Struktura organizacyjna Wojska Polskiego w 1949

Pokojowa struktura organizacyjna Wojska Polskiego w 1949 – struktura organizacyjna ludowego Wojska Polskiego obowiązująca w 1949 roku na czas pokoju.

Jednostki centralnego podporządkowania

pułk łączności Ministerstwa Obrony Narodowej

Dowództwo OW I Warszawa

1 Warszawska Dywizja Piechoty Legionowo
15 Dywizja Piechoty – Olsztyn
- 50 pułk piechoty – Olsztyn
- 53 pułk piechoty – Ostróda
- 54 pułk piechoty – Mrągowo
- 55 pułk artylerii lekkiej – Morąg
- 19 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Olsztyn
- 46 batalion saperów – Olsztyn
18 Dywizja Piechoty – Ełk
- 57 pułk piechoty – Suwałki
- 62 pułk piechoty – Ełk
- 65 pułk piechoty – Białystok
- 54 pułk artylerii lekkiej – Giżycko
- 21 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Giżycko
- 51 batalion saperów – Orzysz
1 pułk czołgów – Modlin
13 pułk artylerii pancernej – Modlin
24 dywizjon artylerii ciężkiej – Morąg
2 batalion miotaczy ognia – Modlin
2 pułk saperów – Kazuń
szkolny pułk łączności – Zegrze
okręgowy batalion łączności – Warszawa

Dowództwo OW II Bydgoszcz

12 Dywizja Piechoty – Szczecin
- 39 pułk piechoty – Trzebiatów
- 41 pułk piechoty – Szczecin
- 43 pułk piechoty – Stargard
- 34 pułk artylerii lekkiej – Kołobrzeg
- 15 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Kołobrzeg
- 17 batalion saperów – Szczecin
16 Dywizja Piechoty – Gdańsk
- 51 pułk piechoty – Malbork
- 55 Elbląski Pułk Piechoty – Elbląg
- 60 pułk piechoty – Gdańsk
- 41 pułk artylerii lekkiej– Gdańsk
- 20 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Elbląg
- 47 batalion saperów – Gdańsk–Oliwa

13 Brygada Artylerii Ciężkiej – Grudziądz
9 pułk czołgów – Szczecin
4 pułk czołgów ciężkich – Elbląg
5 pułk saperów – Szczecin
76 pułk artylerii – Toruń
88 pułk artylerii przeciwlotniczej – Koszalin
1 zmotoryzowany pułk pontonowy – Włocławek
30 dywizjon artylerii ciężkiej – Słupsk
2 okręgowy batalion łączności – Bydgoszcz

Dowództwo OW III Poznań

4 Pomorska Dywizja Piechoty – Kalisz
- 10 pułk piechoty – Ostrów Wielkopolski
- 11 pułk piechoty – Leszno
- 12 pułk piechoty – Pleszew
- 6 pułk artylerii lekkiej – Krotoszyn
- 18 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Leszno
- 5 batalion saperów – Kalisz
- 21 kompania łączności – Kalisz
5 Saska Dywizja Piechoty – Sulęcin
- 13 pułk piechoty – Cibórz
- 15 pułk piechoty – Skwierzyna
- 17 pułk piechoty – Międzyrzecz
- 22 pułk artylerii lekkiej – Sulechów
- 6 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Sulechów
- 14 batalion saperów – Międzyrzecz
- 25 kompania łączności – Międzyrzecz
8 Drezdeńska Dywizja Piechoty – Łódź
- 32 Budziszyński Pułk Piechoty – Skierniewice
- 34 Budziszyński Pułk Piechoty – Łódź
- 36 Łużycki Pułk Piechoty – Łowicz
- 37 Łużycki Pułk Artylerii Lekkiej – Skierniewice
- 18 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Skierniewice
- 5 batalion saperów – Gałkówek
- 21 kompania łączności – Łódź
12 Brygada Artylerii Ciężkiej – Gniezno
2 pułk czołgów – Września
28 pułk artylerii pancernej – Śrem
86 pułk artylerii przeciwlotniczej – Poznań
szkolny pułk telegraficzno–telefoniczny – Zgierz
3 okręgowy batalion łączności – Poznań

Dowództwo OW IV Wrocław

7 Łużycka Dywizja Piechoty – Bytom
- 33 Nyski Pułk Piechoty – Nysa
- 35 pułk piechoty – Tarnowskie Góry
- 37 pułk piechoty – Chorzów
- 38 Łużycki Pułk Artylerii Lekkiej – Koźle
- 10 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Tarnowskie Góry
- 18 batalion saperów – Bytom
- 21 kompania łączności – Bytom
10 Sudecka Dywizja Piechoty – Jelenia Góra
- 25 pułk piechoty – Wrocław
- 27 pułk piechoty – Kłodzko
- 29 pułk piechoty – Jelenia Góra
- 39 pułk artylerii lekkiej – Strzegom
- 13 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Kłodzko
- 21 batalion saperów – Jelenia Góra
11 Dywizja Piechoty – Żagań
- 38 pułk piechoty – Kożuchów
- 40 pułk piechoty – Bolesławiec
- 42 pułk piechoty – Żary
- 33 pułk artylerii lekkiej – Żary
- 14 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Żary
- 16 batalion saperów – Żary
14 Brygada Artylerii Ciężkiej – Strachów
6 pułk czołgów ciężkich – Bolesławiec
24 pułk artylerii pancernej – Opole
25 pułk artylerii pancernej – Żary
84 pułk artylerii przeciwlotniczej – Brzeg
1 pułk saperów – Brzeg
4 okręgowy batalion łączności – Wrocław

Dowództwo OW V Kraków

6 Pomorska Dywizja Piechoty – Kraków
- 14 pułk piechoty – Tarnów
- 16 pułk piechoty – Kraków
- 18 pułk piechoty – Wadowice
- 23 pułk artylerii lekkiej – Biała
- 5 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Nowy Sącz
- 13 batalion saperów – Kraków
9 Drezdeńska Dywizja Piechoty – Rzeszów
- 26 pułk piechoty – Sanok
- 28 pułk piechoty – Przemyśl
- 30 pułk piechoty – Rzeszów
- 40 pułk artylerii lekkiej – Jarosław
- 12 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Łańcut
- 20 batalion saperów – Dębica
8 pułk czołgów – Żurawica
5 okręgowy batalion łączności – Kraków

Dowództwo OW VII Lublin

2 Warszawska Dywizja Piechoty – Kielce
- 4 pułk piechoty – Kielce
- 5 pułk piechoty – Piotrków Trybunalski
- 6 pułk piechoty – Częstochowa
- 2 pułk artylerii lekkiej – Radom
- 2 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Radom
- 2 batalion saperów – Kielce
3 Pomorska Dywizja Piechoty – Lublin
- 7 pułk piechoty – Lublin
- 8 pułk piechoty – Zamość
- 9 pułk piechoty – Hrubieszów
- 5 pułk artylerii lekkiej – Chełm
- 3 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Lublin
- 4 batalion saperów – Zamość
14 Dywizja Piechoty – Siedlce
- 45 pułk piechoty – Siedlce
- 47 pułk piechoty – Biała Podlaska
- 49 pułk piechoty – Włodawa
- 36 pułk artylerii lekkiej– Siedlce
- 17 dywizjon artylerii przeciwpancernej – Siedlce
- 41 batalion saperów – Puławy

25 dywizjon artylerii ciężkiej – Lublin
7 okręgowy batalion łączności – Lublin

Wojska Lotnicze

1 pułk lotnictwa myśliwskiego – Nowy Dwór Mazowiecki
2 pułk lotnictwa myśliwskiego – Kraków
3 pułk lotnictwa myśliwskiego – Babie Doły
4 pułk lotnictwa szturmowego – Bydgoszcz
5 pułk lotnictwa szturmowego – Elbląg
6 pułk lotnictwa szturmowego – Wrocław
7 pułk bombowców nurkujących – Poznań
specjalny pułk lotniczy – Okęcie
Oficerska Szkoła Lotnicza w Dęblinie
Techniczna Szkoła Lotnicza w Boernerowie
eskadra aerofotogrametryczna
eskadra Marynarki Wojennej – Wicko Morskie

Marynarka Wojenna

Dowództwo i Sztab Główny oraz Kierownictwo Administracyjno–Techniczne^[1]
Baza Główna w Gdyni
- rejony Gdyni, Helu i Westerplatte oraz Sobieszewo
- Zakłady Remontowe Marynarki Wojennej
- Zakłady Broni Podwodnej
- Zakłady Uzbrojenia MW
- dwie elektrownie
- składnice i magazyny materiałów technicznych, sprzętu hydrograficznego, łączności, materiałów pędnych i smarów, sanitarną, mundurowo–taborową i żywnościową
- szpital MW wraz z polikliniką
- Komenda Portu w Gdyni
Bazy pomocnicze w Świnoujściu i Kołobrzegu w fazie początkowej organizacji
- Dowództwo SON
- Komenda Portu Wojennego Świnoujście
- Komenda Portu Wojennego Kołobrzeg
Biuro Hydrograficzne MW z podległymi mu okrętami
Szefostwo Inżynierii MW
- batalion saperów na Helu
- kompania saperów w Świnoujściu
Flota^[2]
- trzydzieści trzy okręty bojowe^[3]
- okręty pomocnicze^[4]
Aryleria nadbrzeżna
- bateria artylerii stałej w Redłowie
- bateria artylerii stałej na Helu
- bateria artylerii nadbrzeżnej w budowie – Janogród
- trzy baterie w początkowym stadium budowy^[5]
Lotnictwo
- eskadra lotnictwa MW w Wieku Morskim i w Słupsku
- lotniska w Pucku, Słupsku, Wieku Morskim i w Dziwnowie
Łączność
- czternaście stałych punktów obserwacyjnych, wchodzących w skład dwóch komend odcinków (Kołobrzeg i Łeba)
- batalion łączności na Oksywiu
- kompania łączności w Świnoujściu
Szkolnictwo
- Oficerska Szkoła MW
- Szkoła Podoficerów Zawodowych
- Szkoła Specjalistów Morskich
Kadra MW

Razem

Wojska lądowe

116 975 żołnierzy (87% stanu ogólnego)

211 czołgów

22 IS–2
189 T–34–85

160 dział samobieżnych

72 SU–76
50 SU–85
2 SU–100
26 ISU–122
10 SU/ISU–152
43 samochody pancerne BA–64

1980 dział

144 haubicoarmaty 152 mm
477 armat i haubic 122 mm
634 armaty 76 mm ZIS–3
45 armat pułkowych 76 mm
432 armaty ppanc 45 mm
48 armat ppanc 57 mm
1747 moździerzy 120, 82 i 50 mm

101 armat plot

56 armat plot 85 mm
45 armat plot 37 mm
4 wyrzutnie rakietowe BM–13

Wojska lotnicze

8500 żołnierzy (6,7% ogólnego stanu)

595 samolotów

396 bojowych
- 55 Jak–9T/M
- 91 Jak–9P
- 18 Jak–9W
- 129 Ił–2
- 40 Ił–1O
- 46 Pe–2

Marynarka Wojenna

7906 marynarzy

okręty

33 okręty bojowe
50 pomocniczych jednostek pływających

(były to okręty o małej zdolności bojowej)

artyleria

12 dział morskich 130 mm
5 francuskich dział 194 mm (o małej wartości bojowej)

Samoloty

9 Ił–2
4 Jak–9P
3 Pe–2
3 Po–2

Przypisy

↑ Czesław Ciesielski: Polska Marynarka Wojenna, 1918–1980. s. 169–171.
↑ Flota w całości nie stanowiła żadnego związku taktycznego czy operacyjnego. Składała się z doraźnie zebranych jednostek, różniących się wypornością, uzbrojeniem i wyposażeniem.
↑ Niszczyciel,trzy okręty podwodne, dziewięć trałowców bazowych, trzy trałowce pełnomorskie, trzy dozorowce, dwanaście ścigaczy, dwa kutry torpedowe i pięćdziesiąt pomocniczych jednostek pływających.
↑ OS „Iskra”, okręt hydrograficzny „Żuraw”, baza pływająca Floty „Motława”, cztery tankowce, dwie barki desantowe, osiem holowników, jedenaście kutrów desantowych, rzeczny kuter uzbrojony, dok pływający – 500 t, dziesięć motorówek, dziewięć kryp obsługi portowej i kran pływający (25 t).
↑ Kołobrzeg, Ustka, Rozewie.

Bibliografia

Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna, 1918–1980: zarys dziejów. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83110822022.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń ;Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne, 1945–1956. Warszawa: Wyd. TRIO: Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.

[1] Czesław Ciesielski: Polska Marynarka Wojenna, 1918–1980. s. 169–171.

[2] Flota w całości nie stanowiła żadnego związku taktycznego czy operacyjnego. Składała się z doraźnie zebranych jednostek, różniących się wypornością, uzbrojeniem i wyposażeniem.

[3] Niszczyciel,trzy okręty podwodne, dziewięć trałowców bazowych, trzy trałowce pełnomorskie, trzy dozorowce, dwanaście ścigaczy, dwa kutry torpedowe i pięćdziesiąt pomocniczych jednostek pływających.

[4] OS „Iskra”, okręt hydrograficzny „Żuraw”, baza pływająca Floty „Motława”, cztery tankowce, dwie barki desantowe, osiem holowników, jedenaście kutrów desantowych, rzeczny kuter uzbrojony, dok pływający – 500 t, dziesięć motorówek, dziewięć kryp obsługi portowej i kran pływający (25 t).

[5] Kołobrzeg, Ustka, Rozewie.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Rodowód	Związek Patriotów Polskich PSZ w ZSRR (1943–1944) Armia Ludowa
Instytucje centralne	Naczelne Dowództwo (1944) Sztab Główny ND Główny Sztab Formowania Szefostwo Mobilizacji i Uzupełnień Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy Główne Kwatermistrzostwo
Formacje	1 AWP 2 AWP piechota na froncie wsch. broń pancerna na froncie wsch. artyleria na froncie wsch. Wojska Ochrony Pogranicza Wojskowa Służba Wewnętrzna
Struktura organizacyjna	OdB 1 Korpusu PSZ w ZSRR OdB WP w 1949 OdB WP w okresie stalinizmu OdB WP na przełomie lat 50/60 XX w. WP w latach 80.
Działania wojsk	bitwa pod Lenino przyczółki pod Dęblinem i Puławami przyczółek warecko-magnuszewski przyczółki warszawskie Praga Warszawa przełamanie Wału Pomorskiego operacja pomorska bitwa o Kołobrzeg forsowanie Nysy operacja łużycka forsowanie Odry operacja berlińska GO Rzeszów akcja „Wisła” GO Wisła Poznański Czerwiec Operacja „Dunaj” Grudzień 1970 wzgórza Golan stan wojenny w Polsce
Stalinizm w wojsku	Główny Zarząd Informacji obława augustowska walka z partyzantką niepodległościową i antykomunistyczną proces Tatar-Utnik-Nowicki proces generałów Uroczysko Baran Wojskowy Korpus Górniczy Kwatera na Łączce
Szkolnictwo wojskowe	ASG WAP WAT WAM WSOWOP WSOWZ SOR TOSWLot COS WSW