Fizostygmina

Fizostygmina
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	(3aS,8aR)-1,2,3,3a,8,8a-heksahydro-1,3a,8-trimetylopirolo[2,3-b]-indol-5-ilometylokarbamid
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	physostigmini salicylas, eserini salicylas, physostigmini sulfas, eserini sulfas
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C15H21N3O2
Masa molowa	275,35 g/mol
Wygląd	kryształy w kształcie słupków
	Identyfikacja
Numer CAS	57-47-6; 57-64-7 (salicylan); 64-47-1 (siarczan)
PubChem	5983
DrugBank	DB00981
SMILES
	CC12CCN(C1N(C3=C2C=C(C=C3)OC(=O)NC)C)C
InChI
	InChI=1S/C15H21N3O2/c1-15-7-8-17(3)13(15)18(4)12-6-5-10(9-11(12)15)20-14(19)16-2/h5-6,9,13H,7-8H2,1-4H3,(H,16,19)/t13-,15+/m1/s1
	InChIKey
	PIJVFDBKTWXHHD-HIFRSBDPSA-N
Właściwości
	Rozpuszczalność w wodzie
	słabo rozpuszczalna; 1 g/75 ml ≈ 13,3 g/l (20 °C, salicylan); 1 g/16 ml = 62,5 g/l (80 °C, salicylan); 1 g/4 ml = 250 g/l (siarczan)
	w innych rozpuszczalnikach
	w postaci czystej: rozpuszczalna w etanolu, benzenie, eterze dietylowym, chloroformie, metanolu i olejach;; salicylan: 1 g/16 ml w etanolu, 1 g/5 ml we wrzącym etanolu, 1 g/6 ml w chloroformie i 1 g/250 ml w eterze;; siarczan: bardzo dobrze acetonie, 1 g/0,4 ml w etanolu i 1 g/1200 ml w eterze;; siarczyn: bardzo dobrze w wodzie i etanolu
Temperatura topnienia	105,5 °C; 86–87 °C (odmiana niestabilna); 185–187 °C (salicylan); 140–141 °C (siarczan); 100 °C (siarczan, po wysuszeniu)
logP	1,33
Kwasowość (pKa)	pKa1 = 6,12; pKa2 = 12,24
Budowa
Układ krystalograficzny	układ rombowy
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-08-12]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H300, H330
Zwroty P	P260, P284, P301+P310+P330, P304+P340+P310, P403+P233
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
	Silnie; toksyczny; (T+)
Zwroty R	R26/28
Zwroty S	S1/2, S25, S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 4 0
Numer RTECS	TJ2100000
Dawka śmiertelna	LD50 4,5 mg/kg (mysz, doustnie)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	S01EB05, V03AB19
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka
Działanie	kurczące źrenice
Okres półtrwania	15–40 min
Metabolizm	osoczowy
Wydalanie	minimalnie z moczem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	dożylnie, domięśniowo, podskórnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fizostygmina, eseryna – organiczny związek chemiczny, alkaloid indolowy będący inhibitorem acetylocholinoesterazy. Pozyskiwana jest z Physostigma venenosum^[3].

Właściwości

Po krystalizacji z eteru dietylowego lub benzenu przyjmuje postać słupków o układzie rombowym albo zgrupowań kryształów w kształcie listków. Topi się w 105–106 °C, ale ma też mniej stabilną odmianę o temperaturze topnienia 86–87 °C^[3]. Jest słabo rozpuszczalna w wodzie, lepiej w etanolu, benzenie, eterze dietylowym, chloroformie^[1], metanolu^[2] i olejach^[3].

Występuje również w postaci szeregu soli. Salicylan fizostygminy tworzy kryształy w kształcie igieł o temperaturze topnienia 185–187 °C. Dobrze rozpuszcza się w chloroformie i gorącym etanolu, nieco słabiej w gorącej wodzie, a słabo – w wodzie i eterze dietylowym. W postaci siarczanu występuje jako higroskopijne łuski o temperaturze topnienia wynoszącej 140 °C (po wysuszeniu 100 °C) i o dobrej rozpuszczalności w wodzie i etanolu oraz bardzo słabej w eterze dietylowym. Fizostygmina występuje również w postaci siarczynu tworząc biały proszek, bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie i etanolu^[3].

Działanie

Jako inhibitor acetylocholinoesterazy powoduje pośrednie zwiększenie pobudzenia zakończeń parasympatycznych przez wzrost stężenia acetylocholiny w przestrzeniach presynaptycznych; poraża zwoje autonomiczne układu nerwowego. Obraz farmakologiczny działania podobny do pilokarpiny – jednak fizostygmina odznacza się większą toksycznością i mniejszym indeksem terapeutycznym. Powoduje spadek ciśnienia śródgałkowego, nasila perystaltykę jelit i wywołuje skurcz mięśni gładkich niektórych narządów (od pęcherza po oskrzela)^{[potrzebny przypis]}.

Zastosowanie

Fizostygmina stosowana jest obecnie w lecznictwie rzadko jako odtrutka na atropinę (i odwrotnie – atropina stanowi odtrutkę na fizostygminę)^{[potrzebny przypis]} oraz w okulistyce, jako lek (z wyboru) zwężający źrenice w jaskrze (krople i maści do oczu w zakresie stężeń 0,1–0,5%)^[8].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Haynes 2014 ↓, s. 3-460.
↑ ^a ^b ^c ^d Ezyryna (nr E8375) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-08-12]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Physostigmine, [w:] Merck Index. An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals, wyd. 14, Whitehouse Station, New Jersey: Merck & Company, 2006, ISBN 978-0-911910-00-1, OCLC 938242785 (ang.).
↑ ^a ^b Haynes 2014 ↓, s. 3-244.
↑ Haynes 2014 ↓, s. 5-102.
↑ ^a ^b Fizostygmina, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-08-12] (ang.).
↑ Fizostygmina (nr E8375) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-08-12]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .

Bibliografia

Ta sekcja od 2016-08 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).
Tadeusz Lesław Chruściel, Kornel Gibiński: Leksykon leków. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1991.
A. Chwalibogowska-Podlewska, J.K. Podlewski: Leki współczesnej terapii. Wyd. 12. 1996.
Piotr Kubikowski: Poradnik terapeutyczny. Wyd. 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1969.
Piotr Kubikowski: Poradnik terapeutyczny. Wyd. 3. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1975.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[CITEREFHaynes2014'''3'''-460-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Haynes 2014 ↓, s. 3-460.

[SA-2] Ezyryna (nr E8375) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2016-08-12]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Merck-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Physostigmine, [w:] Merck Index. An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals, wyd. 14, Whitehouse Station, New Jersey: Merck & Company, 2006, ISBN 978-0-911910-00-1, OCLC 938242785 (ang.).

[CITEREFHaynes2014'''3'''-244-4] Haynes 2014 ↓, s. 3-244.

[CITEREFHaynes2014'''5'''-102-5] Haynes 2014 ↓, s. 5-102.

[CLI-6] Fizostygmina, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2016-08-12] (ang.).

[SA-US-7] Fizostygmina (nr E8375) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-08-12]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[FP8-8] Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0 .

[1]

[3]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

V03AB – Odtrutki	ipekakuana prawdziwa nalorfina edetyniany pralidoksym prednizolon prometazyna tiosiarczan sodu azotyn sodu dimerkaprol obidoksym protamina nalokson etanol chlorek metylotioninium nadmanganian potasu fizostygmina siarczan miedzi(II) jodek potasu azotyn amylu acetylocysteina Digitalis-Antidot flumazenil metionina 4-(dimetyloamino)fenol cholinesteraza błękit pruski glutation hydroksykobalamina fomepizol sugammadeks fentolamina idarucyzumab andeksanet α atropina
V03AC – Czynniki wiążące żelazo	deferoksamina deferypron deferazyroks
V03AE – Leki stosowane w leczeniu hiperkaliemii i hiperfosfatemii	sulfonian polistyrenu sewelamer węglan lantanu octan wapnia węglan magnezu cukrożelazowy tlenowodorotlenek bezwodny octan wapnia cytrynian żelaza(III) patiromer wapnia cyklokrzemian sodowo-cyrkonowy
V03AF – Leki zmniejszające toksyczność leków przeciwnowotworowych	mesna deksrazoksan folinian wapnia lewofolinian wapnia amifostyna folinian sodu rasburykaza palifermina glukarpidaza lewofolinian sodu arginina lizyna trilacyklib
V03AG – Leki stosowane w hiperkalcemii	sól sodowa fosforanu celulozy fosforan sodu
V03AH – Leki stosowane w hipoglikemii	diazoksyd
V03AN – Gazy medyczne	tlen dwutlenek węgla hel azot powietrze medyczne
V03AX – Inne produkty terapeutyczne	nalfurafina kobicystat difelikefalina
V03AZ – Leki hamujące przewodzenie nerwowe	etanol