopień doktora obojga praw^[3].

Kariera duchowna i państwowa

W 1555 mianowany kanonikiem krakowskim, w 1556 kanonikiem gnieźnieńskim. W 1560 został sekretarzem króla Zygmunta Augusta. Uczestniczył w synodzie w Warszawie w 1561 roku jako przedstawiciel kapituły gnieźnieńskiej^[12]. Posłował m.in. do Wiednia, gdzie na dworze cesarskim przebywał jako ambasador^[13] w latach 1565–1568. Od tego objął urząd podkanclerzego koronnego (sprawował go do 1572). Krasiński, kierując jako podkanclerzy kancelarią królewską, wywierał wielki wpływ na sprawy państwowe, w szczególności rozwinął żywą działalność przy dojściu do skutku unii lubelskiej w r. 1569. Równocześnie, w latach 1568–1574 był prepozytem kapituły płockiej, a po śmierci w 1569 Jana Makowieckiego objął także godność archidiakona warszawskiego i prepozyta łomżyńskiego, które pełnił najpewniej do 1572. Był sygnatariuszem aktu unii lubelskiej 1569 roku^[14].

Biskup krakowski

2 czerwca 1572 otrzymał prowizję papieską na biskupstwo krakowskie, którego ster objął 10 lipca 1572. Przez pierwsze dwa lata (do 1574) łączył ją z funkcją prepozyta kapituły płockiej. Krytykował papieską inkwizycję oraz postanowienia soboru trydenckiego. Tolerancyjny dla innowierców^[15]. Wbrew naciskom nuncjatury i całego episkopatu był jedynym polskim biskupem, który podpisał akt konfederacji warszawskiej^[16], akt o wolności sumienia w r. 1573, legalizujący swobodę wyznania w Polsce, dającą formalne uprawnienia protestantyzmowi. Tym aktem naraził się na falę krytyki i oburzenia, został upomniany przez kapitułę krakowską za swoje postępowanie i wezwany, aby w sprawach dotyczących wiary wykazywać większą stanowczość. Jako biskup krakowski wydał statuty porządkujące działalność kapituły krakowskiej, popierał rozwój i działalność instytucji charytatywnych (tzw. "banków pobożnych") oraz rozwój osadnictwa na terenach biskupiego "Państwa Muszyńskiego". Chory na gruźlicę często przebywał na zamku biskupów krakowskich w Bodzentynie. Tam zmarł i zgodnie z ostatnią wolą został pochowany w bodzentyńskim kościele parafialnym, gdzie do dziś istnieje jego pomnik pochodzący z warsztatu Hieronima Canavesiego.

Był uczestnikiem zjazdu w Knyszynie 31 sierpnia 1572 roku^[17]. W 1573 roku potwierdził elekcję Henryka III Walezego na króla Polski^[18]. Był uczestnikiem zjazdu w Stężycy w 1575 roku^[19]. W 1575 roku podpisał elekcję cesarza Maksymiliana II Habsburga^[20].

Przypisy

↑ Bishop Franciszek Krasiński (catholic-hierarchy.org)
↑ ^a ^b ^c ^d Krasiński Franciszek, [w:] Wielka Encyklopedia PWN, JanJ. Wojnowski (red.), t. 14, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2003, s. 542, ISBN 83-01-13793-2, ISBN 83-01-13357-0, OCLC 830466204 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e T. Żebrowski, Proboszczowie kościoła parafialnego w Łomży, a następnie prepozyci kościoła parafialnego Świętych Michała Archanioła i Jana Chrzciciela do początku XIX wieku, „Studia Płockie”, t. XXXI (2003), s. 197. ISSN 0137-4362.
↑ ^a ^b ^c P. Nitecki, Biskupi kościoła w Polsce : w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Wyd. II, Warszawa 2000, szpalta 225-226. ISBN 83-211-1311-7.
↑ Antoni Julian Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 354.
↑ Antoni Julian Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 333.
↑ T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 113. ISBN 83-02-06429-7.
↑ T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 113-114. ISBN 83-02-06429-7.
↑ T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 113-114, 118. ISBN 83-02-06429-7.
↑ T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 114. ISBN 83-02-06429-7.
↑ T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 118-119. ISBN 83-02-06429-7.
↑ Wojciech Góralski, Synod prowincjonalny warszawski z 1561 r., w: Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 28/3-4, 1985, s. 208.
↑ Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 42.
↑ Volumina Legum, t. II, Petersburg 1859, s. 88.
↑ Marek Borucki, Jak w dawnej Polsce królów obierano. Warszawa 1976, s.190.
↑ Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny Wiek PIW Warszawa 1982, s. 42.
↑ Karol Sienkiewicz, Skarbiec historii polskiej. t. II, Paryż 1840, s. 40.
↑ Świętosława Orzelskiego bezkrólewia ksiąg ośmioro 1572-1576, Kraków 1917, s. 149.
↑ Paweł Rybak, Zjazd Szlachty w Stężycy (Maj–Czerwiec 1575 r.). Na tle drugiego bezkrólewia, Toruń 2002, s. 203.
↑ Leszek Kieniewicz, Senat za Stefana Batorego, Warszawa 2000, s. 299.

Linki zewnętrzne

Akta poselskie i korrespondencye Franciszka Krasińskiego, 1558-1576, wydał Władysław Wincenty Krasiński Kraków 1872

[1] Bishop Franciszek Krasiński (catholic-hierarchy.org)

[Krasiński_Franciszek_2003-2] Krasiński Franciszek, [w:] Wielka Encyklopedia PWN, JanJ. Wojnowski (red.), t. 14, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2003, s. 542, ISBN 83-01-13793-2, ISBN 83-01-13357-0, OCLC 830466204 .

[XXXI_2003-3] T. Żebrowski, Proboszczowie kościoła parafialnego w Łomży, a następnie prepozyci kościoła parafialnego Świętych Michała Archanioła i Jana Chrzciciela do początku XIX wieku, „Studia Płockie”, t. XXXI (2003), s. 197. ISSN 0137-4362.

[P._Nitecki,_1999-4] P. Nitecki, Biskupi kościoła w Polsce : w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Wyd. II, Warszawa 2000, szpalta 225-226. ISBN 83-211-1311-7.

[5] Antoni Julian Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 354.

[6] Antoni Julian Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 333.

[7] T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 113. ISBN 83-02-06429-7.

[8] T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 113-114. ISBN 83-02-06429-7.

[9] T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 113-114, 118. ISBN 83-02-06429-7.

[10] T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 114. ISBN 83-02-06429-7.

[11] T. Zielińska, Poczet polskich rodów arystokratycznych, Poznań 1997, s. 118-119. ISBN 83-02-06429-7.

[12] Wojciech Góralski, Synod prowincjonalny warszawski z 1561 r., w: Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 28/3-4, 1985, s. 208.

[13] Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 42.

[14] Volumina Legum, t. II, Petersburg 1859, s. 88.

[15] Marek Borucki, Jak w dawnej Polsce królów obierano. Warszawa 1976, s.190.

[16] Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny Wiek PIW Warszawa 1982, s. 42.

[17] Karol Sienkiewicz, Skarbiec historii polskiej. t. II, Paryż 1840, s. 40.

[18] Świętosława Orzelskiego bezkrólewia ksiąg ośmioro 1572-1576, Kraków 1917, s. 149.

[19] Paweł Rybak, Zjazd Szlachty w Stężycy (Maj–Czerwiec 1575 r.). Na tle drugiego bezkrólewia, Toruń 2002, s. 203.

[20] Leszek Kieniewicz, Senat za Stefana Batorego, Warszawa 2000, s. 299.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]